Dalende trend zichtbaar in illegalenschattingen

Nieuwsbericht | 16-12-2020 | 15:10

Volgens een nieuwe illegalenschatting, uitgevoerd door de Universiteit Utrecht in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), ligt het aantal onrechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen voor de periode 2017-2018 tussen de circa 23.000 en 58.000. Dat schrijft staatssecretaris Broekers-Knol (Asiel en Migratie) woensdag aan de Tweede Kamer.

Het WODC benadrukt dat het niet gaat om precieze aantallen, maar om schattingen. Omdat de afgelopen 20 jaar steeds dezelfde methode is gebruikt, hebben de onderzoekers een trendanalyse kunnen opstellen. Hier komen zij tot de conclusie dat het aantal vreemdelingen zonder verblijfsrecht de afgelopen jaren substantieel is afgenomen. Was de schatting in 1997 nog ruim 194.000, nu is die schatting volgens diezelfde methode gedaald naar circa 23.000.

Nieuwe schatting

Het WODC heeft dit keer ook een tweede schattingsmethode uitgevoerd, waarmee een deel van de illegalenpopulatie in beeld is gebracht dat eerder onderbelicht bleef. Met deze twee schattingen in de hand concluderen de onderzoekers dat het daadwerkelijke aantal onrechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen tussen de circa 23.000 en 58.000 ligt.

Geen ondersteuning

De onderzoekers verklaren de dalende trend onder meer doordat er sinds 1994 een identificatieplicht is en doordat volwassen vreemdelingen zonder verblijfstitel sinds 1998 geen toegang meer hebben tot publieke voorzieningen, zoals banken, huurwoningen of opleidingen. Ook zijn er aanwijzingen dat de reorganisatie van de vreemdelingenpolitie in 2000 het onrechtmatig verblijf minder aantrekkelijk heeft gemaakt. De uitbreiding van de Europese Unie in 2004 en 2007 is ook van invloed, omdat veel mensen uit die landen sindsdien legaal in Nederland mogen verblijven.

Inzet op vertrek

Uitgangspunt van het huidige illegalenbeleid is dat mensen die hier niet mogen verblijven, vertrekken. In eerste instantie wordt ingezet op vrijwillig vertrek, maar als dat niet gebeurt, komt gedwongen vertrek in beeld. Vooral overlastgevende en criminele vreemdelingen worden aangepakt. Zodra een onrechtmatig verblijvend persoon in aanraking komt met bijvoorbeeld de politie, wordt direct ingezet op zijn of haar vertrek.

Verbetering werkwijze ongewenst verklaren

Broekers-Knol is blij met de dalende trend, die laat zien dat het vreemdelingenbeleid effect heeft. Tegelijkertijd is zij nog niet tevreden. Ze wil het makkelijker maken om een onrechtmatig in Nederland verblijvende persoon een ongewenstverklaring op te leggen. Dan zou iemand die zich veelvuldig schuldig maakt aan winkeldiefstal of het veroorzaken van overlast bijvoorbeeld nog eens een celstraf van 6 maanden kunnen krijgen als hij of zij door eigen toedoen niet uit Nederland vertrekt. In beginsel kan dit al, maar is het door een wetswijziging in 2011 onbedoeld te ingewikkeld geworden. Broekers-Knol laat nu uitzoeken hoe dat kan worden aangepast.