Kabinet: open markt, maar bescherming nationale veiligheid

Internationale samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen levert kapitaal, talent en kennis op die nodig zijn voor onze welvaart en om maatschappelijke uitdagingen, zoals verduurzaming van de industrie, aan te pakken. “Uitgangspunt van het kabinet is een veilige open markt met internationale handel en concurrentie. We nemen daarbij maatregelen voor bedrijven en organisaties om risico’s voor de nationale veiligheid te verminderen”, aldus minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat. Mede namens minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid informeert zij de Tweede Kamer over deze maatregelen.

De afgelopen jaren heeft het kabinet maatregelen ontwikkeld ter bescherming van onze economische veiligheid, zodat de Nederlandse economie ongestoord kan functioneren. Zo moet ernstige verstoring van bijvoorbeeld betalingsverkeer of telecommunicatie worden voorkomen. Ook wil het kabinet verhinderen dat kennis over vitale processen of sensitieve technologieën in ongewenste handen komt. Daarnaast zijn de maatregelen bedoeld om risicovolle strategische afhankelijkheden van andere landen te voorkomen. Op die manier wil het kabinet verhinderen dat bijvoorbeeld een overname of investering ertoe leidt dat Nederland door een ander land (politiek) onder druk kan worden gezet.

Enkele in het oog springende voorbeelden van de maatregelen:

Beschermingsmaatregelen bij overnames en investeringen

Om de nationale veiligheid te beschermen bij bedrijven en kennisinstellingen beschikt het kabinet over investeringstoetsen, bijvoorbeeld binnen de Gaswet, Elektriciteitswet en Telecommunicatiewet. Ook voor de Defensie-industrie ontwikkelt het kabinet een investeringstoets. De internetconsultatie voor deze wet start eind 2022-begin 2023. Bij een investeringstoets worden overnames en investeringen in het bedrijfsleven vooraf door de overheid gecheckt. In een uiterst geval kan het kabinet de activiteit verbieden.

Investeringen, fusies en overnames in andere vitale sectoren en in sensitieve technologie kunnen naar verwachting vanaf 2023 vooraf worden gecheckt op ongewenste buitenlandse inmenging (wet Vifo). Op verzoek van de Tweede Kamer geldt deze veiligheidstoets straks ook voor beheerders van bedrijfscampussen. Voor de exacte afbakening van deze groep stelt minister Adriaansens een extern onderzoek in. De resultaten hiervan verwacht zij eind 2022.

Maatregelen ter bescherming van kennis, informatie en technologieën

De overheid voert controles uit op de export van producten en technologie die voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt. Kennisinstellingen kunnen bij het Rijksbrede Loket Kennisveiligheid advies inwinnen over het beschermen van kennis bij internationale samenwerking. Daarbij biedt de Nationale Leidraad Kennisveiligheid hen handvatten om veilig internationaal samen te werken. Om ongewenste kennis- en technologieoverdracht te voorkomen ontwikkelt het kabinet daarnaast een toetsingskader voor personen die toegang willen tot risicovakgebieden bij kennisinstellingen.

Bewustwording bedrijven en kennisinstellingen

De overheid zal de weerbaarheid van bedrijven en kennisinstellingen verder verhogen door hen bewust te maken van de dreiging en de maatregelen die organisaties en overheid kunnen nemen. Hier zijn publiek-private overlegstructuren voor ingericht in verschillende sectoren. Ook de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, het Digital Trust Center en het Nationaal Cyber Security Centrum dragen bij aan het verhogen van het bewustzijn van de dreiging.