Nieuwsbrief Duurzame Zorg - November 2020

Beste lezers van de nieuwsbrief Duurzame Zorg,

De COVID crisis beheerst nog steeds ons leven in belangrijke mate. Gelukkig zijn er wat lichtpuntjes aan de horizon te zien. Het aantal opgenomen patiënten daalt, hoewel die afname wel heel langzaam gaat. De vooruitzichten op de beschikbaarheid van een vaccin worden steeds concreter en geven hoop voor de toekomst.

Maar zorgverleners maken zich niet alleen zorgen over COVID. Tijdens het congres Duurzame Zorg afgelopen oktober bleek dat er, ondanks COVID, ontzettend veel energie en motivatie zit om de zorg te verduurzamen. Allerlei voorbeelden werden gepresenteerd en kort besproken. Uiteindelijk kan en moet iedereen bijdragen! Zaak is nu om initiatieven bij elkaar te brengen en om te gaan samenwerken. 

Het manifest voor een gezonde aarde, dat door tientallen medici gezamenlijk in het leven werd geroepen, is binnen een paar weken ondertekend door ongeveer 1000 (aankomende) artsen. De ondertekenaars pleiten ervoor om duurzaamheid een topprioriteit te geven in de zorgsector en om aan dit onderwerp gestructureerd en uitgebreider aandacht te gaan besteden in het onderwijs voor zorgprofessionals.

Tijdens het congres werd door Jacqueline Cramer, voorzitter van de jury, bekend gemaakt dat ik uit 14 kandidaten verkozen was tot Duurzame Zorgprofessional van 2020. Ik ben heel blij met de erkenning en waardering die daaruit spreekt. Ik zal de daarbij horende geldprijs aanwenden om een bijdrage te kunnen leveren om Planetary Health een duidelijker plaats in het medisch curriculum te geven. Hoe dat precies moet, ben ik nu aan het uitzoeken.    
 
In deze nieuwsbrief zijn weer mooie ontwikkelingen te vinden. Zo vertelt Eric van der Ende hoe hun ontbijtproject bij Argos Zorggroep tot rust bij cliënten en vermindering van valincidenten leidt. De eerste subsidieronde van ZonMw is opengesteld, er start een maandelijks ‘vragenuurtje’ voor de portefeuilleroutekaart (care) en er is samenwerking tussen onze green deal en het overheidsprogramma Circulaire Economie. Veel leesplezier gewenst.

Met vriendelijke groet,

Peter Blankestijn

Peter Blankestijn is internist-nefroloog in het UMC Utrecht. Daarnaast is hij ambassadeur en lid van de Regiegroep Green Deal Duurzame Zorg

Nederland streeft naar een circulaire economie in 2050. Zo hebben we minder primaire grondstoffen nodig, wat beter is voor het milieu. Binnen het overheidsprogramma Circulaire Economie wordt gewerkt aan dit doel. Het programmateam Duurzame Zorg (PDZ) bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zoekt de samenwerking op. Het komende jaar wordt er een bijeenkomst gepland over dit onderwerp.

Eline Attema, accounthouder bij PDZ: “De ambities voor een circulaire economie zijn samengebracht in een zogeheten Grondstoffenakkoord. In dit akkoord staan vijf thema’s, namelijk: biomassa en voedsel, kunststoffen, maakindustrie, bouw en consumptiegoederen. Allemaal thema’s die ook relevant zijn voor de zorgsector en waarvan we graag op de hoogte blijven. Kijk maar naar voedsel: ziekenhuizen en zorginstellingen kopen heel veel voeding in, dat soms al wel circulair gebruikt wordt – maar vaak ook niet. Qua vastgoed ligt er nu veel focus op CO2-uitstoot, maar nog minder op circulair bouwen.”

“Het kan dus geen kwaad om eens in te zoomen op het programma Circulaire Economie vanuit het perspectief van de zorg. Waar liggen de dwarsverbanden, kan de zorg ergens bij aanhaken en hoe kunnen we gebruik maken van elkaars kennis? Daarom willen we het komende jaar aandacht besteden aan dit onderwerp door een (online) bijeenkomst te organiseren. Houd de nieuwsbrief in de gaten voor informatie!”

Het jaarlijkse congres CleanMed Europe staat in het teken van ‘Sustainable Healthcare’. Tijdens dit meerdaagse, internationale evenement delen sprekers uit allerlei Europese landen hun kennis en ervaring met duurzaamheid in de zorg. Natuurlijk blijft Nederland niet achter! Zo gaven Esther Putman (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Rudi Crabbé (Stichting Eten + Welzijn) afgelopen week een presentatie over duurzame voeding in zorginstellingen.

De komende week (t/m 4 december 2020) vinden er nog steeds sessies plaats. Een greep uit de presentaties met Nederlandse sprekers:

• Reducing pharmaceutical waste and improving access to medicines (1 december)
• Carbon impacts of operating theatres/rooms (2 december)
• Climate leadership in European healthcare (4 december)

Inschrijven kan nog steeds via de website.

•  Het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) start een maandelijks terugkerend ‘vragenuurtje’ voor de portefeuilleroutekaart (care) voor de CO2-reductietool.
   
•  De minister van BZK heeft in een brief aan de Tweede Kamer weer enkele proefwijken aangewezen op weg naar aardgasloze wijken.
   
• De subsidieregeling SDE ++ staat open. Deze regeling biedt subsidie voor de inzet van technieken voor de opwekking van hernieuwbare energie en van andere CO2-verlagende technieken. Aanvragen kunnen tot donderdag 17 december 2020 ingediend worden.
   
• Het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) verzorgde een korte presentatie over de routekaarten care en cure tijdens de webinar ‘Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed’. De sessie is terug te zien.

Je voetafdruk op het milieu verkleinen. Hoe doe je dat als Nederlandse zorgsector? Hierover zijn afspraken gemaakt in de Green Deal Duurzame Zorg. Het RIVM onderzoekt nieuwe mogelijkheden en deelt graag haar kennis met iedereen in de zorg en ieder ander die nieuwsgierig is. Niks missen? Meld je aan voor de nieuwsbrief RIVM Green Deal Duurzame Zorg.

Lang niet alle patiënten zijn op de hoogte van de mogelijkheden die e-health biedt. Om daar verandering in te brengen, is de campagne ‘Thuis kan het ook’ gestart. Patiëntverenigingen, zorgverzekeraars en ziekenhuizen hebben daarvoor de handen ineen geslagen. Het doel is om patiënten aan te sporen actief te informeren naar de opties voor zorg op afstand.

Wil je meewerken aan de campagne? Maak gebruik van de toolkit!

Heb jij interesse om onderzoek te doen naar de gezondheidseffecten van klimaatverandering? Dien voor 14 januari 2021 een intentieverklaring in om met partners kennis te ontwikkelen over klimaat en gezondheid.

Bij geriatrisch centrum Soenda in Vlaardingen (Argos Zorggroep) ontbijten medewerkers samen met bewoners. Dit maakt deel uit van het Ontbijtproject. De resultaten zijn positief, bewoners eten meer, er is meer rust en structuur. Er is minder ondervoeding en er zijn minder valincidenten.

Argos veranderde met het Ontbijtproject het ochtendritueel. "Ik wilde met dit project de haast halen uit de zorg", zo vertelt Eric van der Ende, zorgmanager bij Argos. Bewoners mogen kiezen of ze liever al gewassen en aangekleed willen ontbijten, of in hun ochtendjas. Of ze samen willen ontbijten of toch liever alleen. Door de bewoners te laten kiezen, hebben de verzorgenden meer tijd om te helpen met wassen en aankleden. Het kan nu namelijk ook na het ontbijt.

Eric gaat verder: "Bewoners ontbijten op bepaalde dagen samen, aan een mooi gedekte tafel met een uitgebreide keuze. We zien het ontbijt als een goed begin van de dag. Dit biedt de bewoners meer structuur, waardoor er meer rust is. Er zijn minder valincidenten. Zien eten doet eten, alle bewoners zitten samen aan één tafel. Er is er minder ondervoeding en minder gewichtsafname bij de bewoners. Door de interactie tussen bewoners en medewerkers zijn bewoners minder passief en minder teruggetrokken".

De locatie Francois HaverSchmidt (Argos Zorggroep) startte dit project een paar jaar geleden. "Wij proberen dit minimaal drie dagen per week te organiseren. Voorwaarde is dat er een gastvrouw- of heer is, die samen met de activiteitenbegeleider de bewoners kan helpen bij het ontbijt", aldus Eric. “Inmiddels werken ook andere locaties van Argos op deze manier. Daar zitten wel wat nuanceverschillen in. Het moet passen bij de bewoners. We variëren daarin, het is niet standaard.”

Bij de woonzorggroep met bewoners met dementie was het effect het meest merkbaar. "Nu we door corona meer afstand moeten houden en mensen meer in op hun kamer ontbijten, zien we meer valincidenten in hun eigen kamer. Het Ontbijtproject is eigenlijk een techniek van verleiden en controle. Het liefst wil je alle bewoners in de gaten houden, maar dat is lastig als ze allemaal op hun eigen kamer zijn. Door hen met een uitgebreid ontbijt te verleiden om naar de huiskamer te komen kunnen we beter in de gaten houden wat er gebeurt".

Wil je meer weten over het ontbijtproject of ben je benieuwd naar andere inspirerende voorbeelden? Kijk dan op de website: www.rivm.nl/green-deal-duurzame-zorg.

• 23 november t/m 4 december 2020: CleanMed Europe – Sustainable Healthcare
• 3 december 2020: Skills for Health
• 11 maart 2021: LVO congres ‘Andere tijden – de Groene OK’
• Kijk (onderdelen van) het online congres Duurzame Zorg terug