Nieuwsbrief Duurzame Zorg - September 2020

Beste lezers van de nieuwsbrief Duurzame Zorg,

In de zorg kunnen we er niet omheen: het COVID-19 virus beheerst ons. Met enorme gezamenlijke inspanningen hebben we de eerste golf van COVID-19 patiënten het hoofd geboden. Dit heeft veel van onze medewerkers in de zorg gevraagd. Inmiddels neemt het aantal besmettingen weer fors toe en spreken we alweer (bijna) over een tweede golf. Opnieuw wordt er weer een groot beroep op de zorg en al haar medewerkers gedaan. De waardering daarvoor is nauwelijks in woorden te vatten.

Het woord crisis wordt in het Chinees gevormd uit twee karakters. Het eerste karakter betekent gevaar, het tweede karakter betekent kans. Kansen die uit deze crisis duidelijk naar voren komen in de zorg zijn e-health en duurzaamheid. Zo heeft door deze crisis e-health een enorme vlucht genomen. Medisch specialisten en behandelaren hebben zich in rap tempo deze vorm van zorg eigen gemaakt en opgenomen in zorg en behandelingen. Uit de eerste onderzoeken blijkt dat door e-health de patiënt meer regie over de eigen zorg ervaart. Gelijktijdig draagt de vermindering van alle vervoersbewegingen van zowel patiënten als zorgprofessionals ook bij aan duurzaamheid.

Duurzaamheid is een mondiaal thema dat om de aandacht roept, de zorg gaat daar uiteraard in mee. Het is belangrijk om samen over duurzaamheid na te denken en gedachten om te zetten in daden. Deze nieuwsbrief laat allerlei initiatieven hiervan zien.

Verenigd binnen de NVZ zien de algemene en categorale ziekenhuizen in toenemende mate het thema duurzaamheid als integraal onderdeel van de zorg. Het gesprek over ‘zinnige zorg’ wordt gevoerd. De circulariteit van materialen en apparaten staat op de agenda. De duurzame verwerking van afval en medicatie wordt opgepakt. Bij het ontwikkelen van nieuw vastgoed is duurzaamheid een vast onderdeel. Echter, duurzaamheid in praktijk brengen vraagt om forse investeringen. De crisis toont ons dat een duidelijke investeringsagenda met alle partijen nu belangrijker is dan ooit.

Tijdens het congres Duurzame Zorg op 1 oktober 2020 laten partners van de Green Deal Duurzame Zorg, zien wat zij doen. Ze delen hun ervaringen en vertellen wat jij kunt doen in jouw organisatie. Laten we met elkaar deze crisis ook als kans omarmen en samen zorgen voor een duurzame en toekomstbestendige zorg.

Veel leesplezier.

Met vriendelijke groet,

Willem Wiegersma

Willem Wiegersma is voorzitter van de Raad van Bestuur bij revalidatiecentrum Basalt. Als lid van het bestuur van Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) neemt hij deel aan de regiegroep Green Deal Duurzame Zorg.

Het Werkprogramma 2021 van de Gezondheidsraad is gepubliceerd. Het Werkprogramma beschrijft de adviesonderwerpen waar de Gezondheidsraad in 2021 volgens plan aan werkt of mee begint. Een van de onderwerpen is 'Duurzaamheid van medische hulpmiddelen':

"De COVID-19-pandemie heeft nieuwe kwetsbaarheden in het zorgstelsel laten zien. Eén daarvan was een tekort aan medische hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen voor zorgverleners. In opdracht van het ministerie van VWS verkent de Gezondheidsraad welke bijdrage hergebruik van single use middelen en de inzet van circulaire hulpmiddelen, ontworpen voor hergebruik, kunnen leveren om de houdbaarheid en duurzaamheid van de zorg in algemene zin te versterken. Daarbij worden naast medische aspecten ook ethische, juridische, bedrijfseconomische en maatschappelijke factoren in ogenschouw genomen."

Bekijk het volledige werkprogramma

Nog een paar dagen en dan vindt het online congres Duurzame Zorg plaats. In de geest van het thema ‘Iedereen doet wat. Wat doe jij?’ roepen we de hashtag #iedereendoetwat in het leven. We vragen jullie om deze hashtag op 1 oktober 2020 te gebruiken en op social media te delen wat jij of jouw organisatie doet voor een duurzame zorg. Want hoewel de zorg nog grote stappen moet maken, zijn we samen al hard op weg naar een groenere zorg! Doe jij ook mee?

Kun je niet bij het congres aanwezig zijn, maar wil je wel volgen wat er gebeurt?
Volg ons op LinkedIn en Twitter, of schrijf je in voor het congres om de items achteraf terug te kijken

Goed nieuws voor Pharmaswap! De bedenkers van het deelplatform voor apothekers wonnen vorig jaar de verkiezing Duurzame Zorgprofessional 2019. Hun winnende idee was om apothekers onderling medicijnen te laten verhandelen in de strijd tegen medicijnverspilling. De huidige wet- en regelgeving is hier echter niet op ingericht. “Hoe logisch het creëren van transparantie van vraag en aanbod van dure medicatie om herverdeling mogelijk te maken ook is, zeker nu er ook plaatselijk tekorten ontstaan, eigenlijk mag het niet. Het is namelijk alleen toegestaan voor groothandels om (recept) medicijnen te verkopen aan apotheken, niet door apothekers onderling’ ligt een van de initiatiefnemers, Piter Oosterhof, toe.” De IGJ heeft Pharmaswap nu toestemming gegeven om een jaar lang als groothandel aan de slag te gaan. Lees meer

Ook dit jaar vindt de verkiezing ‘Duurzame Zorgprofessional’ plaats. De winnaars worden bekend gemaakt tijdens het congres Duurzame Zorg op 1 oktober 2020. Bekijk alle inzendingen via duurzamezorgprofessional.nl.

Bron: FLOOW2 Healthcare

Om CO2 te reduceren in de gezondheidssector is gericht onderzoek nodig naar de kennisbehoeften van stakeholders. Deze onderzoeken identificeren en prioriteren de kennisbehoeften van ziekenhuizen en langdurige zorginstellingen over CO2-reductie. Meerdere aanbevelingen voor onderzoek naar deze kennisbehoeften komen aan bod in twee rapporten van het ZonMw.

De verduurzaming van de zorg krijgt een impuls met drie speciale pilots gericht op voeding (minder vlees), het beter scheiden van plastic afval en het belang van goed onderhoud van technische installaties. De projecten maken deel uit van het programma Klimaatneutraal en circulair inkopen in de zorg dat gericht is op het reduceren van de CO2-uitstoot en het stimuleren van circulair werken in de zorg. De uitvoering vindt plaats onder regie van Intrakoop, in opdracht van het Programma Duurzame Zorg in het kader van de Green Deal Duurzame Zorg (een samenwerking tussen brancheorganisaties in de zorg en de rijksoverheid). Lees meer

Het Martini Ziekenhuis werkt samen met andere Santeon ziekenhuizen aan een nieuw voedingsconcept. Onder andere wordt gewerkt aan meerdere eetmomenten op een dag, een voedselverspilling van minder dan 10% en meer aandacht voor een goed voedingsadvies en een gastvrije beleving op de afdelingen.  Zo zet het Martini Ziekenhuis een eerste stap naar 50% duurzame inkoop. Uiteindelijk is de ambitie om in de toekomst 100% duurzaam en gezond in te kopen. Lees het artikel.

Recent bleek uit een enquête door Goede Zorg Proef Je dat de aandacht voor gezond eten en drinken voor patienten in ziekenhuizen toeneemt. Lees meer.

Bron: Martini Ziekenhuis

Op donderdag 10 september hebben vijftien (wetenschappelijke) verenigingen gezamenlijk de Green Deal Duurzame Zorg ondertekend. Tijdens een feestelijke 1,5 meter bijeenkomst beloofden de verenigingen van medisch specialisten en ondersteunende beroepsgroepen -allen werkzaam op de OK- dat zij initiatieven steunen en initiëren die leiden tot verduurzaming van zorgprocessen op de OK of tot kennisontwikkeling. Met de ondertekening verenigen zij zich ook in het ‘Landelijk Netwerk Groene OK’, een landelijke netwerkorganisatie die sturing geeft aan dit gezamenlijke initiatief. Lees meer

Medici hebben een manifest opgesteld waarin zij bestuurders en collega-zorgprofessionals oproepen om aandacht te schenken aan het verduurzamen van ziekenhuis, zorginstelling of praktijk. Het manifest kan tot 16 november worden ondertekend en wordt daarna aangeboden aan de artsenfederatie KNMG en de Tweede Kamer. Ondertekenaars kunnen het manifest daarnaast aanbieden aan hun bestuurders, afdelingshoofden, praktijkeigenaar. Het manifest lezen en ondertekenen kan via de website van het Milieu Platform Zorg.

Op 12 oktober starten de Nationale Klimaatweken met een Nationale Klimaatdag. Natuurlijk doet de zorgsector ook mee! Van 13:00 - 14:00 uur vindt er een medische talkshow plaats waarin jonge zorgprofessionals in gesprek gaan met relevante partijen uit de zorg. De sprekers die hierbij aanwezig zijn worden binnenkort bekend gemaakt. Aan tafel zit in ieder geval Evelyn Brakema, arts Spoedeisende Hulp en promovenda Global Health. Ze schreef mee aan de groene visie van jonge zorgprofessionals (Werkgroep Zorg 2025), richtte een van de eerste Greenteams van het LUMC op en werkte bij de Jonge Klimaatbeweging die mee onderhandelde aan het klimaatakkoord. Houd het programma in de gaten en meld je aan!
 

Bijdrage leveren?

De Nationale Klimaatweken (12 oktober tot en met 6 november) zijn van en voor iedereen. Ze vinden plaats onder aanvoering van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Op 12 oktober trapt minister Wiebes tijdens een evenement van het klimaatplatform onder leiding van Ed Nijpels de Nationale Klimaatweken af. Vanaf dat moment volgen er vier weken lang veel activiteiten, waaronder de politieke Klimaatdag. Ook bezoeken bewindspersonen uiteenlopende projecten en activiteiten in het land.

Samen zetten we duurzame activiteiten en praktijkverhalen in de spotlights. Organiseer jij een activiteit over duurzaamheid in de zorg en wil je zichtbaar meewerken aan een duurzamere toekomst voor Nederland? Meld dan hier de duurzame activiteit van jouw organisatie aan of deel jouw praktijkverhaal. Ook als je eerst wilt praten over jouw mogelijkheden, laat het ons weten.
 

Contact:
duurzamezorg@minvws.nl
 

Op 10 september kwamen zorgorganisaties, bouwers, gemeenten in Groningen bij elkaar voor een coronaproof bijeenkomst over verduurzaming van het zorgvastgoed. Meer dan 40 locaties moeten vanwege de dreiging van aardbevingen versterkt worden.  En dat is een goed moment om duurzaamheidsmaatregelen mee te nemen.

Het initiatief voor de bijeenkomst werd genomen door de Nationaal Coördinator Groningen. Die nodigde alle betrokken partijen uit het zogenaamde Groninger Zorgakkoord uit om duurzame meekoppelkansen in kaart te brengen. Want de zorg heeft ambitieuze afspraken gemaakt: 49% directe CO2 emissie reductie in 2030 en 95% in 2050. Het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ), een kennis- en innovatieplatform dat voortkomt uit het Klimaatakkoord, nam de aanwezigen mee in de ambitie, aanpak en tijdslijn van het project.
 

Advies Expertisecentrum Verduurzaming Zorg

De verschillende kaders voor verduurzaming en de invloed van het klimaatakkoord werden uiteengezet. Zo kan de voor de sector geldende afspraak voor ‘vrijwillige verduurzaming op een natuurlijk moment’ in Groningen worden gekoppeld aan de verstevigingsoperatie. Het EVZ gaf bovendien voorlichting over het maken van een portefeuille routekaart. Met behulp van zo’n routekaart kunnen zorginstellingen bepalen welke maatregelen zij in welk pand wensen te nemen. De routekaart biedt vervolgens een overzicht van de te verwachtte kosten en baten, zowel in euro’s als in CO2- en energiereductie. 

Samenwerking zorginstellingen en gemeenten

Zorginstellingen kunnen met behulp van de portefeuille routekaart dus aan de slag om hun vastgoed te verduurzamen. Zij kunnen, met hun energievraag- en systemen, een belangrijke rol spelen bij het haalbaar maken van duurzame alternatieven. Tegelijkertijd hebben de plannen van gemeenten ook invloed. Zo zijn sommige gemeenten bezig met de projecten Transitievisie Warmte en Wijkgerichte Aanpak. Afstemming tussen gemeenten en de zorginstelling is daarom cruciaal. Het EVZ sloot af met het advies: gemeenten en zorginstellingen, ga met elkaar in gesprek.

Facilitair management speelt een grote rol bij de verduurzaming van de zorgsector. Het Ifmec, een kenniscentrum over facilitair management, is op zoek naar goede voorbeelden waar dit uit blijkt. Het Ifmec ontwikkelt eens in de zoveel tijd een brochure over rol van facilitair management bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDGs) van de Verenigde Naties. Goede gezondheid en welzijn, verantwoorde consumptie en productie en klimaatactie zijn een aantal voorbeelden van deze duurzaamheidsdoelstellingen. De brochure is een living document en wordt regelmatig aangevuld en vernieuwd om zo het facilitaire werkveld te inspireren. Het Ifmec probeert verschillende organisaties aan het woord te laten in de brochure, en is daarom ook op zoek naar een voorbeeld uit de zorgsector.

Heeft u een goed voorbeeld van hoe facilitair management kan bijdragen aan een duurzame en gezonde wereld? Of wilt u meer informatie? Neem dan contact op via ifmec@ifmec.nl.

Bekijk hier de meest recente versie van de brochure.

Het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) bestaat een jaar! Vorig jaar werd het expertisecentrum gelanceerd tijdens het congres Duurzame Zorg 2019. In de twaalf maanden van haar bestaan heeft het EVZ al veel bereikt.

- De sectorale routekaarten voor de zorg zijn begin 2020 herzien
- Er zijn tools, handleidingen en workshops voor het maken van portefeuilleroutekaarten ontwikkeld
- Er is een online vraagbaak opgezet
- Er zijn verduurzamingskaarten en casestudies gepubliceerd

Momenteel werkt het EVZ aan een portefeuilleroutekaart die ook aan andere wettelijke verplichtingen (EED-audit- en informatieplicht) voldoet. De komende tijd wil het expertisecentrum een onderzoek naar luchtbevochtiging in ziekenhuizen afronden en onderzoek doen naar de wijze waarop zorgorganisaties zich kunnen voorbereiden op eventuele warmtedistributienetwerken. Ook wordt gewerkt aan kennisontwikkelingsagenda’s voor de care en cure en ontvangen zorginstellingen analyse en feedback op hun portefeuilleroutekaarten.