Nieuwsbrief Grensoverschrijdende Samenwerking

Op 8 mei lanceerden minister-president Bourgeois van Vlaanderen en staatssecretaris Knops een gezamenlijk traject voor de aanpak van juridische grensknelpunten, waartoe besloten was tijdens de Vlaams-Nederlandse Top van afgelopen november in Middelburg.

De bijeenkomst werd gehouden in het eeuwenoude Havenhuis aan de Graslei in Gent. In het pand huist North Sea Port, de fusie tussen de havens van Zeeland en Gent. De organisatie wordt gezien als hét voorbeeld van succesvolle grensoverschrijdende samenwerking. “Juist daarom starten we met dit vernieuwende experiment in deze regio”, zei staatssecretaris Knops. “Om knelpunten in regelgeving in kaart te brengen en daar concrete oplossingen voor te vinden.” Want zo’n fusie brengt ook hinderlijke verschillen aan het licht. Directeur Jan Lagasse van North Sea Port noemde enkele voorbeelden: “Waarom mag een Vlaamse havenmeester wel in Nederland werken, maar een Nederlandse havenmeester niet in België? Dat komt door de verschillende beroepskwalificaties. En bijvoorbeeld het ophalen van scheepsafval. Dat mag in het hele havengebied, maar mag dan weer niet in allebei de landen getransporteerd worden. We hebben fantastische projecten in de pijplijn, maar ze worden gehinderd door het bestaan van die grens.”

Het traject dat Knops en Bourgeois uit de doeken deden, zal bestaan uit twee sporen. Aan de ene kant wordt middels een verdiepende studie onderzocht of, en zo ja op welke manier de Vlaamse en Nederlandse plannings- en vergunningsregelgevingen en beroepsprocedures beter op elkaar kunnen worden afgestemd ten behoeve van grensoverschrijdende infrastructuur. De studie, die wordt aanbesteed aan een academisch onderzoeksteam, moet tegen de zomer van 2020 worden opgeleverd. Aan de andere kant wordt ook al gewerkt aan het op kortere termijn formuleren van maatwerkoplossingen voor concrete grensknelpunten. Het vertrekpunt hierbij vormt de inventarisatie van de grensoverschrijdende knelpunten die het gevolg zijn van verschillen in regelgeving aan beide zijden van de grens in het fusiehavenbedrijf North Sea Port die in opdracht van BZK en de provincie Zeeland is uitgevoerd en onlangs aan de Kamer is gestuurd. Het is de bedoeling dat de maatwerkoplossingen die uit dit traject naar voor komen, inspirerend werken voor deze en andere knelpunten in het gehele Vlaams-Nederlandse grensgebied.

De bestuurlijke werkgroep die het traject zal aansturen, bestaande uit Han Polman (Commissaris van de Koning in Zeeland), oud-minister Piet Hein Donner, Didier Detollenaere (waarnemend gouverneur van Oost-Vlaanderen) en Cathy Berx (gouverneur van Antwerpen) sprak vervolgens verder over de aanpak van het traject in gezelschap van onder meer beide ambassadeurs.  

Op 9 mei kwamen meer dan 300 betrokkenen bij de grensoverschrijdende samenwerking tussen Noordrijn-Westfalen en Nederland, waaronder vele burgemeesters, gedeputeerden en vier CdK's, bijeen in Theater de Maaspoort in Venlo voor de eerste Grenslandconferentie. De Grenslandconferentie is een nieuwe mijlpaal in de intensivering van de samenwerking tussen Nederland en Noordrijn-Westfalen en een van de afspraken van de eerste regeringstop die in november plaatsvond tussen Nederland en de Duitse deelstaat, als onderdeel van de vernieuwde governance-structuur. Tijdens de Grenslandconferentie komen jaarlijks alle belangrijke partners bijeen om gezamenlijk de prioriteiten van de grensoverschrijdende samenwerking vast te leggen en resultaten te vieren.

Bestuurlijk overleg

De conferentie werd voorafgegaan door een overleg met de betrokken bestuurders die zijn opgenomen in de nieuwe governance-structuur, voorgezeten door staatssecretaris Knops. Hier werd op initiatief van Knops onder meer besloten tot het instellen van een grenslandprijs, die vanaf volgend jaar zal worden uitgereikt. Tegelijkertijd vond de ondertekening van de concessieovereenkomst voor de intercity verbinding tussen Eindhoven en Düsseldorf plaats tussen staatssecretaris Van Veldhoven van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en gedeputeerde Van der Maat van de provincie Brabant en verantwoordelijke Duitse partijen. Dit vormde een belangrijke stap om ervoor te zorgen dat deze trein in 2025 gaat rijden.

Ondertussen stroomden de rest van de bezoekers de Maaspoort binnen, waar zij zich in de foyer konden informeren over diverse initiatieven en projecten in de hele grensregio.

Vernieuwde governance-structuur

Het plenaire deel van de conferentie werd muzikaal ingeluid door een muzikaal optreden van jongeren uit Krefeld. Vervolgens benadrukte, na een welkomstwoord van burgemeester Scholten, staatssecretaris Knops in zijn openingsspeech het belang van grensoverschrijdende samenwerking en met name ook van het betrekken van jongeren, de nieuwe generatie. Tijdens het plenaire deel kwamen verder EU-minister Holthoff-Pförtner van Noordrijn-Westfalen en Commissaris van de Koning van de provincie Limburg Bovens, aan het woord om een toelichting te geven over vernieuwde governance-structuur. Hiermee wordt geregeld dat Nederlandse en Noordrijn-Westfaalse overheden regelmatig bij elkaar komen om concreet aan oplossingen van grensbelemmeringen te werken. Doordat verschillende bestuurslagen betrokken zijn, kun je toch op ‘Augenhöhe’ komen bij vraagstukken waar Nederlandse en Duitse bevoegdheden op een ander bestuursniveau liggen.

Daarna werden behaalde resultaten van de afgelopen tijd gepresenteerd. Eén concreet resultaat betrof de structurele financiering van de GrensInfoPunten, hier wordt informatie geboden over werken, wonen en studeren aan de andere kant van de grens. Alle partijen dragen bij aan de structurele financiering; het Rijk, de regering van Noordrijn-Westfalen, provincies en gemeenten aan beide kanten van de grens. Dit maakt het voor de GrensInfoPunten mogelijk om de kwaliteit verder te verbeteren. De Euregio’s hebben hiervoor een samenwerkingsovereenkomst getekend tijdens de grenslandconferentie.

Grenslandagenda      

Aansluitend vonden er drie themasessies plaats over de thema’s die zijn opgenomen in de concept grenslandagenda. Deze sessies werden benut om de thema’s onderwijs, arbeidsmarkt en mobiliteit te concretiseren en verder uit te werken. Naast de themasessies was er voor de deelnemers aan de Grenslandconferentie ook de mogelijkheid om de infomarkt te bezoeken. Op de infomarkt werden (INTERREG-) projecten en andere grensoverschrijdende initiatieven gepresenteerd. De afsluiting bestond uit een plenaire terugkoppeling van de sessies, gevolgd door een slotwoord van staatssecretaris Knops en minister Holthoff Pförtner. Laatstgenoemde maakte ook bekend in welke gemeente de Grenslandconferentie van 2020 zal plaatsvinden: Duisburg.

Op 18 oktober 2018 werd door Van der Molen c.s. een motie ingediend over het bevorderen van grensoverschrijdende evenementen voor jongeren op het gebied van sport en cultuur. Taal- en cultuurverschillen vormen namelijk een grensbelemmering op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt. Bewoners in de grensstreek kijken door deze verschillen minder snel over de grens voor school, stage of werk. Hoe kleiner de kennis van de buurtaal en cultuur, hoe groter de grensbarrière. Naar aanleiding van deze motie is door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties samen met de buurlanden het programma “Onbegrensd” gestart in samenwerking met de buurlanden België en Duitsland. De lancering ervan vond plaats tijdens de Grenslandconferentie in Venlo.

Wat is ‘Onbegrensd’?

‘Onbegrensd’ richt zich op grensoverschrijdende jongerenevenementen op het gebied van sport en cultuur voor jongeren tussen de 10 en 20 jaar. Op deze leeftijd maakt men keuzes voor (het vakkenpakket op) de middelbare school, stages, vervolgopleiding of een baan. Door middel van het programma ‘Onbegrensd’ kunnen evenementen op verschillende manieren worden ondersteund. Evenementen kunnen in aanmerking komen voor een financiële bijdrage, maar ook praktische ondersteuning door bijvoorbeeld het aanbieden van promotie- en campagnemateriaal tijdens evenementen waarmee aandacht wordt geschonken aan de taal of cultuur van onze buurlanden, is een mogelijkheid. Om initiatiefnemers zo goed mogelijk te informeren over de mogelijkheden voor ondersteuning is er website ontwikkeld waar initiatiefnemers terecht kunnen voor informatie over bijvoorbeeld de eisen waar een evenement aan moet voldoen. Daarnaast is hier informatie te vinden over de procedures en mogelijkheden voor ondersteuning vanuit het programma ‘Onbegrensd’. Naast het informeren van initiatiefnemers wordt deze website ook gebruikt als platform om inwoners van de grensregio bewust te maken van de kansen over de grens zoals de mogelijkheid tot werken en studeren in een van onze buurlanden.

‘Onbegrensd’ in de grensregio

De afgelopen maanden hebben verschillende initiatiefnemers gebruik gemaakt van de ondersteuningsmogelijkheden van het programma ‘Onbegrensd’. Zo vond er op 7 en 8 mei een jongerendebat plaats met leerlingen uit Heerlen. Leerlingen gingen met elkaar in debat over de samenwerking in de grensregio met buurlanden België, Duitsland en Nederland. Dit krijgt in de toekomst een vervolg, samen met leerlingen uit onder meer Aken. Een ander voorbeeld is het Oud Limburgs Schuttersfeest wat door Nederlands en Belgisch Limburg gezamenlijk wordt gevierd. Dit jaar vond er, naast het Kinjer-OLS, voor het eerst het Jeugd-OLS plaats waarbij ook Duits jongeren aanwezig waren. Tijdens dit evenement namen jongeren uit België, Duitsland en Nederland elkaar treffen.

Wij streven ernaar om een goede spreiding van evenementen langs de grens te creëren. Benieuwd naar de mogelijkheden? Of op zoek naar meer informatie? Neem dan een kijkje op de website: www.kijkenoverdegrens.nl.

Werkbezoek Drenthe en Groningen

De afgelopen maanden heeft staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties verschillende werkbezoeken afgelegd in de grensregio’s. Zo bracht hij op 17 juni een bezoek aan de provincies Drenthe en Groningen. Staatssecretaris Knops werd ontvangen op het NHL-Stenden in Emmen, waar hij werd geïnformeerd over de Regiodeal Zuidoost Drenthe. Het ochtendprogramma werd afgesloten met een toelichting over het Rijnland Instituut. Dit is een grensoverschrijdend kennisnetwerk van onderwijsinstellingen en een praktische invulling van één van de strategische lijnen van de Duitsland. Hierin wordt ook het project over buurtaalonderwijs meegenomen.

Het middagprogramma bestond uit een gezamenlijk bezoek, met minister Bruins van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en sport, aan de gemeente Oldambt en het nieuwe streekziekenhuis in Scheemda. Zij werden ontvangen en de gehele middag vergezeld door de burgemeester van Oldambt, mevrouw Sikkema. Tijdens dit onderdeel kwamen de European Medical School, het Crossborder Research Institute en digitalisering in de zorg aan bod. De dag werd afgesloten met presentaties over enkele lopende grensoverschrijdende samenwerkingen en projecten.

Werkbezoek Aken en Maastricht

Op 19 juni bracht staatssecretaris Knops een bezoek aan Aken. Hierbij lag de focus op de grensoverschrijdende ambitie van Aken richting Nederand (en België). Hier ging hij in gesprek met diverse met Rektor Prof. Dr. Rüdiger van de Rheinische-Westfälische Technische Hogeschool en Prof. Dr. Martin Paul de Universiteit Maastricht, om het Duitse perspectief op de grensoverschrijdende samenwerking inzichtelijk te maken. Het werkbezoek werd afgesloten met een werklunch met de Industrie- und Handelskammer Aachen. Aansluitend was staatssecretaris Knops te gast op de Euregionale Werkconferentie in Maastricht. Vanuit zijn rol als verantwoordelijke bewindspersoon voor grensoverschrijdende samenwerking, werd staatssecretaris Knops kort geïnterviewd tijdens de conferentie. Op de conferentie kwamen de steden in het samenwerkingsverband Maastricht, Sittard-Geleen, Heerlen, Luik, Gent, Hasselt en Aken samen om vervolgstappen in de grensoverschrijdende samenwerking te concretiseren.

Werkbezoek Royal Flora

Nog voordat het reces begon bracht staatssecretaris Knops een bezoek aan de enige bloemen- en plantenveiling in Duitsland. De Veiling Rhein-Maas bevindt zich net over de grens in het Duitse Straelen-Herongen. Deze veiling werd in 2010 opgericht als joint venture van twee moederorganisaties, het Nederlandse Royal Flora Holland en het Duitse Landgard. Een bedrijf waar grensoverschrijdende samenwerking dagelijkse praktijk is. Bij de veiling werken in totaal 361 vaste medewerkers waarvan 240 een Duitse en 64 een Nederlandse nationaliteit hebben. Van de klanten is een derde deel uit Nederland afkomstig

De bloemen en planten zijn voor het grootste gedeelte afkomstig van Nederlandse en Duitse telers van een van beide moederorganisaties. Na een bezoek aan de afmijnzaal, waar vele internationale klanten bloemen en planten inkochten, en een kijkje in de distributiehal, werd gesproken over de uitdagingen en kansen die voortkomen uit de grensligging en de Nederlands-Duitse samenwerking binnen één bedrijf. Hierbij kwamen diverse vraagstukken zowel voor de bedrijven alsook voor grenspendelaars aan de orde. Er werd onder andere gesproken over het grensoverschrijdende transport met LZV´s (Langere en Zwaardere Vrachtautocombinatie) en de informatievoorziening over sociale zekerheid en belastingthema´s bij werken over de grens. Ten aanzien van de informatievoorziening zijn er recent grote stappen gezet. Samen met Noordrijn-Westfalen, provincies, de regio en het Rijk zijn afspraken gemaakt over de structurele financiering van de GrensInfoPunten voor grenspendelaars. Onderdeel van deze afspraken is een kwaliteitsverbetering in de dienstverlening voor grenspendelaars.

Economie en arbeidsmarkt in de grensregio’s

Om een gefundeerd grensoverschrijdend economie- en arbeidsmarktbeleid te voeren zijn feiten en cijfers nodig over de handelsstromen, het aantal pendelaars en de vraag/aanbod van arbeid aan weerzijden van de grens. Op basis van de cijfers wordt duidelijk waar knelpunten en kansen voor het beleid liggen. Om deze reden heeft het college van secretarissengeneraal van de Benelux Unie en de verschillende arbeidsministeries aan het Centraal Bureau voor de Statistiek gevraagd een studie te maken van de arbeids- en productmarkten in de Benelux-landen en de omliggende landen.

Download hier het rapport Economie en arbeidsmarkt in de grensregio’s van de Beneluxlanden. Het rapport is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Duits.

Grensoverschrijdende busvervoer

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid heeft op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onderzoek gedaan naar het gebruik en de potentie van de internationale bus op zowel korte als lange grensoverschrijdende verbindingen. Zie voor meer informatie het KIM-rapport ‘de bus over de grens’.

Regio deals

Inmiddels zijn de regio deals, waarin ook aandacht is voor grensoverschrijdende samenwerking, ondertekend. Zie voor meer informatie de site over de Regio Deals regio deals tweede tranche.

Kamerbrief voortgang Grensoverschrijdende Samenwerking 12 juli

Kamerbrief over ontwikkelingen internationaal personenvervoer per spoor

Kamerbrief n.a.v. vragen over de herziening EU-verordening coördinatie socialezekerheidsstelsels