Amnesty: 'China is wel degelijk gevoelig voor wat andere landen vinden'
Ministeries
Internationale mensenrechtendag is een dag die in China doorgaans geruisloos voorbijgaat. De mensenrechtensituatie in het land gaat hard achteruit. Vooral het lot van mensenrechtenverdedigers is schrijnend, zegt Stijn Deklerck van Amnesty International: ‘Meer actie is nodig.’
Zeg niet dat je bij voorbaat machteloos bent tegenover een grootmacht als China. Met gerichte acties kun je volgens de mensenrechtenverdediger Deklerck meer bereiken dan je denkt.
10 december is de dag voor de rechten van de mens – Amnesty International organiseert hiervoor elk jaar een van de grootste mensenrechtenacties ter wereld: ‘Write For Rights’- een schrijfmarathon die vorig jaar wereldwijd bijna 6 miljoen brieven opleverde. De brieven betuigen steun mensenrechtenverdedigers en vragen gerechtigheid voor hun situatie. Dit jaar wordt er onder meer geschreven voor de Chinees-Oeigoerse student Yiliyasijiang Reheman .
Deklerck: ‘Publieke acties en internationale druk kunnen regeringen dwingen tot handelen, zeker als de internationale gemeenschap, ngo’s en de mensen over de hele wereld de handen ineenslaan. Denk aan de vrijlating van Liu Xia in 2018, de weduwe van de Chinese Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo. Als zoiets gebeurt, dan denk ik: zie je, het kan wel.’
Interne aangelegenheden
Deklerck studeerde, werkte en woonde jarenlang in China. Hij kent de taal, de cultuur, en het Chinese rechtssysteem. Sinds 2018 werkt hij voor Amnesty International Nederland als coördinator van het China-programma.
‘Mensenrechten zijn universeel, dat staat ook zo in internationale verdragen. Ze gelden overal en altijd, ongeacht traditie of cultuur. Ook China heeft deze verdragen ondertekend. Toch probeert de Chinese overheid deze verdragen te ontlopen door de universaliteit van mensenrechten te ontkennen en zich te beroepen op China's soevereiniteit. Ze noemen mensenrechten "interne aangelegenheden" en willen hierop niet worden aangesproken.’
Lobby in Nederland
Voor ngo’s zoals Amnesty International is het moeilijk om actie te voeren in China. Zo heeft de internationale mensenrechtenorganisatie geen kantoor op het Chinese vasteland. Toch is dat voor Deklerck ook een voordeel – hier in Nederland kan hij zaken vrijer en publieker aankaarten.
‘Een van onze belangrijkste bezigheden is onze lobby richting de Nederlandse overheid. Wij geloven erin dat we elkaar kunnen versterken. Er zijn bijvoorbeeld steeds meer Nederlandse bedrijven, scholen en gemeentes in China actief. We willen bereiken dat de Nederlandse overheid bedrijven meer informeert over de mensenrechtensituatie in China, en hen begeleidt bij het beschermen van die rechten. Amnesty International kan daarbij helpen - bijvoorbeeld met onze kennis van de werk -en leefomstandigheden van mensenrechtenverdedigers in China.’
Stevig in je schoenen staan
De nieuwe China-strategie van Nederland is wat Amnesty betreft een eerste stap om mensenrechten een structurele plek te geven in het Nederlandse China-beleid. Maar meer is nodig, vindt Deklerck. ‘In de relatie met China moeten mensenrechten centraal staan. We moeten niet spreken over waarden, maar over universele rechten. Overheden zijn op het gebied van mensenrechten vaak voorzichtiger dan ze hoeven te zijn, terwijl China wel degelijk gevoelig is voor wat andere regeringen vinden. Juist als overheden steviger in hun schoenen staan kunnen we meer bereiken.’