Vertrekkend secretaris-generaal Joke Brandt: ‘Deze baan doe je samen’

“Het waren vier mooie, maar ook spannende jaren. Het is een eer om aan het hoofd te staan van een organisatie waar ik me zo mee verbonden voel. Ik geloof echt in het werk wat we doen. Als secretaris-generaal ben je er in de eerste plaats voor de mensen in de organisatie, in Den Haag en op alle ambassades en consulaten wereldwijd. Zonder al die talentvolle mensen kun je deze baan niet doen. Maar het is ook een spannende functie.

De laatste maanden waren zwaar met de coronacrisis die de wereld en ons werk totaal veranderde. En natuurlijk de verschrikkelijke explosie in Beiroet op 4 augustus, waarbij onze collega Hedwig Waltmans om het leven kwam. Een zwarte dag in de eerste plaats voor de familie, maar ook voor alle collega’s, en iedereen die BZ een warm hart toedraagt. Daardoor wordt weer duidelijk in welke gevaarlijke en moeilijke situaties onze mensen hun werk moeten doen.”

Op de kaart

‘We hebben in de afgelopen vier jaar BZ behoorlijk op de kaart gezet. Dat deden we onder meer bij het Nederlandse voorzitterschap van de VN-veiligheidsraad en evenementen als de Global Entrepreneurship Summit (GES) en de Mental Health and Psychosocial Support (MHPSS)-conferentie, en natuurlijk tijdens de coronacrisis met het helpen van grote aantallen gestrande Nederlanders. Stuk voor stuk prestaties waar we trots op kunnen zijn.

Het is belangrijk dat we dat ook aan de buitenwereld laten zien. We hebben als BZ een maatschappelijke taak. Het is daarom belangrijk met het gezicht naar de Nederlandse samenleving te staan, te luisteren naar wat mensen van ons verwachten en duidelijk te maken wat onze meerwaarde voor Nederland en Nederlanders is. Zo weten we wat er speelt en kunnen we daar in ons werk rekening mee houden.

We moeten het gesprek actief opzoeken en organiseren. Dat gebeurt natuurlijk ook. We hebben al veel contacten met bijvoorbeeld bedrijven, lokale overheden en maatschappelijke organisaties. Maar ik zou iedereen willen aanmoedigen ook eens daarbuiten op stap te gaan. Zelf ben ik bijvoorbeeld op bezoek geweest bij de politie in Rotterdam-Zuid. Het is echt bijzonder hoe makkelijk je dan de raakvlakken vindt tussen het werk dat zij doen en dat wij doen.

Een goed voorbeeld is ook dat 100 Nederlanders en onze ambassadeurs samen ontbeten in de Bijenkorf tijdens de laatste ambassadeursconferentie. Tijdens interdepartementale overleggen kon ik uitdragen waar BZ voor staat en ook de rijksbrede agenda verder helpen. Ik heb veel geïnvesteerd in hoe we als departementen meer kunnen samenwerken en werkprocessen kunnen innoveren.

‘Diversiteit en Inclusie zijn team efforts'

Het was mooi om te zien hoe collega’s in Den Haag en op de posten zich hebben ingezet voor een veilige werkomgeving, diversiteit en inclusie. Ik denk dat we hier in de afgelopen vier jaar echt stappen in hebben gezet. Maar ik weet ook dat het geen gemakkelijke onderwerpen zijn. Er is blijvend aandacht voor nodig.

Waar het om gaat is dat iedereen die bij BZ werkt zich welkom voelt en zichzelf kan zijn. Dat is goed voor de organisatie en voor de medewerkers. Uiteindelijk gaat het om DOEN. Dus ik verwacht dat we het hier niet alleen over hebben, maar het vooral in het dagelijkse werk uitdragen en het goede voorbeeld geven.

Goed ook om te zien dat er binnen de hele Rijksoverheid steeds meer aandacht is voor deze thema’s. Het was dan ook mooi dat ik in 2018 namens alle secretarissen-generaal mee mocht varen op de Rijksboot tijdens de Canal Parade. Hierna hebben we met alle sg’s tot een aantal acties besloten. Zo spraken we af dat op Coming Out Day op alle rijksgebouwen de regenboogvlag wappert.

Ik was supertrots toen ik in oktober 2018 de leadership award voor inclusief werkgeverschap mocht ontvangen. Een bijzondere eer omdat ik was genomineerd door mijn eigen collega’s. Dat was sowieso een bijzondere maand: ik was mee met het staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk, en mocht meteen daarna Nederland vertegenwoordigen in een vergadering van de VN-Veiligheidsraad in New York.

Jaarlijks hoogtepunt: ambassadeursconferentie

‘Een van de jaarlijkse hoogtepunten is voor mij toch de ambassadeursconferentie. Dan komen alle ambassadeurs die ons land over de hele wereld vertegenwoordigen samen in Den Haag.

Het is zo belangrijk om elkaar te zien, goed bij te praten en van elkaar te leren. In 2019 opende ik de conferentie samen met Floortje Dessing, die in haar programma ‘Floortje en de ambassadeurs’ ons mooie werk op de posten liet zien. En dit jaar was voor mij persoonlijk heel bijzonder, omdat het mijn laatste ambassadeursconferentie was als sg. Een eerste moment ook om afscheid te nemen als sg van veel mensen met wie ik nauw heb samengewerkt.

Posten wereldwijd

Een ander hoogtepunt zijn voor mij de bezoeken aan de posten. Ik krijg daar enorm veel energie van. Ik had dat eigenlijk nog veel vaker willen doen. Maar goed, ik heb de kans gehad om hele verschillende posten op alle continenten aan te doen. Dat is echt wat waard. Ik ben erg trots op het werk van de collega’s op de posten. Natuurlijk zijn er verschillen. Maar je ziet vaak dat dezelfde thema’s belangrijk zijn, alleen vragen om een andere invulling. Dus ik stelde op het ministerie vaak de vraag: en wat betekent dat voor de posten?

Het is bij die bezoeken altijd fijn om ‘oude bekenden’ tegen te komen. Op deze foto zie je me tijdens een bezoek in mei 2019 tussen de collega’s in Kampala. Daar heb ik zelf van 2004 tot 2007 gewerkt. Het was mooi om te zien dat lokale collega’s van toen nog steeds met veel plezier op de ambassade werken. Zo zie je ook weer hoe belangrijk de lokale collega’s zijn voor de continuïteit op de posten.

Omschakeling en toekomstperspectief

Deze foto staat voor mij symbool voor de afgelopen maanden. Je ziet me hier thuis in een virtuele vergadering met collega’s. De coronacrisis heeft mijn laatste periode bij BZ flink veranderd. Het betekende een behoorlijke omschakeling: voor de organisatie, voor alle collega’s in Den Haag en op de posten, en ook voor mij. Ik zag hoe belangrijk het is dat we juist in deze tijd in verbinding blijven met elkaar. 

Jules Deelder schreef: De omgeving van de mens is de medemens. Om iets voor elkaar te krijgen is altijd een teamprestatie nodig. Deze baan kun je niet alleen. Alleen samen met collega’s kunnen we stappen zetten en kunnen we die dingen doen die echt nodig zijn. En alleen samen kunnen we blijven werken aan onze mooie organisatie en aan een veilige werkomgeving.'