Wanneer mag ik stemmen bij verkiezingen?

In de Kieswet staat wie mag stemmen bij verkiezingen. Dit heet actief kiesrecht. Stemmen is niet verplicht. Bent u uitgesloten van het kiesrecht, dan mag u niet stemmen. Dit geldt voor alle verkiezingen.

Tweede Kamerverkiezingen

U mag stemmen bij een Tweede Kamerverkiezing onder de volgende voorwaarden:

U heeft de Nederlandse nationaliteit.
U bent 18 jaar of ouder.

Dit geldt ook als u inwoner bent van Bonaire, Sint Eustatius of Saba.

Heeft u de Nederlandse nationaliteit en verblijft u in het buitenland tijdens de Tweede Kamerverkiezingen? Dan kunt u stemmen vanuit het buitenland.

Eerste Kamerverkiezingen

De leden van Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer. U kunt deze leden dus niet direct kiezen. U doet dit wel indirect, doordat u de leden van Provinciale Staten kiest bij de Provinciale Statenverkiezingen.

Provinciale Statenverkiezingen

U mag stemmen voor de Provinciale-Statenverkiezingen onder de volgende voorwaarden:

U heeft de Nederlandse nationaliteit.
U bent 18 jaar of ouder.
U woont in de provincie waarvoor de verkiezing plaatsvindt.

Waterschapsverkiezingen

U mag stemmen voor het algemeen bestuur van de waterschappen onder de volgende voorwaarden:

U heeft de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van een ander land van de Europese Unie (EU). Of u heeft een geldige verblijfsvergunning.
U bent 18 jaar of ouder.
U woont in het waterschap waarvoor de verkiezing plaatsvindt.

Gemeenteraadsverkiezingen

U mag stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

U heeft de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van een ander land van de EU. Of u heeft een geldige verblijfsvergunning en verblijft minimaal 5 jaar legaal in Nederland.
U bent 18 jaar of ouder.
U woont in een Nederlandse gemeente.

Eilandraadsverkiezingen

U mag stemmen voor de eilandsraad van Bonaire, Sint Eustatius of Saba onder de volgende voorwaarden:

U heeft de Nederlandse nationaliteit. Of u heeft een geldige verblijfsvergunning en verblijft minimaal 5 jaar legaal in Nederland.
U bent 18 jaar of ouder.
U woont in Bonaire, Sint Eustatius of Saba.

Verkiezingen Europees Parlement

U mag stemmen voor de leden van het Europees Parlement als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

U heeft de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van een ander land van de Europese Unie (EU).
U bent 18 jaar of ouder.

Dit geldt ook als u inwoner bent van Bonaire, Sint Eustatius of Saba.

Heeft u de Nederlandse nationaliteit en verblijft u tijdens de Europese verkiezingen in een land dat geen lid is van EU? Dan kunt u stemmen vanuit het buitenland. Verblijft u niet in Nederland, maar een land dat wel lid is van de EU? Dan kunt u op 2 manieren stemmen:

U stemt in de lidstaat waar u woont.
U stemt vanuit het buitenland.

Kiesrecht mensen met verstandelijke beperking

Ook mensen met een verstandelijke beperking hebben kiesrecht. Het stemrecht is wel een individueel recht. Dat betekent dat mensen zelfstandig hun stem moeten kunnen uitbrengen. Anderen mogen hen niet beïnvloeden. Kiezers met een geestelijke beperking mogen daarom geen hulp krijgen in het stemhokje. Zij mogen wel uitleg buiten het stemhokje krijgen. Maar de kiezer moet zijn stem alleen uitbrengen.

Alleen kiezers met een lichamelijke beperking mogen zich bij het stemmen laten ondersteunen. Bijvoorbeeld blinden en slechtzienden of mensen met Parkinson.

Uitgesloten van kiesrecht

Een rechter kan bij bepaalde misdaden een gevangene uitsluiten van het kiesrecht. Dit is een bijzondere maatregel bij de opgelegde straf. In de praktijk wordt deze maatregel niet vaak opgelegd. Mensen die zijn uitgesloten van het kiesrecht krijgen bij een verkiezing geen stempas van hun gemeente.

Gevangenen of mensen in een huis van bewaring zijn dus niet automatisch uitgesloten van het stemrecht. Zij kunnen alleen meestal niet zelf naar een stemlokaal, tenzij ze daar apart verlof voor krijgen. Daarom kunnen zij alleen hun stem uitbrengen door iemand anders voor hen te laten stemmen (volmacht). Dit staat in de Kieswet.