Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (2 februari 2021)

Minister-president Rutte en minister De Jonge geven een toelichting en beantwoorden vragen over de verlenging van de lockdown. 

Inleidend statement minister-president Mark Rutte

Goeienavond. We zitten in een spannende en ook onzekere fase van de coronacrisis. Daarover wil ik u graag vandaag bijpraten. Waar zitten die onzekerheden? Waar staan we nu met het virus? En wat betekent dat voor de huidige maatregelen, inclusief de avondklok? Vervolgens komt Hugo de Jonge aan het woord over iets dat nog belangrijker is, namelijk de weg terug naar een zo normaal mogelijk leven. We willen daar als kabinet zo duidelijk mogelijk over zijn, maar ook zo eerlijk mogelijk. Want we snakken allemaal naar zekerheid. Naar een duidelijk plan. Dan kan dit weer, dan kan dat weer.

Maar de realiteit is dat 100% procent zekerheid niet is te geven, hoe graag we dat ook zouden willen.

Wat we wel kunnen doen, is laten zien welke richting het opgaat als we de regels blijven volgen, als we meer testen en als er meer mensen zijn gevaccineerd. Dat hebben we gevat in een aangepaste routekaart, waarover dus zo meer van Hugo de Jonge.

Maar ik begin in het hier en nu, bij het grote dilemma waar we weken continu mee worstelen. Namelijk dat de besmettingscijfers langzaam maar zeker dalen, dat ook het aantal mensen met corona in de ziekenhuizen weliswaar langzaam, maar ook iets daalt. Maar dat alle doorrekeningen wijzen op een derde golf die onvermijdelijk op ons af lijkt te komen. Met als belangrijkste oorzaak: de Britse variant van het coronavirus. Ik ga u niet overvoeren met cijfers, maar ik ontkom er niet aan om er wel 3 te noemen. 1: Op dit moment is al twee derde van alle nieuwe besmettingen in ons land van de Britse soort. 2: De laatste wetenschappelijke inzichten zijn dat de Britse variant ongeveer anderhalve keer besmettelijker is dan de klassieke, de oude variant. En 3: het laatste bekende R-getal van de oude variant staat op ongeveer 0,85 en dat betekent dat het virus wordt teruggedrongen. Maar het laatst bekende R-getal van de Britse variant staat op bijna 1,3, wat betekent dat het aantal besmettingen per week verdubbelt. Wat we dus zien is dat de Britse variant het razendsnel overneemt.

De spagaat waarin we zitten is dat de cijfers zich op zich best goed ontwikkelen, wat zonder Britse variant versoepelingen mogelijk zou maken. Maar om die snelle opkomst van de Britse variant kunnen we niet heen. En we weten dat we straks de rekening gepresenteerd krijgen voor te veel optimisme nu. En dat is wikken en wegen. Want hoe vergelijk je bijvoorbeeld het gevaar van leerachterstanden bij kinderen met alle economische belangen, of met de dreiging van meer druk op de zorg, meer uitgestelde operaties of meer mensen die overlijden aan corona? Al met al zijn we in onze discussies zondag in het Catshuis en vandaag in het kabinet tot de conclusie gekomen dat het onvermijdelijk is de huidige lockdown bijna helemaal te verlengen tot ten minste 2 maart. Op 23 februari wegen we dat opnieuw en is er een nieuwe persconferentie. We gaan wel een paar dingen veranderen voor het primair onderwijs en de kinderopvang, en voor winkels. En we hebben ook stilgestaan bij de avondklok. Over elk van deze drie onderwerpen wil ik kort iets zeggen.

Openstelling van het onderwijs

Allereerst de openstelling per 8 februari van het primair onderwijs en de kinderopvang. Dit is een belangrijk besluit voor ongeveer 450.000 kinderen in de opvang en 1,5 miljoen kinderen in het primair onderwijs en natuurlijk ook hun meesters en juffen. Op school leren kinderen nu eenmaal het beste. Dit is ook zo’n besluit waar je alle belangen zorgvuldig moet wegen.  Vooral de belangen van de kinderen natuurlijk, maar ook die van de ouders, de leraren en de pedagogisch medewerkers, maar ook de scholen en kinderopvangorganisaties. Uit onderzoek van het Outbreak Management Team blijkt dat kinderen individueel minder bijdragen aan de verspreiding van het virus dan volwassenen. En, dat geldt ook voor de Britse variant. Ook hebben we gezien, toen de scholen en kinderopvang nog open waren, dat het aantal besmette leraren en pedagogisch medewerkers klein is. Meestal krijgen volwassenen het virus van andere volwassenen, niet van kinderen. Om de risico’s in de klas voor leraren zo klein mogelijk te maken, verbinden we aan openstelling een paar strikte voorwaarden. Bijvoorbeeld dat bij één positieve test van één kind de hele klas of groep inclusief de leraar in quarantaine gaat en zich op dag 5 laat testen. Dat is ingrijpend, maar zo’n slot op de deur is echt nodig. Die voorwaarden gaan we samen met veel meer en intensiever testen, ook met sneltesten, en samen met een aangescherpt bron-en contactonderzoek vormgeven.  Zo kunnen het primair onderwijs en de kinderopvang zo op een verantwoorde manier weer open, voor kinderen, voor leraren en voor pedagogisch medewerkers. Natuurlijk roept dit besluit meteen de vraag op: wat gebeurt er met de buitenschoolse opvang? En hoe zit het met het voortgezet onderwijs? En daarover kan ik kort zijn. Op de BSO’s komen vaak kinderen van verschillende scholen bij elkaar en dat is voorlopig echt te risicovol. Uiteraard blijven de BSO’s wel gewoon open voor de noodopvang. En als het kan, gaan natuurlijk ook de middelbare scholen zo snel mogelijk weer open. Maar dat zal in ieder geval niet voor 1 maart zijn, dus na de voorjaarsvakantie, en altijd op anderhalve meter afstand.

Een aantal middelbare scholen onderzoekt op dit moment al in de praktijk hoe de combinatie sneltesten en onderwijs op anderhalve meter het makkelijker zou kunnen maken de scholen weer te openen. Dat gaan we de komende tijd allemaal heel nauwgezet volgen en afwegen en dan nemen we op 23 februari een besluit.

Detailhandel

En dan ten tweede: de detailhandel. We hebben op 19 december alle niet-essentiële winkels gesloten.

Dat was en is een óngelooflijk hard gelag voor alle winkeliers, klein en groot. En het is ook gewoon vervelend voor ons allemaal, als consumenten. Sindsdien is er natuurlijk veel overleg geweest met de sector en ook binnen het kabinet. En één van de opties die daarbij steeds op tafel kwam was het zogeheten ‘click and collect’, zoals dat in veel andere landen bestaat. Ofwel in goed Nederlands: bestellen en afhalen. We hebben aan het Outbreak Management Team gevraagd hoe groot de risico’s daarvan zijn. En het antwoord komt samengevat hierop neer dat die risico’s klein zijn, als de voorwaarden zo streng zijn dat het niet te druk kan worden in de winkelstraten. Dat betekent dat winkels gesloten blijven, maar dat we wel deze aanpassing aan de lockdown willen doen. Vanaf 10 februari wordt bestellen en afhalen mogelijk voor alle winkels en alle producten. Je nieuwe hardloopschoenen bij je lokale hardloopwinkel, dat nieuwe boek bij je lokale boekwinkel of die nieuwe broek bij je favoriete kledingzaak – dat kan dan weer.

Maar:

•           je bestelt vanuit huis, online of telefonisch

•           het afhaalpunt is buiten,

•           je kunt je spullen alleen afhalen als een bepaald tijdslot aam je is gegeven, in je eentje,

•           er zit minimaal 4 uur tussen bestellen en afhalen, om funshoppen tegen te gaan,

•           en natuurlijk gelden de anderhalve meter afstand en alle andere basisregels.

Dat zijn harde voorwaarden. En wie er niet aan voldoet en bijvoorbeeld toch klanten toelaat in de winkel, die wordt gesloten.

Avondklok

Ten derde: de avondklok. Die is nu zo’n anderhalve week oud. De avondklok is bedoeld om het virus een extra tik, een extra duw naar beneden te geven. Op woensdag 10 februari om half 5 in de ochtend loopt de avondklok af. Toen we het besluit over de avondklok namen, wisten we al dat we vandaag nog niet konden zeggen in welke mate de avondklok effect heeft op het virus. Want dat duurt minimaal twee weken. Maar wat we wel zien, is dat het na 9 uur ’s avonds stil is op straat, overal in Nederland. Ook weer het zoveelste bewijs dat het overgrote deel van de mensen zich aan de regels houdt, omdat we ons realiseren dat ze nodig zijn. Vanwege de grote zorg over de Britse variant vragen wij nu het Outbreak Management Team aan ons, op basis van de laatste cijfers en de meest actuele kennis opnieuw te adviseren over het hele pakket aan maatregelen. Dat advies verwachten we eind deze week en dan zullen we opnieuw de balans opmaken. We moeten steeds naar bevind van zaken handelen.

En dat brengt mij terug op het punt waar ik mijn verhaal mee begon. Bij de onzekerheid en de dillema’s. Bij de verantwoordelijkheid die we hebben op basis van steeds weer nieuwe informatie beslissingen te nemen en vooruit te kijken. En daarmee geef ik het woord aan Hugo de Jonge.

Inleidend statement minister de Jonge

Veel onzekerheid dus. En juist omdat het virus grillig is, hebben we houvast nodig.  Want we zitten nu al een lange tijd met gesloten winkels, gesloten horeca, kinderen zijn alweer weken thuis en we zien maar mondjesmaat familie of vrienden. We snakken allemaal naar perspectief. Dat perspectief, die weg uit de crisis, die kent drie sporen. Maatregelen, testen en vaccineren. Ik begin bij de maatregelen. Welke maatregelen nodig zijn, bij welke ernst van het besmettingsrisico, hebben we op een routekaart gezet. Die routekaart, die hadden we natuurlijk al langer, dus dit is een update. Een update om ervoor te zorgen dat de maatregelen steeds stevig genoeg zijn om het virus eronder te krijgen.

En om te zorgen dat de routekaart niet alleen de weg wijst naar steeds zwaardere maatregelen, maar ook laat zien hoe je, bij welke cijfers, je een stap terug kunt zetten. Bij het bepalen van de maatregelen telt niet alleen hoe die eraan bijdragen om het virus onder controle te krijgen, maar we wegen zoveel mogelijk mee hoe dat samenleving en de economie raakt. Als we meer maatregelen moeten nemen om het virus onder controle te krijgen doen we dat met grote stappen, om het virus voor te blijven. 

Routekaart

De weg terug gaat behoedzaam, in kleine stapjes. Daarbij willen we - voor zover dat kan - de pijn van de maatregelen zoveel mogelijk verdelen. Deze routekaart biedt richting en houvast in een fase met veel onzekerheid. We hebben te maken met een grillig virus. Dit is daarom ook niet de laatste update van de routekaart. Omdat we open blijven staan voor goede ideeën. Maar ook omdat we nu nog vooral door maatregelen beschermd zijn, maar straks meer en meer door vaccinatie. En met die bescherming zal op den duur de ziekte, de sterfte en de druk op de zorg afnemen. En daarmee neemt dus ook de noodzaak voor maatregelen af.

Testbeleid

Het tweede spoor uit de crisis gaat via heel veel intensiever testen. Dat testen doen we om twee verschillende redenen. Het eerste doel blijft het opsporen en bestrijden van het virus. Daarom testen we bij een uitbraak zoals in Lansingerland steeds grootschaliger en testen we naast de mensen die klachten hebben ook steeds meer groepen mensen die géén klachten hebben, zoals reizigers. Het tweede doel van testen is – als de cijfers het toelaten - het weer gecontroleerd kunnen openen van delen van de samenleving die anders gesloten zouden blijven. Door meer en regelmatig met snel-testen te werken in het onderwijs. Door naast leraren ook medewerkers van de kinderopvang voorrang te geven in de teststraten. Door ondernemers te helpen om met meer testen veilig werken binnen hun bedrijf mogelijk te maken. Maar ook door te onderzoeken of we met vooraf testen weer veilig naar het voetbalstadion kunnen, of naar het theater of naar een concert.

Vaccinatiebeleid

De derde, en meest hoopgevende weg uit de crisis is vaccineren.

Want als we allemaal tegen corona beschermd zijn, kan het leven eindelijk weer zijn normale gang gaan. En het klopt: we zijn trager met vaccineren gestart dan onze buurlanden.

Maar dat lopen we nu in. Vorige week hebben we een kleine 200.000 prikken gezet. Deze week staan er 250.000 vaccinaties gepland. We zijn aan het vaccineren bij de bewoners van verpleeghuizen en de mensen die voor hen zorgen, in de instellingen voor gehandicaptenzorg, in de kleinschalige woonvormen. De thuiswonende 85-plussers die naar de prikstraat kunnen komen. En aan het einde van de week beginnen met het uitnodigen van de thuiswonende 80-plussers.

Door een kleinere voorraad van vaccins aan te houden kunnen we steeds meer mensen steeds sneller prikken. En dat is ook hard nodig, want met de Engelse variant die steeds steviger voet op Hollandse bodem krijgt, is het belangrijk dat zo snel mogelijk zo veel mogelijk kwetsbare groepen gevaccineerd worden. En tegelijkertijd zien we – en dat geldt voor heel Europa – dat de snelheid van vaccineren afhangt van de leveringen die we krijgen.

En in de eerste maanden van dit jaar, krijgen we fors minder dan we hadden gedacht en dan we op hadden mogen rekenen. En ook in de komende maanden moeten we ons erop instellen dat er tegenvallende leveringen kunnen zijn. Maar, het ziet er nu naar uit dat in het tweede kwartaal heel veel meer vaccins geleverd gaan worden. En als die vaccins binnenkomen, hopen we het grootste deel van de mensen die kwetsbaar zijn voor het virus, ergens in dat tweede kwartaal beschermd te hebben. Dat betekent veel minder mensen die door corona overlijden. Dat betekent veel minder mensen met corona in de ziekenhuizen. Meer ruimte voor de reguliere zorg, die nu soms stil ligt.

Er zijn veel mensen die lijden aan de gevolgen van corona. Doordat ze een naaste hebben verloren, zelf heel ziek zijn geweest, of zich ontzettend zorgen maken om hun eigen gezondheid of die van een geliefde. Maar er zijn evenzoveel mensen die lijden aan de maatregelen tegen dat virus. Ondernemers en jongeren bijvoorbeeld. De snelste weg naar minder maatregelen is door ervoor te zorgen dat de meest kwetsbare mensen en de mensen die voor hen zorgen gevaccineerd zijn. Dat duurt weliswaar nog even, maar we kijken er allemaal reikhalzend naar uit. Want we worden nu al bijna een jaar  geraakt door een crisis die steeds meer een crisis in drieën wordt. We hebben te maken met een zorgcrisis. Met een economische crisis. En meer en meer ook met een sociale en een maatschappelijke crisis. En die derde crisis wordt steeds urgenter. We zien bijvoorbeeld steeds meer mensen met gevoelens van angst en stress. Overgewicht is een steeds sterker groeiend probleem. Steeds meer jongeren hebben psychische klachten. En het aantal telefoontjes naar hulplijnen zoals de kindertelefoon is toegenomen. Op lokaal niveau gebeurt er al enorm veel om eenzaamheid en psychische problemen voor te blijven. We proberen dat vanuit de Rijksoverheid op alle mogelijke manieren te ondersteunen. En dat zullen we blijven doen, met alle beschikbare middelen.

Want ja, we krijgen corona alleen samen onder controle als we elkaar blijven helpen. En er is hulp. altijd. Via de huisarts, of via de vertrouwenspersoon op school. Er is zo ongelooflijk veel ondersteuning beschikbaar, kijk bijvoorbeeld eens op steunpuntcoronazorgen.nl. En we kunnen elkáár de hand toesteken.  Een ander meevragen voor een ommetje. Wat vaker de telefoon pakken.

Het zijn vaak de kleine dingen die de dag van een ander kleur kunnen geven. Laten we dat vooral niet vergeten. Dank u wel.

Vragen

BOS (NOS)
Meneer Rutte, veel onzekerheden en toch opent u de basisscholen weer. Hoe groot is het risico dat u gaat nemen en betekent dit ook dat die basisscholen nu niet meer dichtgaan?

RUTTE
Het risico is beperkt. Kijk, de reden dat de basisscholen niet eerder zijn open gegaan, we hadden ze willen openen eigenlijk snel na de Kerstvakantie, heeft te maken met dat Britse virus. En we wilden weten hoe de verspreiding is onder kinderen. De eerste signalen waren al redelijk optimistisch en nu is de conclusie getrokken dat die verspreiding onder kinderen door kinderen, beperkt is. Dus dat risico is beperkt. En sowieso weten we dat het risico van het openen van basisonderwijs en kinderopvang ook niet groot is. Dus we denken dat we dat kunnen doen. Het ligt ook niet voor de hand als je dat nu niet doet. Je kan nooit iets uitsluiten, maar je wil natuurlijk zo min mogelijk knipperlicht, dat het later weer dicht moet. Ik kan het niet helemaal uitsluiten. Maar dat is niet de bedoeling.


BOS
Tegelijkertijd hoor ik ook geluiden, ook van medisch specialisten die zeggen: die maatregelen eisen gewoon een te grote rol. Je zou misschien ook meer naar de maatschappelijke gevolgen moeten kijken. Waarom doet het kabinet dat nu toch eigenlijk niet en zitten we vooral op dat gezondheidsaspect?

RUTTE
Nou kijk, altijd wegen we alles. Er zijn drie grote wegingen steeds te maken. Eén is wat is het gevolg van het virus voor mensen met een kwetsbare gezondheid en ouderen, maar ook voor de zorg. Dat daar ook nog ruimte is voor mensen die daar komen voor bijvoorbeeld hart- of kankeroperaties. Dat daar voldoende ruimte voor is. Het tweede waar je naar moet kijken is de economische impact. Die is natuurlijk enorm, vandaar die grote steunpakketten. En het derde waar Hugo de Jonge net uitvoerig over sprak: wat zijn de maatschappelijke gevolgen. De eenzaamheid. De berichten die er zijn over mensen die het heel erg zwaar hebben. En ook jongeren die het moeilijk hebben, studenten die een hele andere studietijd hebben dan ze hadden gedacht. Dus je probeert iedere keer als kabinet samen met de Kamer al die aspecten met elkaar goed te wegen.

BOS
Maar het lijkt nu alsof gezondheid staat altijd op één. Is het denkbaar dat dat misschien op een gegeven moment toch wat meer naar beneden gaat dat argument?

RUTTE
De strategie is erop gericht om ervoor te zorgen dat we het coronavirus niet grote schade kan toebrengen. Het brengt schade toe, maar dat je de schade probeert te beheersen voor mensen die wat ouder zijn of mensen met een kwetsbare gezondheid. En je probeert ook de zorg zoveel mogelijk overeind te houden. En we hebben nou eenmaal in heel Europa, in de hele wereld uiteindelijk beperking in die zorg. Je hebt op een gegeven moment maar zoveel mensen daar opgeleid die aan het werk kunnen. En die doen op dit moment al het uiterste. Die werken zich inderdaad letterlijk het snot voor de ogen. Dus daar zit een beperking. Maar vervolgens probeer je ook steeds te kijken: als er weer eens een klein beetje ruimte komt... Nu is er geen ruimte. Die is er gewoon nu niet. Maar als in de komende tijd weer wat ruimte komt, wat kan er dan weer? En dan zou je het liefst natuurlijk willen dat je niet één sector weer helemaal open doet, maar dat je kijkt, zoals Hugo net ook zei, over een breder front. Wat kun je dan weer in de samenleving?

BOS
Dan toch nog even een laatste punt voor u eigenlijk allebei. Eerst even voor u meneer Rutte, want vorige week was nou niet de beste week met een groot data-lek bij de GGD, het vaccinatietempo wat nou ook niet echt lekker gaat. Een rekenfout, wat ook nog eens wordt gemaakt. Hoe gaat u er nou voor zorgen dat mensen toch vertrouwen houden in de overheid hoe ze dit probleem aanpakken?

RUTTE
Zal ik u precies zeggen: door iedere keer als er iets niet goed gaat dat ook te melden. En er zullen ook in de toekomst bij de bestrijding van zo’n complexe pandemie dingen niet goed gaan. Dus dat zal ook in de toekomst gebeuren. En als dat gebeurt, dat proberen we te voorkomen, dat is natuurlijk één. Je probeert alles te voorkomen, alles goed te doen. Maar als er dingen niet goed gaan, dat ook melden. Dus als er iets is met een data-lek. Of we zeggen, bij vaccineren, we hadden natuurlijk ook in december willen beginnen en niet pas in januari waardoor we nog wat achterstand hebben, die lopen we nu overigens in, dan zullen we dat melden. Omdat we steeds hebben gezegd: we kunnen alleen om het vertrouwen van Nederland vragen als we steeds wat wij weten melden, feiten. En het laatste feit, dat meld ik u vanavond, is dat die Britse variant dat die nog wat risicovoller lijkt te zijn in de besmetting dan we dachten. Maar twee ook, als dingen niet goed gaan dat ook te melden en te zeggen wat we daaraan doen. Dat is de enige manier.

BOS
Want hoe ziet u dat meneer De Jonge? Want er zijn soms ook mensen die zich afvragen: redt u het nog wel?

DE JONGE
Ja, dank voor het medeleven. Het antwoord is jazeker, natuurlijk. Kijk, dat geldt niet alleen voor mij maar voor alle duizenden mensen op het ministerie van VWS, bij de RIVM, bij de GGD, in de zorg. Dat we alles wat in ons zit geven om die crisis te lijf te gaan en alles doen wat in ons vermogen ligt. En bij zo’n crisis gaan dingen mis, gaan dingen niet goed. En wat belangrijk is, is dat je op het moment dat iets niet goed gaat dat je allereerst natuurlijk probeert alles te doen om te voorkomen dat er dingen misgaan, maar als er dingen niet goed gaat, dat melden. En dat eerlijk met u delen.

BOS
Snapt u dat het ook het vertrouwen aantast?

DE JONGE
Natuurlijk en dat is ook de reden dat we alles doen wat in ons vermogen ligt. Dat is ook de reden dat we dingen melden op het moment dat het niet goed gaat en ook wat we eraan doen om te zorgen dat het de volgende keer wel goed gaat. En zo zal het deze crisis gaan. En de laatste fout is niet gemaakt. Dat kan ook niet. Dat kun je ook nooit op die manier zeggen. De laatste fout is niet gemaakt. Bij een crisis van deze omvang, een pandemie die zijn weerga niet kent, duizenden mensen die in de frontlinie alles doen wat in hun vermogen ligt om die crisis te bezweren. Er worden fouten gemaakt, het is mensenwerk. Dat is in de hele organisatie mensenwerk en dat geldt natuurlijk ook voor mij. Dat geldt ook voor het kabinet. We zullen fouten maken, we hebben fouten gemaakt. En daar waar we ze hebben gemaakt hebben we ze herstelt en eerlijk toegegeven. En daar waar we ze nog gaan maken zullen we ze ook weer eerlijk toegeven en ook weer herstellen.

DE ZILVER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, u zegt: die derde golf lijkt eigenlijk onvermijdelijk. En toch kondigt u hier al kleine versoepelingen aan. Niet alleen de scholen, maar ook voor de winkels. Is dat wel verantwoord, speelt u niet teveel met vuur?

RUTTE
Wij denken dat het kan omdat bij de scholen we natuurlijk eigenlijk al de opening hadden gewild direct na de kerst. En gezegd hebben: we kijken nog naar één specifiek ding en dat is dat Britse virus en wat doet het onder kinderen. Want er waren aanvankelijk ook berichten dat het misschien zou leiden tot meer besmettelijkheid onder kinderen. En dat blijkt dus heel erg mee te vallen. En verder wisten we al dat het aantal gevallen van besmetting in het basisonderwijs, bij de lagere scholen, de basisscholen en bij de kinderopvang dat die beperkt zijn. Dus we denken dat dat verstandig kan. Uiteindelijk zegt het OMT: alles wegend kan dat. Maar dan moet je wel een aantal strikte voorwaarden nemen. Dus we nemen een hele reeks randvoorwaarden. Bijvoorbeeld, als één kindje het toch blijkt te hebben, de hele klas inclusief de leraar thuis en na vijf dagen testen. En alle andere dingen, daar gaat morgen…  is beschikbaar voor alle scholen het protocol van de raad van de basisscholen, de zogenaamde PO-Raad. En vergelijkbaar ook voor de kinderopvang waarin precies benoemd wordt alles wat er nodig is op de scholen om te doen. Waaronder dus dat testen. Maar ook bijvoorbeeld ervoor zorgen dat het bron- en contactonderzoek wordt aangescherpt. Ervoor zorgen dat er gespreide pauzes zijn, dat er gespreide begin- en eindtijden zijn. Dat zijn allemaal randvoorwaarden om de risico’s nog verder te beperken. Hetzelfde voor click & collect. Je mag niet de winkel in. Je bestelt het en je gaat het pas 4 uur later ophalen om dat funshoppen dus tegen te gaan. Alle dingen die ik net noemde en met die randvoorwaarden is het risico van die twee maatregelen heel beperkt. Gaat de hele lockdown dus door, wat slecht nieuws is. En sterker nog, moeten we ook aanstaand weekend kijken op basis van de laatste inzichten over dat Britse virus: wat is er verder nodig? In het licht van het hele pakket. Dus we hebben aan het OMT gevraagd: we willen opnieuw dat jullie naar het hele pakket kijken om te bezien wat er nodig is.

DE ZILVER
En bezien wat er nodig is, zou dat dan ook kunnen bestaan uit extra maatregelen nog?

RUTTE
Nou ja, dan komt natuurlijk die discussie over de avondklok terug. Dus we moeten ook zien, die vervalt volgende week woensdag, iedereen wil ook dat die vervalt en iedereen wil, politiek en inhoudelijk ervan af. Maar die maatregel, dat geldt dus voor het hele pakket, hebben we aan het OMT gevraagd: wat is nou verstandig om te doen in jullie ogen? Daar gaan we het weekend en begin volgende week naar kijken.

DE ZILVER
Maar ik worstel er een beetje mee, u zegt: die Britse variant, het aantal besmettingen op dit moment, verdubbelt daar elke week. Dat wil zeggen dat het echt heel snel toeneemt. En toch spreekt u hier over versoepelingen, misschien die avondklok wel weg. Moet er dan niet nagedacht worden over misschien nog strengere maatregelen?

RUTTE
Nou de reden dus, hele goeie vraag, maar de reden dat wij dus aan het OMT vragen, aan de ene kant, nogmaals, met die schooltjes, de lagere scholen en kinderopvang en ook met dat click & collect, daarvan is de impact echt heel beperkt. Dus dat kun je doen. Maar de rest van die hele lockdown, al die winkels dicht, al die horeca dicht, alle andere maatregelen die zo zwaar zijn, het hele VO nog dicht, één persoon thuis ontvangen, dat loopt allemaal door. Nee, maar wacht even, even jouw vraag beantwoorden. Die tweede helft van uw vraag was: moet er dan misschien meer? Dat is nou precies de vraag die we aan het OMT voorleggen. Is dan het hele pakket wat we hebben, is dat voldoende om die Britse variant te bestrijden? Dan heb je ook wat meer zich op die laatste maatregel natuurlijk, aanstaand weekend, dan ben je twee weken verder na de aankondiging daarvan. De avondklok, die ene persoon thuis ontvangen, dan weet je daar ook meer van.

DE ZILVER
Wat verwacht u eigenlijk van die derde golf? Is die met deze maatregelen überhaupt nog af te wenden of is die echt onvermijdelijk?

RUTTE
Nou ja, hij is heel erg te beperken. Zodat het in de zorg niet hoeft mis te gaan. En dat zie je ook in andere landen waar die Britse variant inmiddels veel meer is toegenomen. Je ziet het bijvoorbeeld in Ierland waar aanvankelijk, maar dat kwam ook omdat ze daar met kerst alles open hadden en hier gelukkig niet. Dat toen zij een aantal strikte maatregelen namen, heel snel de cijfers gedaald zijn tot bijna het Nederlandse niveau. In Portugal zijn ze daar ook nu mee bezig. Dus je ziet wel degelijk dat ook die Britse variant onder controle te houden is. In dat kader is het gewoon belangrijk om te zien wat doen ook de maatregelen die we twee weken geleden hebben genomen, toen met de gedachte: die zijn voor twee weken, zeker ook die avondklok is voor twee weken en dan vervalt die. Je moet nu in het kader van die Britse variant opnieuw kijken: wat moet je doen?

DE ZILVER
Ook voor de avondklok? Die kan dus verlengd worden dan?

RUTTE
Liever niet, maar ik kan hier niet 100 % garantie geven dat zo’n voorstel er niet komt. Dat kan ik hier niet garanderen. Dan moeten we er echt naar kijken wat de cijfers zeggen.

NIJS (SBS)
Meneer Rutte, u heeft het vaak over draagvlak voor alle maatregelen. Nou is het draagvlak bij alles nog steeds wel heel hoog, alleen naleving, daar gaat het misschien wat mis. 30% wast nog maar vaak de  handen en 50% blijft thuis bij klachten of laat zich testen bij klachten. Hoe verklaart u dat gat tussen draagvlak en naleven?

RUTTE
Nou ja, goed, daar zijn natuurlijk allerlei verklaringen voor te bedenken. Maar feit is dus dat we dit soort momenten die we nu met elkaar hebben waar gelukkig heel veel mensen naar kijken, ook moeten gebruiken om iedere keer weer de boodschap over te brengen. En ook in de Kamer hebben we die discussie natuurlijk gehad, hoe kun je nog effectiever zijn in het communiceren van de maatregelen? Dan zijn er eigenlijk twee soorten maatregelen, de ene maatregel zijn adviezen, zoals de handen wassen. En dan staat er geen politieman naast je of je dat doet. Andere maatregelen zijn er dat bijvoorbeeld helaas winkels die gesloten zijn en horeca. Als die dan toch open gaan, dan wordt er ingegrepen. Dat zijn maatregelen die je ook kunt handhaven. Het gaat hier natuurlijk vooral om die maatregelen die je niet met de politie kunt handhaven. Je kunt ook niet achter de voordeur controleren of mensen zich houden aan ontvang nou één keer per dag één persoon. Of ga één keer per dag ergens op bezoek en doe dat ook alleen. En dan is het zo belangrijk dat we in Nederland dat gesprek met elkaar voeren.

NIJS
Maar wat vindt u er dan van dat die cijfers zo laag zijn?


RUTTE
Die zijn niet volgens mij gedaald de laatste tijd, maar ze zijn al een tijd te laag. En dat vind ik natuurlijk niet goed. En zouden die cijfers hoger zijn dan zou je, en dat is natuurlijk de paradox ook van wat we hier doen, of niet eens de paradox maar de feitelijkheid, dan zou je ook niet überhaupt weer hoeven na te denken ook richting aanstaand weekend wat is er nog extra nodig?

NIJS
Maar hoe gaat u er dan voor zorgen dat daar winst wordt behaald?

RUTTE
Dat kan ik niet in mijn eentje. Dat kunnen we alleen met z’n allen. Dat kunnen we alleen met z’n allen door elkaar aan te spreken op gedrag. Daarvoor zijn dit soort momenten belangrijk, de Kamerdebatten belangrijk, uiteraard de hele overheidscommunicatie is erop gericht, ook op doelgroepen. Er wordt vreselijk hard aan gewerkt. Aan jongeren, aan mensen met andere taalachtergronden, afijn: iedereen in Nederland. Daar werken we verschrikkelijk hard aan, is belangrijk. Maar het begint er wel mee dat u en ik als wij zien dat we ons aan een bepaalde maatregel niet houden elkaar erop wijzen.

NIJS
Dan nog een vraagje over de scholen. Die gaan dus nu weer open maar binnenkort zijn alweer de voorjaarsvakanties op basisscholen. Is er ook overwogen om pas dan daarna open te gaan? En waarom is dan daar niet voor gekozen?

RUTTE
Daar is over nagedacht. Maar dat zou betekenen, afhankelijk van wanneer die voorjaarsvakantie is, of die krokusvakantie, zou dat opnieuw betekenen dat scholen nog één tot twee weken langer dicht zouden zijn. En dat is natuurlijk nu al echt verschrikkelijk. We hebben met z’n allen in de Kamer, in de samenleving gezegd: absoluut het eerste wat je moet doen is de scholen open. En bij de scholen het eerste wat je moet doen is de basisscholen open en de kinderopvang. Er is nu dat inzicht over hoe groot is die Britse variant als risico voor verspreiding onder kinderen? Dus beperkt. En dan is het, hebben wij afgewogen, beter om het meteen nu te doen, dan heb je toch alweer die één, twee weken, een tot twee weken afhankelijk van wanneer die vakantie is, heb je die één, twee weken dat die scholen alweer open zijn. En uiteraard na de vakantie verder.

VRAAG (TELEGRAAF)
Meneer De Jonge, u sprak zojuist over de fouten die zijn gemaakt. Ik wil u toch even vragen om nog te reflecteren op de laatste fout die is gemaakt.

DE JONGE
U bent zo vriendelijk om mij daar ook even aan te herinneren.

VRAAG
Ja. Waarom was het nou eigenlijk nodig om op zondagmiddag, iet wat overhaast, die vaccinatiecijfers te actualiseren?

DE JONGE
Nou kijk, wat we zagen is dat we al een tijd geen actuele cijfers hadden over het aantal vaccinaties dat was gezet. Want, dat weten we, want we weten dat de vaccins zoals die worden uitgereden bij het RIVM, dat waren er heel veel meer dan het aantal prikken dat was gezet. Althans, was gerapporteerd in de registratie. Dus we wisten dat er onderrapportage was. Dat is de reden geweest dat we hebben gezegd: je wilt natuurlijk een zo actueel mogelijk beeld schetsen en dus gaan we dat doen. Wat is er in de actualisatie van dat beeld geslopen, een dubbeltelling van zo’n 17.5000 prikken. En dus hebben we dat moeten corrigeren. Dat was een rekenfout die we hebben hersteld, op dezelfde dag nog overigens.


VRAAG
Maar wat is er eigenlijk aan om gewoon die cijfers gewoon drie dagen later te melden? Dan weet u in elk geval dat ze accuraat zijn.

DE JONGE
Ik denk dat je in dit geval juist heel graag wil weten hoeveel prikken er gezet zijn. En daarvan een zo actueel beeld wil hebben.

VRAAG
Dat beeld is dus niet actueel.


DE JONGE
Ja, dat is dus wel actueel. Alleen bij het actualiseren van dat beeld is een rekenfout geslopen en die rekenfout hebben we dus hersteld.

VRAAG
Goed, van al die fouten die er zijn gemaakt, en fouten maken is menselijk, welke fouten rekent u zichzelf eigenlijk het meest aan?

DE JONGE
Alle, want ik ben voor alle dingen die gebeuren ben ik verantwoordelijk. Dus dat is altijd zo, crisis is natuurlijk mensenwerk. Er werken duizenden mensen werken er in de crisis, bij ons op het departement, bij het RIVM, bij de GGD. Maar uiteindelijk is degene die eindverantwoordelijk is ook eindverantwoordelijk voor alle fouten die worden gemaakt. Dus dat ben ik.

VRAAG
U vindt niet dat die eindverantwoordelijke in bepaalde opzichten faalt?

DE JONGE
Nou ja, wat ik zeg is dat als er fouten worden gemaakt ergens in de organisatie, dan is uiteindelijk altijd de gene die eindverantwoordelijk is, is daarvoor verantwoordelijk en dat ben ik.

VRAAG
U bent de juiste man op de juiste plek nog steeds?

DE JONGE
Ja, ja.

VRAAG
Oké. Het gaat vandaag natuurlijk ook over perspectief...

DE JONGE
Je zou toch bijna hopen dat die vaccinatie ook een beetje tegen al die negativiteit helpt.

VRAAG
Laten we hopen. Daar heb ik nog een vraag over. Want u zei zojuist: in het tweede kwartaal moeten we genoeg kwetsbaren gevaccineerd hebben om versoepelingen mogelijk te maken. Kunnen we dat misschien een beetje concreet maken? Kunnen mensen zich verheugen op een vakantie in mei of moeten ze het toch doen met de zomervakantie?

DE JONGE
Nou ja, kijk, laten het hopen. Het eerlijke verhaal is: er is heel weinig zekerheid op dit moment. Maar je moet natuurlijk wel kijken: wat zijn de ontwikkelingen die we de komende tijd zien? We zien dat we nu nog op de kortere termijn vooral beschermd zijn door alle maatregelen die we nemen. Daarom moeten we helaas nog nieuwe maatregelen zoals we die hebben genomen verlengen. Maar we zien ook dat als je kijkt naar hoeveel vaccins er gezet zullen zijn in dat tweede kwartaal, uitgaande van alle leveringen zoals op dit moment geprognotiseerd dan zien we dat we op enig moment in dat tweede kwartaal wel heel erg veel mensen beschermd hebben. Een aantal miljoenen prikken in dat eerste kwartaal, maar wat we hopen natuurlijk is dat we echt vele miljoenen prikken kunnen gaan zetten in dat tweede kwartaal. Wanneer exact het moment komt dat je voldoende mensen beschermd hebt om geen maatregelen meer te hoeven nemen, dat kunnen we op dit moment niet goed voorspellen. Dat heeft niet alleen te maken met de grote onzekerheid over het aantal leveringen dat binnenkomt. Laten we met die les van de afgelopen week in ieder geval met enige voorzichtigheid de prognose doen ook naar de toekomst. Maar dat heeft ook vooral te maken met de mate waarin een vaccin niet alleen beschermt tegen het ziek worden, maar ook tegen het verspreiden van het virus. Dus een vaccin ook transmissie tegengaat. En met name omdat dat ook een onzekere factor is, kun je nog niet precies zeggen: vanaf dat moment zal het zijn dat je inderdaad weer je vakantie kunt boeken. Maar als je door je oogharen kijkt naar het aantal mensen dat het meest kwetsbaar is voor dat virus en de mensen die voor hen zorgen, een beetje de groepen eigenlijk van de Gezondheidsraad, dat advies van de Gezondheidsraad, ergens tussen de 5 en 6 miljoen, dan weet je wel dat je dat aantal gaat halen in het tweede kwartaal, naar het zich nu laat aanzien. En waar precies in dat tweede kwartaal het omslagpunt komt dat je afscheid kunt nemen van maatregelen, dat kunnen we op dit moment nog niet zeggen. Maar dat zal gaan opbouwen in de komende periode. En vandaar ook, misschien goed om dat toe te voegen, dat in de routekaart zoals we die hebben gemaakt niet alleen een systematiek hebben ontwikkeld om in kleine stapjes de trap weer af te gaan, op het moment dat je minder zware maatregelen zou hoeven te treffen. Maar ook periodiek vragen aan het OMT, dus eens in de drie weken vragen aan het OMT, of de indicatoren waarop de maatregelen zijn gebaseerd, of dat nog de juiste zijn. Want met een toegenomen bescherming voor de meest kwetsbare mensen, via vaccinatie, zal je ook zien dat de noodzaak om maatregelen te nemen om te voorkomen dat de zorg overbelast raakt, die noodzaak gaat afnemen de komende tijd.

VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, ik ga toch nog één keer proberen op die avondklok. Want ik vind die boodschap zo dubbel. Hij zou voor twee weken zijn en hij stopt, hoor ik u dan ook zeggen. Maar we gaan er dit weekend nog over nadenken. Wat wordt het nou?

RUTTE
Om te beginnen: alle aannames in uw vraag kloppen, dat helpt. Om precies te zijn het volgende: toen wij de avondklok afkondigden, toen zeiden we: die is sowieso voor twee weken en die loopt dus, of iets langer dan twee weken, twee weken en een paar dagen, en die loopt dus af volgende week woensdag half vijf ’s morgens. Zo is het ook in de wet geregeld. Ik geloof dat de Kamer de wet nog moet behandelen, maar dat is in ieder geval de afspraak die we ook politiek in het debat gemaakt hebben. Waarom zeiden we dat, omdat we die avondklok wilden als een extra dreun op het virus. Inmiddels zie je dat de laatste inzichten over vooral ook weer die Britse mutatie, die Britse variant, tot nog meer bezorgdheid aanleiding geeft. Dat is de reden om tegen het OMT te zeggen: kijk nou opnieuw naar eind van deze week, weekend, wat jullie inzichten zijn op alle feiten die we weten. Ook uit Europa, de rest van de wereld, etc.. Laatste inzichten. In combinatie met dat we dan ook meer weten: wat doet de maatregel van één persoon thuisbezoek thuis, wat doet de avondklok. Dan weten we daar ook meer van. En ook van alle andere maatregelen, hopen we natuurlijk meer zicht op te hebben. En dat gaan we met elkaar bespreken. En als u dus zegt: die avondklok, nou één: die loopt af volgende week woensdag volgens de wet zoals die er ligt. Twee, iedereen wil ook heel graag dat die verdwijnt. Drie, kun je 100% garanderen dat die niet toch weer opduikt dit weekend? Die 100% garantie kan ik niet geven.


VRAAG
Maar als het even kan wilt u ervan af?

RUTTE
Jazeker. Alleen we moeten echt nu kijken of we dat kunnen doen. Dus kan ik die 100 % garantie niet geven. Vanwege de laatste inzichten over die Britse mutatie.

VRAAG
Maar als ik u zo’n beetje hoor dan is het wel de bedoeling?

RUTTE
Zeker, absoluut. Absoluut. Alleen we willen echt zeker weten of we de schoenen kunnen weggooien.

VRAAG
Oké. Meneer De Jonge, het prikken, het coronaprikken, onze collega’s van BN De Stem schreven dat in Breda momenteel zo vol zit voor het coronaprikken voor mobiele 85-plussers, dat die uit moeten wijken naar Dordrecht. Ik dacht dat er helemaal geen capaciteitsproblemen waren op het prikken?

DE JONGE
Klopt. Dus wat we doen is een goeie verdeling maken van het aantal prikslots wat moet worden open gezet bij de GGD bijvoorbeeld. In dit geval bij de GGD. En zo verdelen we de schaarse capaciteit die er is aan vaccins. En de capaciteit om te prikken is voldoende om de vaccins die er zijn weg te prikken.

VRAAG
Maar wonen er dan gewoon teveel oudere mobiele mensen in Breda, meer dan de prikstraten daar aan kunnen, zijn daar te weinig vaccins?

DE JONGE
Kan ik niet overzien. Dat weet ik niet. Dat zou ik moeten uitzoeken in dit geval. Het zou kunnen zijn dat er een verdeelvraagstuk zit, dat weet ik niet. Dat zou ik moeten uitzoeken. Maar wat het punt is, op dit moment en wat je ziet is dat heel veel mensen denken: als we nou eens 24 uur per dag gaan prikken, zou dat misschien geen oplossing kunnen zijn? Ja, dan moet je wel voldoende vaccins hebben om 24 uur per dag mee aan het prikken te kunnen zijn. Zou het helpen als het leger bijvoorbeeld zou helpen? Tot het moment dat het leger vaccins gaat ontwikkelen helpt dat in zoverre niet aan de snelheid waarmee je kunt prikken. Want wat ons belemmert op dit moment in de snelheid is met name de levering van vaccins, niet de capaciteit die we hebben. En overigens, trouwens, het leger helpt ons al een tijdje, gelukkig maar, al maanden in de logistieke voorbereiding. Naast het leger overigens doen ook tal van mensen uit bedrijfsleven dat. Dus dat is, we hebben hulp genoeg. Daar gaat het niet om. Het gaat echt in de snelheid van prikken gaat het gewoon over de  levering van vaccins. Dat is ons grootse punt.

VRAAG
Over die levering, want soms is er ook nog wel eens goed nieuws. Pfizer maakte bekend dat zij van het derde kwartaal leveringen naar het tweede kwartaal gaan zetten. Dus dat zij meer in het tweede kwartaal gaan leveren. Astra gaat zoals we weten minder leveren dan verwacht. Bijvoorbeeld de mensen tussen 18 en 60 met een aandoening, die zouden met Astra geprikt worden. Gaat u die strategie dan zo aanpassen dat die mensen dan nu bijvoorbeeld met Pfizer of Moderna geprikt gaan worden als daar meer van komt?

DE JONGE
Nou kijk, een aantal zaken. Want ze hebben inderdaad met elkaar te maken maar ze staan toch ook wel weer los van elkaar. Wat we sowieso moeten doen is zoveel mogelijk aanschaffen. Dus alle mogelijkheden die we hebben om meer vaccins aan te schaffen benutten we. Dat geldt dus ook voor de mogelijkheid van BioNTech-Pfizer. Daar zijn we al een tijdje mee in gesprek via de Europese Commissie natuurlijk om te zorgen dat er bovenop de extra opties nog een top-up contract gesloten zou kunnen worden. Daar hebben we heel erg veel extra besteld. Ook extra bovenop ons eigen pro rata deel, dus per bevolking. Dus daar kopen we heel veel vaccins extra en dat is hartstikke mooi. Daar waar ze aanvankelijk eigenlijk met name dachten in het derde en vierde kwartaal te kunnen leveren, zitten er nu zelfs al meer extra ook in het tweede kwartaal en dat is alleen maar goed nieuws. Daarnaast loopt er nog een aantal onderhandelingen met andere vaccinleveranciers. En daar zit er zelfs eentje bij, een nieuwe, die ook al in het tweede kwartaal zou kunnen leveren. Ook dat is heel erg goed nieuws. Dus er is vrij veel goed vaccinnieuws met name voor dat tweede kwartaal. Waar onze zorg nu zit, is met name wat krijgen we in dat eerste kwartaal. En daaraan refereert u terecht als het gaat om AstraZeneca. We hadden gerekend op 4,5 miljoen aan AstraZeneca in het eerste kwartaal. Nou, dat is met veel knijpen en hangen en wurgen is dat 650.000 in februari geworden in drie leveringen. De eerste levering is 124.000. Wat er in maart exact komt weten we op dit moment nog niet. Maar laten we ervanuit gaan dat alle gesprekken de komende tijd op z’n minst iets opleveren, en de afgelopen weken op z’n minst iets opleveren. Dus minstens die 650.000, maar liefst nog meer. Ergens tussen de 1 en de 1,5 miljoen gaat dat landen. Dat is heel veel minder dan we dachten, maar ook weer niet niks. Het is toch 1 à 1,5 miljoen. Dan is vervolgens de keus: waar zet je die dan het meest verstandig in? Dat is altijd, de volgorde is altijd eerst de EMA goedkeuring. Vervolgens heb je dus de toelating door de Europese Commissie op de markt. En vervolgens hebben we het doelgroep advies wat we aan de Gezondheidsraad vragen. Ook in dit geval, de Gezondheidsraad adviseert ons daar donderdag over en dan zullen we ook een keus maken. En daar speelt inderdaad een dilemma, gewoon een inhoudelijk dilemma. Want we hebben natuurlijk de afspraak gemaakt met de medewerkers in de zorg toen we wisten dat BioNTech-Pfizer met name heel effectief was in de ouderen, hebben we de afspraak gemaakt met de medewerkers in de zorg: nou ja, dan zullen we voor jullie met name AstraZeneca reserveren. Met name de medewerkers in de langdurige zorg. Dat advies kwam toen op Kerstavond. Toen hebben we deze afspraak gemaakt met de zorg. Maar ja, nu hebben we dat oprukkende virus, die Britse variant. En we weten dat mensen die kwetsbaar zijn voor het virus dus gewoon te maken kunnen krijgen met die derde golf en dat betekent dus dat we moeten versnellen in het beschermen van de meest kwetsbare mensen. Dus het kan best zijn dat de Gezondheidsraad adviseert: nou, doe toch maar in de… zet die AstraZeneca toch maar in bij ouderen. Niet de oudste ouderen waarschijnlijk, maar meer de wat jongere ouderen zeg maar. De 60, 65-jarigen bijvoorbeeld. Dat kan een keuze zijn. Maar ja, je hebt voor allebei de groepen sowieso te weinig. Want we hebben namelijk minder geleverd. Dus ook hier weer, de kern van het probleem hier is telkens een te kleine levering. En we zullen ergens in de komende week zullen we de keuze moeten maken, we laten ons eerst goed adviseren door de Gezondheidsraad welke keuze dat zal zijn. En ja, inderdaad ook de groep mensen met een medische aandoening is natuurlijk één van de groepen die je graag zou willen vaccineren. Maar allemaal, dat gaat niet lukken. Dus je zult altijd een keuze moeten maken. Er is gewoon sprake van grote schaarste.

VRAAG (ANP)
Meneer De Jonge, u merkt op dat de levering van de vaccins het grootste knelpunt is momenteel. In medisch vakblad The Lancet werd deze week gemeld dat het Russische vaccin Sputnik toch ook erg effectief is. Gaat u die inslaan?

DE JONGE
Nou ja, inslaan. Dat zou betekenen dat ze eerst een toelating moeten hebben tot de Europese markt en die toelating tot de Europese markt wordt verschaft door de Europese Commissie na een advies van EMA. Dus dan zullen ze een EMA-toelating moeten aanvragen.

VRAAG
Maar is dat iets wat in de lijn der verwachting ligt voor u?

DE JONGE
Ik weet het niet. Daarvoor zal je echt eerst moeten kijken: is daar voldoende reden om gerustgesteld te zijn over de effectiviteit daarvan. Is er voldoende reden om aan te nemen dat dat een bijdrage zou kunnen leveren. En daarvoor is echt eerst een EMA-toelating nodig. Dat is echt de rol voor EMA.

VRAAG
Dan nog even over dat Pfizer-vaccin. Er komen dus meer doses onze kant op in het tweede kwartaal. Een tijdje terug heeft u besloten de tijd tussen de eerste en de tweede prik op te rekken, van drie naar zes weken. Nou zeggen zowel Pfizer als de EMA nu: doe nou alsjeblieft toch drie weken, dat is het verstandigste. Kunnen die nieuwe leveringen betekenen dat u ze ook weer dichter bij elkaar gaat zetten?

DE JONGE
Nee, dat aantal leveringen is daar geen beslissende factor in. Het advies van de Gezondheidsraad is hier de beslissende factor in. Wat EMA heeft gedaan is in haar toelatingsadvies inderdaad aangepast het woordje ten minste. Daar stond dat er ten minste na 21 dagen de prik zou moeten worden gezet. En toen hebben ze gezegd: we halen dat woordje ten minste weg dus nu staat er dat er na drie weken de eerste prik moet worden gezet. Maar de Gezondheidsraad had ons geadviseerd dat de effectiviteitsgegevens, in de beoordeling van de klinische data, de effectiviteitsgegevens weliswaar in veel minder klinische data, maar niettemin beschikbaar waren tot de zesde week. Waarbij het veilig en verantwoord werd geacht om tot de zesde week te prikken. Nou, een wijziging van de EMA bijsluiter is niet gebaseerd op een nieuw onderzoeksresultaat of wat dan ook. Is gewoon gebaseerd op een heroverweging van EMA zelf om het woordje ten minste te schrappen omdat dat meer consistentie zou geven ook ten opzichte van het advies wat men bij Moderna heeft gegeven. Voor de zekerheid heb ik natuurlijk wel gevraagd aan de Gezondheidsraad van is dat aanleiding om die zesde prik, of die tweede prik niet in de zesde week te willen zetten? En daar wacht ik gewoon op het advies wat de Gezondheidsraad zal geven. Maar vooralsnog is het aantal leveringen voor mij geen reden om die prik eerder te zetten.

VRAAG
En u verwacht dus ook niet dat die prik weer naar voren zal worden gehaald dan?

DE JONGE
Alleen als de Gezondheidsraad daartoe aanleiding zou geven. Maar dat verwacht ik eerlijk gezegd niet.

VRAAG
Nog één vraag voor meneer Rutte, het OMT vergaderde vrijdag weer en dat advies lag zaterdag al vroeg weer op straat. Uw eigen minister van Financiën en de CDA-lijsttrekker sorteerde vrijdag al voor op wat er met de scholen moest gebeuren. Wat gaat u doen om te voorkomen dat het coronabeleid de komende weken steeds meer een speelbal van de verkiezingscampagne wordt?

RUTTE
Even uit elkaar trekken die twee dingen. Dus het uitlekken van het OMT-advies is buitengewoon ergerlijk en daar wordt ook onderzoek naar gedaan. We hebben dit zondag besloten, gemandateerd door de ministerraad, zondag besloten in het Catshuis, omdat we het ook snel naar buiten wilden brengen op basis van het OMT-advies. Dan gaat het dus over de lagere, de basisscholen en de kinderopvang. Wat Wopke Hoekstra zei en ikzelf bij de persconferentie en ik dacht ook Sigrid Kaag bij de uitloop en anderen van de ministerraad, Arie Slob, is dat we, dat zeggen we natuurlijk al weken, als het kan het onderwijs willen opendoen. En als het kan binnen dat onderwijs prioriteit willen geven aan de basisscholen.

VRAAG
Hoekstra’s woorden waren om precies te zijn: het moet heel raar lopen willen ze niet open gaan. Denk je niet dat dan druk zet op die experts waar u op vertrouwt?

RUTTE
Nou dat is in ieder geval niet op basis van een OMT-advies wat wij toen kenden. Want dat kende wij pas dat weekend. En niet op dat moment. Het was de evocatieve uitspraak, het feit dat we dit allemaal vinden en hopen. En ik heb ook gezegd in de persconferentie: ja, daar ben ik het mee eens met die uitspraak van Hoekstra maar we moeten eerst ook kijken wat het OMT adviseert. En de volgorde was ook dit weekend: advies van het OMT en op basis van dat advies hebben wij zondag in het Catshuis gemandateerd door de ministerraad dat besluit genomen. Waarom zondag? Omdat je zo lang mogelijk, dus niet pas vandaag, maar zondag al, zo lang mogelijk de kinderopvang en de basisscholen gelegenheid wilt geven zich voor te bereiden.

BHIKHIE (NU.NL)
Vraag voor premier Rutte, ik vroeg me eigenlijk af waarom nieuw advies precies nodig is, omdat het OMT natuurlijk al heeft geadviseerd als je de scholen en de kinderopvang opent dan moet je niet tornen aan alle andere regels die er al gelden. En dat geldt dus ook voor de avondklok. Waarom vindt u het dan toch nodig om alsnog een advies te vragen terwijl het OMT daar eigenlijk kraakhelder over is.

RUTTE
Goeie vraag. Dat vinden wij belangrijk, omdat toen wij het besluit namen over de avondklok dat een besluit was gelimiteerd, en ook de andere maatregelen van een paar weken geleden, gelimiteerd voor die twee weken plus een paar dagen. En niet hebben gezegd toen: we willen ook kijken wat ze doen. Ze lopen sowieso af. Dat is ook formeel politiek en praktisch nog steeds zo. Namelijk voor die avondklok half 5 woensdagochtend. Intussen zijn deze nieuwe feiten er. Namelijk, de nieuwe inzichten over. En wat wij het OMT gevraagd hebben: we lezen het advies heel scherp wat jullie vandaag uitbrengen. Dat is volstrekt helder. Tegelijkertijd willen wij dat jullie de komende dagen opnieuw kijken naar één: wat zijn de inzichten over de verspreiding van het virus, zowel de klassieke variant als de Britse variant. Wat we ook internationaal verder kunnen leren. Plus, dat we op dit moment wel een heel klein beetje een eerste effect kunnen zien van de maatregelen. Maar het OMT zegt: dat kun je eigenlijk pas na toch twee weken. En dan zit je al gauw op vrijdag, zaterdag, richting zondag. Dat zijn de twee redenen waarom we het aanvullend advies gevraagd hebben.

BHIKHIE
Nog een andere vraag: ik had u vrijdag bij de persconferentie horen zeggen dat u zich hele grote zorgen maakt om de leveringen van de vaccins.

RUTTE
Klopt.

BHIKHIE
Kunt u eigenlijk garanderen dat iedereen die in Nederland een prik wil voor het einde van 2021 ook daadwerkelijk een prik kan krijgen? Met andere woorden: kunt u garanderen dat iedereen voor het einde van het jaar gevaccineerd is?

RUTTE
Ik ga u een dramatisch scenario schetsen waarom ik die vraag niet met ja kan beantwoorden maar het wel waarschijnlijk is. Ik kan de vraag niet met ja beantwoorden. want als vanavond de productielocaties afbranden van de vaccinleveranciers. Dit is een dramatisch scenario hè. Er is geen enkele aanwijzing voor. Maar stel, of er iets anders gebeurt waardoor die vaccins niet meer geleverd kunnen worden. Dan kun je nooit die garantie 100 % zeker geven. Maar alles is erop gericht om zelfs al voor het einde van 2021, ik dacht zo in de loop van het tweede, begin derde kwartaal een heel eind te zijn. Maar je kunt geen harde garanties geven, want ik produceer die dingen niet zelf. En je ziet nu al, daar zit ook mijn buikpijn van afgelopen vrijdag en nog steeds. Ja, in Nederland balen we ervan dat we achterlopen op Europa, maar dat been zijn we aan het bijtrekken. Maar dan nog zit je op een geheel Europa wat dan op dat moment 3, 4, 5 % gevaccineerd heeft. Terwijl we natuurlijk zitten te wachten op die grote ladingen vaccins die we nodig hebben. En daar zit mijn grote zorg. En die raakt natuurlijk vooral ook de komende tijd.

DE JONGE
Qua aantallen, misschien toch even ter geruststelling, want anders gaat meneer Bhikhie zo ongerust naar huis, dat moet je ook niet willen natuurlijk. We hebben nu als je kijkt naar alle aantallen die we opgeteld hebben al gecontracteerd en met nog een paar contracten erbij te contracteren zitten we dik door de 80 miljoen heen inmiddels. 80 miljoen. En dat loopt tot en met ‘22, dus het loopt tot het eerste kwartaal van ‘22, want ook daarvoor hebben we inmiddels de eerste vaccins aangeschaft. Als je kijkt naar wat daadwerkelijk niet alleen is gecontracteerd maar inmiddels ook binnen de Europese Commissie aan Nederland is toegewezen zit je op zo’n 60 miljoen. En met die 60 miljoen kun je 35 miljoen mensen vaccineren. Want Janssen gaan we even uit van één prik, vooralsnog. Even tot aan de beoordeling van de klinische data. Van Janssen hebben we trouwens een astronomisch aantal besteld waarvan we hopen er 3 miljoen te krijgen in dat tweede kwartaal. Dus dat gaat een grote bijdrage leveren. Dus we kunnen met de aan Nederland toegewezen vaccins kunnen we 35 miljoen mensen vaccineren. Dus dat  biedt toch ook wel weer hoop dat niet alle leveringen toch zullen tegenvallen. Dat moet wel heel gek lopen.

RUTTE
Dan moeten al die fabrieken afbranden.

DE JONGE
Dus ik denk echt: als je het perspectief zoekt, dan denk ik op de drempel van de lente mensen hebben de meest kwetsbare mensen gevaccineerd. Dus de mensen die in verpleeghuizen wonen, de instellingen voor gehandicaptenzorg, de mensen die voor hen zorgen. De mensen die echt oud zijn en nog thuis wonen. Die mensen moet je echt hebben gevaccineerd op de drempel van de lente. Dat moet lukken met de leveringen zoals die nu gepland zijn. In het tweede kwartaal, ergens in dat tweede kwartaal gaat de omslag ontstaan dat je zoveel kwetsbare mensen hebt beschermd dat je daadwerkelijk afscheid kunt nemen van maatregelen. Of dat mei of juni is, dat durf ik op dit moment niet te zeggen. Maar ergens in dat tweede kwartaal. En dat je heel Nederland kunt hebben gevaccineerd. Dat moet toch zeker voor de herfst lukken als je kijkt naar de aantallen zoals die nu op stapel staan. Of zoveel eerder als mogelijk is als werkelijk alles doorgaat. Maar als je kijkt ook weer naar de afgelopen weken, het moet wel gek lopen dat alle leveringen doorgaan conform verwachting. Want het is voor een deel toch ook gewoon prognose naar de toekomst toe. En die dingen kunnen gewoon veranderen. Als je het even een jaar terug ongeveer, of iets minder dan een jaar terug, in april mei vorig jaar. Toen ben ik voor het eerst met Jens Spahn en mijn collega’s in Frankrijk en Italië zijn we begonnen met die samenwerking om vaccins aan te gaan schaffen. En wat we toen deden dat was vooruit investeren zodat die vaccinontwikkelaars productiefaciliteiten konden vastleggen waardoor dat hele ontwikkelproces dat normaal volgordelijk plaatsvindt, sequentieel plaatsvindt, helemaal in elkaar te schuiven. Allemaal op basis van aannames dat het vaccin sowieso effectief zou blijken te zijn. Dat de productie op tijd opgestart kon worden. Allemaal op basis van die aannames. En deels zijn die contracten natuurlijk ook op basis van die aannames tot stand gekomen. En wat je nu ziet is dat een deel van de aannames tegen blijkt te vallen in de werkelijkheid. En dat is gegeven de snelheid van het hele proces misschien ook niet zo gek. Het is wel een enorme teleurstelling omdat we zo uitzien natuurlijk naar vaccinatie. Als een ontsnappingsweg uit deze crisis. En daarom zitten we natuurlijk ook bovenop. Zit de Europese Commissie er ook echt bovenop. En de zorg die wij hebben over levering, en dat is de zorg natuurlijk die alle landen in de Europese Commissie hebt, maar alle landen ter wereld hebben op dit moment.

VRAAG

Laatste vraag: ik hoor u zeggen – premier Rutte – dat toch wel de inzet is om ervoor te zorgen dat ook met de Britse mutatie die eraan komt alles erop gericht is dat de zorg het aan kan hè?. Maar ook als je kijkt naar de Braziliaanse mutatie, waar het er toch op lijkt als je corona gehad hebt je toch nog een keer heel erg ziek kan worden. Overweegt het kabinet dan niet om een keer van strategie te veranderen en echt in te zetten op eliminatie. Dus echt naar zero-covid zoals bijvoorbeeld in Australië of Nieuw Zeeland wel het geval is?

RUTTE

Nou uiteindelijk wil je daar naar toe. En wat wij natuurlijk willen is....

VRAAG

Maar dat heb ik u niet horen zeggen...

RUTTE

Een aantal besmettingen dat zo laag is, dat het volledig bron-en contact onderzoek kan plaatsvinden. Dat kan eigenlijk als die structureel onder de 3600 ligt. Daar is nu in feite de hele, inmiddels iets meer, daar is inmiddels de hele GGD-structuur voor opgetuigd. Zodat je als er dan uitbraken zijn, je ze kunt uitstampen. Dat is natuurlijk uiteindelijk wat je wilt.

VRAAG

Maar dan moet je niet de basisscholen openen.

RUTTE

Nee, wacht even. Je moet ook constant de afwegingen blijven maken. En wat je doet bij de basisscholen is natuurlijk kijken: wat zijn de laatste inzichten over de risico’s als je dat doet. Die waren we – dat wisten we – beperkt als het gaat om de mate waarin leraren of de pedagogische medewerkers in de kinderopvang besmet raken. Dat is gewoon historisch vast te stellen dat dit lage aantallen zijn. Maar we hadden nog grote zorgen, dat was inderdaad die Britse mutatie. Wat die zouden doen onder kinderen. En die blijkt heel beperkt te zijn in de circulatie onder de kinderen.

DE JONGE

Maar het is wel interessant ook in relatie tot de eerste vraag die is gesteld van: waarom houdt het kabinet dan geen rekening ook met andere factoren. Of waarom houdt het kabinet nou geen rekening met nevenschade die ja aanricht. U gebruikte dat woord niet, maar dat was toch volgens mij ook het pleidooi van die artsen dat je aanhaalde. Maar dat doen we dus wel. Die hele routekaart is op die manier ook gewogen. En inderdaad: de opening van basisscholen is het risico niet nul. Is verantwoord. En het is noodzakelijk. Want de schade die je oploopt op het moment dat je de scholen niet opendoet is zo ongelooflijk groot, dat je die keuze moet maken. En zo is het de hele tijd in het maken van afwegingen waarvan je weet dat een schadevrije keuze nooit bestaat. Die bestaat niet.

BNR

Meneer De Jonge, over de routekaart. U zei net: dit zal niet de laatste update zijn van de routekaart. Heel Nederland zit natuurlijk nu thuis dat pdf’je door te scrollen op zoek naar: wat betekent dit voor mij.

DE JONGE

Ik denk het ook.

VRAAG

Maar wat kunnen ze er eigenlijk mee als u zegt: hij wordt nog ge-update?

DE JONGE

Dat is het eerlijke verhaal. Dat virus, dat weet u inmiddels wel, dat hebben we goed geleerd denk ik het afgelopen jaar. Dat virus laat zich moeilijk voorspellen. En al helemaal een hele tijd vooruit. Wat je tegelijkertijd moet doen is houvast bieden van: hoe weeg je dat dan? En hoe maak je dan de afwegingen: wanneer vind je het dan verantwoord om weer een stap te zetten. Daarom hebben we de routekaart zoals die was hebben we aangepast. Want daar vonden we een aantal dingen niet goed genoeg aan. Niet zwaar genoeg op een aantal niveaus het aantal maatregelen dat we namen. We zagen al vrij snel dat toen we die routekaart hadden gemaakt dat we in een unknown area terecht kwamen qua besmettingsgraad. Dus er waren veel meer maatregelen nodig dan er op de routekaart stonden Dus we moesten wel aanvullende maatregelen nemen die toen nog niet op de routekaart stonden. Konden we niet zeggen: ja, maar het stond niet op de routekaart, dus laten we het maar gaan. We hebben toen die maatregelen genomen en ook gezegd: we gaan de routekaart daarop aanpassen. En ik begrijp heel goed dat mensen het liefst – net zoals men het liefst een datum op de kalender zou willen invullen wanneer men op zou kunnen gaan voor vaccinatie, dat men ook het liefst zou kunnen zeggen: wanneer kan ik weer naar de kapper. Of wanneer gaat het restaurant waar ik zo graag heen ging weer open. Of mijn eigen restaurant wat ik al een tijd run. Wanneer gaat dat weer open. En dat is op dat moment niet te zeggen. Want ja, dat soort afspraken zijn met het virus niet te maken. Maar wat we wel kunnen doen is kijken wanneer is het weer mogelijk om een stap te zetten. En wat we eigenlijk zeggen is: als we de stappen omhoog moeten zetten, steeds zwaardere maatregelen, dan doen we dat met grote stappen. En als we naar beneden gaan, dus maatregelen los kunnen laten, doen we dat voorzichtig. En behoedzaam, in kleine stapjes. En zo is die hele routekaart ingericht.

VRAAG

Nou één voorbeeld dat ik even uit wil halen is het nachtleven in Nederland. Ik zie in die routekaart dat zolang deze effect heeft, de horeca nooit na middernacht open zal zijn en nachtclubs en discotheken zullen ook zolang corona er is niet openen. Klopt dat?

DE JONGE

Dat is een belangrijke les natuurlijk die we hebben geleerd van rond de zomer. Toen hebben we eigenlijk in het afschalen van maatregelen. Dat hebben we niet zozeer te snel gedaan, maar ik denk wel dat we veel te ver toen zijn afgeschaald. Dat hadden we gewoon gezien rond de zomer. En dan weer maatregelen nemen bleek ook toen helemaal niet zo makkelijk. Dus lerend van de zomer hebben we eigenlijk twee dingen gedaan. Het ene is dat die maatregelen op het niveau één en twee dat die steviger moeten. En twee is dat we ze centraal nemen. En we het dus aan de regio’s overlaten. Er kunnen wel degelijk regionale verschillen zijn. Maar de maatregelen worden op basis van de regionale inschaling wel centraal genomen.

NRC

Tot nu toe was de focus van het beleid de hele tijd: we willen de zorg ontlasten en de meest kwetsbare mensen beschermen.

DE JONGE

Ja.

VRAAG

Het OMT is er heel duidelijk in. Als die basisscholen en kinderopvangcentra geopend worden, dan heeft dat effect op het aantal ziekenhuisopnames en IC opnames. Is de focus verlegd?

DE JONGE

Nee. Nee, het doel is de meest kwetsbare mensen beschermen en te voorkomen dat de zorg overbelast raakt en zicht houden op dat virus. En dat blijft het doel. Maar binnen dat doel heb je altijd een beweging te maken. Kijk, iedereen die zegt je moet oppassen door een tegenstelling te creëren  tussen wat belangrijk is voor de zorg en wat belangrijk is voor de economie, die heeft gelijk. Dat vindt het kabinet ook. Die tegenstelling moet je niet willen creëren. Maar je moet wel willen zien dat maatregelen die je treft om dat virus eronder te houden, dat die ook de samenleving treffen. Ook de economie treffen. Dus je hebt altijd die weging te maken. Die weging die maken we. In de routekaart zit die hele weging. Maar die weging maken we natuurlijk ook bij het pakket dat we vandaag besluiten. En bij de basisscholen gold al, die hadden we eigenlijk al eerder open willen doen, ware het niet dat het onderzoek naar Lansingerland wel een belangrijk antwoord op een belangrijke vraag moest geven. Nou dat antwoord op die vraag is gekomen. Namelijk spelen kinderen op zichzelf een iets grotere rol in de verspreiding bij de Britse variant, maar niet op zo’n manier dat je je daar heel veel zorgen over moet maken. Maar dat het openen van basisscholen meer beweging geeft en daarmee ook inderdaad bijdraagt – mogelijk – aan en grotere verspreiding, dat is waar. Het enige alternatief is: je kunt niet, je kunt die basisscholen ook dicht houden. Dat kun je ook doen. Je kunt natuurlijk ook in plaats van alleen een avondklok kun je ook de hele dag thuisblijven. Dat kun je ook doen. Dan weet je zeker dat dat heel goed voor het om het virus eronder te houden. Maar de schade die dat aanricht in de samenleving, in de economie die is natuurlijk niet onaanzienlijk. En daarom is er altijd sprake van een weging. En kun je nooit één van de perspectieven zo dominant laten zijn over de andere. En dat is geen verandering van strategie. Dat is nog steeds dezelfde strategie. Want die is namelijk vanaf het begin af aan geweest: Maximaal controleren en sturen op de doelen. Kan de zorg het aan en weten we onze kwetsbare mensen zo goed als mogelijk te beschermen. En daarom zeg ik ook: als die vaccinatiegraad straks toeneemt, daar waar de mensen nu beschermd zijn door de maatregelen, zullen ze straks beschermd zijn door vaccinatie. En dat betekent dat er op enig moment een omslag komt en dat de noodzaak komt te vervallen voor de meest beperkende maatregelen. En dat is het moment waarom we van maatregelen afscheid kunnen nemen.

NRC

Ja, toch u noemt nu de kinderen. De docenten spelen natuurlijk ook een rol.

DE JONGE

Zeker.

NRC

Maar toen de scholen werden gesloten de basisscholen om het even te verduidelijken, toen zei meneer De Jonge ook dat het een manier was om ouders gedwongen thuis te laten werken.

DE JONGE

Ja.

NRC

Als die scholen weer open gaan betekent dat ouders dus ook weer gewoon naar kantoor kunnen. Of dat zullen ze doen.

DE JONGE

Nee, zo moeten ouders dat niet begrijpen. Ik heb dat inderdaad gezegd omdat dat ook onze ervaring was namelijk in maart dat als je scholen sluit – u weet dat was toen op zich niet een besluit dat het kabinet heeft genomen, maar eigenlijk ook een beetje de samenleving die op dat moment met zijn voeten stemden en een parlement dat daar ook voor koos. En toen zijn op enig moment de scholen dicht gegaan. En dat heeft een belangrijke bijdrage geleverd op dat moment aan het terugdringen van de golf waar we toen in zaten. Dus we weten dat dat het effect is. Scholen dicht betekent minder bewegingen en minder beweging betekent minder besmetting. Altijd. Maar dat kan niet de enige reden zijn om scholen te willen sluiten. Want je hebt niet één perspectief om rekening mee te houden. het virus is niet het enige perspectief. Ook de economie, ook de samenleving en in dit geval de ontwikkeling van kinderen moet meewegen. En moet een belangrijke rol hebben. En dus hebben we gezegd: alleen als de scholen eigenlijk gewoon niet veilig open kunnen vanwege de hogere mate van besmettelijkheid van kinderen zelf, zouden we de basisscholen dicht houden. Maar dat is in dit geval niet zo. Althans niet voldoende om dat als reden te hebben om basisscholen dicht te houden en dus hebben we gezegd: dan kunnen de basisscholen open.

VRAAG

Als ik de routekaart goed begrijp die we nu hebben gekregen, dan zitten we nu natuurlijk in ‘zeer ernstig’. En we zitten zelfs in ‘zeer ernstig plus’ is ons uitgelegd. Dan heb je van die paarse blokjes, weet je wel?

DE JONGE

Ja ik weet het wel...

VRAAG

Waar we nu allemaal in zitten. Nou goed, dat weet u inmiddels wel.

DE JONGE

Ik heb er toch een tijdje aan gewerkt.

VRAAG

Die paarse blokjes daar staat het sluiten van de basisscholen niet meer in, in de routekaart. Betekent dat dit niet meer gebeurt vanaf nu?

DE JONGE

Kijk, wat Mark Rutte zojuist ook zei: je moet oppassen dat je al teveel gaat zitten knipperlichten natuurlijk. Maar wij kunnen ons ook niet veroorloven om van maatregelen altijd honderd procent uit te sluiten dat ze genomen worden. Maar je moet oppassen dat je al te veel gaat zitten knipperlichten. Dus ga ervanuit dat nu we de basisscholen opendoen, we zeggen nooit nooit natuurlijk. Maar ga ervanuit dat nu we basisscholen open doen, dat we dat zo willen houden.

RUTTE

Wat hier natuurlijk belangrijk is, is inderdaad dat thuiswerken. Waar Hugo de Jonge het ook net over had, er komt een brief ook nog voor het Kamerdebat aanstaande donderdag van Wouter Koolmees, de minister van Sociale Zaken. Het was ook een vraag die gesteld werd bij de vorige persconferentie over het thuiswerken. Dat blijft een ongelooflijk lastig onderwerp. Heel veel mensen werken gelukkig thuis die dat kunnen. Maar er is een heel aantal Kamermoties aangenomen. Motie van Marijnissen met ook Veldman, Klaver, Heerma, Sazias eronder die – en dat gaan we uitwerken in de brief – die vraagt het kabinet samen met sociale partners criteria voor het thuiswerken verder te stimuleren. En de inspectie van Sociale Zaken ook gesprek te laten aangaan met de werkgevers. Er is een motie Klaver/Ouwehand, die voeren we nu ook uit, die vraagt het kabinet om een wetsvoorstel te maken waarmee bedrijfspanden gesloten kunnen worden indien er risico is op verdere verspreiding van het covid-19. En er is ook een motie van Wijenberg/Smulders en die vraagt het kabinet nog veel meer erover te praten. En er zijn nog heel veel andere dingen. Dus die brief van Koolmees, het is niet zo dat je daarmee het gat dicht tussen de mensen die kunnen thuiswerken en het nog niet doen. Heel veel mensen werken thuis. En ook het opengaan van de basisscholen moet op geen enkele manier gezien worden als: oh, u kunt dus naar kantoor. Nee, u blijft gewoon thuiswerken. Alsjeblief. Want alleen samen krijgen we corona onder controle.

DE JONGE

En nog even een aanvulling op de basisscholen, ze staan er nog wel op als mogelijkheid. Alleen we willen dat niet doen. We willen nu met het openen van de basisscholen willen we dat ook natuurlijk zo houden om knipperlicht-beleid te voorkomen. Maar ze staan er nog wel op.

VRAAG

Ik heb nog één vraag over de avondklok. Want het OMT wordt er nu dus naar gevraagd om dat ook mee te wegen. Gebeurt dat dan op basis van de huidige besmettingscijfers, of op basis van wat er verwacht wordt van die Britse mutatie?

RUTTE

Wat zij daarin meenemen. Kijk, wat wij zeggen is: die avondklok hadden wij voorzien aflopend punt. En daarom hebben we ook niet voorzien in een evaluatiepost zodat je weet wat die gedaan heeft.

VRAAG

Maar het aantal besmettingen daalt nu...

RUTTE

Ik maak hem even af. Nu zit je met een probleem dat we zien dat er gewoon een verdere ontwikkeling is. Een nader inzicht is over de besmettelijkheid van die Britse variant. We willen dus, daarom vragen we het OMT: kijk daar opnieuw naar. Neem ook de inzichten van de komende dagen mee. Ook de cijfers in Nederland wat die je leren. Plus dat je richting het weekend ook echt wel iets kunt gaan zeggen over de daadwerkelijk effectiviteit van maatregelen. Niet heel gedetailleerd, want dat is dan nog maar twee weken. Maar meer dan vandaag. Nou, in die optelsom hebben we tegen het OMT gezegd: willen we graag een update van jullie advies. En dan gaan we dan naar kijken.

VRAAG

Even een aanvullende vraag aansluitend: we zitten dus helemaal rechts op de routekaart. Op het aller strengste niveau. Maar ik begrijp uit uw woorden dat u niet uitsluit dat er nog aanvullende, zwaardere maatregelen komen, mocht die Britse variant op de voordeur....

RUTTE

Kun je nooit uitsluiten. Je kunt niets uitsluiten, alleen dat is op dit moment niet voorzien. Maar het OMT vandaag en het advies dat u gezien hebt is bezorgd. Zegt ja vanwege allerlei beperkingen van risico’s bij die basscholen, dat kun je doen. En die click en collect, als je dat met al die randvoorwaarden doet, dat kan. Maar dan heb je verder die hele lockdown doorgezet. Nou en wat wij nu vragen is: wij maken ons ook zorgen. En het is dat dilemma. Dat je ziet dat die cijfers dalen. Vandaag wat is het 3, 3400, gisteren 3200. Dat is natuurlijk eigenlijk sinds het weekend zijn ze van een plateau van boven de 5000 gezakt naar, met een paar duizend per dag. Dan denk je: hoera, het gaat goed. Maar tegelijkertijd zie je onderliggend dat eigenlijk het succes vooral is het onder controle krijgen van het vertrouwde virus. En dat we tegelijkertijd die enorme opkomst zien van het Britse virus.

VRAAG
Nog altijd is 15 % van de besmettingen vindt plaats op kantoren en u kijkt dus ook of de mogelijkheden zijn om kantoren te sluiten om mensen meer thuis te laten werken om dat af te dwingen nu?

RUTTE
Ja, zeker. En dat is dat heel rijtje he, dat zijn al die Kamermoties die het vorige debat zijn aangenomen. En er komt dus een brief van Koolmees. Alleen ik zeg erbij: het blijft een lastige. En dat zitten we ook weer zo in elkaar van joh, schiet op, tegen elkaar. Maar het lastige is, het is ingewikkeld om vanuit de overheid te zeggen: u kunt thuis werken, of u moet thuiswerken. Die finale stap van dat is een baan die je thuis kunt doen en dat is een baan niet. Kijk, van een verpleegkundige is het helder. Maar het is niet altijd helder. En tegelijkertijd zie je gelukkig dat het overgrote deel van de mensen ook thuiswerkt.

VRAAG
Meneer De Jonge, u had het net over het spreiden van die prikken hè? Dat ging over Pfizer. Even verhelderend, dat zou ook voor AstraZeneca gelden, die spreidt u ook het liefste?

DE JONGE
Er geldt per vaccin iets anders. Dus per vaccin moet je kijken hoe zijn de klinische data opgebouwd? En is er in de klinische data over de effectiviteit voldoende bekend om te kunnen zeggen dat je daar ook mee kunt spreiden? Nou wat we weten bij Pfizer is dat die klinische data in ieder geval meer dan voor handen zijn als het gaat over de prik na 3 weken. En een deel van de klinische data gaat ook over een prik die later is gezet. Dat is een beperkt deel. Maar daar is voldoende evidence voor dat het dan ook werkzaam is, zegt de Gezondheidsraad. Want wij zitten daar niet op te freestylen. Wij volgen daar uiteraard het advies van de Gezondheidsraad. Een aantal andere landen overigens doen het niet. Die zeggen wij zetten vooral die eerste prik en die tweede komt later wel. Wij zeggen: nee, voor de optimale bescherming en ook om te voorkomen dat je allerlei escape mutanten krijgt, is het belangrijk om juist wel die tweede prik te zetten en ook op een moment dat daar ook door de Gezondheidsraad, door de deskundigen over wordt geadviseerd: dat is een verstandig moment. Dus wij varen daar op hun adviezen. Moderna zegt: na vier weken. Oké, dan plannen we dat in. En AstraZeneca zegt: ergens tussen de 1 en 3 maanden. En sterker nog. Daar lijkt zelfs iets van effectiviteitsopbouw te zitten naar mate die prik ietsje verder in de tijd komt te zitten. Dus daar neigen we nu naar ergens tussen de 10 en de 12 weken. Maar ook daarvoor geldt, we volgen het advies van de Gezondheidsraad. En dat advies volgt donderdag.

VRAAG (NIEUWSUUR)
Nog heel even daarop doorgaand, dat vaccineren. Want u zei ook: we houden een kleinere voorraad aan om sneller te gaan prikken. Dus dat betekent dat u niet meer dat flesje van die tweede prik bewaart.

DE JONGE
Klopt.

VRAAG
U gaat ervanuit dat er genoeg leveringen komen?

DE JONGE
We hebben natuurlijk meer zekerheid nu over de leveringszekerheid. Dus we weten nu beter dat er weliswaar vaak net een beetje minder dan je eigenlijk op had gerekend, maar dat er wel geleverd wordt. Van BioNTech-Pfizer gaat het hier over hè. Dus het gaat met name over dat vaccin. Want ten aanzien van Moderna hebben we tot op heden nog geen voorraad aangehouden. Dat zijn zulke kleine beetjes, dat hebben we in een keer weggespoten. Ervanuit gaande dat inderdaad die volgende levering zou komen. De eerste levering was geloof ik 13.000, de tweede was 19.000. Dat waren hele kleine leveringen. Ten aanzien van Astra, komt het wat minder nauw op de tweede prik. Dus ergens tussen de 10 en de 12 weken, is nu het idee daar over. Dus ja, dan ga je niet nu een tweede prik reserveren. Dat moet je dan niet doen, dan moet je nu gewoon alles wegprikken en ten aanzien van BioNTech/Pfizer hebben we aanvankelijk gezegd: 100% in voorraad. Als je de eerste prik zet, 100% in voorraad, om ook die tweede prik te kunnen zetten. Dat hadden we al aangepast naar 50% en nu hebben we een andere voorraadpositie, op advies overigens van het RIVM, daarbij ondersteund door allerlei logistieke experts die zij ook weer hebben ingehuurd. Waarbij we hebben gezegd: de meest minimale voorraad dat je aan moet houden is zo’n 5 dagen aan beschikbare voorraad die je moet hebben. Dan kun je een tegenvaller opvangen zonder dat je meteen de hele logistieke operatie in de soep laat lopen, want er zijn twee risico’s, daar moeten we ook wel eerlijk over zijn. Die risico’s lopen we nu dus wel. Het voordeel is dat we sneller kunnen wegprikken, dat is een voordeel, zeker bij een oplopend aantal leveringen is dat een voordeel, want de Britse mutant en er is ook reden om dat risico nu te willen nemen. Maar er is ook een nadeel, namelijk dat je een groter risico hebt op verstoring in de logistieke operatie. Bijvoorbeeld als de fabriek in Puurs zou afbranden en ze kunnen een, of twee, of drie of vier weken niet leveren, of meer, dan hebben we echt een heel fors probleem. Honderdduizenden prikken moet je afzeggen en als het om de eerste prikken gaat is dat vooral logistiek heel vervelend en vervelend voor de mensen die een verzette afspraak hebben, maar als het over de tweede prik gaat dan zou het ook kunnen zijn dat je uit de bijsluiter loopt, dus over die risico’s moeten we dan wel eerlijk zijn.

VRAAG

Maar voor Pfizer houdt u nu dus 6 weken aan voor de tweede prik in plaats van 3? En dat is op advies van de Gezondheidsraad die 6 weken?

DE JONGE

Nee, even in de goede volgorde. Wat we hadden gezegd, eerst, is drie, dat was namelijk het advies op dat moment. Wat we toen hebben gedaan is ruimte gezocht die er aanwezig was, ook in het advies van de Gezondheidsraad. We hadden daar advies over gevraagd aan de Gezondheidsraad: zou het kunnen om die tweede prik wat later te zetten, dan kunnen we namelijk wat meer versnellen en hoeven we wat minder voorraad aan te houden, kunnen we een wat groter voorraadrisico nemen. Dat was toen mogelijk. Daarna is de EMA gekomen met de aanpassing van de bijsluiter en toen hebben wij weer gevraagd aan de Gezondheidsraad: betekent dat ook nog een ander advies van de Gezondheidsraad of kunnen we het zo houden? En dat advies moeten we nog krijgen. En vooralsnog heb ik die indruk dat we ons aan die 6 weken gewoon kunnen houden. Ik heb daar een uitzondering op gemaakt en dat zijn de verpleeghuismedewerkers, niet de medewerkers, maar de bewoners, zo ongelooflijk kwetsbaar en zoveel risico, dat een optimale bescherming op een zo kort mogelijk termijn eigenlijk wel verstandig is, dus daar kiezen we voor 4 weken.

VRAAG

Ik was, meneer Rutte, nog even benieuwd. Heeft het kabinet toch nog geprobeerd druk uit te oefenen op het OMT om te adviseren om die scholen toch te openen?

RUTTE

Nee.

VRAAG

Want ook in het OMT-advies staat wel dat er toch gezien maatschappelijk afwegingen, versoepelingen gewenst zijn. Wie pleit daar dan voor?

RUTTE

De hele samenleving. Dus je ziet natuurlijk al heel lang...we hebben in december de lockdown verbreed, naar alles eigenlijk. Dat was december, ook de lagere scholen en toen hebben we gezegd bij die basisscholen en bij die kinderopvang, die wil je prioritair weer openen en toen kwam in de kersttijd kwam dat feit er overheen dat er zorg bestond: wat doet het Engelse virus onder kinderen? De eerste signalen waren positief, maar verder onderzocht, nu weten we vrij zeker dat dat heel beperkt is, dus nu kunnen ze open, maar alles is altijd er opgericht geweest: de lagere scholen open. Maar neemt u van mij aan, als het OMT zou hebben gedacht: dat moeten we niet adviseren, dan zouden ze dat niet geadviseerd hebben.

VRAAG

Ja maar heeft nu het OMT ook gevraagd om wat meer naar de maatschappelijk afwegingen te kijken, want dat klinkt wel door in hun advies.

RUTTE

Nee, het OMT vragen wij niets anders dan advies uit te brengen en zij brengen dat uit in volstrekte autonomie en wij moeten dat dan wegen. Dan moeten wij allereerst het OMT zelf, en de voorzitter daarvan, het hoofd van de afdeling Infectieziektebestrijding van het RIVM, die schudden wij niet fysiek, maar in een prettige sfeer door elkaar, om zeker te weten: weet je het zeker? Ja, we weten het zeker. Oké. Nog een keer alle feiten, alle cijfers op tafel, heel goed. En vervolgens moeten wij de wegingen gaan maken als politiek, dat kan niet anders. En er zitten natuurlijk altijd begrenzingen op omdat vanuit de gedachte het maximaal controleren van het virus en de enorme impact die het heeft op ouderen, mensen met een zwakke gezondheid, maar ook het feit dat je weet dat als de intensive cares volstromen, dat dat betekent het afzeggen van een operatie die planbaar is. Kijk, iemand die de ic op moet, die dreigt om te komen vanwege corona, zal in heel veel gevallen iemand opzij duwen, niet letterlijk, die met de koffer aan komt lopen voor een geplande operatie. Maar je kunt niet elke geplande operatie eindelijk uitstellen en daar zit natuurlijk al voor heel de wereld dat enorme dilemma in. En we zeggen vaak: we willen de zorg ontlasten. Ik wil eigenlijk de zorg helemaal niet ontlasten, die zorg kan prima hard werken, daar zijn ze voor opgeleid, doen ze graag. Alleen je wilt voorkomen dat die zorg alleen bezig is met coronapatiënten, je wilt er voor zorgen dat ze ook toekomen aan de hart- en kankeroperaties.