Letterlijke tekst persmoment demissionair minister-president Rutte en demissionair minister De Jonge (22 november 2021)
Mark Rutte en Hugo de Jonge vertellen over de stand van zaken rondom corona. Ook roepen ze op om de basismaatregelen na te leven.
Toelichting van Mark Rutte en Hugo de Jonge
RUTTE
Goeiemiddag, fijn dat u er bent. We hebben zojuist overleg gehad met de meest betrokken ministers over de stand van zaken met corona en daar wil ik een paar dingen van met jullie delen. Zoals jullie weten, hebben we sinds 13 november, sinds 13 november na de persconferentie van 12 november, een heel pakket extra maatregelen in Nederland om het coronavirus te bestrijden. Of die maatregelen werken, dat weet je altijd pas met vertraging. Dat zien we eigenlijk pas vanaf eind van deze week, dit weekend kun je daar eigenlijk het best écht iets van zeggen. Wat we wel zien, is dat het in de ziekenhuizen nog steeds heel spannend is. We volgen heel precies de situatie daar, met de oploop van het aantal bedden dat bezet wordt door mensen die corona hebben. En daarnaast kijken we natuurlijk heel precies hoe het zit met de naleving van de basismaatregelen, dus de gedragsadviezen die we in Nederland met elkaar hebben. En daar wil ik het vooral met jullie op dit moment over hebben.
Het Outbreak Management Team heeft opnieuw vergaderd en ook tegen ons gezegd: die basismaatregelen worden nog steeds onvoldoende nageleefd. En willen we in staat zijn om pas op 3 december een besluit te nemen over het vervolg en niet eerder, dan is het heel belangrijk dat we de komende dagen een verdere kentering zien, ook in het naleven van die basismaatregelen. En echt daarom mijn oproep aan iedereen om je daaraan te houden. De belangrijkste daarvan, ik herhaal hem hier opnieuw, is dat je thuisblijft bij klachten en je laat testen door de GGD en vervolgens de adviezen van de GGD ook opvolgt. Dat is echt de allerbelangrijkste basismaatregel: blijf thuis bij klachten, laat je testen door de GGD en volg ook de adviezen van de GGD daarna op. Cruciaal. Blijf zo veel mogelijk thuis qua werk, tenzij het echt niet anders kan, dus werk thuis tenzij het echt niet anders kan. En houd overal waar het CTB niet geldt de anderhalve meter in acht. En thuis: ontvang niet meer dan vier gasten en ventileer, zorg ervoor dat er voldoende ventilatie in huis is, voldoende frisse lucht in huis is. Volg daarbij alle gedragsadviezen van het RIVM.
Nogmaals, wij hopen van harte dat we ons pas op 3 december hoeven te melden met de stand van zaken en hoe verder, maar we zullen de komende dagen heel precies blijven volgen: hoe gaat het in Nederland met het naleven van die basismaatregelen, van die gedragsregels? Daarnaast: hoe ontwikkelt het zich verder in de ziekenhuizen? Blijft dat ongeveer binnen de bandbreedtes die we verwachtten of ziet het er slechter uit? En als dat zo zou zijn, als een van die twee dingen niet goed gaan, dan moeten we ons eerder melden. We hopen dat het niet nodig is. En wat we met z’n allen kunnen bijdragen, nogmaals, is dat we ons houden aan die gedragsregels. En daarvan is, nogmaals, de allerbelangrijkste: blijf thuis bij klachten, laat je testen door de GGD en volg ook de adviezen van de GGD op. Dat wilden wij vandaag met jullie delen, we staan uiteraard open voor een paar vragen van jullie kant.
VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, wat zijn nou heel concreet – want u zegt, u doet een beetje van ‘nou als dit niet gebeurt, dan komen wij eerder terug’ – maar wat zijn nou heel concreet de dingen die u wilt zien? Wat is die bandbreedte in ziekenhuisopnames?
RUTTE
Wij moeten, kijk in de ziekenhuisopnames is met een vertraging. Dus bij de ziekenhuisopnames is het niet zo dat wij de komende dagen al het effect kunnen zien van de maatregelen van 12 november. Daar zit een grote vertraging in. Maar je kijkt wel bij de ziekenhuisopnames of die ontwikkeling daar ongeveer binnen de lijn van de verwachting is of slechter.
VAN DE ZILVER
En wat is die lijn?
RUTTE
Maar ik maak hem even af, ik ga even uw vraag beantwoorden. Dus we houden precies in de gaten of dat zich ontwikkelt of niet, in de richting die wij verwachtten en als dat slechter is, dan kan dat reden zijn om eerder in te grijpen. Maar dat kan ik niet aan Nederland nu vragen, dat kunnen we met z’n allen nu niet beïnvloeden, dat is al gebeurd. Maar we houden het wel precies in de gaten. Maar wat we wel met z’n allen kunnen beïnvloeden is dat andere punt wat bepalend is voor het aantal besmettingen, want als we ons met z’n allen houden aan de anderhalve meter, aan het je laten testen bij klachten en thuisblijven, aan het zo veel mogelijk thuiswerken, aan niet meer mensen dan vier mensen thuis ontvangen, aan ervoor zorgen dat er voldoende geventileerd wordt, frisse lucht in huis, als we dat allemaal doen dan kunnen de cafés en restaurants op een gegeven moment weer open, dan kunnen we Nederland weer van het slot halen. Maar als we dat niet doen, dan loop je het risico dat we meer maatregelen moeten nemen.
VAN DE ZILVER
Ja, maar toch even: welk aantal ziekenhuisopnames of welk aantal in de ziekenhuisbezetting is teveel of welke percentages voor naleving, waarnaar zoekt u?
RUTTE
Uiteraard laten we ons daar ook heel precies adviseren door het OMT, ten aanzien van hun verwachting in hun prognoses van het aantal ziekenhuisbedden: waar komt er nou een soort omslagpunt dat als de prognoses te positief zouden zijn, dat je zegt ‘ja maar dan loop je echt het risico dat je op een gegeven moment in een gevaarlijke zone komt’, dat is heel precies door het OMT te adviseren, daar zitten ze ook bovenop. Maar het laat zich nooit exact op één cijfer prikken, het is altijd een aantal cijfers in samenhang.
VAN DE ZILVER
Ja, maar het blijft dan toch een beetje boven de markt hangen. U doet hier een soort van dreigement, ‘als we geen verbetering zien dan komen we misschien wel met extra maatregelen’, maar u wilt niet zeggen waarop u dan precies...
RUTTE
Nou nogmaals: ik vraag niet aan Nederland om nu op korte termijn die oploop in de ziekenhuizen te bestrijden. Dat doen we op langere termijn door ons nu aan de basismaatregelen te houden. Als er in de ziekenhuizen een ontwikkeling is die niet bevalt, als dat zo zou zijn en je wilt – dat is ook onze taak – voorkomen dat de ziekenhuizen het niet meer aankunnen, dan zullen we onmiddellijk ingrijpen. Maar dat kan ik niet nu via de camera aan Nederland vragen, want dat zijn besmettingen die al hebben plaatsgevonden. Het allerbelangrijkste nu is dat er geen besmettingen bijkomen en dat hebben we met z’n allen in de hand.
JONKER (NIEUWSUUR)
U maakt duidelijk: dan kunnen er extra maatregelen volgen, als dat eerder nodig is dan 3 december om bij elkaar te komen. Wat voor opties aan maatregelen heeft u nog in de achterzak?
DE JONGE
Nou kijk voor de korte termijn zijn dat eigenlijk ook geen andere opties dan de maatregelen uit de gereedschapskist die we al kennen. Dat zijn dus sluitingstijden, groepsgrootte, alle lockdownachtige maatregelen die we eigenlijk liever niet meer willen nemen omdat de schade daarvan natuurlijk ook heel groot is. En dat maakt ook dat je niet overnight, of uit voorzorg of voor de zekerheid, tot een lockdown kunt besluiten. Je zult echt zeker moeten weten dat we niet de bocht aan het nemen zijn. En daarom zeggen we ook: we willen echt een kentering zien deze week in de getallen. En misschien nog eventjes in aanvulling op uw collega zojuist, op het gevaar af dat ik een beetje de techniek inga. Op dit moment werkt het OMT of werkt het RIVM met twee prognosemodellen. Het ene is het regressiemodel waarbij je op basis van de besmettingen voorspelt hoeveel ziekenhuisopnames daaruit naar voren komen. Daarvan weten we dat dat de facto altijd een overschatting zal inhouden, omdat een flink deel van die besmettingen plaatsvindt bij jonge kinderen – 0- tot 12-jarigen op dit moment – waarvan we natuurlijk ook weten dat daar geen ziekenhuisopnames uit naar voren komen, althans niet uit die groep. En daar zien we, bij de jongeren zien we een veel grotere stijging, bij juist de 50-plussers is die stijging veel minder groot. Kortom: dat maakt dat je met enige voorzichtigheid de besmettingscijfers moet interpreteren. Een ander model is het transmissiemodel, dat helemaal uitgaat van het aantal contactmomenten. En we weten eigenlijk dat daar een zekere onderschatting van uitgaat. Kortom: er zit een grote onzekerheid op dit moment in de modellen. Waar kijken we nou naar de komende tijd? Daar waar we zien dat de IC-opnames eigenlijk gewoon helemaal de prognose volgen, zien we dat het aantal nieuwe ziekenhuisopnames eigenlijk aan de bovenkant van de onzekerheidsmarge in die prognose zit. En dat maakt dat je heel goed de ontwikkelingen moet volgen. Als we qua ziekenhuisopnames aan de bovenkant blijven zitten, dan veroorzaakt wellicht dat geen druk op de IC maar wel een dusdanige druk in de rest van het ziekenhuis en in de rest van de zorg – want je mag ervan uitgaan dat die druk ook in de verpleeghuizen en ook in de thuiszorg plaatsvindt – dat ook dat een zelfstandige reden kan zijn om aanvullend in te grijpen. Nou excuus voor de techniek. Het maakt gewoon dat we de cijfers heel goed in de gaten moeten houden, dat we echt een kentering moeten zijn. Daar kijken we naar de besmettingscijfers, kijken we naar ons gedrag, kijken we natuurlijk ook naar het aantal nieuwe ziekenhuisopnames en hopen aanstaande vrijdag van het OMT weer een nieuw advies te ontvangen. Afgelopen vrijdag heeft het OMT geen aanleiding gezien om tot een lockdown te adviseren of aanvullende maatregelen, bovenop de reeds genomen maatregelen, te adviseren, maar heeft het OMT wel aanleiding gezien om ons te adviseren: benadruk heel erg goed die basismaatregelen, want wat we zien is dat de naleving op dit moment echt onvoldoende is, de respons is onvoldoende om te mogen verwachten dat die kentering daadwerkelijk gaat plaatsvinden. En dat hebben we met elkaar in de hand.
VRAAG (ONBEKEND)
Maar valt code zwart nog te voorkomen in de ziekenhuizen, meneer De Jonge?
DE JONGE
Ik vind dat we voorzichtig moeten zijn in het hanteren van de term code zwart. Want daar zijn we niet, daar zijn we ook niet bijna. Code zwart is de term die past bij de situatie dat je dusdanig overbelast bent, dat je alle zorg eigenlijk helemaal hebt afgeschaald, dat je niettemin te weinig bedden hebt en dat je dus tot een niet-medische selectie moet komen in de ziekenhuizen wie nog wel en wie geen bed meer kan krijgen. Nou daar zijn we heel ver vandaan. We hebben op dit moment 460, 470 bedden op de IC bezet, we zitten in de opschaling naar 1150, daarna de opschaling naar 1350 bedden en dus zijn we nog ver af van een code zwart. Ik zie de wijze waarop de zorg daarover spreekt eigenlijk vooral als een uiting van grote zorg, namelijk: het is enorm druk, we staan enorm onder spanning. En dat is ook echt zo. Dus laten we daar nou naar acteren, nog los van code zwart. Maar laten we daar nou naar acteren. En dat kunnen we allemaal heel goed doen, door onszelf zo goed mogelijk aan die basismaatregelen te houden.
VRAAG
Maar er zijn nu elke dag 20.000 besmettingen, 300 mensen elke dag in het ziekenhuis en het lijkt er toch een beetje op dat u, dat het kabinet maar naar een soort model blijft sturen om te kijken of die bocht al wordt ingezet. Maar is dat dan helemaal niet alarmerend?
DE JONGE
Dat is zeker alarmerend. En tegelijkertijd wil dat niet zeggen dat je zomaar, omdat je denkt ‘nou ja dat zijn wel veel besmettingen zeg’, zomaar tot een lockdown kunt besluiten. Een lockdown heeft een enorm neveneffect en enorme economische schade, enorme maatschappelijke schade. Ook dat hebben we geleerd. Dus je zult altijd...
VRAAG
Maar niet ingrijpen heeft toch ook heel veel schade?
DE JONGE
Zeker, maar te vroeg ingrijpen ook en dat maakt ons werk ook zo moeilijk, want je zult namelijk altijd pas achteraf kunnen kijken: zijn de goede dingen gedaan op het goede moment? Maar je zult nu, met de cijfers van nu, moeten beoordelen: nemen we nu die stap of kijken we of die kentering in de cijfers alsnog wordt ingezet? En dat is ook de reden dat wij hier nu vandaag voor u staan, omdat het belangrijkste instrument daartoe, dat hebben wij zelf in handen. Nog los van aanvullende maatregelen die lijken op een lockdown, hebben wij zelf daartoe de mogelijkheid, namelijk: we kunnen onszelf allemaal per vandaag beter gaan houden aan de maatregelen die voor iedereen gelden. Dus blijf thuis als je klachten hebt, zorg dat je je laat testen, zorg dat je... Als je het gevoel hebt ‘ik sta in de file en iedereen moest toch thuiswerken, waarom is er dan zo’n file?’, gaat het misschien ook wel over jezelf. En als je denkt ‘moet ik me laten testen?’, laat je dan maar voor de zekerheid gewoon testen, doe het nou maar.
VRAAG
Maar u doet dit elke week, u heeft elke week deze oproep en nu staat u hier...
RUTTE
En dat blijven wij onvermoeibaar doen, omdat Nederland ook in Europa niet goed scoort als het gaat om het naleven van de basismaatregelen. Als je ziet in landen in Scandinavië hoe hoog die naleving is – en dat zal ongetwijfeld komen doordat wij niet goed communiceren, dus dan gaan we, als we het niet goed doen gaan we het meer doen – maar uiteindelijk moeten we dat met z’n allen tussen de oren krijgen. Dat is een gezamenlijke maatschappelijke opdracht. Want als we dat met z’n allen doen, als we thuisblijven bij klachten en niet toch even naar de Albert Heijn of de Lidl gaan, als we ons ook laten testen bij de GGD en de adviezen opvolgen en al die andere gedragsmaatregelen ook navolgen, dan hoeven we niet in een situatie te komen dat je de bestaande lockdownmaatregelen moet voortzetten, misschien nog nieuwe lockdownmaatregelen moet nemen. Tegelijkertijd volgen we inderdaad heel precies de situatie in de ziekenhuizen en als het nodig is, in de combinatie met te weinig naleving en een te grote zorg over de oploop daar, dan zullen we natuurlijk niet aarzelen, geen seconde aarzelen om extra maatregelen te nemen. Maar dat proberen we dan wel op het moment te doen dat het ook echt nodig is. En we hopen niet bij dat moment te komen.
VRAAG
Maar meneer Rutte, hoe reëel is het nou – of meneer De Jonge, wie de vraag ook wil beantwoorden – het is misschien niet leuk om het erover te hebben, code zwart in de ziekenhuizen, maar hoe reëel is die kans nou? Want je hoort toch wel dat de cijfers echt de verkeerde kant opgaan, maar mensen willen misschien toch duidelijkheid hebben van: gaan we die kant op, ja of nee?
RUTTE
Nou het eerste wat ik tegen mensen wil zeggen, die daar bezorgd over zijn: houd je aan de basismaatregelen. Dat is wat je er zelf aan kunt doen. Dus de link tussen thuisblijven bij klachten en je laten testen en de adviezen van de GGD opvolgen, als je bezorgd bent over de situatie in de zorg, is dat. Maar vervolgens de vraag specifiek over de zorg: Hugo de Jonge.
VRAAG
Hoe reëel is het?
DE JONGE
Allereerst moeten we heel precies zijn denk ik in die term code zwart. Dat is als we in fase 3 zitten van de opschaling en dan in fase 3 de allerlaatste stap, namelijk op het moment dat de zorg moet kiezen: wie krijgt er wel en niet een bed op niet-medische gronden? Daar zijn we nog lang niet.
VRAAG
Maar dat weet u echt zeker? Want ik weet wat het is en ik weet ook dat we nog een beetje kunnen opschalen, maar u zei het vrijdag ook en nu weer: we zijn nog lang niet bij code zwart.
DE JONGE
Nee, omdat we op dit moment nog geen 1000 bedden op de IC bezet hebben. We zitten op dit moment in de opschalingsfase naar 1150, daarna volgt een opschalingsfase naar 1350. Ondertussen dus ook, om die opschaling te kunnen realiseren, een verdere afschaling. Dat zijn allemaal hele pijnlijke maatregelen overigens, want dat betekent namelijk dat de operaties van mensen moeten worden uitgesteld waar ze al de hele tijd op zitten te wachten. Dus dat de zorg totaal onder druk staat en onder spanning staat, ja dat staat buiten kijf. Maar die term code zwart, die is voorbehouden aan de situatie dat we moeten kiezen: wie nog wel een bed en wie niet een bed op niet-medische gronden? Daarvan zeg ik: daar zijn we niet, daar zijn we ook niet bijna. En we moeten ook alles doen om te voorkomen dat we daar komen. En dat betekent dat iedereen in de zorg van ons mag verwachten dat we die maatregelen nemen die noodzakelijk zijn om te zorgen dat de zorg toegankelijk blijft, die noodzakelijk zijn om de spanning in de zorg – en dat is echt niet alleen in de ziekenhuizen, maar ook in de verpleeghuizen, ook in de thuiszorg – hanteerbaar te houden. En dat we op dit moment een enorm beroep doen op de mensen in de zorg, dat staat buiten kijf. En dat is ook de reden dat wij blijven benadrukken dat, als we met elkaar een beetje solidair kunnen zijn, willen zijn met de zorg: hou je aan die basismaatregelen. Want dat is echt wat iedereen eraan kan doen.
VRAAG
Maar is het kabinet of is de zorg daar wel op voorbereid, als we in die hele nare fase komen waar we nu nog niet zijn? Maar liggen daar wel plannen voor, van wat het kabinet bijvoorbeeld moet doen?
DE JONGE
Op alle scenario’s zijn we voorbereid: de draaiboeken, ook voor de volgende fases van opschaling, liggen klaar. En met die draaiboeken wordt ook geoefend. Ik denk wel dat we opnieuw, natuurlijk iedere keer opnieuw, tegen het licht moeten houden, gegeven de situatie van dit moment, op welke manier we die draaiboeken zouden willen hanteren. Maar allereerst geldt: de opschaling in de tweede fase, waar we nu zitten. En de eerstvolgende stap die we daarin maken is fase 2D, daartoe moet de minister besluiten en dat is het moment waarop alle categorie 4 en 5 zorg daadwerkelijk is afgeschaald, er alleen nog maar kritiek planbare zorg kan plaatsvinden. En voor we tot die fase overgaan, zal de minister daartoe een besluit moeten nemen.
RUTTE
Er zijn nog een paar vragen. Meneer Jonker had nog een vraag en dan de Telegraaf en dan gaan we stoppen. En dan BNR, als laatste.
JONKER
U zegt dat mensen zich uiteraard moeten laten testen, maar zij komen bij de teststraat en zien daar enorme rijen of ze kunnen daar geen afspraak plannen. Dat weerhoudt mensen toch om zich te laten testen?
DE JONGE
Dat snap ik en daarom wordt de testcapaciteit ook maximaal opgeschaald. Inmiddels zitten we zo rond de 110.000 en we gaan nog verder naar 120.000. De GGD is daar werkelijk iedere dag mee bezig om te kijken of we weer verder kunnen opschalen, ook het callcenter wordt verder opgeschaald. Als je lang moet wachten aan de telefoon, zou ik zeggen: maak vooral juist via de website daarvoor een afspraak. Ja en we zien dat we, landelijk gezien in ieder geval, nog steeds binnen de bandbreedtes zitten. Namelijk: zo’n 85-90 procent van de totale capaciteit wordt iedere dag benut. Maar we tikken nog niet de 100 procent van de capaciteit aan. Regionaal of lokaal kan dat wel anders zijn, dus het kan wel echt betekenen dat je verder moet reizen. Dat is zo. Weet dat we in ieder geval het maximale vragen van de GGD te doen, om verder op te schalen.
JONKER
Hoe schetst u nou de komende winter? Want uw Duitse collega, Jens Spahn, zei: eigenlijk aan het eind van deze winter zijn Duitsers of gevaccineerd of hersteld of dood. Hij zei het eigenlijk vrij hard. Wat denkt u daarvan?
DE JONGE
Ja, dat hebben wij al veel vaker gezegd, dat zeggen we eigenlijk al vanaf oktober: dat het niet een kwestie is van of, maar een kwestie van wanneer – als je niet gevaccineerd bent – wanneer je besmet zult zijn.
RUTTE
We gaan naar een afronding, laatste vraag, ja sorry.
VRAAG
Als we naar onze buurlanden blijven kijken: in België is vandaag de miljoenste booster prik gezet, wanneer zijn wij zo ver met die boosterprikken?
DE JONGE
Dat gaat best hard: we zijn op dit moment met de 80-plussers zijn we al begonnen, deze week beginnen we met het ziekenhuispersoneel, deze week beginnen we ook met de eerste bewoners van de instellingen. We hopen in ieder geval de 80-plussers te hebben gedaan voor eind van het jaar, misschien al een veel grotere groep. Daar kom ik later deze week op terug.
VRAAG
Zijn we er dan ook klaar voor als mensen met ‘dansen met Janssen’ een boosterprik moeten krijgen?
DE JONGE
We doen iedereen zo snel mogelijk.
RIGTER (DE TELEGRAAF)
Ik had nog een vraag: als het goed is komt er vandaag een hele zooi wetgeving naar de Kamer, ik weet niet of dat gaat lukken?
RUTTE
‘Een hele zooi wetgeving’, nou dat noemen wij anders.
RIGTER
Nou ja, uitbreiding coronatoegangsbewijs naar niet-essentiële sectoren, de anderhalve meter, 2G. Mocht dat allemaal lukken vóór 3 december, in hoeverre kunnen die maatregelen dan wel zorgen voor deze kentering? Bent u daar gerust op?
DE JONGE
Nee kijk, ik denk dat we even twee dingen uit elkaar moeten halen. Er komt inderdaad een flink pak wetgeving op dit moment richting de Kamer. Daar zullen we de komende week met de Kamer over spreken, maar dat is wetgeving die je kunt inzetten in de situatie dat de besmettingsgraad ook weer meer beheersbaar is en dat het aantal nieuwe ziekenhuisopnames ook weer meer beheersbaar is dan nu. Kijk op dit moment zitten we nog echt in de fase dat we die besmettingsgraad moeten zien te verlagen. Het 2G-CTB, weten we uit de modelleringsstudie van het RIVM, werkt aanzienlijk beter dan het 3G-CTB. We zullen dat natuurlijk alleen in de hoog risico settings inzetten, maar we zullen het echt wel gaan gebruiken deze winter om te voorkomen dat dat type settings teveel verspreiding oplevert. We zien een reductie van 2G ten opzichte van 3G met zo’n 50 procent aan besmettingen, dus dat is echt serieus veiliger dan 3G. Dus we gaan het wel gebruiken, als de Kamer het daarmee eens is natuurlijk, maar dit is nog niet de fase waarin we met dat soort maatregelen ook het virus onder de duim kunnen houden. Daar is echt meer voor nodig.
RIGTER
Ja precies, maar als u dat zo constateert, in hoeverre is het dan realistisch dat we per 3 december van deze, de huidige maatregelen af kunnen?
DE JONGE
Ja ik kan daar gewoon niet op vooruitlopen. We zitten op dit moment, zijn we aan het kijken naar hoe de cijfers zich deze week voltrekken. Wat we hopen te zien deze week is een begin van een kentering, de echte kentering zal daarna plaatsvinden. Ja en de vraag is op 3 december: is die kentering voldoende om alternatieve maatregelen in te kunnen zetten? Ik kan daar gewoon op dit moment niet op vooruitlopen.
RIGTER
En wat is voor u voldoende? Ik bedoel: hoe hoog mag de besmettingsgraad dan zijn?
DE JONGE
Nou je moet in ieder geval zien dat het aantal, ja je moet in ieder geval zien dat je de bocht hebt genomen, dat het aantal nieuwe besmettingen is gedaald, dat het aantal nieuwe ziekenhuisopnames is gedaald. En als dat is gebeurd, dan kun je nadenken over alternatieve maatregelen. En op dit moment kan ik daar gewoon niet op vooruitlopen.
RIGTER
Geen signaalwaardes meer?
DE JONGE
De signaalwaardes kent u, dat zijn de signaalwaardes ten aanzien van het nemen van aanvullende maatregelen. En die signaalwaardes, toen we die overschreden hebben we aanvullende maatregelen genomen. En wat we nu aan het bezien zijn, is of die maatregelen voldoende effect hebben. En dat is de vraag van dit moment.
RUTTE
Tot slot.
VAN GRONINGEN (BNR)
Meneer Rutte, wat is uw reactie op mensen, zorgbestuurders bijvoorbeeld die nu zeggen: slappe hap zeg, waar is het leiderschap?
RUTTE
Ja, we doen ons best met heel Nederland om een ongelofelijk complex probleem op te lossen in een goeie balans, waarbij we weten dat ook lockdownachtige maatregelen een enorme maatschappelijke impact hebben. Dus ik snap de zorg bij zorgbestuurders en in de gezondheidszorg, daar wordt verschrikkelijk hard gewerkt, zeker door de verpleegkundigen en de artsen en inderdaad natuurlijk ook door de zorgbestuurders zelf. Er wordt verschrikkelijk hard gewerkt. Daar heb ik het grootst mogelijke respect voor. En wat wij moeten voorkomen is dat in die zorg de zaak zo oploopt, dat daar niet voldoende kan worden geacteerd, gehandeld om inderdaad ook de mensen die dreigen te stikken door corona, om die te kunnen bedienen en die te kunnen behandelen en dat ook zo veel mogelijk van de andere zorg door kan gaan. Daar werken we verschrikkelijk hard aan.
VAN GRONINGEN
Maar als zij zeggen dat...
RUTTE
Maar als je, ik maak hem even af, als je te vroeg de maatregelen neemt, als ze nog niet nodig zijn – je moet iedere keer heel goed kijken ‘wanneer zijn ze nodig, wanneer zijn ze niet nodig?’ en we hebben een heel pakket maatregelen genomen op 12 november per 13 november, we weten vanaf aanstaand weekend of die werken of niet. We houden alle gegevens die daar van afgeleid kunnen worden in de gaten, bijvoorbeeld ons gedrag en dat gaat simpelweg niet goed, van ons allemaal niet: we moeten gewoon meer doen. Vandaar dit persmoment. De kern van dit verhaal is: houd je aan de gedragsregels. Vooral: blijf thuis bij klachten, laat je testen. En als we dat doen, dan weten we ook dat we heel veel maatregelen niet meer nodig hebben. Dus dat hebben we met z’n allen in de hand. Maar we houden natuurlijk precies in de gaten wat er in de ziekenhuizen gebeurt. En als wij, op basis van die cijfers, ook op basis van onze advisering, de indruk hebben dat het noodzakelijk is om extra maatregelen te nemen, dan zullen we daar geen seconde over twijfelen. Maar krachtig leiderschap is niet, omdat iedereen zegt ‘er moeten extra maatregelen worden genomen’, dat wij dan ook extra maatregelen gaan nemen. Die nemen wij, op basis van een brede afweging, zodra we met elkaar zeggen: nu moet het gebeuren. En u kunt er zeker van zijn: dan melden we ons bij u. We hopen pas op 3 december, we hopen zelfs dat er dan geen extra maatregelen nodig zijn. Zo nodig doen we dat wel en zo nodig doen we dat ook eerder, daar is geen twijfel over mogelijk.
VAN GRONINGEN
Maar al die bestuurders en deskundigen die dan zeggen ‘ja je moet nu maatregelen nemen omdat die situatie die u schetst in de zorg al aanstaande is’, overdrijven zij dan, als ze dat zeggen?
RUTTE
Wij baseren ons natuurlijk op de advisering die wij krijgen, waar ook al die zorgbestuurders voor een deel zelf inzitten en alle deskundigen, in het Outbreak Management Team die heel precies kijken: hoe ontwikkelen de cijfers zich? Die hebben nu tegen ons gezegd – we hebben net ook weer samen, vanochtend en vanmiddag, die cijfers uitvoerig doorgelopen om precies te snappen: wat zit daarachter, hoe staat de zaak ervoor? – dan is het niet nodig om nu te besluiten tot extra lockdownachtige maatregelen. Misschien later deze week, misschien volgende week, misschien helemaal niet. Vooralsnog 3 december het volgende moment dat we ons bij u melden maar niemand, ook in de zorg, hoeft maar een seconde te twijfelen dat als wij twee, deze man die verantwoordelijk is voor de volksgezondheid, wij tweeën die constant met u deze persconferenties doen, als wij zouden aarzelen: dat zou verkeerd zijn. Als het nodig is, dan grijpen we in. Maar het is niet zo, omdat heel veel mensen in talkshows zeggen ‘je moet ingrijpen’, dat wij dán dus ingrijpen. Dat moeten we doen op basis van te objectiveren feiten, want de effecten van lockdownachtige maatregelen zijn gigantisch: voor de economie, voor onze jongeren, voor iedereen in Nederland. Dus die moet je alleen nemen als je ook echt zeker weet dat je ze moet nemen. Maar neemt u van mij aan: dan zullen we niet aarzelen. Ik dank jullie zeer en ik hoop dat we jullie niet meer terugzien voor 3 december, maar zo nodig uiteraard wel.
(Letterlijke tekst, gecorrigeerd JG)