Wat is het nationaal Deltaprogramma?

De overheid beschermt Nederland, nu en in de toekomst, tegen overstromingen en zorgt voor voldoende zoetwater. Daarnaast werkt de overheid aan een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting van ons land. In het nationaal Deltaprogramma staat hoe de overheid dat doet.

Het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen, Rijkswaterstaat en verschillende maatschappelijke organisaties werken samen aan het Deltaprogramma, onder leiding van de deltacommissaris. De deltacommissaris is de onafhankelijke regeringscommissaris voor het Deltaprogramma.

Publicaties per Deltaprogramma

Meer regen, stijgende zeespiegel, hogere temperaturen

Na de watersnoodramp in 1953 nam de overheid maatregelen om het land beter te beschermen tegen overstromingen. Er werden afspraken gemaakt over de hoogte van de dijken en het beheer van de kust. Maar de omstandigheden zijn tegenwoordig anders: 

  • De zeespiegel stijgt (mogelijk steeds sneller) en de bodem daalt 
  • Rivierafvoeren veranderen  
  • Het aantal piekbuien neemt toe en ze worden extremer 
  • De temperatuur stijgt 
  • Het wordt droger en droogte komt vaker voor

De gevolgen van een overstroming zijn nu groter dan in 1953. Er wonen meer mensen in Nederland, dus een overstroming zorgt voor meer slachtoffers. Bijna 60 procent van ons land kan onder water komen te staan, waaronder de grootste steden en een deel van het economisch centrum. Een goede bescherming tegen overstromingen vanuit zee, rivieren en meren is dus belangrijk. 

Doel van het nationaal Deltaprogramma

Nederland moet in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust zijn. Dit betekent dat de waterveiligheid, de zoetwatervoorziening en de ruimtelijke inrichting op orde moeten zijn. Alleen dan kan ons land de gevolgen van klimaatverandering goed blijven opvangen.  

Samen met kennisinstituten, bedrijven en maatschappelijke organisaties werkt de overheid op een nieuwe manier aan de delta:  

  • Er gelden nieuwe normen voor waterveiligheid. De overheid kijkt niet alleen naar de kans op een overstroming, maar ook naar de eventuele gevolgen van een overstroming (de risicobenadering). De omvang van de gevolgen bepaalt de hoogte van de norm. 
  • De beschikbaarheid van zoetwater voor landbouw, industrie en natuur wordt inzichtelijker. Nederland wordt steeds weerbaarder tegen zoetwatertekort. 
  • De ruimtelijke inrichting van Nederland wordt klimaatbestendiger en waterrobuuster. 

Het Deltaprogramma zet een koers uit voor de toekomst. Hoe beschermen we Nederland tegen overstromingen en hoe zorgen we voor voldoende zoetwater? En hoe zorgen we voor een waterrobuuste en klimaatbestendige inrichting? Die koers bestaat uit verschillende onderdelen: 

  • Deltabeslissingen: dit zijn nationale kaders die voor heel Nederland gelden. 
  • Voorkeursstrategieën: deze geven richting aan de maatregelen op maat voor de gebieden in het Deltaprogramma in Nederland. 
  • Deltaplannen: hierin staan concrete maatregelen voor de uitvoering van het beleid en de planning van deze maatregelen. 
  • Deltaprogramma: hierin staat de voortgang van de uitwerking en uitvoering van de deltabeslissingen, voorkeursstrategieën en de deltaplannen. Ook voorstellen voor eventuele aanpassingen van de deltabeslissingen en voorkeursstrategieën staan in het jaarlijks Deltaprogramma, dat op Prinsjesdag uitkomt. 

De Deltabeslissingen

Een aanvulling op de deltabeslissingen is de strategische beslissing Zand. Hierin staat hoe het zand langs de Nederlandse kust ons land op een natuurlijke manier kan beschermen. 

In 2014 tekenden vertegenwoordigers van de provincies, waterschappen en gemeenten én de minister van Infrastructuur en Milieu de ‘bestuursovereenkomst Deltaprogramma’. Dit houdt in dat de overheden de deltabeslissingen en voorkeursstrategieën meenemen in de eigen plannen. Het Rijk heeft de deltabeslissingen vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma

De Deltaplannen

  1. Deltaplan Waterveiligheid
  2. Deltaplan Zoetwater
  3. Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie

Deltawet (sinds 1 januari 2012)

De wettelijke afspraken over het Deltaprogramma staan in de Waterwet. Ook staat in de wet informatie over het Deltafonds en een beschrijving van de rol van de deltacommissaris

Deltafonds

Het Rijk financiert de maatregelen van het Deltaprogramma uit het Deltafonds. Andere partners betalen ook mee. Tot 2050 is er in het Deltafonds naar verwachting €27,4 miljard beschikbaar voor het Deltaprogramma, terwijl er €30,8 miljard nodig is.  

De opgaven voor een waterrobuust en klimaatbestendig land worden groter en daardoor nemen de kosten toe. De deltacommissaris maakt zich zorgen over de oplopende budgettaire spanning, ook omdat die de uitvoeringskracht verder onder druk zet. Als de budgettaire spanning de komende jaren toeneemt en/of de uitvoeringscapaciteit van de markt een knelpunt blijft, zijn mogelijk ingrijpende keuzes nodig die de effectiviteit van het Deltaprogramma negatief beïnvloeden. 

Deltacommissie

Het kabinet stelde in 2007 een Deltacommissie in, onder leiding van oud-minister Cees Veerman. In 2008 gaf deze commissie advies over de waterveiligheid en zoetwatervoorziening in Nederland. Volgens de commissie is de situatie in Nederland niet acuut, maar wel urgent. 

Veilig wonen, werken en recreëren
Voordat de commissie de waterveiligheid in Nederland onderzocht, golden afspraken die dateerden uit de jaren zestig. Het was hoog tijd voor nieuwe afspraken. De commissie bestudeerde onderwerpen zoals water, wonen, werken, recreatie, landbouw, natuur, infrastructuur en ruimte. De centrale vraag: hoe blijft Nederland beschermd tegen overstromingen, zoetwatertekorten en extreem weer? Het doel: dat iedereen nu, over 50 jaar én over 100 jaar veilig in Nederland kan wonen, werken en recreëren. 

Aanbevelingen
Het advies van de commissie bestond uit 12 aanbevelingen, onder andere over de veiligheid van de Nederlandse dijken, de bouw in gebieden met een hogere kans op overstromingen en de bestuurlijke, organisatorische en financiële kanten van maatregelen tegen overstromingen. Het complete advies van de Deltacommissie staat in het rapport ‘Samen werken met water’. Het kabinet nam de aanbevelingen over. Dat resulteerde in het nationaal Deltaprogramma van nu, inclusief deltacommissaris en het Deltafonds.