Herziene Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten
In 2020 is het kabinet begonnen de beleidsagenda voor het bedrijfsleven en mensenrechten te evalueren. Het kabinet kijkt daarbij naar wat de overheid en bedrijven doen om mensenrechten te beschermen. De evaluatie leidde tot een Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten (NAP). In 2022 is het NAP voor 2022 tot en met 2026 gepresenteerd en aan de Tweede Kamer gestuurd.
Doel van het NAP
In het actieplan staat hoe de overheid wil dat bedrijven met mensenrechten omgaan wanneer zij zakendoen. Dit geldt binnen Nederland, maar ook in het buitenland. In het actieplan staat ook wat de overheid kan doen om bedrijven te ondersteunen of aan te sporen mensenrechten te respecteren. Bijvoorbeeld de bestrijding van kinderarbeid. Het plan bevat actiepunten om het beleid te verbeteren. Het kabinet streeft daarmee 3 dingen na:
- De verplichting van de staat om mensenrechten na te leven en te beschermen.
- De verantwoordelijkheid van bedrijven om mensenrechten te respecteren.
- De gedeelde verantwoordelijkheid van staten en bedrijven om toegang tot herstel te verschaffen aan slachtoffers, wanneer mensenrechtenschendingen toch hebben plaatsgevonden.
Dit zijn de 3 pilaren van de richtlijnen voor mensenrechten en bedrijfsleven van de Verenigde Naties. Deze vormen de basis voor het actieplan. Nederland heeft met andere landen afgesproken om zich aan deze richtlijnen te houden. In het actieplan vertaalt de overheid deze internationale richtlijnen naar de praktijk en Nederlandse wet- en regelgeving.
Verschillen tussen het NAP en IMVO-beleid
Het NAP heeft een breder doel dan de evaluatie en vernieuwing van het beleid voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO). Het IMVO-beleid richt zich op de verantwoordelijkheid van bedrijven. Binnen de richtlijnen van de Verenigde Naties is dat pilaar 2. Het is de taak van bedrijven om mensenrechten en milieu te respecteren in hun internationale productieketens, en om herstel te bieden als deze geschonden worden.
Het NAP kijkt vooral naar de pilaren 1 en 3. Dit zijn de verantwoordelijkheden van de staat en de zorg voor slachtoffers. Ook binnen Nederland. Het IMVO-beleid is wel 1 van de bouwstenen in het NAP.
Monitoring en voortgang NAP
Eenmaal per jaar wordt de Tweede Kamer geïnformeerd met een voortgangsbrief. In de voortgangsbrief wordt kort de stand van zaken van de uitvoering van de actiepunten uit het NAP beschreven. In oktober 2023 is de eerste voortgangsbrief over het herziene NAP verstuurd aan de Tweede Kamer.
Elke twee jaar wordt er ook een voortgangsrapportage gedeeld met een klankbordgroep waarin vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en experts deelnemen. De eerste voortgangsrapportage staat gepland voor de tweede helft van 2024.