Vluchtelingen uit Oekraïne: zorg en gezondheid

Verleent u zorg aan een ontheemde uit Oekraïne, dan is het belangrijk om te weten dat voor ontheemden uit Oekraïne de kosten van medisch noodzakelijke zorg in Nederland altijd worden vergoed. De manier waarop de zorg wordt vergoed verschilt. Voor ontheemden uit Oekraïne kunnen 2 situaties van toepassing zijn:

• De patiënt is een ontheemde uit Oekraïne met een BRP-registratie met code 46 
  Dan geldt de Regeling Medisch noodzakelijke zorg voor Ontheemden uit Oekraïne (RMO). Ontheemden die in de BRP zijn ingeschreven hebben een BSN en zijn geregistreerd in VECOZO.
• De patiënt is een ontheemde uit Oekraïne zonder BRP-registratie
  Dan geldt de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden (SOV) van het CAK. De declaratie kan naar het CAK worden gestuurd.

Voor de vergoeding van zorg aan onverzekerde patiënten in Nederland geldt:

• Is de patiënt onverzekerd, maar wel rechtmatig in Nederland? Dan geldt de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden (SOV) van het CAK.
• Is de patiënt onrechtmatig in Nederland? Dan geldt de regeling onverzekerbare vreemdelingen (OVV) van het CAK.
• Is de patiënt asielzoeker? Dan geldt de RMA, Regeling Medische zorg Asielzoekers.

Op Zorgverzekeringslijn.nl staat meer informatie over zorgverzekeringen en de gezondheidszorg in Nederland. De informatie is beschikbaar in het Nederlands, Engels en Oekraïens. 

De vergoeding van zorg vanuit de Wet Langdurige zorg (Wlz) met verblijf verloopt niet via de Regeling Medische zorg aan Ontheemden (RMO), maar via de regeling voor asielzoekers (de RMA).

Heeft een vluchteling langdurige zorg nodig die niet vanuit de subsidieregeling (Zvw) of de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) door gemeenten geboden kan worden? En is het daarbij nodig dat de patiënt in een instelling verblijft? Dan worden de kosten vergoed vanuit de Regeling voor Medische Zorg aan asielzoekers (RMA).

Via de RMA kan een indicatie gesteld worden voor Wlz-verblijfszorg door organisatie Bender. Een huisarts of zorgverlener kan de indicatie bij Bender aanvragen. Zodra de plaatsing in een instelling heeft plaatsgevonden, wordt de betrokkene geregistreerd bij het COA en kunnen de kosten via de RMA worden betaald. Er geldt geen eigen bijdrage en geen eigen risico.

Oekraïense burgers en militairen die naar Nederland worden gebracht en worden behandeld in een ziekenhuis moeten worden ingeschreven in de BRP. Zo kunnen de zorgkosten ten laste komen van de RMO (Regeling Medisch noodzakelijke zorg voor Ontheemden uit Oekraïne). Ontheemden die in de BRP zijn ingeschreven hebben een BSN en zijn geregistreerd in VECOZO.

Inschrijven in de BRP is in die situatie mogelijk omdat de patiënt rechtmatig en naar verwachting langer dan 4 maanden in Nederland verblijft.

Zolang de Oekraïense burger of militair niet geregistreerd staat in de BRP, is de regeling Medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden (SOV) van het CAK van toepassing als terugvaloptie.

Volgens de wet moet de patiënt in persoon bij de balie van de gemeente verschijnen om aangifte te doen van verblijf en adres. Maar wat als dat voor deze patiënt niet mogelijk is?

Als de patiënt vanwege zijn gezondheid niet in staat is in persoon te verschijnen (daarvoor is een verklaring van een arts niet per se nodig) kan de aangifte van verblijf en adres ook gedaan worden door:

• elke meerderjarige die door hem schriftelijk gemachtigd is of;
• iemand die door het hoofd van het ziekenhuis daartoe gemachtigd is of;
• de echtgenoot, de geregistreerde partner of andere levensgezel of de bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad van deze persoon, onder overlegging van een schriftelijke verklaring ter zake van het hoofd van het ziekenhuis.

Het staat de gemeente ook vrij om zelf naar het ziekenhuis te gaan en de aangifte van de persoon zelf op te nemen. Maar als dit niet mogelijk is vanwege de toestand van de persoon, biedt het bovenstaande een oplossing.

Derdelanders

Alleen een derdelander die aantoont voor Oekraïne een permanente verblijfsvergunning te hebben, kan worden ingeschreven in de BRP. Dat geldt ook voor een derdelander, die een tijdelijke verblijfsvergunning heeft voor asiel.

• Is  de derdelander ingeschreven in de BRP en heeft hij/zij code 46 ontvangen? Dan worden de zorgkosten vergoed vanuit de RMO. Als zorgaanbieder declareert u bij  DSW.
• Heeft de derdelander geen BRP-registratie? Dan is de ontheemde een rechtmatig verblijvende onverzekerde. De medisch noodzakelijke zorg komt dan ten laste van de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden (SOV) van het CAK.
• Heeft de derdelander een tijdelijke verblijfsvergunning voor een ander doel, of heeft hij/zij geen verblijfsvergunning? Dan valt de derdelander niet onder de EU-beschermingsrichtlijn en verblijft hij/zij daardoor niet rechtmatig in Nederland. Zonder rechtmatig verblijf kan iemand niet worden ingeschreven in de BRP. Voor deze groep is de regeling onverzekerbare vreemdelingen (OVV) van het CAK van toepassing.

Registratie in de BRP heeft de voorkeur. Maar weet als zorgaanbieder: de medisch noodzakelijke zorg wordt altijd vergoed in Nederland.

Mensen die hulp nodig hebben bij psychosociale problemen en trauma’s kunnen eerst contact zoeken met de huisarts. Die kan hen doorverwijzen naar passende hulp, bijvoorbeeld van een psycholoog. 

Binnenkort kunnen vluchtelingen uit Oekraïne in hun eigen taal ondersteuning krijgen van Oekraïense psychologen die in Nederland verblijven. Empatia helpt Oekraïners met een psychische zorgvraag bij het vinden van een Oekraïense psycholoog. Meer informatie hierover is te vinden op de website van Empatia. Empatia is een samenwerkingsverband van: 
•    VluchtelingenWerk Nederland, 
•    OPORA Foundation 
•    PsyGlobal. 

Gemeenten en zorgverleners kunnen terecht bij het Loket Ontheemden Oekraïne PSH (LOOP). Dit loket is het aanspreekpunt over psychosociale hulpverlening aan vluchtelingen uit Oekraïne.

Zij kunnen terecht bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de regionale GGD of JGZ-organisatie. 

Afhankelijk van de waardering van hun diploma kunnen Oekraïense psychologen in Nederland aan het werk als basispsycholoog. Zij kunnen aan het werk in de curatieve zorg. Of in de preventieve zorg bij een gemeente, GGD-locatie of maatschappelijke organisatie. Zij krijgen ondersteuning bij de diplomawaardering en het vinden van een passende werkplek. Meer informatie hierover is te vinden op de website van Empatia.

Organisatie inzet Oekraïense psychologen

Empatia organiseert de inzet van Oekraïense psychologen in Nederland. Empatia is een samenwerkingsverband van: 
•    VluchtelingenWerk Nederland, 
•    OPORA Foundation 
•    PsyGlobal. 

Empatia begeleidt Oekraïense psychologen. Zij krijgen ondersteuning bij de diplomawaardering en het vinden van een passende werkplek. Ook koppelt Empatia Oekraïense aan Oekraïners met een zorgvraag.  Meer informatie hierover is te vinden op de website van Empatia.

Gemeenten en zorgverleners kunnen terecht bij het Loket Ontheemden Oekraïne PSH (LOOP). Dit loket is het aanspreekpunt over psychosociale hulpverlening aan vluchtelingen uit Oekraïne.

Ja, kinderen uit Oekraïne krijgen vaccinaties tegen onder andere polio, mazelen en rodehond aangeboden via het rijksvaccinatieprogramma. Net als alle kinderen in Nederland. Volwassenen en kinderen vanaf 5 jaar kunnen ook een vaccinatie krijgen tegen corona. Voor vluchtelingen uit Oekraïne zijn hier geen kosten aan verbonden.

Coronavaccinatie

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen gratis de coronaprik(ken) halen op een GGD-priklocatie. Zij kunnen telefonisch een afspraak maken voor de prik via 0800 7070 (ook in het Engels). Op veel GGD-locaties kunnen zij ook zonder afspraak een coronaprik halen. Op prikkenzonderafspraak.nl staat waar het mogelijk is om een coronaprik te halen zonder afspraak. 

Andere ziektes

Kinderen uit Oekraïne krijgen ook vaccinaties tegen onder andere polio, mazelen en rodehond via het rijksvaccinatieprogramma aangeboden. Een afspraak maken is hiervoor niet nodig. Via hun ouders krijgen zij een uitnodiging.

Mensen die in Oekraïne gevaccineerd zijn, kunnen bij de GGD hun vaccinatiebewijs laten omzetten naar een Digitaal Corona Certificaat (DCC). Het DCC is het Nederlandse coronabewijs om mee te kunnen reizen. Een afspraak maken met de GGD kan door te bellen naar 030 - 8002899. Er zijn loketten in Utrecht, Groningen, Amsterdam en Rotterdam. Zie ook vaccinatiebewijs na vaccinatie in het buitenland en getting proof of vaccination after being vaccinated outside the Netherlands.

Zonder bewijs van vaccinatie is het in principe niet mogelijk een Nederlands vaccinatiebewijs te krijgen. Maar voor vluchtelingen uit Oekraïne wordt soms een uitzondering gemaakt. Bijvoorbeeld als mensen wel een foto of e-mail van hun vaccinatiebewijs hebben. Als iemand geen vaccinatiebewijs heeft, dan kan in overleg met een arts worden besloten of iemand een nieuwe vaccinatie kan krijgen.

Schakel een tolk in als u verwacht dat de zorgvraag complex is, ingrijpend of (privacy)gevoelig. Twijfelt u? Maak dan gebruik van het Stroomschema Tolk nodig ja/nee.

Let op: Laat als zorgverlener nooit een kind vertalen. Dat is niet goed voor het kind en niet goed voor de kwaliteit van de vertaling.

• Bent u huisarts? Dan kunt u bellen met 088 25 55 222
• Bent u geen huisarts, maar werkt u wel in de zorg? Bel dan met 020 380 81 84

Vóórdat u een tolk inschakelt, denk om het volgende

• Lees de Werkwijze bemiddeling tolkdiensten goed door.
• Registreer uzelf en download de app.
• Houd de volgende gegevens paraat:
  • Spreekt uw Oekraïense patiënt wel of geen Russisch?                       
  • Wil uw patiënt het liefst een man of een vrouw als tolk?
  • Hoe lang gaat het telefoongesprek met de tolk duren?
  • Eventuele andere gegevens die de tolkendienst kan vragen, zoals het soort zorg dat u verleent.
  • Wilt u gebruik maken van een tolk of een taalassistent?

• Geef de tolk tijd om zich voor te stellen
• Voer het gesprek met de man, de vrouw of het kind net zoals u zou doen zonder tolk erbij. Dus: ‘Wat zijn uw klachten?’, ‘Mijn advies aan u is’. En niet: ‘Tolk, wilt u aan de patiënt vertellen ...’.
• Geef de tolk om de paar zinnen de tijd om te vertalen.
• Vraag uw patiënt om te herhalen wat u hebt uitgelegd, zodat u weet of u elkaar goed begrijpt.
• Houd zelf de regie van het gesprek.

Om te voorkomen dat deze dieren onbedoeld hondsdolheid (rabiës) Nederland in brengen. In Oekraïne komt rabiës het meest voor van alle landen in Europa. Rabiës is een dodelijke ziekte voor dieren en mensen. Daarom is het belangrijk dat honden of katten die zijn meegekomen met vluchtelingen uit Oekraïne zo snel mogelijk door een dierenarts worden gezien. De huisarts geeft het dier een vaccinatie, een chip en een paspoort. De NVWA biedt meer informatie over de huisdieren van vluchtelingen uit Oekraïne.

U kunt verschillende maatregelen nemen:

• Houd de dieren zoveel mogelijk apart van andere mensen en dieren.
• Plaats mensen met huisdieren in een aparte kamer of ruimte.
• Zorg dat honden aangelijnd worden uitgelaten op een rustige plek en op een rustig tijdstip. Bij voorkeur met muilkorf, als de hond aan een muilkorf gewend is.
• Vermijd fysiek contact met de dieren, tot duidelijk is dat de rabiësvaccinatie is aangeslagen via een bloedtest.

De NVWA biedt meer informatie over de te nemen maatregelen bij dieren met hondsdolheid.