Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 4 december 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 4 december 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte:
Goedemiddag. Over corona willen we proberen dinsdag te kijken op basis van alle adviezen die er dan liggen te kijken wat er weer mogelijk is. Al ziet dat er gewoon op dit moment natuurlijk niet goed uit als je naar de aantallen besmettingen kijkt. Maar ik wil daar verder niet op vooruitlopen. We verwachten de komende dagen ook weer de nodige adviezen daarover en dan willen we dinsdag nader bericht geven over de situatie richting Kerst en daarna. Behalve het dus minder vrolijke nieuws over de cijfers wel goed nieuws over de vaccinatie. Over de vaccins. We staan wat dat betreft echt aan de vooravond van een nieuwe fase van de pandemie. En zoals Hugo de Jonge al heeft gezegd: als alles meezit, dan kunnen we in januari de eerste mensen in Nederland gaan vaccineren. En dat is natuurlijk ook het perspectief waar we zo naar uitkijken. We hebben steeds gezegd: dat perspectief bestaat uit een vaccin en/of testen op een veel grotere schaal en/of een medicijn. Maar dat vaccin is van deze drie natuurlijk het meeste effectief. En nogmaals dat hopelijk is dan een begin in januari met weer een nieuwe fase.
Dan wil ik ook iets zeggen over de berichtgeving over bedreiging en intimidatie aan het adres van leden van het Outbreak Management Team. We zijn daar allemaal enorm van geschrokken, ikzelf ook. Deze mensen doen goed en belangrijk werk en dat doen zij naar eer en geweten. Wat we dus absoluut niet willen zien is dat misschien mensen het oneens zijn met dat beleid, ja dat kan, of met die adviezen oneens zijn en ook discussiëren op de inhoud, is prima. Maar wat we nooit in Nederland zullen accepteren is intimidatie, zijn bedreigingen. Die zijn in alle opzichten totaal onacceptabel.
Dan, volgende week staat Hugo de Jonge hier omdat ik dan in Brussel ben voor de Europese Raad. Daar zal gesproken worden over de coronapandemie zonder twijfel. Maar ook over de klimaatdoelen die de Europese Unie zichzelf stelt. Een ander belangrijk onderwerp is natuurlijk het hele vraagstuk rondom Hongarije, Polen en het rechtsstaatmechanisme, allemaal als onderdeel van de discussie over de Meerjarenbegroting en dat Europees noodfonds. Ik hoop zeer dat het lukt om daar voortgang te boeken. Maar u weet, we zijn niet bereid om onder de uitkomst te zakken van de onderhandelingen die hebben plaatsgevonden en zijn afgerond tussen het Duits voorzitterschap, het Parlement en de Commissie.
Dan zullen we ook denk ik spreken over de Brexit-onderhandelingen. En iedereen hoop natuurlijk dat daar een akkoord wordt bereikt. Maar ik blijf hier wel zeggen: dat is nog steeds onzeker en tegen alle bedrijven en instellingen in Nederland die te maken hebben met handel, export naar Engeland, naar Groot-Brittannië, zelfs met een akkoord wordt het ingewikkelder. En zonder akkoord wordt het veel ingewikkelder. Het is vandaag 4 december dus zorg ervoor dat je bent voorbereid. Voorbereid op het positieve scenario wat nog steeds heel veel werk met zich meebrengt als het wel lukt. Maar is nog steeds heel veel extra gedoe. Maar zeker ook op het scenario dat het niet lukt. Anders heb je straks echt een groot probleem op 31 december, 1 januari als bedrijf met export als je dat niet heb voorbereid. En iedereen staat klaar om te helpen. Maar doe het. Nog een keer ook die oproep hier.
Dan goed nieuws, en dat is dat G20-voorzitter Italië heeft besloten om Nederland uit te nodigen om het komend jaar als gastland deel te nemen aan de G20. Dat is natuurlijk goed. Dat betekent ook weer dat wij de kans hebben op dat podium de Nederlandse belangen goed te vertegenwoordigen. En uiteraard onze bijdrage te leveren aan alle vraagstukken die daar spelen over de wereldwijde economische vraagstukken, multilateralisme, maar natuurlijk ook de aanpak van corona. Dus we zijn Italië zeer erkentelijk voor deze uitnodiging zodat we weer kunnen deelnemen aan dit belangrijke gremium nadat eerder Duitsland en ook Argentinië ons hadden uitgenodigd om deel te nemen aan de G20, nu dus deze uitnodiging van Italië.
Vaccin (1)
BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Premier Rutte, ja deze week misschien wel het beste nieuws sinds nou bijna jaar: vaccinaties kunnen mogelijk beginnen 4 januari. Zag u dat ook zo, als misschien wel het beste nieuws van de afgelopen maanden?
RUTTE
Ja.
BREEDVELD
Ja?
RUTTE
Zeker.
BREEDVELD
Want nog diezelfde dag begon het geharrewar weer: kan niet, veel te vroeg, te optimistisch, kunnen we dat wel waarmaken?
RUTTE
Dat is ook waar, dat moeten we hopen. We werken er vreselijk hard aan. Als het meezit, dan lukt dat in die week van 4 januari. Het is ook het meest gunstige scenario, want er moet ook nog heel veel gebeuren. Maar wat Hugo denk ik terecht, Hugo de Jonge, terecht gezegd heeft: als alles meezit, in dat meest gunstige scenario, dan kan dat in de week van de vierde. Dan heb je dus ook... Dan moet het EMA klaar zijn, dat is dat Europese orgaan, het Europees Medicijnagentschap, het Europese Medicine Agency, die zich bezighoudt met de toelating van dit soort vaccins, überhaupt van medicijnen. Dan moet ook het besluit van de Europese Commissie snel genoeg plaatsvinden. Maar dan zou het allemaal kunnen. Dan moeten we ook kijken wat voor vaccin we dan precies krijgen, wat daar de kenmerken van zijn en de logistieke complexiteit, dus dat zal de komende weken nog heel veel werk vragen van heel veel mensen, om op die verschillende scenario’s je voor te bereiden.
BREEDVELD
Ja, maar is het nou een realistische verwachting of is het een streefdatum?
RUTTE
Ja, het is, kijk we verwachten nu dat die toestemming er komt eind van het jaar, dat dan ook de Europese Commissie dat doet en dan zou je dus in die week van 4 januari kunnen beginnen. Maar nogmaals, dat hangt dus eerst af van die besluitvorming daarvoor. Die hebben wij niet in de hand, dat is buiten onze macht. Dat ligt bij het Europees Medicijnagentschap en bij de Commissie. Maar als het dan lukt, dan zal er in Nederland ook nog heel veel moeten gebeuren. Dat zijn we nu natuurlijk aan het voorbereiden, waarbij je ook vanuit verschillende scenario’s moet werken: wat voor type vaccin komt er, wat zijn daarvan de kenmerken en wat betekent dat in termen van hoe je dat gaat aanpakken?
BREEDVELD
Ja. Wat een beetje opviel in de reacties op dit goede nieuws, was dat een heleboel partijen – GGD, huisartsen – riepen van ‘het kan niet’. Terwijl het misschien veel meer zaak is om met z’n allen de schouders eronder te zetten en te zorgen dat het lukt.
RUTTE
Ja, maar Hugo heeft niet gezegd dat wij op 4 januari heel Nederland gevaccineerd hebben. Hij zegt: als alles meezit en alle besluitvorming gaat goed en nogmaals, die bevindt zich niet in onze controle...
BREEDVELD
Maar was u niet teleurgesteld in die reactie van ‘het kan niet’ en ‘moeilijk’?
RUTTE
Nee, is allemaal prima. Iedereen denkt... Volgens mij is iedereen onderliggend heel blij, maar zegt iedereen ook: wauw, dat is wel een enorme logistieke operatie. Ja, dat zien wij natuurlijk ook. Dus de komende weken wordt er vreselijk hard aan gewerkt om ja, zo ver mogelijk klaar te staan.
BREEDVELD
Dus u hoopt eigenlijk dat iedereen die uitdaging aanneemt?
RUTTE
Dat doen ze ook, geen twijfel over. Iedereen wil toch van die ellende af? Maar het is ook niet zo dat als alles perfect... Stel dat alles perfect loopt hè, dus stel het lukt EMA, Europese Commissie, stel het lukt dat ook alle logistiek klaarstaat, dat je ook nog in de mix de spullen krijgt dat je snel kunt vaccineren – het is nogal een verschil of het bij kamertemperatuur is of bij -80 graden, al dat soort dingen, hoe wordt het afgeleverd, wat voor batches, al die zaken – dan ja, dan zou je dus een heel eind kunnen komen in januari met de eerste, ja, de eerste vaccins plaatsen. Maar het gaat natuurlijk nog een hele tijd duren. De vraag is overal of ik zichtbaar een vaccin laat plaatsen. Nou dat wil ik best doen als het helpt, zeg ik u maar vast, om meer mensen te laten deelnemen, maar dat gaat echt nog maanden duren voordat ik aan de beurt ben. Ik heb nu, voor zo ver ik weet, geen onderliggende klachten en ik ben te jong om in de eerste groep te zitten.
BREEDVELD
Ja, u verwijst naar de oud-Amerikaanse presidenten die dat hebben aangeboden.
RUTTE
Ja, maar die hebben de leeftijd dat ze natuurlijk nu aan de beurt zijn.
BREEDVELD
Ja, u nog niet.
RUTTE
Ik nog niet.
BREEDVELD
Nou, misschien moeten we oud-premiers vragen om zichtbaar voor heel Nederland...
RUTTE
Nou, prachtig, doe dat, ja.
BREEDVELD
Ja, moet ik dat vragen of gaat u dat doen?
RUTTE
Dat ga ik niet doen, maar u gaat dat vast doen. En ik zag Balkenende zich al aanbieden.
BREEDVELD
Kijk aan. Nou ja, die is ook nog niet in de leeftijd denk ik, of wel?
RUTTE
Nou, die is al over de 60.
BREEDVELD
Nou oké, ja. Toch zijn er een hoop mensen die met een scheef oog kijken naar Engeland, waar al wel begonnen wordt, veel sneller dan het Europese vasteland. Hoe kan dat?
RUTTE
Ja, maar dat heeft te maken met het feit dat wij natuurlijk in Europa een strak protocol hebben hoe we dit doen, dat we dat echt heel erg zorgvuldig willen doen. De Britten laten een paar dingen tegelijkertijd lopen, maar binnen Europa kunnen we het met een paar weken later ook doen.
BREEDVELD
Maar vindt u het daar onzorgvuldig of wat...?
RUTTE
Nee hoor, maar wij hebben onze zorgvuldige procedures die ik heel verstandig vind. Ik kan ze niet beoordelen aan Engelse kant, daar weet ik niks van. Maar volgens mij gaan die twee weken niet al het verschil maken.
BREEDVELD
Nou ja, ze maken daar gebruik van een soort noodverordening. Ze hebben ook geen, ja, ze hoeven in ieder geval niet te wachten op Europese goedkeuring.
RUTTE
Nou goed, wij zitten in ieder geval in dit systeem, met Europa. En ik geloof niet dat nu het grote verschil gaat zijn, die paar weken.
Besmettingen corona en scholen
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u had het net over dat de cijfers er niet goed uitzien. Dat komt neem ik aan door het feit dat ze niet verder dalen?
RUTTE
Nou ja, eerder iets lijken te stijgen vandaag als je het ziet. Maar goed, het zijn dagcijfers, dan moet je natuurlijk vreselijk opletten. Dus laat ik niet proberen die cijfers te interpreteren, dat vragen we natuurlijk aan de specialisten in het Outbreak Management Team, om daar een eerste echte wat grondiger analyse van te maken. Maar je had natuurlijk toch nu op andere besmettingsniveaus willen zitten. De eerdere hoop was toch dat je zo, laten we zeggen rond 10 december, richting ruim 3000 besmettingen zou zitten en niet bijna 6000; dat je richting 10 opnames per dag op de intensive cares zou zitten en niet nu, wat het gemiddelde is, over de 20.
DE WINTHER
Hoe komt dat?
RUTTE
Nou ja, dat heeft er dus alles mee te maken altijd natuurlijk dat er dus meer verspreiding van het virus is dan we wenselijk achten. En dat heeft natuurlijk altijd te maken met een optelsom van alles: van de maatregelen en van de mate waarin we ons aan die maatregelen houden.
DE WINTHER
Ja, want er is natuurlijk een ingrijpende maatregel georganiseerd vanwege het sluiten van de horeca. Scholen blijven open. Zou het zo kunnen zijn dat de besmettingshaarden zich nu vooral in het onderwijs vestigen?
RUTTE
Dat lijkt er niet op, eerlijk gezegd, maar dat gaan we... Dit hebben we natuurlijk ook weer gevraagd aan het Outbreak Management Team. Er is natuurlijk wel wat besmetting in de bovenbouw van het onderwijs, maar dat lijkt niet dramatisch. Als je ook kijkt naar de rest van Europa en ik had gisteren contact met de Duitsers en eerder deze week ook met de Luxemburgers, de Fransen, dan zie je eigenlijk toch wel dat ten aanzien van het onderwijs en cafés en restaurants al deze landen ongeveer hetzelfde doen: scholen zo veel mogelijk open, horeca helaas gesloten en ook allerlei andere maatregelen nemen op groepsgrootte, maatregelen nemen op zo veel mogelijk thuiswerken. Dus alle dingen die we ook in Nederland doen, eigenlijk zijn die pakketten wel vergelijkbaar. Ook in Duitsland zie je nu, ook vandaag weer toch, dat het ook wat ‘plateaut’: daar nu op 23.000 vandaag. Dat is wel ongeveer vergelijkbaar, ietsjes beter dan Nederland maar niet veel beter. Als je kijkt, Duitsland is grofweg vijf keer groter dan Nederland dus nou, is enigszins vergelijkbaar, ietsjes beter. En ook daar is het eigenlijk al een paar weken aan het ‘plateauen’.
DE WINTHER
Ja. Maar betekent dat het kabinet ook overweegt om wellicht – ja, het uitgangspunt is wat we de afgelopen maanden hebben gezien, dat scholen eigenlijk open moesten blijven, dat is toch misschien wel het belangrijkste wat het kabinet naast het op orde brengen van de zorg zich voor ogen heeft gesteld – dat er aan dat beleid getornd kan worden dus dat het idee van ‘die scholen moeten sowieso openblijven’, dat daar misschien van afgeweken gaat worden de komende weken?
RUTTE
Is niet mijn verwachting nu. Ik kan u dat niet met zekerheid zeggen, want we gaan echt de komende dagen en richting besluitvorming op dinsdag alles bekijken. Maar op dit moment zou dat niet mijn verwachting zijn.
DE WINTHER
Dus dat betekent dat zo’n extra week vakantie niet heel erg voor de hand ligt?
RUTTE
Nou ja goed, we hebben een aantal – daar is ook wat van uitgelekt zag ik, bij RTL dacht ik – daar hebben we een aantal varianten voorgelegd aan het Outbreak Management Team van: waar zou je nou naar kunnen kijken, om ook wat meer zicht te hebben ‘wat doen nou onderscheidende maatregelen?’, voor zo ver dat precies te moduleren is? Dat is ook vreselijk lastig. Het is ook niet zo dat je kunt zeggen: als je A doet, dan heeft dat precies dit effect op je verspreiding. Maar het belangrijkste natuurlijk gaat toch ook zijn: te zien, wat is het algemene epidemiologische beeld? Dus de incidenties, de verspreiding. En op basis daarvan moeten we natuurlijk verstandig beleid voeren. En mijn idee zou toch wel zijn, op basis van de cijfers zoals ze zich nu ontwikkelen, is die ruimte gewoon heel beperkt.
DE WINTHER
Ja. Maar nou even specifiek op het onderwijs: u ziet een langere sluiting van de scholen rond de Kerst niet plaatsvinden?
RUTTE
Nou ja, ik dacht dat u..., laat ik heel precies zijn, ik dacht dat u meer vroeg in algemene zin: zie je bij het onderwijs ‘across the board’, beperkingen? Dat zou niet mijn eerste vermoeden zijn. Natuurlijk, in allerlei landen zijn discussies gaande over een week extra sluiting met de Kerst, maar het heeft ook hele grote nadelen. En je moet natuurlijk wel kijken: wat doet dat dan voor de mate van impact op het onderwijs? Wat betekent het voor kinderen? Kun je heel snel een week bijvoorbeeld afstandsonderwijs geven? Dat is ook niet zo makkelijk. In combinatie met: wat doet het dan voor de verspreiding van het virus? En het beeld dat ik daar nu van heb, maar nogmaals dat gaan we echt verfijnen, dat kan best net wat anders liggen begin volgende week op basis van de laatste inzichten, maar als u mij nu zou dwingen daar antwoord op te geven is mijn beeld dat dat niet een dramatisch effect heeft. Maar het zou wellicht kunnen helpen, dan moet je al dat soort opties natuurlijk wel bekijken. Maar daar is niet op vooruit te lopen, dat moeten we echt volgende week bezien. Maar ik dacht dat uw vraag meer was, zoals wel gesuggereerd is: de bovenbouw helemaal sluiten of...?
DE WINTHER
Nou ja, het ene kan in het andere overlopen.
RUTTE
Maar dat lijkt mij niet, dat zie ik niet gebeuren.
DE WINTHER
Nee, oké.
RUTTE
Maar die week extra, nou ja dat is een optie, maar ook die lijkt op dit moment – zou mijn vermoeden zijn – ook weer niet zoveel bij te dragen. Maar we gaan dat bekijken, dat kan volgende week anders liggen.
KOOLE (RTL NIEUWS)
U zegt: u verwacht niet dat de scholen langer dichtgaan. Ik begreep dat het RIVM heeft gekeken wat het effect was geweest van de herfstvakantie en dat je daar ook niet echt optimistisch van wordt, dat dat nauwelijks effect heeft gehad. Want toen waren alle scholen een week dicht.
RUTTE
Ja. Ja, ook dat is lastig precies te zeggen, omdat ook die herfstvakantie zich verspreidt over een paar weken. Dus ik geef u heel eerlijk antwoord: als je mij nu vraagt ‘denk je dat dat heel veel uitmaakt?’, zou ik nu denken dat het beperkt is. Maar het kan best zijn dat we dinsdagavond in de persconferentie zeggen: we houden de scholen een week langer dicht of we vragen een week langer dicht te zijn en in die laatste week afstandsonderwijs te geven. Ik vermoed nu, in mijn alle transparantie, wat er in mijn hoofd zit, niet dat dat heel veel doet. Maar we hebben dat allemaal de komende dagen preciezer in beeld en dan kan het best anders liggen.
KOOLE
Kunt u ook iets zeggen over wat u wél verwacht? Er zitten natuurlijk altijd mensen, die zitten op Kerstmis te wachten.
RUTTE
Nee, helaas kan ik dat niet doen omdat gewoon de cijfers niet goed zijn. En op dit moment, ik merk het ook in de onderzoeken in Nederland, mensen snappen heel goed, bij deze hoge besmettingsaantallen, dat er heel weinig kan. En ik merk ook dat mensen in al die opinion polls die je ziet dan zeggen eerder van: nou ja weet je, wees nou maar voorzichtig en dan trekken we dat nog wel even ook door die Kerst heen, hoe erg dat ook is, dan dat je risico’s neemt met Kerst en Oudjaar die misschien onverantwoord zijn. Dat betekent niet dat ik nu zeg ‘er kan niks’, dat weet ik gewoon nog niet. Maar ik ben wel met de meerderheid in Nederland: dat we het voorzichtig moeten doen.
KOOLE
Dus het verlengen van het pakket tot half januari is ook zeker een serieuze en realistische optie?
RUTTE
Ik wil het er eigenlijk bij laten, want weet u: we gaan het gewoon de komende dagen bezien. Alleen over die scholen dacht ik, gaf ik u gewoon inzage in wat er in mijn hoofd zit. En dat is ook niet veel meer dan dat, want ik ben geen viroloog. En we gaan echt de komende dagen eens even heel precies kijken wat de cijfers echt laten zien, wat de deskundigen daarvan zeggen, wat je op basis daarvan zou moeten besluiten.
Horeca
AHAROUAY (NRC HANDELSBLAD)
Meneer Rutte, kunt u nog eens uitleggen waarom het zo belangrijk is dat horeca hun deuren gesloten houden?
RUTTE
Ja, je ziet het overigens in heel Europa nu: In Frankrijk, België, Duitsland, allemaal dicht. Overigens allemaal verlengd inmiddels in al die landen tot januari, helaas. En waarom is dat? Omdat in de horeca ben je langer dan een kwartier in elkaars omgeving. De horeca doet vreselijk z’n best om het allemaal goed te regelen. Maar het is echt allemaal anders dan een winkel waar je langs elkaar loopt, kort in elkaars buurt bent. Hier zit je langere tijd op dezelfde plek. En zeker ook als er sprake is van harde muziek en wat drank in de man of de vrouw, dan zijn dat gewoon meer risico’s. En dan zie je ook dat het echt een plek is waar toch meer dan gemiddeld besmetting plaatsvindt.
AHAROUAY
Nou kennen de vrijdagen hier altijd een vast stramien. Na de ministerraad komt u naar deze persconferentie. Kunt u eens uitleggen voor kijkers die het niet zien, wat gebeurt hierna altijd?
RUTTE
Nou hiernaast is geen café open hoor, ik begrijp dat u die vragen stelt aan de PPV, maar naar ik heb begrepen hebben die ook geantwoord dat dat zaaltjes zijn zoals die er vaker in Nederland zijn, waar je met maximaal 30 mensen mag zijn en waar je, maar in zo’n zaal, ook een kop koffie mag schenken.
AHAROUAY
U ziet dat niet als een horeca-etablissement?
RUTTE
Nee, nee. Maar dat zou u echt, ik ben daar te gast hoor. Dat zou u dan echt aan de parlementaire persvereniging moeten vragen. Maar ik begreep dat de heer Boom u dat antwoord had gegeven.
AHAROUAY
Ja, maar ik vraag het nog eventjes aan u want u bent natuurlijk te gast maar u heeft nog iets van een eigen wil natuurlijk.
RUTTE
Ja, maar ik geloof dat zijn antwoord klopt ja.
AHAROUAY
Maar u staat daar wel iedere vrijdag. Is dat niet een beetje ongemakkelijk als al die horeca hun deuren hebben moeten sluiten en u staat wel in een restaurantruimte koffie te drinken met journalisten hier?
RUTTE
Nee, want ook als ik bij vrienden op bezoek ben, ja dan drink je ook een kop koffie mits je je natuurlijk aan de aantallen houdt. Dat gebeurt hier volgens mij ook. En dit is geen, Nieuwspoort is dicht hè, de sociëteit. Volgens mij is dat antwoord aan u gegeven en is dit een zaaltje waar binnen maximale aantallen en binnen alle epidemiologische regels zoiets mag.
AHAROUAY
Dus het is niet ongemakkelijk?
RUTTE
Nee.
AHAROUAY
Oké, dank u wel.
Vaccin (2)
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Als alles nou loopt zoals het moet gaan en de vaccins van Pfizer en Moderna worden goedgekeurd. Hoeveel doses verwacht Nederland dan te ontvangen in januari?
RUTTE
Ja, ik heb dat hier meegekregen. Maar het is natuurlijk allemaal met onzekerheid omgeven. Het gaat nu lijkt het om circa 1 miljoen vaccins van BioNTech/Pfizer. Daar kun je dan 450.000 mensen mee vaccineren. Want je hebt een stuk verlies vanwege de complexe logistiek moet je ervan uitgaan, zo’n 10 procent en dan hou je er 900.000 over en je moet twee keer prikken. En van Moderna worden er in de eerste maanden van volgend jaar, uiteraard onder voorbehoud van de goedkeuring van het EMA, het is allemaal onder voorbehoud want daar gaan wij niet over. Maar ervan uitgaan dat EMA dingen goedkeurt, dan lijkt het dus dat ze BioNTech/Pfizer eerder zullen doen, is onze verwachting, maar met die ‘caveat’ ingebouwd en dan hopen we in de eerste maanden van 2021 van Moderna nog eens 400.000 doses te hebben. En uiteraard is dan de verwachting in het tweede en derde kwartaal grotere hoeveelheden ook van meerdere vaccinontwikkelaars naar Nederland komen, ook opnieuw de verwachting en opnieuw afhankelijk van goedkeuring door EMA.
Wob-verzoeken corona
BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, ik kan u nu niet zien, maar….U heeft van de week bekend gemaakt dat u eigenlijk geen stukken bekend gaat maken, gaat publiceren in het kader van de WOB over de corona-aanpak voor zover dat speelt binnen het ministerie van Algemene Zaken. Kunt u mij uitleggen waarom alle stukken die over corona gaan binnen AZ vallen onder het kopje intern beraad?
RUTTE
Het punt is AZ heeft in die zin niet zoveel stukken hierover omdat natuurlijk wij onderdeel zijn van de besluitvormingsprocedure in de ICCB, MCCB, dus dat is de besluitvormingsmachine waarbinnen de eerste maanden alles gebeurde. En nu is dat de MCC. En dat betekent dat er niet nog eens een keer binnen AZ grote papierstromen zijn. Dat gaat allemaal zo snel achter elkaar dat er niet aparte, in de meeste gevallen, niet allerlei ambtelijke adviezen naar mij komen die nog eens een keer openbaar kunnen worden gemaakt. Dus het is gewoon heel beperkt.
BOVEN
Dus er zijn geen ambtelijke adviezen over iets als de televisietoespraak van 16 maart?
RUTTE
Dat volgens mij sowieso niet, nee. Dat hebben we allemaal mondeling besproken. Uiteindelijk kwam er een eerste concept op maandagochtend, ja. Nee, daar weet ik het zelfs zeker van dat er geen advies is, nee. Dat zou ik moeten nakijken, maar volgens mij hebben we dat allemaal op die zondagmiddag besloten in het Catshuis en ook aangekondigd bij NOS en RTL dat we dat zouden doen. En toen is daarna gewerkt aan een eerste concept van zo’n speech.
BOVEN
Er wordt wel gezegd dat op AZ de traditie geldt inmiddels om zoveel mogelijk mondeling en zonder papier af te handelen om te voorkomen dat zaken kunnen worden gewobt, klopt dat?
RUTTE
Nee, ik heb dat allemaal uitgelegd ook vorige week bij de commissie dat binnen AZ, we hebben een heel klein team en het meeste gaat niet allemaal schriftelijk. En voor zover dingen schriftelijk gaan betreft dat advisering voor de ministerraad en uiteraard de verslagen van de ministerraad en voorbereiding op gesprekken die ik heb.
BOVEN
Ik vind het zo, want ik heb best wel vaak Wobstukken bekeken en je ziet dat er in Wobstukken ook altijd memo’s zitten aan ministers als het gaat over voorbereiding op een vergadering of de voorbereiding op een gesprek met iemand. En ik kan me zo slecht voorstellen dat er...
RUTTE
Die zijn er allemaal binnen AZ en die zijn ook allemaal vervolgens verstrekt aan de commissie. Daar zijn ze ook besproken in mijn verhoor.
BOVEN
Nee, nee, maar ik heb het nu over de corona, de corona-Wob heb ik het over.
RUTTE
Hm?
BOVEN
De corona-Wobben. Heb ik dat niet duidelijk gezegd? Het gaat mij om de corona-Wob.
RUTTE
Ja, maar in corona, daar zat ik de hele tijd bij. Dus ik weet ook niet of Hugo de Jonge, ik denk niet dat er ook bij hem heel veel adviezen zullen zijn nog eens een keer apart aan hem voor gesprekken die hij met mij had ofzo. Dat lijkt me niet. Want we zagen elkaar de eerste week natuurlijk dagelijks, hadden we iedere dag informeel overleg.
BOVEN
Dus er gaan nu heel veel, vanuit heel veel ministeries, allerlei Wob-publicaties plaatsvinden over de coronabestrijding. Kunt u dan hierbij dan… zegt u dan hiermee in feite dat alles wat daarin wordt gepubliceerd ook betrekking heeft op het ministerie van Algemene Zaken? Dat er niks extra’s is op AZ wat iets te maken heeft met de coronauitbraak?
RUTTE
Nee, maar behalve wat in het Wob-verzoek zat en onze reactie daarop, een paar dingen die binnen AZ zijn, die vallen onder de beleidsintimiteit tussen ambtenaren, is er verder niet veel te geven, nee.
BOVEN
U rekt niet de Wob-wetgeving daar erg op?
RUTTE
Nee, echt niet, dat kan ook niet. En bovendien geldt dan natuurlijk dat als je dat zou doen, dat een journalist of een andere instantie ook in beroep kan gaan. Dan moeten we dat ook goed kunnen uitleggen en dat, nee, dat is echt niet het geval. Wij houden ons echt aan de Wob.
Kerstvakantie
BOVEN
Een aanvullend, ander onderwerp, ook over corona, maar toch... De kerstvakantie komt er natuurlijk aan en we hebben nu gezien dat Oostenrijk bijvoorbeeld strengere reisregels heeft ingesteld vanaf 19 december. Overweegt Nederland ook iets soortgelijks? Een strenger grensbeleid gedurende de kerstvakantie?
RUTTE
Nou geen grensbeleid, maar ons advies is duidelijk aan mensen: ga niet naar het buitenland. Blijf hier, tenzij het echt een noodzakelijke reis is.
Bedreigingen aan OMT-leden
VRAAG (NU.NL)
Een aantal OMT-leden heeft ook gezegd dat ze misschien hun medio-optredens, dat ze daarover twijfelen, of ze daarmee door moeten gaan. We zien toch ook wel dat zij wel een belangrijk onderdeel van het maatschappelijk debat zijn. Vindt u dat verstandig, dat ze daar misschien mee stoppen naar aanleiding van de bedreigingen?
RUTTE
Ik vind het verschrikkelijk, ik vind het verschrikkelijk. Dat kan helemaal niet. Wij moeten allemaal gewoon bij u te gast kunnen zijn en ons vrij voelen en veilig voelen. Dus daarom heb ik het net ook in mijn inleidend statement gezegd: dat ik dat echt verschrikkelijk vind dat mensen... Dit zijn allemaal wetenschappers die... Beluister terug het prachtige marathoninterview met de president van de KNAW deze zomer bij de VPRO. Zij legt zo mooi uit: het belang van de wetenschap, de twijfel van de wetenschap. Dat je ook niet, dat soms ook inzichten kunnen veranderen. Dat geeft nog wel eens spanning. Ja, toen zei de wetenschap dit, nu zegt de wetenschap dat. Ja, dat hoort bij wetenschap. Wij moeten uiteindelijk politiek beslissen op basis van wetenschappelijk advies. Maar dit zijn mensen die stuk voor stuk de besten in hun vak zijn, die vanuit hun totale gewetensvolheid hun werk doen. En die worden… die krijgen te maken met dit soort idioten en die zouden zich daardoor geremd voelen om misschien bij Op1 of Beau of in de krant te zeggen wat ze ergens van vinden. Ik vind het echt verschrikkelijk.
VRAAG
We zien bijvoorbeeld ook dat Hugo de Jonge heeft ook aangegeven dat het aantal bedreigingen aan zijn adres is ook toegenomen. Het lijkt meer op een patroon dan incidenten. Vraagt dat misschien niet meer om dan alleen het veroordelen daarvan? Dat u zegt van ‘ja, misschien moet er meer geïnvesteerd worden in het opsporen daarvan’, bijvoorbeeld?
RUTTE
Dat doen we. Er is 55 miljoen extra uitgetrokken voor het stelsel bewaken en beveiligen, ook naar aanleiding van de bedreigingen tegen advocaten, tegen anderen in de justitieketen. Maar ik kan daar verder, kan ik wat er dan gebeurt niks over zeggen. Dat is echt geheim. Want de effectiviteit neemt niet toe als we erover praten. En ook over bedreigingen tegen politici, daar zeggen we ook nooit iets over.
VRAAG
Kunnen we dan concluderen dat er eigenlijk niks aan te doen is als er wel meer aan gedaan wordt, maar we zien toch: een bedreiging is relatief simpel.
RUTTE
Er is absoluut iets aan te doen. Eerste plaats: aangifte doen. Altijd aangifte doen. En ik kan u verzekeren, wat ik zie, daar zelf van zie wat er met die aangiftes gebeurt, daar wordt strak opvolging aan gegeven. Er wordt echt prioritair opvolging aan gegeven. Dus journalisten, mensen in de juridische kolom, mensen die betrokken zijn bij het OMT, politici: aangifte doen als je ermee te maken krijgt. Dat is echt belangrijk. Als je het niet doet namelijk, dan is het niet zichtbaar en dan kan er ook geen opvolging worden gegeven. En vervolgens is er flink geïnvesteerd, in die hele keten, om dat ook dan op te volgen. En dat gebeurt ook.
VRAAG
Vreest u dat OMT-leden wellicht hierdoor hun werk niet meer goed durven te doen? Of dat ze minder uitgesproken zijn. Is dat, hebben ze dat tegen u...?
RUTTE
Hen kennende, dit zijn zulke eigenwijze, zelfstandige mensen. Hoop ik echt van harte dat mijn inschatting is dat ze ermee doorgaan en dat ze, als het gebeurt, aangifte doen en dat ze weten dat we er echt alles aan doen om die idioten te pakken te krijgen.
Goed weekend.