Buitenlands beleid

Europese Unie

• Nederland neemt een leidende rol om de EU slagvaardiger, economisch sterker, groener en veiliger te maken. Daarbij werkt Nederland intensief samen met gelijkgezinde landen en waar nodig vormen we kopgroepen om tot oplossingen te komen, bijvoorbeeld op de gebieden klimaat, migratie, veiligheid, handel  en het tegengaan van belastingontwijking. We voeren EU-richtlijnen uit. 
• Lidstaten die gedeelde waarden, afspraken of de democratische rechtsstaat schenden worden teruggefloten, o.a. via het rechtsstaatmechanisme.
• We zetten in op open strategische autonomie van de EU en stimuleren innovatiekracht en slimme industriepolitiek. Zo worden we leidend in digitalisering en nieuwe technologieën.
• Voor het EU-buitenlandbeleid zetten we ons in om het vetorecht af te schaffen bij sancties, mensenrechtenschendingen en civiele missies. We onderzoeken vervolgens op welke onderdelen van het EU-buitenlandbeleid dit nog meer wenselijk en haalbaar is voor meer slagvaardigheid.
• We onderzoeken de opties voor een Europese veiligheidsraad en doen concrete voorstellen.
• We zetten in op digitale dienstenbelasting, vliegtaks, CO₂-grensheffing en minimumtarief voor winstbelasting om oneerlijke concurrentie tussen lidstaten te voorkomen. Deze worden in principe nationaal geïncasseerd. Ook werken we samen tegen belastingontduiking.
• We zetten ons in voor een gezond en prudent macro-economisch beleid en benodigde hervormingen door lidstaten, gericht op houdbare schulden, meer economische groei en opwaartse convergentie. We benaderen een modernisering van het Stabiliteit- en Groeipact (SGP) constructief, wanneer deze is gericht op de houdbaarheid van de schulden en opwaartse economische convergentie. Bij het bovenstaande stellen we effectieve handhaving als eis.
• Om de democratische legitimiteit te vergroten, willen we dat het Europees Parlement een individuele Eurocommissaris kan doen aftreden. We onderzoeken hoe het systeem van de ‘spitzenkandidaat’ lijsten bij Europese verkiezingen kan worden verbeterd. We staan open voor verdragswijzigingen n.a.v. de conferentie over de toekomst van Europa als dit in het Nederlands en Europees belang is.
• We spannen ons in om besluitvorming in de EU transparanter te maken voor burgers en nationale parlementen. Daarbij willen wij resultaten en toegevoegde waarde van EU-beleid zichtbaarder maken. We verankeren dit in een Europawet.
• We zetten ons binnen de EU in voor intensievere samenwerking met en ondersteuning van landen op de Westelijke Balkan. We zijn strikt en fair bij toetreding.

Buitenlandse zaken

• Wij geven het buitenlandbeleid vorm langs de volgende vijf lijnen: 1) bevorderen van de internationale samenwerking door een voortrekkersrol in de EU en multilaterale organisaties, via het versterken van de trans-Atlantische band en nieuwe partnerschappen, 2) meer focus op onze internationale belangen, 3) verminderen van de afhankelijkheid voor strategische goederen en grondstoffen, 4) respect voor mensenrechten blijven bevorderen in ons buitenlands beleid, 5) betere en toegankelijkere dienstverlening voor Nederlanders in het buitenland (o.a. via een sterker postennetwerk).
• We zetten de economische macht van de EU strategisch in, onder andere door sancties in te stellen die ook extraterritoriaal kunnen zijn.
• Militaire missies zijn in overeenstemming met het volkenrecht en bij voorkeur op grond van een duidelijk mandaat van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN), waarbij we de lessen uit eerdere missies betrekken.
• We dragen binnen de bondgenootschappelijke verplichtingen bij aan een kernwapenvrije wereld.
• Buitenlandse inmenging gaan we tegen, o.a. door spionage strafbaar te stellen. Nationale en internationale veiligheid raken steeds meer verweven. Daarom richten we een nationale veiligheidsraad op.
• De Rijkswet Nederlanderschap leidt in sommige situaties tot onwenselijke problemen. We herzien het automatisme waarbij Nederlanders met een meervoudige nationaliteit buiten het EU-grondgebied (na tien jaar) hun Nederlanderschap verliezen en maken het voor hen makkelijker het Nederlanderschap te behouden naast hun andere nationaliteit of, voor degenen die het na 1 april 2003 verloren, te herkrijgen.
• Nederland blijft er, met de getroffen landen, alles aan doen om waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap te bewerkstelligen voor de aanslag op vlucht MH17, onder meer door de vervolging en berechting van de daders.
• We spreken ons uit en treden gericht op tegen mensenrechtenschendingen. We hebben daarbij speciale aandacht voor de meest grove mensenrechtenschendingen (zoals misdrijven tegen de menselijkheid), geloofsvrijheid (waaronder christenvervolging), lhbtiq+ en persvrijheid. De bestaande gezanten voor specifieke thema’s blijven. We verhogen de bijdrage aan het Mensenrechtenfonds.
• Nederland bekijkt samen met een representatief aantal gelijkgestemde EU-lidstaten de erkenning van genocides en onder welke voorwaarden gezamenlijk tot erkenning van genocides kan worden overgegaan. Uitspraken van internationale gerechts- of strafhoven, wetenschappelijk onderzoek en/of vaststellingen door de VN-Veiligheidsraad zijn hierbij zwaarwegend.
• In het Midden-Oosten Vredesproces blijft Nederland zich inzetten voor de tweestatenoplossing en het verbeteren van de relaties en praktische samenwerking tussen Israëliërs en Palestijnen.

Defensie

• We investeren deze kabinetsperiode € 10,7 miljard in onderhoud en intensivering van onze defensie-uitgaven. Structureel trekken we € 3 miljard uit.
• Een krachtige NAVO blijft de hoeksteen van onze collectieve verdediging. Wel zullen Europese landen vaker op eigen kracht conflicten moeten oplossen. We versterken onze krijgsmacht en verhogen de uitgaven fors richting de drie grondwettelijke taken en internationale verplichtingen. 
• Wij brengen de basis op orde. Hiervoor moderniseert Defensie het loongebouw en het personeelsbeleid en werkt het achterstanden in materieel, ICT, voorraden en medische capaciteiten weg. We versterken de ‘combat (service) support’ en inzetvoorraden om de inzetbaarheid te vergroten. Defensie stoot overbodig vastgoed af en moderniseert en verduurzaamt benodigd vastgoed met oog voor regionale impact.
• We investeren in modern materieel (inclusief digitalisering, innovatie en benodigde nieuwe capaciteiten) en hanteren daarbij een langjarig perspectief.
• We verdiepen de samenwerking met omringende Europese landen. Om onze kerntaken goed uit te kunnen blijven voeren zetten we een langjarig traject in van intensieve samenwerking en versterking van onze specialismen. Dat vergroot de kwaliteit, kwantiteit en doelmatigheid van onze krijgsmacht. Zo zetten we in op gezamenlijk inkopen, vergroten we de interoperabiliteit en zetten we verdere stappen met de Duitse landmacht door eenheden samen te voegen. Ook in onderhoud werken we samen met omringende landen.
• Binnen de NAVO concentreert Nederland zich meer op de bescherming van de eigen regio.
• We versterken onze specialismen in ‘cyber’ en inlichtingen. Dit gebeurt in nauw overleg met onze belangrijkste partners.
• Op EU-niveau versterken we de samenwerking in de vorm van gemeenschappelijke missies en oefeningen, zoals antipiraterij, onderzoek en ontwikkeling, militaire mobiliteit, cyber en het tegengaan van desinformatie. We ondersteunen de ontwikkeling van EU ‘Battle Groups’ tot ‘Rapid Deployment Capacity’. Hiertoe wordt het militair hoofdkwartier van de EU versterkt, waarbij dubbelingen met de NAVO zoveel mogelijk worden vermeden.
• Voor onze strategische onafhankelijkheid houden we, binnen de EU-regels, oog voor een vitale defensiesector in Nederland met een gelijkwaardiger Europees speelveld.
• Nederland speelt een actieve rol in de Europese ontwikkeling van defensiecapaciteiten, en sluit daarvoor aan bij de groeiende consensus over wederzijdse erkenning van vergunningen.
• Bij rijksbrede regels en beleid houden we rekening met de bijzondere positie van Defensie.

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

• Nederland voert een actief handelsbeleid, waarbij handels- en investeringsverdragen (zoals CETA) een belangrijk instrument zijn. Bij deze verdragen zetten we in op hoge standaarden voor eerlijke productie, mensenrechten, voedselveiligheid, duurzame groei en klimaat .
• Tegelijkertijd beschermen we onze ondernemers tegen ongewenste investeringen en oneerlijke concurrentie. We ondersteunen ondernemers en het mkb om in de wereld succesvol te zijn. We vergroenen onze handelsinstrumenten in lijn met de uitkomsten van de akkoorden van Parijs en Glasgow.
• Nederland bevordert in de EU de internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen wetgeving (IMVO) en voert nationale IMVO-wetgeving in die rekening houdt met een gelijk speelveld met de omringende landen en implementatie van mogelijke EU-regelgeving.
• We streven ernaar arbitrage waar mogelijk via het nieuwe geschillenbeslechtingshof of nationale instituties in te richten, en aanvullende mechanismen transparant te maken.

• We verhogen de uitgaven aan Ontwikkelingssamenwerking (OS) met structureel € 500 miljoen richting de internationale norm en besteden deze extra uitgaven aan het wereldwijde vaccinatieprogramma COVAX, het helpen van ontwikkelingslanden met een groene doorstart in klimaatmitigatie en klimaatadaptatie, en voor opvang in de regio (evt. als onderdeel van bredere migratieafspraken).
• We houden focus in het OS beleid. Zo leveren we een grotere bijdrage aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) en het bestrijden van de grondoorzaken van armoede, terreur, migratie en klimaatverandering. Met nationale partners, waaronder het maatschappelijk middenveld, en internationale partners zetten we ons in voor deze ambitieuze doelen.
• We ontwikkelen een Nederlandse ‘Global Health’ strategie  en zetten in op de uitbanning van HIV in het kader van de seksuele en reproductieve rechten en gezondheid (SGRG) en TBC in 2030.
• We formuleren een gerichte Afrika-strategie. Deze strategie beoogt een gelijkwaardige economische ontwikkeling te stimuleren, armoede te verminderen, mensenrechten te verbeteren, irreguliere migratie te beperken.
• Een deel van het OS-budget blijft beschikbaar voor noodhulp, waaronder via nationale partners zoals de Dutch Relief Alliance. Binnen de gelden voor noodhulp is budget beschikbaar voor het aanbieden van psychosociale zorg.