Het mbo biedt steeds meer ruimte voor maatwerk. Onderwijsinstellingen reiken een diploma uit aan studenten die aan alle eisen van een mbo-opleiding voldoen. Maar het mbo kent sinds kort ook andere bewijsstukken. Zo kunnen onderwijsinstellingen, aan studenten die een mbo-opleiding zonder diploma verlaten, een mbo-certificaat verstrekken. Of een mbo-verklaring (waarin een praktijkverklaring opgenomen kan zijn). Wat houden de verschillende bewijsstukken nu in? En welke studenten komen in aanmerking voor welk bewijsstuk?
De interactieve infographic 'Mbo opleidingen en bewijsstukken' geeft antwoorden op vragen van mbo-scholen over de verschillende bewijsstukken. Er is ook een printversie beschikbaar van de infographic.
In dit overzicht vindt u meer informatie over de wijze waarop een mbo-opleiding kan worden gevolgd en de bijbehorende bewijsstukken.
Als u meer wilt weten over een mbo-diploma, mbo-certificaat, mbo-verklaring en praktijkverklaring, ga dan direct naar bewijsstukken.
Ga direct naar bewijsstukken
Studenten volgen de mbo-opleiding in één van de drie leerwegen: de beroepsopleidende leerweg (bol), de beroepsbegeleidende leerweg (bbl), of de derde leerweg. De opleiding bestaat uit onderwijs (verzorgd door de onderwijsinstelling) en beroepspraktijkvorming (leren in een leerbedrijf).
Bij de bbl hebben studenten een leerbaan voor de beroepspraktijkvorming. Bij de bol lopen studenten één of meer stages. Bij de derde leerweg kan de beroepspraktijkvorming met een leerbaan of met stages worden uitgevoerd.
Studenten leggen examens af waarin wordt beoordeeld of is voldaan aan de diploma-eisen.
Iedereen die opgeleid wil worden tot beginnend beroepsbeoefenaar: jongeren die vanuit het voortgezet onderwijs doorstromen naar het mbo, werkenden en werkzoekenden.
Roc’s, aoc’s en vakinstellingen ontvangen van OCW bekostiging voor studenten in de leerwegen bol en bbl. Ze krijgen geen bekostiging voor studenten in de derde leerweg. Een mbo-opleiding in de bol, bbl of derde leerweg kan ook worden uitgevoerd door een niet-bekostigde mbo-instelling die een door OCW erkende opleiding aanbiedt.
In een aantal gevallen kunnen studenten en werkgevers een vergoeding ontvangen voor de kosten van de opleiding in de bol, bbl of derde leerweg.
Een mbo-diploma wordt verstrekt als aan alle diploma-eisen is voldaan.
Studenten die een diplomagerichte opleiding (bol, bbl of derde leerweg) voortijdig verlaten kunnen een mbo-certificaat of mbo-verklaring krijgen.
Lees meer over de bewijsstukken
Studenten volgen, in de derde leerweg, een met de onderwijsinstelling van te voren afgesproken deel van een mbo-opleiding waarvoor een mbo-certificaat is vastgesteld. Er kan een certificaat zijn vastgesteld voor een keuzedeel of voor een beroepsgericht onderdeel. Voor welke delen van welke opleidingen een mbo-certificaat is vastgesteld staat op kwalificatiestructuur-mijn.s-bb.nl.
Het deel van de opleiding bestaat in principe uit zowel onderwijs (met begeleiding van de onderwijsinstelling) als beroepspraktijkvorming (leren in het leerbedrijf). De beroepspraktijkvorming kan in een leerbaan of met stages worden uitgevoerd. Studenten leggen examens af waarin wordt beoordeeld of is voldaan aan de certificaat-eisen die voor dit deel van de opleiding zijn vastgesteld.
Werkenden en werkzoekenden die bij-, of omgeschoold willen worden met een deel van een mbo-opleiding waarvoor een mbo-certificaat is vastgesteld.
Een opleiding in de derde leerweg wordt niet bekostigd door OCW en kan worden uitgevoerd door een roc, aoc, vakinstelling of door een niet-bekostigde mbo-instelling die een door OCW erkende opleiding aanbiedt. De opleiding wordt betaald door de werkgever, de student zelf of een externe partij. De onderwijsinstelling bepaalt de hoogte van de opleidingskosten.
In een aantal gevallen kunnen studenten en werkgevers een vergoeding ontvangen voor de kosten van de opleiding.
Een mbo-certificaat wordt verstrekt als aan alle certificaat-eisen is voldaan.
Studenten die een certificaatgerichte opleiding voortijdig verlaten kunnen een mbo-verklaring krijgen.
Na het halen van een mbo-certificaat kunnen studenten, als zij dit willen, andere delen van de opleiding volgen om het mbo-diploma te halen.
Lees meer over de bewijsstukken
Studenten volgen, in de derde leerweg, een van te voren afgesproken deel van de mbo-opleiding met in ieder geval beroepspraktijkvorming. Ze krijgen daarvoor een praktijkverklaring (als onderdeel van de mbo-verklaring). De beroepspraktijkvorming wordt uitgevoerd in een leerbaan. Deze opleidingstrajecten worden ook wel ‘praktijkleren op maat’ of ‘praktijkleren met de praktijkverklaring’ genoemd.
In de praktijkverklaring geeft de praktijkopleider aan welke werkprocessen de student in het leerbedrijf heeft leren uitvoeren (referentie praktijkopleider). De beroepspraktijkvorming kan worden aangevuld met onderwijs en examens.
Werkzoekenden en werkenden zonder startkwalificatie
voor wie een mbo-diploma (van entree of hoger mbo-niveau) of een mbo-certificaat vooralsnog niet haalbaar is. Mensen met een startkwalificatie
Een startkwalificatie is een diploma havo, vwo, mbo niveau 2 of hoger.
, voor wie een mbo-diploma of mbo-certificaat vooralsnog niet haalbaar is, kunnen ook in aanmerking komen.
Een opleiding in de derde leerweg wordt niet bekostigd door OCW en kan worden uitgevoerd door een roc, aoc, vakinstelling of door een niet-bekostigde mbo-instelling die een door OCW erkende opleiding aanbiedt. De opleiding wordt betaald door de werkgever, de student zelf of een externe partij. De onderwijsinstelling bepaalt de hoogte van de opleidingskosten.
In een aantal gevallen kunnen studenten en werkgevers een vergoeding ontvangen voor de kosten van de opleiding.
De examencommissie reikt een mbo-verklaring uit, met in ieder geval een praktijkverklaring
In de praktijkverklaring geeft de praktijkopleider aan welke werkprocessen de student tijdens de beroepspraktijkvorming in het leerbedrijf heeft leren uitvoeren (referentie praktijkopleider).
In het geval studenten naast de praktijkverklaring ook andere resultaten hebben gehaald, worden deze ook in de mbo-verklaring vermeld.
Na het halen van een praktijkverklaring kunnen studenten, als zij dit willen, andere delen van de opleiding volgen om een mbo-certificaat of mbo-diploma te halen.
Lees meer over de bewijsstukkenDe mbo-verklaring is vanaf augustus 2021 van toepassing. Tot die tijd gelden de regels voor de instellingsverklaring en kunnen mbo-scholen op vrijwillige basis een mbo-verklaring verstrekken (als invulling van de instellingsverklaring).
De infographic 'Mbo opleidingen en bewijsstukken' is een productie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
