Inleidend statement persconferentie na ministerraad 19 augustus 2022

Minister-president Rutte: Beste mensen, voor het eerst op deze nieuwe locatie, maar ik denk voor de kijkers thuis, ziet het er heel vertrouwd uit, behalve dat die lelijke plant verdwenen is. Uhm... Want zoals bekend, de verbouwing van het Binnenhof betekent dat we daar geen Nieuwspoort meer hebben. Ik hoop dat ook voor u geldt dat u de gelegenheid hebt gehad om in deze zomer de zinnen te verzetten, aandacht te besteden aan uw familie en vrienden. Ik heb meer gedaan dan alleen die dag op het balkon, maar ik hou dat verder stil, en ook ik heb geprobeerd de batterijen weer op te laden voor een nieuw politiek seizoen. En dat geldt ook voor mijn collega's. Maar uiteraard geldt voor de meeste collega's, ook voor mij, dat ook tijdens deze zomer het bellen is doorgegaan, het werk is doorgegaan, ook vanaf vakantieadressen, want er is heel veel aan de hand in Nederland, in de wereld. En dat heeft uiteraard continue aandacht.

Allereerst is daar toch helaas nog steeds de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne vanuit Rusland. De Russische agressie houdt aan. En helaas ziet het er ook niet naar uit dat die strijd binnenkort gaat stoppen. Wij blijven met onze partners Oekraïne steunen. Hoelang die oorlog ook duurt. Dat doen we militair. Dat doen we humanitair, economisch, maar ook uiteraard door de sancties tegen Rusland. Dat heeft ook gevolgen voor ons. Maar laat ik het nog een keer zeggen: er is geen andere optie dan Oekraïne steunen in deze strijd. Die strijd is ook onze strijd. En ik zeg er maar bij voor een paar fracties in de Tweede Kamer, niet letterlijk dat we in strijd zijn met Rusland, maar het is wel ook onze strijd. Rusland mag deze oorlog simpelweg niet winnen. Rusland moet gestopt worden. Zo niet, dan zijn de gevolgen voor Oekraïne, maar ook voor andere buurlanden van Rusland, voor Europa als geheel, voor de NAVO, dus ook voor Nederland, nog veel ernstiger. Ik heb de afgelopen weken ook contact gehouden met internationale partners over de stand van zaken, onder meer met uiteraard de president van Oekraïne, Volodymyr Zelensky, en gisteren nog met de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, en ook volgende week zal ik deelnemen aan een conferentie die door Zelensky wordt georganiseerd. Op afstand, ik ga er niet voor naar Oekraïne, maar op afstand zal ik daar met anderen aan deelnemen.

Ook in Nederland, zoals bekend, zijn er veel kwesties die de aandacht vragen. Bijvoorbeeld: de stikstofproblematiek. Ik heb in de zomer een aantal bezoeken aan boeren gebracht en die bedrijven bekeken, prachtige bedrijven bekeken, en tegelijkertijd ook daar de gelegenheid gehad om in de tuin in gesprek te gaan met andere boeren en in alle rust gedurende enige uren echt te kunnen praten over wat zij meemaken, hoe zij aankijken tegen de veranderingen en wat er nodig is om die vorm te geven. Uiteraard is ook het proces begonnen deze zomer van Johan Remkes, de gespreksleider. Dat begon met een gesprek met de boeren, ook andere gesprekken vonden plaats. De collega's van het kabinet, ikzelf namen daaraan deel. Dat gaat ook weer door aanstaande maandag als er een gesprek is met de zogenaamde medeoverheden, dus provincies en gemeenten. Daarnaast zijn wij intensief bezig om in een en-en-en-aanpak eraan te werken om dit probleem onder controle te krijgen en dat raakt alle facetten, de instroom, het raakt aan de mensen die binnen zijn en hier niet zouden moeten zijn en een deel van de mensen die binnen is, moet hier niet zijn. Het heeft ook te maken met de doorstroom van mensen die hier mogen blijven, statushouders naar woningen, en dat heeft ook te maken met de vraag of er voldoende opvangplekken zijn. En daar is uiteraard in de eerste plaats Eric van der Burg intensief mee bezig. En we zullen de komende dagen en weken, maar de komende dagen en week zullen daarbij ook heel belangrijk zijn, zullen we intensief in gesprek staan met gemeenten en met de veiligheidsregio's om alles op alles te zetten om hier de zaken onder controle te krijgen.

Dan is er uiteraard ook in de zomer doorgewerkt aan Prinsjesdag, aan de begroting voor 2023. We baseren ons daarbij op de ramingen van het Centraal Planbureau, die vanmorgen zijn verschenen. En laat ik het maar ronduit zeggen: die ramingen vallen niet mee, integendeel. We hebben te maken met historisch slechte koopkrachtcijfers, vooral veroorzaakt door een uitzonderlijk hoge inflatie. Gemiddeld zien we dat de koopkracht van huishoudens er dit jaar met 6,8 procent, ik herhaal, 6,8 procent op achteruitgaat. Waarbij de verschillen tussen de inkomensgroepen groot zijn. En uiteraard, dat zijn koele cijfers, maar achter die koele cijfers gaat, dat realiseer ik mij zeer, veel persoonlijke zorg, onzekerheid van mensen, van gezinnen schuil. De lagere inkomensgroepen, die zien we er sterk op achteruitgaan. We zien ook de middengroepen geraakt worden. Ook zij merken uiteraard de gevolgen van de hoge inflatie in de portemonnee. Iedereen, mag ik wel zeggen, merkt dit. Je merkt het in de supermarkt, aan de pomp. En inderdaad, mensen maken zich daar terecht zorgen over. Het heeft ook gewoon gevolg voor hoe mensen hun leven leiden en kan zelfs leiden tot, ja, tot echt heel ingewikkelde situaties van armoede. Die zorgen kunnen wij niet volledig wegnemen. Ik blijf dat toch herhalen, dat is niet mogelijk. Het is niet mogelijk om het hele effect van de inflatie te compenseren. Wat we moeten doen, is: dempen, maatregelen nemen om zo goed mogelijk mensen te ondersteunen, de gevolgen te dempen. Dat hebben we gedaan met een pakket van 7 miljard voor 2022 en de komende week bespreken we hoe we daarmee verdergaan, ook in 2023. Ook hiervoor geldt: dat is niet alleen iets voor het kabinet. Dat zullen we breder in de samenleving moeten oplossen, niet alleen de politiek, maar ook het bedrijfsleven is daarvoor nodig. We zullen allemaal een steentje, een steen moeten bijdragen om dit probleem zo goed mogelijk op te lossen In ieder geval te dempen, zoals ik al zei. Dan kijk ik ook naar loonontwikkeling, maar uiteraard ook de maatregelen die we zelf kunnen nemen als het gaat om energieverbruik. Al die zaken, de burger, de bedrijven, maar uiteraard ook de overheid, we zullen allemaal aan zet zijn om te proberen hier zo goed mogelijk mee om te gaan. Vandaag was voor al deze discussies ook een eerste aftrap.

Volgende week zijn er veel overleggen gepland over de begroting 2023 en dus ook over koopkracht. Dan spreken we daarover verder in de zogenaamde begrotingsraden, ook in coalitieverband zal er gesproken worden en u zult dat wel of niet horen van tevoren, maar doorgaans, ook als we het niet melden, zien wij u daar toch. Dat was de aftrap.