Nieuwsbrief ontwikkeling Expertisecentrum Interlandelijke Adoptie augustus 2021

In opdracht van Sander Dekker (demissionair minister voor Rechtsbescherming van het ministerie van JenV), heeft de Commissie Onderzoek naar Interlandelijke Adoptie (COIA) onderzoek gedaan naar interlandelijke adoptie in het verleden. Uit het rapport van de Commissie onder voorzitterschap van de heer Joustra komt naar voren dat zich in alle onderzochte landen in de periode van 1967 tot en met 1998 ernstige misstanden hebben voorgedaan bij interlandelijke adoptie. De Nederlandse overheid heeft volgens de Commissie nagelaten tijdig maatregelen te treffen om adoptiemisstanden te bestrijden: in wet- en regelgeving, in het doen van onderzoek naar misstanden, in het toezicht en in handhaving. Doordat het optreden van de overheid tekortschoot, konden misstanden voortduren. De minister heeft hiervoor namens het kabinet erkenning en excuses aangeboden. 

Voor geadopteerden is het vinden van biologische ouders en/of familie een ingewikkelde zoektocht. Misstanden maken dit nog complexer. Dat leidt tot boosheid, pijn en verdriet. De overheid heeft – gezien het verleden – een morele verantwoordelijkheid om geadopteerden te ondersteunen in de zoektocht naar hun afkomst. Duidelijk is dat die ondersteuning steviger en professioneler moet. De minister heeft daarom de aanbeveling van de Commissie overgenomen om hiervoor een onafhankelijk landelijk expertisecentrum in te richten. Voor het duurzaam neerzetten van het expertisecentrum is cumulatief een bedrag van 36,4 miljoen euro beschikbaar.  

Als het centrum gereed is, kunnen geadopteerden bij het centrum terecht voor de volgende beoogde functies:
-    Toegang tot adoptiedossiers en afstammingsinformatie; 
-    Ondersteuning bij zoektochten;
-    Psychosociale hulp;
-    Juridische ondersteuning.
 

Voor de ontwikkeling van het expertisecentrum is bij het ministerie van JenV een projectteam ingesteld. Dit team werkt samen met organisaties die geadopteerden al ondersteunen bij zoektochten naar biologische ouders en/of familie en organisaties die opkomen voor adoptieouders (beiden ook wel belangenorganisaties genoemd). Zowel vanuit Nederland als in de landen van herkomst. Zodat de in de praktijk opgebouwde kennis en ervaring optimaal wordt benut. Deze organisaties hebben een open uitnodiging ontvangen om actief in de ontwikkeling van het expertisecentrum te participeren.

Het streven is om het expertisecentrum zo snel als mogelijk te realiseren. Tegelijkertijd is een zorgvuldig proces nodig waarbij er voldoende ruimte is voor een gezamenlijke verkenning van wat nodig is om geadopteerden beter te gaan ondersteunen. In opdracht van het projectteam begeleidt denkbureau De Argumentenfabriek dit proces door het organiseren van bijeenkomsten waarbij alle aanwezigen de kans krijgen input te geven. Met respect voor elkaars standpunten, gevoelens en positie. Tijdens de bijeenkomsten wordt de inbreng plenair verzameld en krijgen de aanwezigen de kans tot corrigeren en aanvullen. Hierna worden de uitkomsten en volgende stappen gedeeld met alle betrokken belangenorganisaties.

Het streven is om in de eerste helft van 2022 een in de basis functionerend expertisecentrum te hebben. Hoe dat expertisecentrum eruit gaat zien is nog een open vraag. Daarvoor is eerst een grondige verkenning nodig hoe het centrum de beoogde functies precies gaat vervullen. Met daarbij ook de vraag welke activiteiten het centrum zelf gaat oppakken of juist beter door andere organisaties gedaan kunnen (blijven) worden. In beeld gebracht zal moeten worden welke onderlinge samenwerking daarbij nodig is. De uiteindelijke organisatorische inrichting van het expertisecentrum is dienstbaar aan de functies die het gaat vervullen. Hoe het expertisecentrum eruit gaat zien is dan ook het sluitstuk van het gezamenlijke proces van verkenning.

Het projectteam heeft de keuze gemaakt om het gezamenlijke proces van verkenning te starten met de belangenorganisaties. Zij hebben immers op basis van hun ervaringen en deskundigheid het beste beeld bij wat de behoefte is aan ondersteuning bij geadopteerden. 

In twee bijeenkomsten voor de zomer is allereerst stilgestaan bij vragen, emoties en teleurstellingen die er leven. Zo kwam de vraag op tafel wat eigenlijk de noodzaak is van het inrichten van een expertisecentrum. Is een geadopteerde die op zoek is naar zijn of haar afkomst hier wel het beste mee geholpen? De belangenorganisaties wezen in dit verband op de reeds bij hun eigen organisaties bestaande expertise en deskundigheid. Het gevaar bestaat dat zaken dubbelop gedaan worden. Ook werd door een aantal aanwezigen onvrede geuit over het eerder genomen besluit om geen individuele zoektochten te financieren. Naar hun mening geeft dat een  directere steun aan interlandelijk geadopteerden dan de beoogde generieke ondersteuning door een expertisecentrum. Tot slot was er kritiek dat er te weinig door het ministerie van JenV is gedaan met eerder ingediende plannen en resultaten van bijeenkomsten uit het verleden. Het projectteam heeft daarop laten weten de eerder ingediende plannen uit het verleden goed te bestuderen en waar mogelijk te gebruiken voor de inrichting van het expertisecentrum.

Na deze gedachtewisseling is het gesprek geopend over de ontwikkeling van een expertisecentrum dat geadopteerden daadwerkelijk kan ondersteunen. De aanwezigen gaven daarbij aan het als positief en constructief te ervaren dat zij hierover actief mee kunnen denken en zo invloed kunnen uitoefenen. 

Met elkaar zijn vervolgens de uitgangspunten en mogelijke doelen voor het centrum besproken en aangescherpt. Zoals bijvoorbeeld de wens om niet alleen geadopteerden maar ook adoptieouders en geboorteouders te ondersteunen. Ook werd het idee geopperd dat het centrum andere organisaties voor bestaande activiteiten zou kunnen financieren. Verder was een gedachte dat het centrum in de toekomst mogelijk ook een rol kan gaan spelen bij levensvragen en identiteitskwesties. Deze en de andere verzamelde input wordt in het verdere proces nog nauwkeurig bekeken.
 

Begin september worden voor de verkenning van de vier beoogde functies van het centrum (toegang tot adoptiedossiers, ondersteuning zoektochten, psychosociale hulp en juridische ondersteuning) aparte sessies georganiseerd. Daarvoor zijn nu niet alleen de belangenorganisaties uitgenodigd maar ook andere stakeholders met expertise op dit terrein. Het doel is om tot een gezamenlijke verdieping te komen hoe de invulling van de beoogde functies door het centrum er in de praktijk uit zou kunnen zien. In de volgende nieuwsbrief volgt informatie over de verder te nemen stappen.

• Automatisch op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rond de inrichting van het expertisecentrum interlandelijke adoptie? Klik dan op de Abonneren-button en word abonnee.
• Anderen attenderen op de nieuwsbrief? Stuur dan de link van de Abonneren-button Expertisecentrum Interlandelijke adoptie | Actueel | Rijksoverheid.nl door.
• Contact leggen met het projectteam? Mail naar contactExpertisecentrumILA@minjenv.nl.