Nieuwsbrief Grensoverschrijdende Samenwerking

Wen inne get va Heële zeet…

Onherkenbaar is het station, als ik op een grijze maandagochtend in november, Heerlen binnen boemel. Nog geen 20 jaar geleden werd je hier ontvangen onder de klanken van klassieke muziek (om de drugsverslaafden te weren) en een mix van wafel- en urinelucht. Nu stap ik uit midden in het prachtige Maankwartier, dat bijna mediterraans aandoet. Groots, maar toch Limburgs gezellig. Ik ben op weg naar de Dag van de Stad. Voor mij een weerzien met Heerlen, de stad waar ik (in de buurt) ben opgegroeid.

De transformatie van het stationsgebied is onderdeel van een lange traditie van veranderingen in Heerlen. In de tijd van de mijnen was de stad de snelst groeiende en één van de rijkste steden van het land. Na de sluiting daarvan in de jaren ’70 volgt een periode van achteruitgang en verval. Zo ken ik de stad vanuit mijn jeugd en dat imago heeft Heerlen nog steeds. Maar in de afgelopen jaren én tijdens de Dag van de Stad zie ik dat Heerlen steeds zelfverzekerder een andere richting inslaat.

Hierbij benut de stad haar lange en rijke geschiedenis als een inspiratiebron voor de toekomst. Waarbij als vanzelfsprekend ook over de grenzen wordt gekeken: Heerlen, Aken en de hele regio als één daily urban system. De enige échte grensoverschrijdende stedelijke agglomeratie die ons land rijk is (charlemagne-grensregio.eu). Daarmee zijn hier regionale uitdagingen vaak euregionaal en is regionale samenwerking automatisch grensoverschrijdende samenwerking. Kijk bijvoorbeeld naar de gezamenlijke inzet om de Einstein Telescoop naar de regio te halen of de doorontwikkeling van het Velocity-netwerk dat Parkstad en Aken duurzaam en groen met elkaar verbindt. Heerlen is al lang niet meer randgebied en ‘afvoerputje’ van Nederland, maar innoverend en staat midden in Europa! En zeker een bezoekje waard: Officiële website VVV Heerlen. Toerisme in Urban Heerlen. Toch wel trots op Heële auwieje!

Geniet van deze extra dikke kersteditie van de nieuwsbrief. Namens het hele GROS-team bij BZK: voor iedereen een fijne kerst en een goeie roetsj in het nieuwe jaar!

Geert Robroek 

Vervolgadvies Donner-Berx

Vlak voor het Kerstreces heeft staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) het nadere advies van de Vlaams-Nederlandse bestuurlijke werkgroep grensbelemmeringen over de governance van de grensoverschrijdende samenwerking naar de Tweede Kamer toegezonden. Dit nadere advies markeert het einde van de werkzaamheden van de bestuurlijke werkgroep.

De bestuurlijke werkgroep betoogt dat de aanpak van grensbelemmeringen niet alleen van belang is voor de ontwikkeling van de regio’s aan de grens, maar voor heel Nederland. Het gaat daarbij om grensoverschrijdende initiatieven met betrekking tot onder meer zorg, leefbaarheid en voorzieningen, stikstof, PFAS, bereikbaarheid, grensarbeid en economische ontwikkeling. Dat maakt intensieve samenwerking tussen centrale en regionale overheden aan beide kanten van de grens van groot belang. Het nadere advies richt zich daarom op zowel de regeringen als de regionale overheden in beide landen.

De werkgroep adviseert een sterkere governance voor de grensoverschrijdende samenwerking zodat de regionaal aan te pakken grensbelemmeringen daadkrachtiger en evenwichtiger geselecteerd worden. Voorgesteld wordt dat centrale overheden op basis van deze selectie op het hoogste politieke niveau besluiten nemen over de aanpak van deze grensbelemmeringen. De werkgroep adviseert verder een goede voortgangsbewaking, een kader om besluiten te nemen en een betere ontsluiting van bestaande kennis en expertise. Tussen de regio en de centrale overheden in Nederland en Vlaanderen en (afhankelijk van het onderwerp) ook de federale overheid in België, adviseert de werkgroep een bestuurlijk schakelmechanisme in te richten om de koppeling vanuit de regio naar de vakdepartementen goed te kunnen leggen en de voortgang van de aanpak van de geselecteerde grensbelemmeringen te bewaken. De werkgroep adviseert daarbij een professioneel secretariaat in te richten dat als spil moet functioneren binnen de bestuurlijke organisatie van grensoverschrijdende samenwerking.

De bestuurlijke werkgroep richtte zich op de Vlaams-Nederlandse grensregio’s. Elementen uit het nadere advies kunnen echter ook behulpzaam zijn voor de grensoverschrijdende samenwerking van Nederland met Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. Dit zal in nauw overleg met het betrokken openbaar bestuur in die grensregio’s moeten worden bepaald.

Eventuele besluitvorming naar aanleiding van dit nadere advies zal onderwerp van gezamenlijk overleg met de regio en de buurlanden zijn. Het is aan het nieuwe kabinet om in dat gezamenlijke overleg te treden en eventuele besluiten te nemen.

Het volledige advies en de aanbiedingsbrief kunt u hier lezen.

Oproep Grenslandprijs 2022

Innovatieve projecten die de buurlanden dichterbij elkaar brengen én houden verdienen extra aandacht. Daarom wordt op 31 maart 2022 tijdens de Grenslandconferentie in Aken voor de derde keer de Grenslandprijs uitgereikt.

Voor de prijs komen projecten in aanmerking die zich op bijzondere wijze inzetten voor grensoverschrijdende samenwerking tussen Nederland en Noordrijn-Westfalen. De projecten laten zien dat ze de onderlinge verschillen weten te overbruggen en zo nader tot elkaar te komen. De inzendingen worden beoordeeld door een deskundige jury die bestaat uit mensen die zich persoonlijk ook inzetten voor grensoverschrijdende samenwerking tussen Nederland en Duitsland. De projecten kunnen tot 16 januari 2022 worden aangemeld voor de Grenslandprijs.

Meer informatie over de prijs en hoe projecten kunnen worden aangemeld treft u hier aan.

Regio Deal Oost-Groningen

Op donderdag 2 december is het uitvoeringsprogramma voor 2022 van de Regio Deal Oost-Groningen december vastgesteld. “Werken over de grens” is een van de projecten die in 2022 zal worden uitgevoerd. De ambitie is om grensoverschrijdende samenwerking te stimuleren en zo meer banen voor de inwoners in de grensstreek te creëren of meer werk vanuit de grensstreek naar de regio te halen. Daarnaast wordt er geïnvesteerd in het voorkomen van een brain-drain naar bestemmingen buiten de regio.

In het uitvoeringsprogramma kunt u meer lezen over het project “werken over de grens” en de andere projecten van 2022.

Regio Deal Zuid- en Oost Drenthe

Op vrijdag 10 december heeft de stuurgroep Regio Deal Zuid- en Oost Drenthe een bijdrage toegezegd aan twee grensoverschrijdende initiatieven. Deze projecten zijn er op gericht om een deel van de binationale obstakels, zoals economie, arbeidsmarkt, opleidingen, werk, diploma’s en certificaten, weg te nemen. Met de realisatie van beide initiatieven verwachten de samenwerkende partijen via het onderwijs een meer robuuste en geïntegreerde arbeidsmarkt aan de Nederlandse en Duitse kant te realiseren.

Als onderdeel van de Regio Deal, hebben op donderdag 16 december 17 bestuurders van verschillende Duitse en Nederlandse organisaties in het grensgebied Zuidoost-Drenthe en Grafschaft Bentheim een intentieovereenkomst ondertekend voor een haalbaarheidsonderzoek naar internationaal MBO in de grensstreek. Deze partijen willen het beste uit twee werelden bij elkaar brengen. Geen taalbarrière, een gezamenlijke Nederlands-Duitse vakopleiding, één arbeidsmarkt. Begin 2022 wordt dit haalbaarheidsonderzoek opgestart.

Meer weten over de Regio Deal? Klik hier. Hier treft u meer informatie over het haalbaarheidsonderzoek.

Internationaal MBO

Thuiswerken in de grensregio

Zoals toegezegd, is op 17 december door staatssecretaris Wiersma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), mede namens staatssecretaris Vijlbrief (Financiën), een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over de toekomstvisie op de effecten van thuiswerken voor grensarbeiders. De inzet van de Nederlandse regering zoals verwoord in deze brief is om in gesprekken met de buurlanden en in EU-verband is thuiswerken van grensarbeiders beter te faciliteren en negatieve gevolgen van thuiswerken voor de sociale zekerheids- en fiscale posities van grenswerkers weg te nemen of te verminderen.

Verder wordt in de brief gemeld dat de afspraken met België en Duitsland en in Europees verband over de fiscale- en socialezekerheidspositie van grenswerkers zijn verlengd. Door deze afspraken hebben de thuiswerkmaatregelen die Nederland, België en Duitsland tijdens de coronacrisis hebben genomen geen onverwachte gevolgen voor mensen die over de grens wonen of werken.

De Kamerbrief treft u hier aan.

MIEK

Op 26 november bood het kabinet het Meerjarenprogramma Infrastrictuur Energie en Klimaat (MIEK) overzicht 2021 aan de Tweede Kamer aan. In dit MIEK staan de energie- en grondstoffen-infrastructuurprojecten voor de verduurzaming van de industrie. Een van deze projecten is de Deltacorridor met buisleidingen naar Noordrijn-Westfalen en North Sea Port District. Het kabinet stelt het MIEK ieder jaar opnieuw vast, om de voortgang te monitoren en nieuwe projecten hierin een plek te kunnen geven.

Hier kunt u meer lezen over het MIEK.

MIEK

Einstein Telescope

Met de aanvraag voor het Nationaal Groeifonds is de eerste stap gezet in de Nederlandse investering in de Einstein Telescope. De Einstein Telescope is een ondergronds observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven. Beoogde locatie voor de Einstein Telescope is de grensregio van Nederland, België en Duitsland in verband met de rust, de stabiele bodem en het sterke ecosysteem van kennisinstellingen en hightech bedrijven. Het is een toonaangevend internationaal project met een grote potentiële impact op de grensregio en de Nederlandse wetenschap, economie en maatschappij als geheel.

Op 8 november heeft minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) in Maastricht de Einstein Telescope Pathfinder (ETpathfinder) geopend. Met de ETpathfinder worden de benodigde technologieën en technieken voor de Einstein Telescope ontwikkeld en getest. Zo versterkt de ETpathfinder de positie van de grensregio als kandidaat-locatie voor de Einstein Telescope.

Meer informatie over de Einstein Telescope vindt u op de website. Voor informatie over de ETpathfinder klikt u hier.

Eerste BGTS'en opgericht

De eerste Benelux Groeperingen voor Territoriale Samenwerking (BGTS) zijn opgericht in het North Sea Port District (NSPD) en tussen Baarle-Hertog en Baarle-Nassau. Een BGTS zorgt ervoor dat overheden en publieke instellingen de mogelijkheid krijgen om grenzeloos in rechtszekerheid samen te werken. Door middel van een BGTS kunnen gezamenlijk aanbestedingen worden gedaan, aan betalingsverkeer worden geelgenomen en personeel worden aangenomen. Ook kunnen bevoegdheden worden overgedragen aan de BGTS. Een BGTS draagt dus bij aan het verbeteren van de grensoverschrijdende samenwerking.

De BGTS NSPD focust zich op de thema’s duurzaamheid, leefkwaliteit en mobiliteit. De ambitie is om van de havenregio een aangename leef- en werkomgeving te maken met een positieve impact op het klimaat. In Baarle wordt er met de BGTS gefocust op afvalinzameling zodat er nog maar één vuilniswagen door de straten van Baarle zal rijden.

Meer informatie over BGTS NSPD treft u hier en hier kunt u meer lezen over de BGTS Baarle.

Jaarconferentie ITEM

Tijdens de ITEM Jaarconferentie op 19 november 2021 werden de geleerde lessen, kansen en uitdagingen van grensoverschrijdende samenwerking besproken. Speciale aandacht was er voor de domeinen van grensoverschrijdende gezondheidszorg, veiligheid en (grensoverschrijdend) thuiswerken. Onderzoeken op deze thema’s zijn gepresenteerd in de grenseffectenrapportage. Geconcludeerd werd dat het belang van grensoverschrijdende samenwerking zich meer dan ooit gemanifesteerd heeft tijdens de coronapandemie. Multi-level governance vormt het fundament bij het maken van vervolgstappen; elkaar opzoeken en relaties bestendigen in alle lagen, zowel in bestuur, politiek als praktijk.

Een terugblik op de jaarconferentie vindt u hier. De grenseffectenrapportage kun u hier lezen.

ESPON

Op 30 november 2021 vond online het eerste event in het kader van het nieuwe ESPON 2030 programma plaats. Het ESPON programma is een Europees onderzoeksprogramma gericht op het bevorderen van een Europese territoriale dimensie in ontwikkeling en samenwerking door het verstrekken van feiten, kennisoverdracht en beleidsleerprocessen aan overheidsinstanties en andere beleidsactoren op alle niveaus. In dat kader vinden ook onderzoeken op het terrein van grensoverschrijdende samenwerking plaats. Recent is het project Sustainable Transport Infrastructure in the Strategic urban region Eurodelta afgerond. Meer informatie hierover treft u hier aan.

Tijdens de kick off op 30 november werden belanghebbenden geïnformeerd over de specifieke thema’s die ESPON de komende jaren zal opnemen in haar programma om de beleidsvorming te ondersteunen.

Wilt u meedenken over de vormgeving van de komende onderzoeksperiode en de invulling van de Thematische ActiePlannen (TAP’s)? U wordt van harte uitgenodigd om samen met ESPON de activiteiten van het komende programma vorm te geven via de consultatie.

Hier vindt u meer informatie over het komende programma en de consultatie.

Nieuws uit de grensregio

Klankwandeling

De Clingse bossen en grensdorpen worden het decor voor een klankwandeling. Tijdens deze wandeling staan natuur, geluidskunst, architectuur, erfgoed, verhalen vertellen en het versmelten van landsgrenzen centraal. De liefde voor de grensstreek is wat alles bij elkaar bindt. De eerste klankwandeling zal 22 april 2022 van start gaan en het loopt voor de periode van minimaal een jaar.

Meer weten? Klik hier.

Intercity Zeeland

Als onderdeel van het compensatiepakket Wind in de Zeilen voor Zeeland, rijdt er sinds 13 december elk uur een derde intercity van en naar Zeeland. Deze extra intercity slaat alle kleine stations in Zeeland over waardoor de reis naar Vlissingen ruim een kwartier is ingekort.

Hier treft u meer informatie aan over de nieuwe trein.

Regio Deal Noord-Limburg: euregio-toolkit

Een van de vijf speerpunten van de Regio Deal Noord-Limburg is grensoverschrijdende samenwerking. Euregio Rijn-Maas-Noord levert een bijdrage aan dit speerpunt door middel van de zogeheten euregio-toolkit. Deze toolkitbestaat uit taalcursussen, uitwisselingsprogramma’s en andere kennismakingen tussen Noord-Limburgse en Duitse gemeenten.

Meer informatie over de euregio-toolkit vindt u in de november nieuwsbrief van Euregio Rijn-Maas-Noord.

Regio Deal Parkstad Limburg: start realisatie E-bike deelstations

Als onderdeel van de Regio Deal Parkstad Limburg worden er 20 Velocity e-bike-deelstations gebouwd bij OV knooppunten. Hiervoor is op 6 december de schop in de grond gegaan. Vanaf eind maart 2022 zullen in totaal 80 e-bikes klaarstaan voor iedereen die hier gebruik van wil maken. Het netwerk van e-bike-deelstations in Parkstad sluit aan bij het bestaande netwerk van Aken, wat grensoverschrijdend gebruik mogelijk maakt.

Meer informatie vindt u hier.

Grensgedrag jongeren

In het project ‘De Euregionale consument van morgen’ hebben HBO-studenten en VO-leerlingen uit Duitsland en Nederland onderzocht wat de verschillen en overeenkomsten zijn aan beide zijden van de grensOp 23 november werden de eerste resultaten van het project gepresenteerd in het Venlose Museum van Bommel en van Dam. De deelnemers zijn zich door het veldonderzoek bewust geworden van het wonen in een Euregio, van de mate van afhankelijkheid van Duitsland in Venlo en van hun eigen gedrag in de grensregio.

Meer weten? Klik hier.

Uitslag fotowedstrijd Euregio Rijn-Waal

Vanwege het vijftigjarig jubileum van Euregio Rijn-Waal is een fotowedstrijd georganiseerd. Uit 64 foto’s van 33 fotografen zijn de twee beste Duitse en Nederlandse inzendingen gekozen. De foto’s “Oranier Fiets Tour” van Harald Hau uit Moers en “Waalkade Rotonde” van Marc Rensen uit Nijmegen kwamen als winnaar uit de bus.

Nederlandse winnaar fotowedstrijd

Waalkade Rotonde
Beeld: ©Marc Rensen

Duitse winnaar fotowedstrijd

Oranier Fiets Tour
Beeld: ©Harald Hau

Agenda

  • 16 januari 2022                       | Deadline aanmelding Grenslandprijs
  • 2 februari 2022                        | 758 dagen SGA in Venlo
  • 31 maart 2022                        | Grenslandconferentie in Aken