Nieuwsbrief stelselherziening aanpak discriminatie mei 2024

Afgelopen najaar organiseerde het ministerie van BZK werkconferenties over de stelselherziening van de antidiscriminatievoorzieningen. De sessies vonden plaats in Eindhoven, Assen en Utrecht en waren bedoeld om verschillende meningen en ideeën op te halen van betrokkenen uit het veld.

De verzamelde input van de werkconferenties is inmiddels samengevoegd tot een verslag en gedeeld met de Tweede Kamer. Het verslag biedt een feitelijke weergave van alles wat er tijdens de werkconferenties is opgehaald. Er wordt op dit moment hard gewerkt aan de interpretatie van de input, die wordt meegenomen in de hoofdlijnennotitie. Deze notitie gaat nog voor de zomer naar de Tweede Kamer.

Het verslag betreft input van betrokkenen uit het werkveld over bijvoorbeeld de relatie tussen de centrale organisatie en gemeenten. Ook gaat het over de positionering en taken en bevoegdheden van de organisatie. Tijdens de deelsessies waarin deze en andere onderwerpen aan bod kwamen, werden deelnemers verschillende stellingen voorgelegd. In het verslag lees je hoeveel mensen het eens of oneens waren met de stellingen en ook welke redenen sommige van hen daarvoor gaven.

Dergelijke input is voor het ministerie van BZK enorm bruikbaar. Alles wordt meegenomen in de overwegingen bij de totstandkoming van het nieuwe stelsel voor de aanpak van discriminatie.

Het volledige verslag van de werkconferenties lees je hier: Samen naar een centrale organisatie tegen discriminatie

Om alle input die is verkregen op een goede manier te vertalen naar een hoofdlijnennotitie roept het ministerie van BZK een tijdelijke klankbordgroep in het leven. De klankbordgroep zal worden gevraagd om een visie op de kaders van de hoofdlijnennotitie te geven en om als denktank te fungeren. De klankbordgroep zal daarnaast in het verdere proces tot aan de implementatie van de centrale organisatie een rol krijgen als adviseur van het ministerie van BZK.

Ook na de totstandkoming van de hoofdlijnennotitie blijft de klankbordgroep betrokken. Zodra de kaders van het nieuwe stelsel vastgesteld zijn, zal de klankbordgroep een belangrijke adviserende rol spelen.

In juni zal de groep voor het eerst bijeen komen.

De VNG heeft in april drie sessies met gemeenten georganiseerd over de stelselherziening. Aan de sessies hebben in totaal zo’n 20 beleidsmedewerkers van grote en kleinere gemeenten deelgenomen. Het ministerie van BZK heeft in die sessies een toelichting gegeven op het voorkeursscenario uit het rapport van Berenschot. Alle deelnemers hebben hun inbreng kunnen geven over de verschillende scenario’s en de vraag hoe de relatie tussen de gemeente en de nieuwe organisatie eruit zou moeten komen te zien. Daarbij was veel aandacht voor de vraag of er een wettelijke taak voor gemeenten zou moeten komen om antidiscriminatiebeleid te maken. De voorzichtige conclusie uit de sessies is dat een wettelijke taak een goede zaak zou zijn, mits er ruimte is voor lokaal preventiebeleid en er een passende financiering beschikbaar wordt gesteld, voor zowel de realisatie van dit beleid als voor de benodigde capaciteit. Mede op basis van deze sessies zal de VNG medio mei een standpunt innemen met betrekking tot de versterking van het nieuwe stelsel. Voor nadere informatie vanuit de VNG: Nora Kasmi (nora.kasmi@vng.nl).

De Wet bescherming tegen discriminatie op de BES, die beoogt de gelijkebehandelingswetten integraal van toepassing te verklaren op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (de BES-eilanden), is inmiddels naar de Tweede Kamer verstuurd. In het voorstel is opgenomen dat er een voorziening wordt opgezet voor het melden en het krijgen van gratis hulp en advies bij gevallen van discriminatie op de eilanden. Vergelijkbaar dus met een ADV zoals we die in Europees Nederland kennen. Het is de bedoeling dat deze voorziening ingebed wordt bij een nieuw op te richten juridisch loket voor de eilanden. Ook krijgt het College voor de Rechten van de Mens een oordelende taak op de drie eilanden.

Op dit moment worden de praktische voorbereidingen voor de uitvoering van deze wet uitgevoerd. Collega’s van het cluster gelijke behandeling van het ministerie van BZK maakten onlangs een dienstreis naar de eilanden om te onderzoeken: hoe komt het juridisch- en antidiscriminatieloket er in de praktijk uit te zien? Hoe kunnen we de voorziening vormgeven op een manier die past bij de cultuur van ieder eiland en hoe kijken de lokale ketenpartners hiernaar? Er zijn ontzettend veel waardevolle gesprekken gevoerd die bijdragen aan het beantwoorden van deze vragen.

Naast deze verkenning laten de ministeries van BZK en Justitie en Veiligheid op dit moment een onderzoek doen naar ervaren discriminatie en ervaren juridische problemen op de drie eilanden. Het doel van dit onderzoek is om de problematiek van burgers op deze onderwerpen nauwkeuriger in kaart te brengen en de voorziening daarop in te richten.

U leest hier het nieuwsbericht over het wetsvoorstel.

Op 23 april verscheen de jaarlijkse rapportage Discriminatiecijfers in 2023. Dat is het overzicht van alle discriminatie-incidenten en -meldingen die in Nederland zijn vastgelegd door instanties die een wettelijke of officiële taak hebben om discriminatiemeldingen of -incidenten te registreren en/of behandelen. Namelijk Discriminatie.nl, de Nationale Politie, het College voor de Rechten van de Mens, de Nationale (Kinder)ombudsman en Meld.Online Discriminatie. Het ministerie van BZK en de Nationale Politie zijn de opdrachtgevers van het rapport. Movisie en Art.1 stelden het rapport samen op.

De cijfers wijzen ons er ook dit jaar weer op hoe belangrijk het is om ons onvermoeid in te blijven zetten voor de aanpak van discriminatie. Maar ook om nog meer inzicht te krijgen in de aantallen en de soorten discriminatie. Hoe preciezer we dat weten, des te beter kunnen we beleid daarop afstemmen. Om dat te realiseren moet het aantal meldingen van ervaren discriminatie omhoog.

In januari dit jaar zetten we de eerste stap naar meer zichtbaarheid voor de ADV’s met de introductie van Discriminatie.nl als het landelijk meldpunt. Maar ook de stelselherziening moet bijdragen aan meer professionaliteit en slagkracht, om melders zo goed mogelijk bij te kunnen staan in de aanpak van ervaren discriminatie.

Op dezelfde dag van de publicatie van het rapport vond er bij het ministerie van BZK een officieel overhandigingsmoment plaats. Arne van Hout, de directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtsstaat kreeg het rapport aangeboden door de meldinstanties. Aansluitend op Discriminatiecijfers in 2023 publiceerde het Openbaar Ministerie het rapport Strafbare Discriminatie in Beeld 2023. Dit rapport is opgesteld in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid en werd ook deze middag overhandigd aan Anneke van Dijk, directeur-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving van het ministerie van J&V.

De kamerbrief en de rapporten leest u hier. Op de eerste pagina van het rapport vindt u een samenvatting van de cijfers.

Op 16 april vond het jaarlijkse commissiedebat over discriminatie en racisme plaats. Naast de vragen aan de minister werd er gedurende het debat ook veel gedebatteerd tussen de Kamerleden onderling. Er zijn geen moties ingediend. Wel is er door het lid Bamenga (D66) een tweeminutendebat aangevraagd. De minister heeft in totaal 11 toezeggingen gedaan tijdens het debat.

Voorafgaand aan het debat, op vrijdag 12 april, is er een voortgangsbrief gestuurd aan de Kamer. Daarin staat wat BZK op dit moment doet aan de aanpak van discriminatie. U leest de brief hier.

In het debat zijn verschillende onderwerpen aan bod gekomen, zoals etnisch profileren en de uitspraak in de KMar-zaak, de stelselherziening van de ADV’s en de wijze waarop gemeenten hun ADV’s financieren, moslimdiscriminatie, antisemitisme en de rol van de NCDR.

U kijkt het debat hier terug. Het verslag van het debat en de bijbehorende toezeggingen kunt u hier terugvinden.

Op 21 maart was het de Internationale Dag tegen Discriminatie en Racisme. Stefano Frans, senior beleidsmedewerker gelijke behandeling bij het ministerie BZK, vertelt wat deze dag voor hem betekent.

“Ik vind deze dag enorm belangrijk. Het is een dag waarop ik stilsta bij de nog steeds bestaande ongelijkheid, zoals de loonkloof op de arbeidsmarkt, stagediscriminatie en de discriminatie van lhbti+-personen. Zelf ben ik zo’n 15 jaar actief als vrijwilliger bij twee lhbti-organisaties in Zeeland. Ik zit in het bestuur van een netwerk dat de verschillende organisaties in Zeeland samenbrengt. Daarin organiseren en faciliteren we ontmoeting en deskundigheidsbevordering voor de cirkel rondom het individu. Ook zit ik in het bestuur van een Zeeuws fonds dat lhbti+-activiteiten financieel ondersteunt.

Op een dag als 21 maart probeer ik ook altijd mensen te activeren om zich ook vrijwillig in te zetten voor de strijd tegen ongelijkheid in onze samenleving. Mijn credo is namelijk: ‘je hoeft geen deel te zijn van een minderheidsgroep om je daarvoor in te zetten’. Zo vind ik bijvoorbeeld dat mannen een grote rol hebben bij het oplossen van de loonkloof op de arbeidsmarkt en dat iedereen zich kan inzetten voor de rechten van lhbti+-personen of andere minderheidsgroepen. Ervaren discriminatie van bepaalde groepen in onze samenleving is niet alleen het probleem van de groep die het ondergaat, maar van ons als samenleving als geheel.

Dit jaar heb ik met onze stichting in Zeeland een bijeenkomst georganiseerd waarbij we samen met Discriminatie.nl Zeeland, de politie en het Openbaar Ministerie stilstonden bij de strafrechtketen bij de aanpak van discriminatie van lhbti+-personen. Ik presenteerde de avond en ging met deze partijen in gesprek. Het doel van de avond was vooral om de aanwezige professionals een handelingsperspectief te bieden. Hopelijk hebben zij nu een beter beeld van hoe zo’n strafrechtketen eruitziet, wie wat precies doet in die keten en hoe zij als professional (maar ook zeker als individu) iemand goed kunnen bijstaan in zo’n strafrechtketen.”

Het ministerie van BZK maakte in samenwerking met Discriminatie.nl drie video’s over de rol en betekenis van ADV’s. De eerste video is opgenomen bij Discriminatie.nl Limburg en legt uit waarvoor je bij een ADV terecht kunt. De tweede video is gefilmd bij Discriminatie.nl Noord-Oost Gelderland en gaat over de stappen die Discriminatie.nl met een melder kan ondernemen. De derde video is opgenomen bij Discriminatie.nl regio Kennemerland en gaat specifiek in op de privacy van melders. De video’s zijn op 21 maart gedeeld op het Linkedin account van het ministerie van BZK om meer zichtbaarheid en kennisname te bieden van Discriminatie.nl en de ADV’s. Ook zijn ze voortaan te vinden op de onderwerppagina ‘Discriminatie’ op rijksoverheid.nl. U kunt de video-playlist hier bekijken.