Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 4 juli 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 4 juli 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Asiel en migratie (1)
SCHOOF
Goedemiddag. We zitten in de laatste dagen voor het reces, maar dat betekent geenszins dat we gas terugnemen. Want ook vandaag hebben we in de ministerraad een aantal belangrijke besluiten genomen. Niet in de laatste plaats op het gebied van asiel en migratie. Dit kabinet heeft zich als doel gesteld grip te krijgen op migratie. En daar blijven we aan werken, ook in de demissionaire periode. Uit de Staat van Migratie, die vandaag aan de Kamer is verstuurd, blijkt dat het aantal mensen dat naar Nederland migreert wederom is gedaald. Tegelijk is er nog veel te doen. Bijvoorbeeld als het gaat om kennismigranten, die een relatief groot aandeel vormen van de totale migratie. Daarom hebben we besloten de kennismigrantenregeling aan te scherpen, zodat die meer wordt toegesneden op het talent dat het Nederlandse bedrijfsleven ook daadwerkelijk nodig heeft. We gaan strenger toezien op oneigenlijk gebruik en we verhogen het salaris dat nodig is om als kennismigrant te worden gezien. Daarnaast hebben we natuurlijk gesproken over de uitkomst van de stemmingen gisteren in de Tweede Kamer, waarin de Asielnoodmaatregelenwet en de Wet tweestatussenstelsel zijn aangenomen. Dat mogen we gerust een mijlpaal noemen. De volgende stappen zijn de adviesaanvraag aan de Raad van State over de strafbaarstelling van illegaliteit en het vergaren van voldoende steun in de Eerste Kamer. Daar zal nu onze focus op komen te liggen.
Wet gegevensvergaring openbare orde
Een ander belangrijk besluit dat ik hier wil benoemen, is het vaststellen van het wetsvoorstel Wet gegevensvergaring openbare orde. Hiermee willen we burgemeesters en politie meer bevoegdheden geven om dreigende ernstige verstoringen van de openbare orde te voorkomen. Dit wetsvoorstel zorgt ervoor dat zij uit meer publiek toegankelijke bronnen kunnen putten. Dat versterkt hun informatiepositie, waardoor zij adequater maatregelen kunnen nemen om een ernstige verstoring te voorkomen, te beletten of te beëindigen.
Ontmoeting met premier Tusk (1)
Omwille van de tijd houd ik het bij deze kleine selectie van onderwerpen die vandaag ter tafel zijn gekomen. Volgende week belooft de ministerraad, de laatste voor de zomer, er wederom één te worden met een volle agenda. Daarvóór zal ik maandag samen met minister Brekelmans nog naar Polen reizen voor een ontmoeting met premier Tusk. Polen is een belangrijke Europese bondgenoot waar we nauw mee samenwerken. Één van de doelen van mijn bezoek is om onze samenwerking op het gebied van defensie verder uit te breiden. Daarnaast zullen we een gezamenlijk bezoek brengen aan Frontex, in het kader van de grensbewaking van de Europese buitengrenzen.
Ukraine Recovery Conference
Ook ga ik donderdag met minister Veldkamp naar de vierde Ukraine Recovery Conference in Rome, waarin we met diverse regeringsleiders spreken over herstel en wederopbouw van Oekraïne. In tijden van geopolitieke spanningen en voortdurende oorlog op ons continent is het essentieel dat de Europese bondgenoten nauw blijven samenwerken.
Soms is het echter wél goed als er strijd is tussen Europese landen, als die maar wordt uitgevochten op het voetbalveld. Zo spelen onze Oranje leeuwinnen morgen hun eerste wedstrijd op het EK in Zwitserland tegen Wales. En daar wil ik ze namens heel Nederland ontzettend veel succes bij wensen.
Gebruik chemische wapens door Rusland
BREEDVELD (NOS)
De Nederlandse inlichtingendiensten hebben informatie, bewijzen, dat Rusland chemische wapens gebruikt in Oekraïne. Hoe ernstig is dit?
SCHOOF
Dat is ernstig. Want het gaat om chemische wapens met potentieel dodelijk effect. Inzet van chemische wapens op het slagveld is altijd buitengewoon zorgelijk. En dat de diensten hebben kunnen vaststellen dat Rusland dat gebruikt op het slagveld in Oekraïne is daarmee uitermate ernstig en zorgelijk.
BREEDVELD
Zou je kunnen spreken van oorlogsmisdaden?
SCHOOF
Dat vind ik een hele ingewikkelde vraag. De inlichtingendiensten hebben in ieder geval vastgesteld dat de middelen gebruikt worden. Het is het middel, dan moet ik even goed kijken, dat begrijpt u ongetwijfeld, chloorpicrine, in hoge concentraties in afgesloten ruimtes is die stof dodelijk. Op andere momenten zorgt het ervoor dat mensen bijvoorbeeld hun loopgraven moeten ontvluchten omdat ze er niet kunnen blijven en daar dan vervolgens wordt geschoten en soldaten worden doodgeschoten. Het is in ieder geval een schending van de internationale verdragen die we op dit punt hebben. En dat betekent ook dat Nederland dit ongetwijfeld ook bij de OPCW uitvoerende raad van volgende week ter sprake zal brengen.
BREEDVELD
De minister van Defensie zegt over het gebruik van die chemische wapens dat dat een gevaar is voor Oekraïne, maar het is ook een gevaar voor Europa en de rest van de wereld. Waarom?
SCHOOF
Als je het inzet in Oekraïne, even de korte samenvatting, dan zou er ook geen beletselen kunnen zijn om het elders in te zetten, en daarmee is het een ernstige ontwikkeling.
BREEDVELD
Ja, en is het de glijdende schaal waar dan vrees voor ontstaat?
SCHOOF
Nou dat zou kunnen. Het feit dat het wordt ingezet in Oekraïne, dat het ook wordt vastgesteld dat het zo is, dat het ook door de Nederlandse diensten zelfstandig is kunnen vaststellen, dat is op zich al ernstig genoeg. Maar het betekent ook dat inderdaad Rusland dus blijkbaar een partner is waarvan je je ook weer kunt afvragen: willen ze eigenlijk wel vrede in Oekraïne, ook als je dit soort middelen inzet? Rusland een partij is, had ik moeten zeggen, ik zei net ten onrechte partner, een partij is die ook bereid is dit op het slagveld in te zetten. En dat is ook voor de veiligheid van Europa een buitengewoon zorgelijke ontwikkeling.
BREEDVELD
Het is uitzonderlijk dat inlichtingendiensten inzicht geven in wat ze allemaal weten. Waarom is ervoor gekozen om deze informatie wel openbaar te maken?
SCHOOF
Vanwege de ernst. En er ook geen misverstand mag en kan blijven bestaan over de intenties van Rusland in Oekraïne. En het feit dat men ook bereid is dit type wapens in te zetten, en dat dat ook kan worden vastgesteld door onze inlichtingendiensten, heeft ertoe geleid dat dit besluit openbaar is gemaakt.
BREEDVELD
Wat gaat Nederland daarmee doen en wat wilt u daarmee bereiken?
SCHOOF
Uiteindelijk willen we natuurlijk bereiken dat Rusland stopt deze middelen te gebruiken. En de eerste stappen daarvoor zijn altijd diplomatie. En dat betekent, we hebben hier in Nederland de OPCW gevestigd, de organisatie tegen chemische wapens, even kort samengevat. En daar zal het ook bij de uitvoerende raad ter sprake worden gebracht.
BREEDVELD
Wilt u ook weer pleiten voor strengere sancties?
SCHOOF
Nou, daar zijn we sowieso mee bezig. U weet dat in Europa druk gesproken wordt over het 18e sanctiepakket. Er is goede hoop dat een dezer dagen in Europa dat besluit kan worden genomen. En druk op Rusland is super belangrijk, om uiteindelijk ook Rusland te dwingen naar de onderhandelingstafel om te zorgen voor eerst een staakt-het-vuren en daarna duurzame vrede.
Asiel en migratie (2)
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, hoe kijkt u na een nachtje slapen terug op de toch wel staatsrechtelijke U-bocht die gisteren is ingezet om NSC en SGP over de streep te trekken toch voor het wetsvoorstel te stemmen waarin hulp aan illegalen strafbaar wordt gemaakt?
SCHOOF
Ja, ik weet precies waar u het over heeft. Ik heb gisteravond uitvoerig links en rechts natuurlijk contacten gehad en ook gekeken natuurlijk naar de stemmingen. Laat helder zijn, het artikel over strafbaarstelling en illegaliteit stond niet in het oorspronkelijke wetsvoorstel van het kabinet. Dat is afgelopen dinsdag door de Kamer bij meerderheid aanvaard, waardoor het onderdeel werd van de wet. Dat wij uiteindelijk kijken naar de dagelijkse toepassing, dat lijkt me op zichzelf genomen verstandig. Want wat is nou billijk om te vervolgen? Waar hebben we nou eigenlijk als samenleving wat aan? Wat is nou echt het probleem dat we hier aanpakken? En een rechter zal er waarschijnlijk op dezelfde manier naar kijken. En de heer Van Weel, de minister van Justitie en Asiel en Migratie, zei ook, en ik herhaal graag zijn woorden: hij kon zich van zijn levensdagen niet voorstellen dat mensen voor een kopje soep worden vervolgd.
WESTER
Maar hij kon dat niet garanderen?
SCHOOF
Hij kon het zich van zijn levensdagen niet voorstellen. De heer Van Weel heeft daar gisteren twee brieven over gestuurd naar de Kamer. Eerst naar aanleiding van de vraag van NSC. Die beantwoording van die vraag leidde nog niet tot de conclusie van een aantal partijen dat ze zonder meer konden instemmen met de wetsvoorstellen. Dat heeft geleid tot ‘s avonds laat een vraag van de SGP. Daarop heeft de minister opnieuw een antwoord geschreven. En dat antwoord, daar voelen wij ons natuurlijk ook aan gecommitteerd. En daarom heb ik ook net in mijn inleiding gezegd dat we op weg naar de Eerste Kamer, waar we natuurlijk ook een meerderheid willen hebben, het proces van een adviesaanvraag aan de Raad van State nadrukkelijk wordt meegenomen. Dat gaan we natuurlijk ook snel doen, omdat het wel zaak is dat we helderheid krijgen over waar er nu vervolgd moet worden. De wet is de wet, maar de vervolging is een ander verhaal.
WESTER
Nu de adviesaanvraag aan de Raad van State, en alvorens het artikel in werking treedt, komt er eerst weer een Kamerdebat. Hoe moet ik dat voor me zien? Stel dat in het Kamerdebat uiteindelijk de conclusie is: dat hebben we toch niet moeten doen, want dat advies is zo negatief?
SCHOOF
Ja, het is moeilijk om in de tijd vooruit te kijken.
WESTER
U heeft heel lang op het ministerie van Justitie gewerkt. We weten allebei wel hoe dat advies van de Raad van State eruit gaat zien.
SCHOOF
Laten we eerst even de adviesaanvraag doen, dan kijken wat er over terugkomt, wat ook met name gaat over de vraag in welke mate er nou eigenlijk moet worden gehandhaafd, respectievelijk vervolgd. En op basis daarvan hebben we gezegd dat we inderdaad met het parlement opnieuw in gesprek gaan.
Dat lijkt me ook belangrijk, maar het is de Kamer die het amendement heeft aanvaard. Het is de Kamer die de wet heeft aanvaard, en op basis van deze wet gaan wij nu het vervolgproces in.
WESTER
Maar even, hoe gaat het nou precies in zijn werk zo meteen? Dan komt er een Kamerdebat en als de Kamer zou willen zeggen ‘dit moeten we toch niet doen’, trek je dat er dan zo weer uit, moet er een nieuw wetsvoorstel komen, moet het hele circus weer van voor af aan beginnen?
SCHOOF
Ja, ik kan daar op dit moment geen antwoord op geven, want het hangt allemaal af van uiteindelijk…
WESTER
Maar dat heeft u toch doorgeschakeld met elkaar gisteren?
SCHOOF
Dinsdag is dit amendement aanvaard, en gisteren lagen de stemmingen voor voor de wetsvoorstellen. Ik denk dat het ongelooflijk belangrijk was, in ieder geval voor ons als kabinet, en daar hebben we ook geen misverstand over laten bestaan, dat het belangrijk was dat deze wetten in de Kamer behandeld zouden worden. En wat betreft het kabinet natuurlijk, bij voorkeur wilden wij dat de wetten zouden worden aanvaard, daar was onze inzet op gericht. Als het dan aan dat proces dienstig is, vanwege de onduidelijkheid die er bestond, om een adviesaanvraag aan de Raad van State te doen, dan doen we dat. En dat hebben we gisteravond ook laten weten aan de Kamer, en op basis daarvan heeft de Kamer deze wet aangenomen. Overigens het proces met de Eerste Kamer starten wij, de wet gaat meteen door naar de Eerste Kamer. Het is aan de Eerste Kamer om hun procedure vast te stellen over hoe ze deze wet willen behandelen. Wij vragen die adviesaanvraag, en bij ommekomst van de reactie van de Raad van State gaan we met de Kamers in gesprek, en dan wordt ook bepaald op welke manier daarmee wordt omgegaan.
WESTER
Dus die mijlpaal zou ook wel eens een keer een keerpunt kunnen zijn, terug naar af?
SCHOOF
Nee, ik ga ervanuit dat dit een mijlpaal is, en dat deze mijlpaal nu voor ligt in de Eerste Kamer. Iedereen ziet hoe belangrijk het is om grip te krijgen op migratie, maar het is uiteindelijk de afweging, in dit geval van de Eerste Kamer, om te bepalen hoe zij nu met het door de Tweede Kamer ervaren wetsvoorstel, hoe ze dat in de procedure verder doen. En ik hoop dat men daar met enige spoed ook aan zal werken in verband met het belang om grip te krijgen op migratie.
VAN BEURDEN (SBS)
Gisteren dus op het nippertje toch een meerderheid gevonden voor die asielwetten, misschien wel het belangrijkste punt van dit kabinet. Heeft u zich er nog mee bemoeid om dit uiteindelijk in goede banen te leiden?
SCHOOF
Nou, het is volstrekt helder dat ik veel gebeld heb de afgelopen dagen.
VAN BEURDEN
Wilt u daar misschien nog iets meer woorden aan wijden?
SCHOOF
Nee hoor, het was erop gericht om te zorgen dat we partijen bij elkaar brachten, om te zorgen dat uiteindelijk een zo groot mogelijke meerderheid de wetsvoorstellen zou onderschrijven en met 94 en 95 stemmen voor zat er toch een ruime meerderheid in de Kamer voor beide wetsvoorstellen.
VAN BEURDEN
Ja, dus u bent ook gisteren nog op achtergrond betrokken geweest om die meerderheid te vinden, onder andere bij misschien NSC?
SCHOOF
Nou, ik zei al, ik ben de afgelopen dagen vanzelfsprekend hier ook druk mee geweest. Net zo goed als minister Van Weel. Overigens, minister Keijzer was natuurlijk ook nog met een ander wetsvoorstel en met haar eigen wet bezig. Dus we zijn op verschillende vlakken zeer intensief in overleg geweest.
VAN BEURDEN
Ja, daarbij misschien ook nog een felicitatie. Deze week bent u precies één jaar premier. Wat heeft u in dat jaar bereikt?
SCHOOF
Nou, ik vind het nog veel te vroeg om terug te kijken. Dat antwoord verrast u misschien. Maar we zijn nog hard aan de slag. En ik constateer, als ik alleen al kijk naar de agenda van vandaag, afgezien van wat ik net zei over openbare orde, hebben we vandaag ook de digitaliseringsstrategie vastgesteld. Hebben we vandaag ook rond de investeringsfondsen, ik weet het bedrag niet helemaal meer precies, maar enig honderden miljoenen beschikbaar gesteld voor innovatieve projecten. U heeft, ik geloof, vijftien persberichten ontvangen vandaag. Die gaan allemaal over onderwerpen die we in de ministerraad hebben besloten. Dus we zijn nog heel hard bezig. Dat blijven we de komende weken ook nog doen. En dat blijven we ook tot aan de verkiezingen doen. En dat blijven we ook na de verkiezingen doen.
VAN BEURDEN
Dat is natuurlijk wat het kabinet bereikt. Maar wat heeft u persoonlijk als premier bereikt in het afgelopen jaar tijd?
SCHOOF
Nee, maar wat ik persoonlijk bereik, voor mij is het belangrijk wat we als kabinet bereiken. Zo ben ik ook het kabinet ooit ingestapt. Ik deed het niet voor mezelf. Ik deed het om dingen te bereiken voor Nederland. En daar zijn we druk mee bezig. En daar blijven we ook druk mee bezig. Ook demissionair binnen de ruimte die het parlement ons geeft.
VAN BEURDEN
Inmiddels is het kabinet wel gevallen. Bent u demissionair premier, ook nog steeds partijloos. Hoe belangrijk is uw rol nog?
SCHOOF
U stelt allemaal wel hele bijzondere vragen. Ik ben gewoon premier. En of je nou demissionair premier bent of missionair premier, het grote verschil zit erin dat je op een andere manier met de Kamer moet omgaan. En dat we nu met drie partijen, die overigens geen meerderheid vormen in de Kamer, steun hebben ten opzichte van bij het missionaire kabinet. En dat bepaalt de ruimte die we als kabinet hebben. En ik probeer als premier ervoor te zorgen dat dit kabinet nog zoveel mogelijk dingen doet. En niet alleen maar letterlijk op de winkel past, maar echt probeert. Maar nogmaals, de ruimte wordt mede bepaald door de Kamer. Maar het feit dat men weinig controversieel heeft verklaard, geeft in ieder geval die ruimte om als kabinet te kijken waar we komen. En die ruimte willen we ook vol benutten met elkaar.
VAN BEURDEN
Ik vraag het omdat het de laatste tijd toch regelmatig oogt alsof u vooral als premier aan de zijlijn staat en de partijen het moeten oplossen.
SCHOOF
Ja, dat is uw werkelijkheid. Ik ervaar een andere werkelijkheid. Namelijk dat ik dag in dag uit met velen in en buiten de Kamer en in de samenleving contact hebben en in het kabinet om te zorgen dat we de zaken kunnen realiseren die we als kabinet moeten doen.
VAN BEURDEN
Tot slot, wat kunt u als premier nog tot er een opvolger is persoonlijk bereiken?
SCHOOF
Ik herhaal dat het niet om mijn persoonlijke ambitie hier gaat. Het gaat erom dat we als kabinet dingen kunnen doen die voor Nederland belangrijk zijn binnen de ruimte die de Kamer ons geeft.
En dan hoop ik dat we echt op het punt, te beginnen natuurlijk de begrotingen voor ’27 die we in augustus moeten afronden, dat we daar mee aan de slag moeten. En dat we daar ook zaken kunnen doen. Natuurlijk de grote onderwerpen zoals stikstof, zoals de woningbouw. Maar zo zijn er denk ik nog veel meer onderwerpen waar dit kabinet echt nog mee aan de slag moet om te zorgen dat we als land, ik noem ook het investeringsklimaat voor de bedrijven, wat weer belangrijk is voor iedereen die in Nederland werkt en voor het verdienvermogen van Nederland. Op die punten moeten we allemaal dingen doen. Maar nogmaals, wel binnen de ruimte die uiteindelijk het parlement ons geeft.
VAN BEURDEN
Maakt u de rol van de premier daarmee niet heel klein?
SCHOOF
Nou ja, dan zeg ik wat we allemaal willen bereiken als kabinet. En dan maak ik mijn rol als premier weer klein…
VAN BEURDEN
Wat is uw rol hier nou in? Wat kunt u nou bereiken nog als partijloos demissionair premier?
SCHOOF
Als we dat allemaal weten te bereiken, dan bereik ik toch ontzettend veel.
VAN BEURDEN
Maar wat is uw rol daarin?
SCHOOF
Ik weet niet zeker of we elkaar helemaal goed verstaan, zeg ik. Maar goed, dat kan gebeuren. Als ik mij daar met veel met veel energie en met al die partijen sprekend, zowel in de Kamer als in de samenleving, als in het kabinet, probeer daar, zeg maar, leiding aan te geven, dan denk ik dat dat… en ook die ambitie hebben om dat met het kabinet te doen, ik het kabinet ook daartoe bereid vindt, dat constateer ik vorige week, deze week, de ruimte krijgt van de Kamer, dat heb ik in ieder geval gezien, dat men niets, althans heel weinig, controversieel heeft verklaard, dan wil ik die ruimte pakken. Maar ik zeg er elke keer wel weer bij, met het kabinet.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja, meneer Schoof, ik ben toch nog wel even benieuwd wat u nou eigenlijk vond van de afgelopen 24 uur, met het gebakkelei over ja, wat is het eigenlijk, een soort manier om het toch maar door de Kamer te krijgen en later nog eens ernaar te kijken.
SCHOOF
Ja, laat ik zeggen, het proces van de afgelopen dagen verdient niet de schoonheidsprijs. Dat is wel duidelijk. Uiteindelijk denk ik dat het democratische proces heeft wel plaatsgevonden. Uiteindelijk zijn we dan in staat om met die 94, 95 stemmen voor deze beide belangrijke wetten, daar heeft het kabinet nooit misverstand over laten bestaan, deze beide belangrijke wetten door de Tweede Kamer, dat daar akkoord op is. Ik denk dat dat belangrijk is. Dat er dan op een belangrijk en gevoelig punt, overigens een amendement waardoor de Kamer afgelopen dinsdag daar is in geamendeerd, dan op deze manier dan een oplossing voor weten te vinden, denk ik, ja, dat had misschien allemaal anders gekund. Maar dat is wel de manier om nu door te gaan. En dat is uiteindelijk wel het allerbelangrijkste.
DE WINTHER
U zegt, het lag gevoelig. Lag het ook gevoelig in het kabinet eigenlijk?
SCHOOF
Nou, met de ministers met wie ik hieraan gewerkt heb lag het in die zin niet gevoelig dat we eensgezind waren in, hoe kunnen we ervoor zorgen dat we het probleem wat blijkbaar ontstaat, kunnen oplossen. Maar de partijpolitieke sporen zijn natuurlijk ook altijd in het kabinet terug te vinden. Maar we hebben daar eendrachtig met elkaar aan gewerkt en ook eendrachtig uiteindelijk geconstateerd dat we gisteravond die meerderheid in de Kamer zagen.
DE WINTHER
Ja, want er zijn best wel wat organisaties en gemeenten en zo, politie zag ik ook een reactie van komen, die zeggen het is allemaal nogal onuitvoerbaar. En ik vroeg me af of dat überhaupt in het kabinet nog een tot een discussie heeft geleid of zo. Leek het kabinet er alles aan gelegen om de wetten coûte que coûte door de Kamer te krijgen en wat er allemaal aan veranderd zou worden, dat maakte dan in feite niet meer zoveel uit voor het kabinet?
SCHOOF
Nou, laten we even beginnen met te zeggen, we zaten in de laatste Kamerweek. En vorige week heeft er een intensief debat met de beide ministers plaatsgevonden. Ik dacht iets van 16 uur. Dat heeft geleid tot die stemmingen afgelopen dinsdag, waarin zeg maar heel veel, we hadden ongeveer, dacht ik, een amendement, ongeveer alles ontraden. Dus het coûte que coûte, we hadden veel ontraden. Maar het belang van de beide wetten, die staat voor ons niet ter discussie. Daar hebben we dus ook onze energie ingestoken. Het feit dat het amendement werd aangenomen, dat leidde natuurlijk wel tot de vraag: hoe gaan we hier nou mee verder? Wij dachten dat we daar goed mee door konden. Natuurlijk snap je de gevoeligheid over strafbaarstelling illegaliteit, daar kwam uiteindelijk bij de vraag: maar wat betekent dit eigenlijk voor mensen die hulp geven? En daar heeft volgens minister Van Weel, maar tot twee keer toe, een brief naar de Kamer over gestuurd. En daar hebben we natuurlijk met een aantal mensen in het kabinet over gesproken. Maar we hadden ook geen kabinetsbijeenkomst. En die vond ik ook niet nodig om daarvoor te organiseren.
DE WINTHER
Dus eigenlijk is het belang van die wetten belangrijker dan de gevoeligheden rond het amendement?
SCHOOF
Nou ja, de gevoeligheden hebben we nu een goede plek gegeven, door middel van het advies wat de Raad van State vragen, om te kijken, hoe dat uiteindelijk uitpakt. En daar weer met het parlement over te spreken. En ik denk dat dat een nette route is, die uiteindelijk ook op steun van de Kamer heeft kunnen rekenen.
DE WINTHER
Bent u blij dat het bijna voorbij is?
SCHOOF
Nou, ik werk nog gewoon snoeihard door. En dat blijf ik ook doen. Tot aan de verkiezingen, tot na de verkiezingen. Ik heb echt goede hoop en vertrouwen dat we met het kabinet, met de energie die we allemaal hebben, maar nogmaals binnen de ruimte die het parlement ons geeft, echt nog ambitie hebben om dingen voor elkaar te boxen. En niet alleen maar met onze handen over elkaar te kijken hoe het allemaal gaat.
DE WINTHER
Ja, maar is dat nou een ja of een nee?
SCHOOF
Nee, ik heb nog steeds energie. Als ik geen energie zou hebben, dan zou ik zeggen, doe het anders.
DE WINTHER
U vindt het jammer dat het bijna voorbij is, eigenlijk?
SCHOOF
Nou ja, ik had ingetekend voor vier jaar. En ik was drie weken geleden, ik herhaal het maar weer, ik vond het onverantwoord en onnodig. En ik was graag ook als missionair doorgegaan. En ik ga nu demissionair verder. En ik snap heel goed dat daar in een moment vanuit de verkiezingen en na de formatie vroeger of later een eind aan komt. En dat is gewoon een feit.
VAN ROOIJEN (ANP)
Meneer Schoof, u had het net over de migratiecijfers. Hoe kijkt u daarnaar? Bent u daar tevreden over?
SCHOOF
Nou, dit was over 2024. En daar zijn de cijfers gedaald. Ik heb de laatste cijfers van het afgelopen halfjaar nog niet gezien. Maar die zullen binnenkort ook wel komen. Maar ik begrijp dat de asielcijfers nog weer, in ieder geval de eerste vijf maanden waren die sowieso sterker gedaald. En een doel is natuurlijk toch uiteindelijk grip te krijgen. Zowel de asielinstroom als de migratie. Migratie is breder dan asiel, dat weet u. Daarom dat ik ook noemde dat de kennismigrantenregeling wordt aangescherpt.
Om te zorgen dat die en beter wordt afgestemd op datgene wat we daadwerkelijk nodig hebben. Maar daarmee tegelijkertijd ook een zekere beperking aan te brengen.
VAN ROOIJEN
Maar als die asielaantallen dalen, waarom wilde het kabinet dan per se, want we hebben gezien hoeveel moeite dit kabinet heeft gedaan, waarom wilde u per se die asielnoodmaatregelenwet gisteravond met stoom en kokend water door de Kamer halen?
SCHOOF
Nou, ik zei niet stoom en kokend water, dat zijn uw woorden. Waar wij mee bezig zijn geweest, van begin af aan van het kabinet, is grip op migratie. Dat is één van de grote belangrijke onderwerpen.
We hadden er meerdere, dat weet u, ik zal ze niet tot vervelens toe gaan halen. Maar migratie was daar één van en asiel in het bijzonder. En we zijn uiteindelijk uitgekomen op het tweestatusstelsel en op de asielnoodmaatregelenwet. En ik denk dat wil je grip krijgen en dus ook duurzaam iets blijven doen aan de instroom van zowel migratie als asiel, maar met asiel heb je gewoon, deze twee wetten heb je gewoon nodig. En daarom willen wij ook deze twee wetten erg graag door het parlement loodsen. Dat is gisteravond gelukt in de Tweede Kamer. En hopen we dat we dat na de zomer, maar goed, normaal de Eerste Kamer bepaalt zijn eigen orde, ook met de Eerste Kamer, dat we dat snel kunnen doen zodat we ook effectief kunnen zijn.
VAN ROOIJEN
En is het het dan waard om een amendement waar heel veel gedoe over is, waar heel veel onduidelijkheid is, ook onder leraren, onder mensen bij het leger des heils, is dat het dan waard om grip op migratie, zoals u zegt, te krijgen, om zoveel onrust te veroorzaken?
SCHOOF
Ja, die onrust is natuurlijk ook in een hele korte tijdspanne ontstaan. De wetten gaan niet meteen in. Ze gaan nu naar de Eerste Kamer. En dat betekent dat we het advies van de Raad van State dus ook echt kunnen gebruiken, ook naar de samenleving toe en iedereen die zich nu zorgen maakt, omdat we daar nog specifieker met elkaar over, met het parlement in gesprek gaan, naar aanleiding van het advies van de Raad van State. En daarmee denk ik dat onrust op dat punt wat mij betreft nu, ik snap hem in politieke zin en ik snap ook wel dat mensen er zorgen over maken, maar dat we daar echt nog het gesprek met elkaar over hebben. En wat ik al zei, ik citeerde de heer Van Weel al, die het niet in zijn levensdagen zag gebeuren dat mensen vervolgd zouden worden voor het leveren van een kopje soep.
VAN ROOIJEN
Nu is het inderdaad in de afgelopen twee dagen, is dit allemaal gebeurd, maar van de andere kant de wens bestond om illegaliteit strafbaar te stellen. Had bijvoorbeeld de minister Van Weel of u als premier dat niet voor kunnen zijn door daar zelf al mee aan de slag te gaan. Dan was het misschien politiek niet nodig geweest om met een amendement te komen wat anders uitvalt dan we in eerste instantie hadden verwacht.
SCHOOF
U weet dat het hoofdlijnenakkoord een hele specifieke formulering had. Die was heel specifiek gerelateerd aan terugkeer. En in de asielnoodmaatregelen tweestatusstelsel zijn andere keuzes gemaakt. Op deze manier zouden wij ermee aan de slag gaan. Dat was in het missionaire kabinet, laat ik zeggen, op dit onderwerp verder geen punt van discussie. Zo zouden we het doen. Zo hebben we het ook naar de Kamer gestuurd. Dat we dan ondertussen een partij kwijtraken als coalitie die vervolgens met amendementsvoorstellen komt. Ja, je kan met veel dingen rekening houden, maar in zo 'n korte periode, dat gaat niet lukken. En dat betekent dat we, ik denk dat we nu zo pal voor de zomer, een belangrijk besluit hebben genomen met die twee wetten. Waar we met de Raad van State de optie hebben om daar nog eens een keer goed naar te kijken over wat dit betekent ten aanzien van de vervolging. Daar ook gesprekken over kunnen hebben. Maar we wel tempo kunnen houden in de behandeling van het proces aan de kant van het kabinet. Maar nogmaals, het is aan de Eerste Kamer om een eigen procedure te bepalen.
VAN ROOIJEN
U noemt dan het weglopen van de PVV, maar de andere drie partijen die dit kabinet nog wel steunen, die hebben ook, niet geheel toevallig, alle drie een minister die iets over asiel en migratie gaat. Is het dan niet de taak van ook die drie partijen in het kabinet om te kijken naar hoe gaan we die wetgeving nu vormgeven? Hoe kunnen we misschien toch nog tegemoetkomen aan de wens van de PVV, waarvan bekend is dat die er ligt over het strafbaar stellen van illegaliteit? Waarom heeft het kabinet die taak als wetgever niet opgepakt?
SCHOOF
Daar zagen we geen noodzaak voor. Omdat we overigens, toen de PVV nog in het kabinet zat, afspraken hadden over hoe de wet eruit zou komen te zien. Die is ook in het kabinet gewoon geaccordeerd. De eerste debatten, de schriftelijke bijdragen zijn ook allemaal geformuleerd vanuit de toenmalige minister van Asiel en Immigratie. En vorige week in het debat is uiteindelijk aangekondigd dat een amendement van deze strekking kwam. En is daar dinsdag over gestemd in de Tweede Kamer. Ja, dan is het niet aan het kabinet om daarom meteen op voor te sorteren. We hebben een andere keuze gemaakt. Namelijk de wetsvoorstellen zoals ze er lagen. Die, en daarom hebben we ook vrijwel, dacht ik, elke motie en amendement ontraden, om die twee wetten gewoon in zijn totaliteit door te zetten. Want daar hadden we ook nog steeds overeenstemming over.
VAN ROOIJEN
En hoe gaat u zo meteen terugkijken op dit wetsproces, denkt u? Na de zomer bijvoorbeeld, als u er even over kunt…
SCHOOF
Hoe ik er na de zomer op terug ga kijken, weet ik natuurlijk nu nog niet. Maar ik zei net al, het verdient niet helemaal de schoonheidsprijs. Het proces dan wel te verstaan.
VAN DER GROOT (NU.nl)
Ja, meneer Schoof, er werd net al even aan gerefereerd. Het is precies een jaar geleden, sinds het debat over de regeringsverklaring. Weet u nog wat volgens u toen de belangrijkste opdracht voor het kabinet was?
SCHOOF
Nou, de APB kan ik misschien niet met 1, 2, 3 terug te halen. Maar wat voor het kabinet in ieder geval altijd als belangrijk is geweest was migratie, woningbouw, bestaanszekerheid, veiligheid en, zeg maar, perspectief voor de boeren.
VAN DER GROOT
Ja, u noemde toen zelf in dat debat, had u het over het terugwinnen van het vertrouwen in de politiek als één van de belangrijkste, of misschien wel het belangrijkste voor de politiek of voor dit kabinet. Hoe kijkt u daarop terug, op die opdrachten die u toen zelf formuleerde?
SCHOOF
Nou, als ik naar de onderzoeken kijk, dan is het vertrouwen in de politiek, in den brede overigens, maar ook het vertrouwen in het kabinet afgenomen. En dat is buitengewoon te betreuren.
VAN DER GROOT
Hoe komt dat, denkt u? Heeft u daarover nagedacht?
SCHOOF
Nou ja, u blijkbaar wel, want u kijkt me aan met van, ik heb het antwoord. Dus ik zou zeggen, legt u het maar uit.
VAN DER GROOT
Ik heb er niet over nagedacht. Het maakt ook niet uit wat ik vind. Ik ben benieuwd wat u ervan vindt.
SCHOOF
Kijk, ja. Ik denk dat vertrouwen heeft heel veel te maken met de manier waarop ook in het parlement de discussies hebben plaatsgevonden. Dat we hebben gezien dat de polarisatie die we voornamelijk in de samenleving zien we ook terug in de discussies in het parlement, dan ontstaat er ook grote zorg over de effectiviteit van het kabinet. En dat soort dingen dragen allemaal niet bij aan het vertrouwen. En ik hoop dat, en die hoop heb ik steeds gehad, die hou ik ook voor de komende periode dat mensen in Nederland niet zoveel verlies aan vertrouwen krijgen in de politiek, dat we niet meer gaan stemmen. Want dat zou uiteindelijk de meest trieste uitkomst zijn van gebrek aan vertrouwen. Het democratisch grondrecht om te stemmen is zo ontzettend belangrijk. Dus ik hoop dat we in staat zijn dat mensen met een ongekend percentage gaan stemmen, ongeacht wat dat voor effect heeft op de verkiezingsuitslag. Dat is uiteindelijk het allerbelangrijkste dat dat gebeurt. En dat wij ondertussen blijven werken aan het herstel van vertrouwen en dat te gelegener tijd dat zowel Kamer als ook het nieuwe kabinet ook dat weer als belangrijke opdracht zien.
VAN DER GROOT
U heeft het een beetje in de algemeenheid over omgangsvormen in de Kamer, zoals we dat het afgelopen jaar hebben gezien. Durft u ook namen en rugnummers te noemen?
SCHOOF
Nee dat ga ik allemaal niet doen. Ik vind het ook niet mijn plek. Ik heb vaker gezegd, ik ga geen recensies geven van Kamerleden, dat ga ik niet doen. En ik constateer alleen maar als ik alle onderzoeken en artikelen lees dat het allemaal belangrijke onderdelen zijn van dat het vertrouwen wordt verloren.
VAN DER GROOT
Wat is nou uw afdronk geweest van het afgelopen jaar?
SCHOOF
Ik ben nog niet bezig met die afdronk. Ik ben nog druk bezig om te zorgen dat ik niet terugkijk, maar dat ik vooruitkijk. En dat ik in dat vooruitkijken de mensen meeneem om te zorgen dat we echt dingen kunnen realiseren. En dat vind ik het allerbelangrijkste.
VAN DER GROOT
Ja, goed. De Kamer is op reces sinds vandaag. Dus het is toch een soort van...
SCHOOF
Het kabinet nog niet, hè.
VAN DER GROOT
Het kabinet nog niet. Volgende week inderdaad.
SCHOOF
Nee, volgende week ga ik de vraag ook niet beantwoorden trouwens.
VAN DER GROOT
Oké, goed om te weten. Oké, dus u wilt er niks over zeggen. Want op zich is het nog niet zo raar om even terug te blikken, om te kijken van joh, wat is er nou gegaan afgelopen jaar.
SCHOOF
Oh nee, ik zeg ook niet dat u een onfatsoenlijke vraag stelt. Alleen ik zeg, ik ben meer bezig vooruit te kijken dan terug te kijken. En daarom geef ik geen antwoord op de vraag.
VAN DER GROOT
U citeerde toen vorig jaar, ik blijf nog heel even bij dat debat van vorig jaar. U citeerde toen Sifan Hassan, uw voorbeeld. Die had voor de marathon van Londen geloof ik gezegd van, waar ben ik in godsnaam aan begonnen? Hebt u dat ook wel eens gedacht? Afgelopen jaar?
SCHOOF
Dat is wel leuk he. Ik vind het wel een leuke manier om mij toch te verleiden om uitspraken te doen over het afgelopen jaar. Maar net zoals Sifan Hassan, die blijft die marathon ook gewoon weer lopen. En ook Londen. Ook al wint ze dan de volgende keer niet. Overigens tussendoor heeft ze wel nog even die gouden medaille in de Olympische Spelen in Parijs gepakt. En zo ben ik ook bezig. Want ik kijk ook weer steeds vooruit. En ben ook bezig te kijken wat we daar kunnen bereiken.
VAN DER GROOT
Hebt u het idee dat u medailles hebt gepakt?
SCHOOF
Nou, ik denk dat we, ik zei net al, als ik alleen al kijk wat we vandaag hebben gedaan, dat we echt wel resultaten boeken. En ik hoop dat we dat ook de komende periode, dat we nog dingen voor elkaar kunnen krijgen die belangrijk zijn voor de mensen in Nederland. En daar gaat het uiteindelijk om.
Oekraïne
VAN SOEST (AD)
Ja, tot slot dan meneer Schoof, nog heel even terug naar Oekraïne. Want u zei, ik ga naar een conferentie over de wederopbouw, maar ondertussen wordt Oekraïne echt finaal aan gort geschoten. Wat vindt u eigenlijk van het Amerikaanse besluit om geen luchtverdediging meer te geven aan Oekraïne?
SCHOOF
Laat ik zeggen dat dat Oekraïne niet helpt. En ik denk dat het belangrijk is dat Oekraïne gesteund blijft, ook door de Amerikanen. Ik hoop dat het een maatregel is die tijdelijk is. En ik denk dat veel Europese landen, ook Oekraïne zelf, zullen aandringen bij de Amerikanen, met name waar het gaat om de luchtverdediging en de munitie voor de F-16's, dat die echt geleverd worden. Want dat heeft Oekraïne snoeihard nodig, en daar zullen we ongetwijfeld ook met elkaar over spreken, om te kijken: hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze pauze tijdelijk is en dat die snel weer wordt opgepakt.
VAN SOEST
Ja, want had u er eigenlijk na die NAVO-top wat meer vertrouwen in dat Trump, hoe zal ik het zeggen, hij leek in elk geval uit te stralen op die NAVO-top dat hij wat meer voelde hoe erg het was in Oekraïne. Had u dat gevoel ook?
SCHOOF
Ik denk dat hij zich goed realiseerde hoe ernstig de situatie in Oekraïne is. Dat hem er ook veel aangelegen is om uiteindelijk een staakt-het-vuren en vrede te krijgen in Oekraïne. En ook voor hem geldt: niet tegen elke prijs. Hij heeft ook een goed gesprek gehad met Zelensky. Ik denk dat dat ook heel belangrijk was, want iedereen weet nog de beelden van de persconferentie in Washington D.C. Dus in de verhouding daar is veel veranderd, bleek ook in het gesprek wat ik zelf had met Zelensky, en overigens ook met Trump, dat de verhouding tussen die twee in ieder geval stukken beter is. Maar uiteindelijk maken de Amerikanen toch steeds ook hun eigen afweging in wat ze zelf nodig hebben. En zeggen wij ook nu weer tegen de Amerikanen ‘alsjeblieft, zorg nou dat je datgene wat je beloofd hebt ook waarmaakt’. Oekraïne heeft het snoeihard nodig, de situatie op het slagveld is niet gunstig. En ik denk, dat realiseert zich ook iedereen. Dat zien we ook met de vele luchtaanvallen. Die luchtaanvallen, daar heb je echt luchtverdediging voor nodig, dat is de enige manier om daartegen te kunnen optreden. Daar zet Europa zich voor in. Daar zetten wij ons overigens ook als Nederland heel nadrukkelijk voor in, met het droneprogramma en de droneafspraken, de industrie die we ook hebben met Oekraïne. We hebben ook nog vrij recent de laatste… het Patriot-systeem is een heel systeem en daar ontbraken nog een aantal dingen in. Daar hebben we ook weer voor gezorgd, dat dat volledig kon functioneren, laat ik het dan met die woorden zeggen. Dus wij doen alles om te zorgen dat de luchtverdediging op orde is, afgezien van het feit dat we veel F-16's hebben geleverd, en ik ga er ook vanuit, en ik hoop ook dat vele Europese landen, ook degenen die nu nog niet heel veel doen, dat die fors meer zullen gaan bijdragen. Daar is natuurlijk over gesproken in de marge van de NAVO-top. En dat ook de Amerikanen hun been snel weer bijtrekken en zorgen dat Oekraïne deze strijd echt kan volhouden. Zodat het peace through strength, dat blijft het adagium, dat dat niet gaat veranderen.
Ontmoeting met premier Tusk (2)
VAN OOSTEROM (BLOOMBERG)
Meneer Schoof, u zei net al dat u aankomende maandag naar Warschau gaat, om onder andere te spreken met uw ambtsgenoot Tusk. U zei dat u een overeenkomst gaat tekenen met Polen. Wat voor soort overeenkomst gaat dit zijn precies?
SCHOOF
Daar hoort u maandag meer over.
VAN OOSTEROM
U heeft nog geen verdere details over wat we precies concreet kunnen verwachten?
SCHOOF
Dat wordt maandag bekendgemaakt.
VAN OOSTEROM
En toen Tusk u eerder dit jaar opzocht, toen stond Polen net op het punt om een akkoord te tekenen, ook met Frankrijk. En ik vroeg me af, gaat het akkoord daarop lijken of is het daar op geïnspireerd?
SCHOOF
Maandag meer.
Handelsdeal met VS
VAN OOSTEROM
En dan nog een ander onderwerp, want aankomende 9 juli is het zover. Dan zou dus de VS een deal hebben moeten kunnen sluiten met de Europese Unie. De vergaderingen en de onderhandelingen zijn nog druk bezig. Denkt u dat die deal er gaat komen?
SCHOOF
Er wordt hard aan gewerkt. En de Europese Commissaris geeft vandaag een de-brief, zoals het zo mooi heet, aan de ambassadeurs van de EU-landen. En dan wordt ook de verdere koers bepaald. Maar over de onderhandelingen worden verder publiekelijk op dit moment geen mededelingen gedaan. En dat laten we, voor zover ze al gedaan worden, maar ik heb ze publiekelijk nog niet gezien, aan de EU-commissaris. En Nederland probeert er ondertussen ook goed voor te zorgen dat de Nederlandse belangen in die onderhandelingen ook stevig aanwezig zijn.
VAN OOSTEROM
En welke van deze Nederlandse belangrijke belangen hebben prioriteit bij deze onderhandelingen?
SCHOOF
Ja, ook die roep ik niet publiekelijk, zodat de onderhandelingen zo effectief mogelijk kunnen zijn.