Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 26 september 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 26 september 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Rellen Den Haag (1)
SCHOOF
Goedemiddag,
Vanmorgen ben ik teruggekomen uit New York, waar ik was voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties maar daarover later meer.
Want laat ik beginnen met een binnenlandse aangelegenheid die velen van ons de afgelopen dagen heeft beziggehouden. En dat zijn de rellen in Den Haag jongstleden zaterdag. Het geweld tegen politie en ME, het ingooien van ramen van het partijkantoor van D66 en alle andere vernielingen. Ik denk dat we allemaal met afgrijzen de beelden hebben gezien van de demonstratie zaterdag die verschrikkelijk uit de hand is gelopen en die uiteindelijk ontaardde in rellen van rechts-extremistische aard. De gebeurtenissen hebben in onze samenleving veel teweeg gebracht. In mijn eerste reactie zaterdag heb ik gezegd dat wat we gezien hebben absoluut verwerpelijk, onthutsend en onacceptabel is. Het was gisteren goed om te merken dat het rechts-extremistisch geweld in de Kamer breed wordt veroordeeld.
De belangrijke vraag is hoe nu verder na deze uitbarsting van vernieling en geweld. Het is aan de politie en OM om de verdachten van het geweld en de vernieling op te sporen en te vervolgen. Afgelopen dinsdag zijn in ieder geval al de eerste personen berecht in zogenoemde supersnelrechtzittingen. Vast staat dat woorden ertoe doen, daar moeten we ons allemaal van vergewissen. Er ligt een grote verantwoordelijkheid bij ons in Den Haag en breed in de samenleving. Een debat mag en demonstreren mag. Maar altijd op inhoud, met respect voor de ander en zonder geweld, vernieling of extremistische uitingen. En we moeten ook kijken hoe we de politie beter ondersteunen bij de uitoefening van zijn taak, bijvoorbeeld op het gebied van materieel. De minister van Justitie en Veiligheid heeft op dit punt al een aantal toezeggingen het Kamerdebat gedaan.
De afgelopen tijd zien we ook demonstraties in gemeenten tegen de komst van een AZC. De meeste demonstraties verlopen rustig, maar helaas zijn er situaties, zoals gisterenavond in Doetinchem, waarin de sfeer grimmig is en de demonstratie zelfs uitmondt in geweld. Dat is onacceptabel. Vanaf deze plek roep ik mensen op: bewaar de rust. Demonstreer, spreek je uit, maar met respect en zonder geweld.
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (1)
Dan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waarover ik in de ministerraad ook heb bijgepraat. Het was goed om afgelopen week in New York te merken dat de VN nog altijd het gremium zijn waarbinnen de grote crises en vraagstukken op het gebied van vrede en veiligheid uitvoerig worden besproken. Een belangrijk onderwerp op de agenda betrof de oorlog in Oekraïne. Zo heb ik zelf deelgenomen aan een bijeenkomst over het terugbrengen van de ontvoerde Oekraïense kinderen en was ik aanwezig op een bijeenkomst over de illegale bezetting van de Krim door Rusland. Namens Nederland heb ik op verschillende momenten onze steun aan Oekraïne uitgesproken. En het is goed om te weten dat meerdere landen dat hebben gedaan. Ook ging het in New York uiteraard over de castrofale situatie in Gaza, daar sprak ik onder andere over met de leiders van Egypte, Jordanië en Qatar.
Groningen
Vervolgens de agenda van de ministerraad. Ik ben blij te kunnen melden dat we vandaag een wijzigingsvoorstel voor de Tijdelijke wet Groningen en Mijnbouwwet naar de Kamer sturen. Het kabinet is er vanaf het begin af aan op gericht geweest de schadeafhandeling en versterking van huizen in Groningen makkelijker en menselijker te maken. En de regio weer perspectief te bieden.
Met het wetsvoorstel van vandaag willen we hierin weer stappen zetten. Dat doen we door een generatie lang te investeren in de economie en de samenleving. In onder andere jongeren, dorpen, banen en scholen. Ook leggen we met dit wetsvoorstel vast dat er genoeg geld is voor de afhandeling van schade en versterking van huizen, voor zo lang als dat nodig is. Dit geldt dus voor nu én in de toekomst, welk kabinet er ook zit.
Ontwerp-Nota Ruimte
Daarnaast heeft het kabinet vandaag de nieuwe Ontwerp-Nota Ruimte naar de Kamer gestuurd. In deze nota leggen we de ruimtelijke keuzes en richtingen voor Nederland tot 2050 vast. En dat is hard nodig want opgaven op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid, energie, defensie, economie, landbouw en natuur doen immers allemaal een beroep op onze schaarse ruimte. En vragen dus om samenhangende afweging en keuzes. Uitgangspunt daarbij is dat het Rijk de regie neemt bij het maken van die keuzes. En dat we daarbij de kracht van de regio’s benutten. Zodat we ook in de toekomst in een prettig land kunnen leven.
Tot zover van mijn kant.
Rellen Den Haag (2)
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, wat u van de rellen vindt, al vanaf afgelopen zaterdag is duidelijk, gisteren was er een debat in de Tweede Kamer, u heeft dat waarschijnlijk niet helemaal af kunnen volgen maar wel verslag ervan gekregen. Wat vond u van dat debat gisteren over de rellen?
SCHOOF
Het was een heftig debat. Ik vind dat de minister van Justitie en Veiligheid, overigens samen met de minister van Binnenlandse Zaken, daar ook goed in heeft geparticipeerd. En daar ook duidelijk is geweest in de veroordeling. En er ook goed met elkaar is gesproken over de manier hoe nu een stap verder te gaan.
WESTER
Wat vond u van de toon over en weer in het debat?
SCHOOF
Nou ik zei net in mijn inleiding al, en het is ook door anderen gezegd: woorden doen ertoe. En ik denk dat het belangrijk is dat iedereen zich dat… en geldt natuurlijk net zo hard voor mijzelf, zich dat realiseert. En het zou denk ik in alle veroordelingen die noodzakelijk zijn, van dit geweld, en ook van extremisme, goed zijn om de polarisatie iets minder op te zoeken.
WESTER
Uit onderzoek van het RTL-nieuwspanel blijkt dat twee derde van de mensen aangeven dat het politieke debat niet dé oorzaak maar medeoorzaak is van de rellen, of in ieder geval daar voeding aan geven. Snapt u dat?
SCHOOF
Nou, ik snap het maar ik denk dat we erg moeten uitkijken maar daar één-op-één relaties tussen te zetten. Maar ik zei al: woorden doen ertoe.
WESTER
Heeft u zelf de afgelopen jaren ook geprobeerd om, als het hierom gaat, wat normerend op te treden, intern misschien?
SCHOOF
Ja, hier voel ik drie vragen achter wegkomen zo meteen…
WESTER
Nou…
SCHOOF
Maar kijk, ik denk dat, ik heb hier vorige week nog uitvoerig gesproken over polarisatie. Ik heb in de Algemene Politieke Beschouwingen vorige week daar nog nadrukkelijk aandacht voor gevraagd. We hebben daar, daar hebben we vorige week met elkaar over gesproken, ook de Koning, maar u weet dat het kabinet meeschrijft aan de troonreden, ook de Koning heeft daarover gesproken. En ik denk dat dat toch iets is wat zowel politiek, maar ook de samenleving, ik heb ook steeds gezegd ‘een spiegel van elkaar’, dat we ons dat allemaal moeten aantrekken.
WESTER
Heeft u het gevoel dat dat helpt, dat u gehoord wordt?
SCHOOF
Nou, ik denk het niet uitspreken is in ieder geval wat mij betreft geen optie. Ik denk dat ik dit steeds moet blijven herhalen. En ik dat ook als ongebonden premier, en ook overigens als premier van dit land, dat ik dat ook moet doen. Sommige zaken moeten echt worden benoemd. Aan de andere kant, de tolerantie, de intolerantie kan nooit de bedoeling zijn. En de polarisatie moeten we met elkaar niet opzoeken. Terwijl je tegelijkertijd wel een stevig debat met elkaar moet kunnen voeren.
WESTER
Wat is volgens u de beste manier om die voedingsbodem onder die polarisatie, onder die rellen, die uiting om die weg te halen?
SCHOOF
Ik denk uiteindelijk met respect naar elkaar te luisteren. Het daadwerkelijke gesprek aan te gaan. En op die manier ook uiting te geven aan datgene wat je vindt. Maar uiteindelijk elkaar daarna altijd wel weer de hand te schudden.
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (2)
WESTER
Tot slot, even een klein sprongetje met respect naar elkaar luisteren, ik zag zojuist dat tijdens of voorafgaande aan de speech van Netanyahu bij de VN, dat mensen veel aanwezigen de zaal hadden verlaten. Zou u zijn blijven zitten als u er nog geweest was?
SCHOOF
Dat is een interessante vraag. Laat ik het zo zeggen: ik heb niet of nauwelijks in de zaal gezeten. Ik heb heel veel bilaterale ontmoetingen gedaan. Je gaat eigenlijk niet in de zaal zitten. Je bent eigenlijk alleen maar in de zaal op het moment dat je zelf spreekt. En dat heb ik gisteren aan het eind van de middag mogen doen.
WESTER
Als u in de zaal had gezeten, was u dan blijven zitten?
SCHOOF
Nee, maar ik zei net al, je zit gewoon niet in de zaal.
WESTER
Nee, maar dat vraag ik…
SCHOOF
Nee, maar dat is… En ik denk uiteindelijk moet je toch naar iedereen luisteren. Ik heb tenslotte ook met Netanyahu gebeld. Dat hebben we ook in het Kamerdebat hebben daar nog over gehad. Want uiteindelijk denk ik dat je ook daar de dialoog moet zoeken. In de wetenschap overigens van het feit dat het ICC een arrestatiebevel tegen hem heeft uitgevaardigd.
WESTER
Zou u zijn blijven zitten in die zaal?
SCHOOF
Ja, dat is een als-dan vraag. Dus ik geef daar geen antwoord op. De situatie heeft zich niet voorgedaan.
WESTER
Oké, dan draai ik hem om: zou u ook zijn weggelopen?
SCHOOF
Nee, maar dat is dezelfde vraag, maar inderdaad in een andere volgorde. Ik zei al ‘je zit normaal gesproken eigenlijk niet of nauwelijks in die zaal’. Maar ik sluit niet uit dat ik zou zijn blijven zitten.
WESTER
U sluit niet uit dat u zou zijn blijven zitten. Dank u wel.
Rellen Den Haag (3)
BREEDVELD (NOS)
Ongekend geweld, onacceptabel zei u. Bent u bij de politie geweest om hen te steunen?
SCHOOF
Nee, dat heeft wel de minister van Justitie op verschillende manieren laten blijken. En ik heb mij vooral even geconcentreerd op de vraag: kan ik naar New York, moet ik naar New York? En die afweging heb ik gemaakt, dat was voor mij een belangrijke afweging.
BREEDVELD
En bij D66?
SCHOOF
Ik heb zaterdag vrij snel nadat het nieuws bekend werd, heb ik contact gehad met Rob Jetten.
BREEDVELD
Was het een overweging voor u om daar ook naartoe te gaan? En waarom heeft u dat dan niet gedaan?
SCHOOF
Nee, dat was op dat moment voor mij geen overweging. Ik heb contact gehad met Rob Jetten, dat leek me belangrijk. Ik heb overigens op dat moment ook contact gehad met de burgemeester van Den Haag, dat leek me ook belangrijk. En op die manier heb ik laten blijken, naast ook mijn publieke uiting, heb ik laten blijken wat ik ervan vond.
BREEDVELD
Ja, dat was een bericht op sociale media, ‘onacceptabel, ongekend geweld’. Maar waarom is geen van de kabinetsleden op bezoek gegaan bij de politie, bij D66?
SCHOOF
Nou, ik zei net al dat ik nog dezelfde middag contact had gehad met Rob Jetten.
BREEDVELD
Maar ook de minister niet? De minister van Justitie niet, de minister van Binnenlandse Zaken?
SCHOOF
Ik zei net, ik heb meteen contact gehad met Rob Jetten, nog diezelfde middag. Dus in die zin voel ik me niet aangesproken door die vraag. Ik heb dat contact onmiddellijk gezocht. En ik denk in zijn algemeenheid, en dat hebben we de afgelopen dagen ook duidelijk laten merken, staan wij voor de politie, staan wij ook voor het geweld wat nu tegen die politie is gebruikt, dat hebben we aan alle kanten veroordeeld, dat hebben we ook publiekelijk gedaan. En op die manier, denk ik, steunen we ook die politie. En ik ben ervan overtuigd, de minister van Justitie ken ik, zoals u weet, en ook deze minister van Justitie zal ongetwijfeld heel snel contact hebben met de politie en de politiemensen die het betreft.
BREEDVELD
Dat heeft hij ook verteld in het Kamerdebat, in het Vragenuurtje dinsdag al. Maar het is toch wat anders om ook zichtbaar aanwezig te zijn en ook te tonen, fysiek, ‘wij accepteren dit niet’. Waarom heeft u dat niet overwogen als kabinet, geen van de kabinetsleden?
SCHOOF
Als je contact hebt met, in dit geval, de fractievoorzitter en partijleider van D66, als je contact hebt met de burgemeester op de dag zelf en je ook publiekelijk uit op verschillende manieren en daarbij ook de steun aan de politie geeft, ik denk dat dat door iedereen wordt ervaren en wordt gezien.
BREEDVELD
Ja, maar… Zichtbaar is het nauwelijks.
SCHOOF
Nou, ik denk dat het allemaal wel is overgekomen. Tenminste, als ik zie hoe de vervolgreacties zijn geweest, er is veel op gereageerd. Dus ik denk dat dat, en het is ook zeer gewaardeerd, overigens, dat ik contact heb gehad met de fractievoorzitter en met de burgemeester. Dus ik denk dat daar echt geen misverstand, ook bij de politie, geen misverstand over de steun van dit kabinet, over de steun bij de politie over bestaat.
BREEDVELD
Ja, de veiligheidsdiensten hebben geadviseerd om het beestje bij de naam te noemen. Dit gaat om rechts-extremistisch geweld. Belangrijk, zeggen zij, want op die manier normeer je het ook en normaliseer je het niet. Toch kwam dat vrij aarzelend bij de minister van Justitie. Bent u daar ongelukkig mee achteraf, terugkijkend?
SCHOOF
Ik denk dat de minister van Justitie altijd even moet kijken: wat is er feitelijk gebeurd en hoe loopt dat. Daar hebben wij op maandag, ook even voordat ik naar New York vertrok, contact over gehad, ook met de minister van Binnenlandse Zaken, hebben daarover gesproken om vooral ook te kijken: zijn er al zaken bekend? En op basis daarvan heeft hij eerst het vragenuur gedaan, daarna het debat. Daar is hij ook ruiterlijk teruggekomen op datgene wat hij bij het vragenuur niet had gemeld, namelijk rechts-extremistisch geweld. En hij heeft gisteren een debat gevoerd wat hier echt over ging. En wat betreft de uiting van het kabinet is volstrekt helder hoe het kabinet er tegenaan kijkt.
BREEDVELD
Want waarom is het belangrijk om dit ook uit te spreken?
SCHOOF
Het is belangrijk om dit uit te spreken omdat het ideologisch gemotiveerd geweld is. En extremisme, van welke kant dan ook, is nooit goed. En dan moet je dat ook benoemen. Dit was niet zomaar geweld.
BREEDVELD
De politie zei gisteren ‘de ME was uitverkocht’. Kortom, alle teams waren ingezet op zes plekken in Nederland, waaronder Doetinchem waar het uit de hand liep. De geest lijkt uit de fles. Wat doet u daarmee?
SCHOOF
Nou, wat ik ook vandaag weer heb gedaan, toch proberen mensen op te roepen van: demonstreren is een recht. Dat moet je ook pakken. En als je iets vindt, dan moet je daar ook gebruik van maken. Dan moet je ook die demonstratie aangaan. En tegelijkertijd: doe het nou respectvol. Laat daar geen geweld toe. En die oproep, die doe ik vandaag en die zal ik ook elke keer weer doen, dat is ons land onwaardig.
BREEDVELD
Toch lijkt het steeds normaler dat dit soort demonstraties uit de hand lopen met vuurwerk, opstootjes met de politie, noem maar op.
SCHOOF
Ja, en dus moeten we elke keer uit de stelling tegennemen. En niet alleen in de politiek, en niet alleen nationaal, maar ook lokaal en ook onderling zouden we daar veel strikter op moeten zijn. En elkaar daarop aanspreken.
HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Schoof, met wat voor gevoel vliegt u nu naar New York als er zo’n geweldige explosie van geweld is geweest?
SCHOOF
Nou, je vindt het natuurlijk gewoon verschrikkelijk wat er zaterdag gebeurd is. En tegelijkertijd, ik heb veel contact gehad, zowel ook op zondag als op maandag, met de diverse politieke leiders. Ik heb met de beide ministers gesproken voordat ik naar New York ging. En uiteindelijk de afweging gemaakt om naar New York te gaan, omdat het ook belangrijk is dat het geluid van Nederland ook op het internationaal podium wordt gehoord. En we hier twee ministers hebben, namelijk die van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken, die ook de primaire ministers zijn die dit aangaat, die dan ook het debat met de Kamer hebben gevoerd.
HOEDEMAN
U was tot 2020 directeur-generaal van de AIVD. Was het toen gebruikelijk om geweld uit bepaalde hoek als zodanig te benoemen?
SCHOOF
Daar doet u een beroep op mijn geheugen, maar volgens mij heb ik zowel in mijn rol als DG-AIVD, maar ook in mijn rol als NCTV, meerdere malen aandacht gevraagd voor verschillende vormen van geweld: links, rechts en jihadistisch geweld.
HOEDEMAN
En resoneerde dat ook in de politiek?
SCHOOF
Volgens mij heeft dat altijd geresoneerd.
HOEDEMAN
Maar benoemde politici het ook al zodanig destijds?
SCHOOF
Dan vraagt u mij weer heel veel. Ik weet dat wij in zo’n dreigingsbeeld hier altijd aandacht voor hebben gevraagd. Het zijn onafhankelijke documenten van de NCTV, zijn ze nog steeds. In de publieke uitgaves van de AVD gebeurt het ook met enige regelmaat. Dat zijn ook uitgaves van een onafhankelijke dienst. Hoe de politiek daar toen de tijd op gereageerd heeft, heb ik op dit moment niet paraat.
HOEDEMAN
De huidige AIVD-baas, Akerboom zegt, ‘we moeten allemaal in de spiegel kijken, ook de politiek’. Wat ziet u als u in de spiegel kijkt?
SCHOOF
Als je in de spiegel kijkt, ik zei net al: iedereen moet zich afvragen hoe zijn woorden overkomen. Dat geldt niet alleen voor Den Haag, dat geldt eigenlijk voor iedereen. Dat geldt eigenlijk ook voor de manier waarop wij het gesprek voeren. En dat is elke keer aan de orde.
HOEDEMAN
Bent u niet te gedeisd geweest als het gaat om het normeren van uw voormalige coalitiegenoot Geert Wilders?
SCHOOF
En hoe komt u daarbij?
HOEDEMAN
Nou, omdat u vaak niet op hem wilde ingaan.
SCHOOF
Ja, maar dat heb ik altijd gedaan omdat ik heb gezegd: publieke uitingen, daar reageer ik niet op.
Boek Marjolein Faber (1)
HOEDEMAN
Oké. Een ander onderwerp, vindt u dat lekken uit de ministerraad bestraft moet worden?
SCHOOF
Lekken, het schenden van het staatsgeheim is strafbaar.
HOEDEMAN
En wat er in de ministerraad wordt besproken is toch staatsgeheim?
SCHOOF
Yes.
HOEDEMAN
Heeft u het boek van Marjolein Faber al gelezen?
SCHOOF
Nee.
HOEDEMAN
Zij lekt uit de ministerraad. Moet dat vervolgd worden?
SCHOOF
Nou, ik heb het boek niet gelezen, dus hier ga ik op dit moment niet op in.
HOEDEMAN
Oké.
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (3)
DOPPEN (BNR)
Ja, allereerst even inhakend op wat de collega van RTL net vroeg: de speech van Netanyahu bij de VN was net en ik begreep dat minister van Buitenlandse Zaken van Weel daar niet bij was. Is dat een bewuste actie geweest?
SCHOOF
Ik zou het u niet kunnen vertellen. Ik weet dat de heer van Weel ook een drukke agenda heeft. Dus ik kan u dat niet vertellen.
DOPPEN
Oké, dus u heeft daar niet samen over gesproken of overleg overgevoerd om daar wel of niet heen te gaan?
SCHOOF
Nee.
DOPPEN
Oké, en even inhaken op de rellen van afgelopen zaterdag. Waar ook veel onrust is, is in verschillende steden rondom de komst van mogelijke AZC’s, bijvoorbeeld in Doetinchem. Ik sprak daar de burgemeester van de week. Hij zei ‘ja, het begint eigenlijk bij het erkennen dat gemeentes nou eenmaal AZC’s moeten plaatsen omdat asielzoekerscentrum, of asielzoekers moeten worden opgevangen en dat is een taak van de gemeentes, en Den Haag moet hiervoor gaan staan’. Hij vindt dat dat op dit moment niet gebeurt. Hoe gaat u ervoor zorgen dat dat verandert?
SCHOOF
Nou, we hebben van de Vereniging Nederlandse Gemeenten een brief gekregen met een verzoek om binnenkort te overleggen. Een soort gelijke brief hebben wij van de commissarissen van de Koning gekregen, de kring van commissarissen. En het kabinet zal op hele korte termijn met de beide organisaties een overleg treden.
DOPPEN
Is dat overleg inderdaad al gepland?
SCHOOF
Nee, want ik ben net terug dus we hebben vanochtend ook met de betrokken minister, de meest betrokken minister, die van Asiel en Migratie, in dit geval mevrouw Keijzer, daarover gesproken. En we hebben gezegd dat we dat op korte termijn gaan doen.
Boek Marjolein Faber (2)
DOPPEN
Ja, en tot slot, de collega vroeg net ook even naar het boek van Marjolein Faber, u vertelde aan De Telegraaf dat u nadenkt over het schrijven van een boek. Maar Marjolein Faber heeft al het voorschot genomen en zij schrijft daar onder andere dat u soms op schoot zou zitten bij de VVD. Zit u soms op schoot?
SCHOOF
Kijk, ik heb hier volgens mij wel eens eerder gezegd dat ik als ongebonden premier soms door alle vier werd geclaimd, alleen wel op verschillende momenten, dan wel door alle vier bij tijd en wijl en werd verweten dat ik te veel voor de ander optrad. Dus ik neem hier verder maar even kennis van.
DOPPEN
Ja, want zij zei, we worden soms buitengesloten en dan wist de VVD al wel van bepaalde miljoenen die zouden zijn uitgegeven en wij nog niet.
SCHOOF
Nou ja, ik heb het boek niet gelezen, dat zei ik al. Misschien heb ik na mijn premierschap voldoende tijd om hier een rustige blik op te werven.
DOPPEN
Gaat u weer op haar reageren in uw boek?
SCHOOF
Nee hoor, dat is, nee.
Oekraïne
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Schoof, u had volgens mij ook nog een ontmoeting gepland, een tête-à-tête, met de Amerikaanse president afgelopen week. Hoe is dat afgelopen?
SCHOOF
Nee, dat was een kort receptiemoment.
DE WINTHER
Tête-à-tête of niet?
SCHOOF
Ja, dat is dan wel tête-à-tête maar dat was kort, maar buitengewoon genoeglijk.
DE WINTHER
Wat kwam daaruit?
SCHOOF
Daar zeg ik even helemaal niets over.
DE WINTHER
Nee, maar u zou het volgens mij ook over Oekraïne hebben?
SCHOOF
Nou, er zijn heel veel onderwerpen die van belang zijn en Oekraïne is er één van. U heeft allemaal kunnen vernemen hoe op Truth Social de President heeft gereageerd als het om Oekraïne ging. En verder blijven wij de druk, zeg maar, opvoeren op Rusland en is het ontzettend belangrijk dat Amerika daarin meedoet. En daar zijn veel initiatieven ook de afgelopen dagen weer voor geweest van diverse regeringsleiders.
DE WINTHER
Ja, maar hoe weegt u het statement op Truth Social van de Amerikaanse president? Is er sprake van een Amerikaanse koerswijziging volgens het kabinet?
SCHOOF
Nou, het is in ieder geval een bemoedigend signaal. En we moeten kijken hoe zich dat ook de komende periode vertaalt, dat kan zijn door middel van druk op Rusland met sancties, kan ook zijn dat we de discussie die we hebben als Coalition of the Willing rond veiligheidsgaranties, dat dat ook meer gewicht krijgt. Of dat we de levering van militair materieel met behulp van Amerika kunnen versnellen.
DE WINTHER
Ja, maar in zo’n ontmoeting, heeft u het daar dan niet over?
SCHOOF
Nou, je praat over heel veel verschillende dingen…
DE WINTHER
Ja maar…
SCHOOF
…in een hele korte tijd, zeg ik er weer even bij.
DE WINTHER
…Oekraïne lijkt mij niet het minst onbelangrijke?
SCHOOF
Nee, nee, maar ik zeg er even niets over. Dit zijn dingen die gewoon in de wandelgangen allemaal gebeuren. Dat is belangrijk. Dat is met hem, dat is met heel veel verschillende regeringsleiders. Er zijn ook twee belangrijke events geweest in de VN rondom Oekraïne. Daar ook weer even kort met Zelensky gesproken. Dus dat is ongoing business. Ik zou bijna zeggen, bijna dagelijks, om hier met de diverse regeringsleiders over te praten. Dat zullen we ongetwijfeld ook volgende week weer doen als ik in Kopenhagen bij zowel de Europese politieke gemeenschap als bij de informele Europese Raad ben.
DE WINTHER
Ja, ik proef uit uw woorden toch enige terughoudendheid. U kijkt nog een beetje de kat uit de boom als het gaat om de Amerikaanse koersen rond Oekraïne.
SCHOOF
Nou ja, het is zo dat de koers niet altijd even stabiel is, laat ik het dan maar zo zeggen. En dit is een belangrijk signaal wat hij heeft afgegeven. En nu kijken of we dat de komende periode kunnen uitwerken.
Tieners opgepakt voor spionage
DENNEKAMP (NIEUWSUUR)
Meneer Schoof, we lazen vanochtend in De Telegraaf, heel ander verhaal, dat er twee tieners zijn opgepakt op verdenking van spionage voor Rusland. Baart die verdenking uw zorgen?
SCHOOF
Nou, ik heb het letterlijk ook ergens heel snel voorbij zien flitsen. Maar, en ik begrijp dat ook op basis van het bericht, althans dat las ik in de media, op basis van het bericht van de AIVD is geweest. Als jongeren van deze leeftijd worden gebruikt voor spionage, gewoon omdat ze het leuk vinden om te hacken, is dat buitengewoon zorgelijk. Daar kan ik eigenlijk niets aan toevoegen.
DENNEKAMP
Nou, het gebeurt in een hele internationale context met heel veel spanningen rondom Rusland. Maakt dat het voor u, ook met uw achtergrond bij de AIVD en de NCTV, maakt dat dat extra zorgelijk?
SCHOOF
Nou, ik heb mij in mijn verschillende rollen altijd al wel zorgelijk uitgedrukt. En als premier ook over de Russische agressieoorlog en de dreiging die daarvan uitgaat, ook als het gaat over wat betreft het veiligheid van Europa en van Nederland. Nog vrij recent ook met de schendingen van het luchtruim in Polen en ook in de Baltics. Dus ja, daar maak ik me er vrij veel zorgen over, omdat dat ook past in het beeld wat we dan noemen hybride aanvallen die er zijn, die ook langs de cyberlijn lopen. En dan is het buitengewoon zorgelijk dat we zulke jonge kinderen, laat ik dat woord toch maar gebruiken, hoewel een zeventienjarig zich waarschijnlijk liever dan een jong volwassene ziet, maar deze kinderen dan daarvoor worden gebruikt.
DENNEKAMP
Bent u verrast dat Rusland daar jongeren voor ronselt?
SCHOOF
Nou, u stelt me nu heel veel vragen die ik misschien als hoofd van de dienst had ik daar ongetwijfeld misschien ook niks over gezegd, maar meer van geweten. Maar laat ik mij daar nu even op de vlakte houden, omdat ik het echt onvoldoende weet.
DENNEKAMP
Mag ik dan een meer algemenere vraagje hierbij stellen? Want dit gaat dus over tieners die zijn opgepakt, maar toch met uw achtergrond, NCTV, AIVD, wat kun je, of wat moet je als ouder nou doen om te voorkomen dat jouw kind, dochter, zoon, opeens in zo’n web verstrikt raakt? Kan je daar iets tegen doen?
SCHOOF
Nee, ik denk, we hebben natuurlijk eerder gezien dat ook in de termen van het extremisme, het internet, want dit gaat allemaal heel vaak via internetcontacten, via social media gebeurt dit, en hebben we al vaker aandacht gevraagd voor ouders, omdat ze weten wat hun kinderen aan het doen zijn op social media. Want dat kan helpen om te voorkomen dat men verstrikt raakt in netwerken van, hetzij Rusland, of van jihadistische groepen, of van rechts- of links-extremistische groepen, waar men eigenlijk niet goed weet waar men in zit.
DENNEKAMP
Maar is Nederland daar dan misschien wel te naïef in, om te denken: ach, beetje lekker gamen, wat voor kwaad kan daar nou in zitten?
SCHOOF
Nou ja, ik denk dat er heel veel waarschuwingen zijn afgegeven, zowel door de AIVD als de NCTV als andere partijen, dat dit, zeg maar, dat social media gebruik echt een podium is, waarin kinderen zich makkelijk kunnen verliezen, en daardoor in hele verkeerde groepen terechtkomen.
DEKKEKAMP
En dat Rusland zich dan specifiek richt op misschien wel jongeren?
SCHOOF
Nee, maar dat durf ik even niet te zeggen, daarom zei ik, ik ga er even niet op in, want ik heb het bericht ook net snel gelezen. Maar ik voel me niet op dit moment, met de inhoud, weet ik te weinig om daar echt nu een analyse op te geven.
DENNEKAMP
Nee, maar daarom dacht ik, probeer het nog een keer.
SCHOOF
Ja hoor, nee, maar dat respecteer ik vanzelfsprekend.
Internationaal Strafhof
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Nou, de Rusland-vraag heeft een beetje het gras voor de voeten weggemaakt, dus daar zal het niet over gaan. Maar ik heb nog wel vragen over Nederland als gastland van het internationaal strafhof, omdat er steeds meer aanwijzingen zijn dat de VS zich opmaakt voor institutionele sancties voor het strafhof, wat die rechtbank eigenlijk lam zou leggen, dan kan je niet meer bankieren, geen salarissen uitbetalen, dat soort dingen. Hoe zet Nederland zich als gastland in en zet u zich ook in voor het Europese sanctie Blocking Statute, wat de ICC graag wil?
SCHOOF
Ja, oké, het allerbelangrijkste is dat wij als gastland blijven in nauw contact met het ICC om eigenlijk ook te voorkomen, of ervoor te zorgen, moet ik beter zeggen, dat de Hof ongestoord zijn werk kan doen. Er is sprake van, ik lees dat ook allemaal, van nieuwe sancties, maar die nieuwe sancties zijn er nog niet. En als kabinet beraden we ons, op het moment dat die sancties er zijn, over wat onze reacties zal zijn.
VAN DEN BERGH
En u zegt die sancties zijn er nog niet. Moet ik me dan wel voorstellen dat Nederland zich wel actief inzet om te voorkomen dat die sancties er ook komen, bijvoorbeeld in gesprek?
SCHOOF
Als ik zeg dat het kabinet zich inzet om het Hof zo ongestoord mogelijk te laten werken, dan geldt dat zowel voor de oude als met betrekking tot mogelijke nieuwe sancties. Maar nogmaals: het kabinet beraadt zich over de nieuwe sancties zodra ze daadwerkelijk feit zijn.
Asielnoodwet
AKKERMAN
Nog een paar korte vragen over het debat nog, aanvullende vragen. Caroline van der Plas kwam in het debat met een motie waarin ze het kabinet opriep om toch opnieuw het asielnoodrecht te overwegen, waar natuurlijk de eerste maanden van uw premierschap volledig in het teken van stonden. Wat vond u van dat plan?
SCHOOF
Nou, het kabinet heeft die motie ontraden en ik heb geconstateerd dat de motie ook niet is aangenomen.
AKKERMAN
Is het verstandig dat zij die motie indiende?
SCHOOF
En wat ik nou zeg dat het kabinet hem ontraadt en volgens de hele Kamer ook niet aangenomen, dan is voor mij daarmee de kous af.
AKKERMAN
Er zijn mensen die zeggen, je beloont eigenlijk die relschoppers ermee. Ze komen met een anti-immigratie protest en vervolgens wordt er in de Tweede Kamer gelijk gezegd, dan moet het beleid nog strenger. Bent u het daarmee eens?
SCHOOF
Nee, maar ik herhaal mijn antwoord. En ik kan er maar één ding aan toevoegen, namelijk dat dit kabinet volstrekt helder is: om grip op migratie te krijgen, zou het goed zijn als de Kamer de beide Kamers, de asielwetten zo snel mogelijk aanneemt. En de eerste stap daarvoor is de novelle die, dacht ik, deze week nu zijn beëindiging heeft van de termijn, dan kan hij naar de Raad van State. En als je terugkomt, de Kamer zich daarover buigt.
AKKERMAN
Maar hoe kijkt u dan naar de gang van zaken? Want u heeft twee asielministers die bezig zijn met die strengere asielwetten er doorheen krijgen en in één keer komt er een fractievoorzitter als rechtsbuiten langs met een veel heftiger plan. Hoe kijkt u naar die gang van zaken?
SCHOOF
We hebben dus dat plan ontraden en hebben we geconstateerd dat de Kamer die ook niet heeft aangenomen, die motie.
AKKERMAN
Dus het is voor het kabinet, het ligt niet op tafel, het gaat niet gebeuren?
SCHOOF
Nee, als je iets ontraadt en vervolgens neemt de Kamer ook niet aan. En wij zijn druk bezig met de wetten en we zijn druk bezig met wetten, dan is dat de route waarlangs we dit gaan doen.
AKKERMAN
Maar u ontraadt het dus ook inhoudelijk?
SCHOOF
Ja maar het is toch ontraden? En hij is niet aangenomen.
AKKERMAN
Ja, de minister ontraadt het om procedurele reden. Die zei ‘ja, het is niet mijn portefeuille en er is volgende week een debat over asiel, daarom ontraad ik het’. U zegt dus eigenlijk ook inhoudelijk ontraden.
SCHOOF
Nee, maar ik sta nu niet in de Kamer, ik sta bij u. In de Kamer is die ontraden, in de Kamer is hij vervolgens niet aangenomen. En ik zeg u: dit kabinet concentreert zich op die twee asielwetten en doet ook elke keer een oproep aan de Kamer om met die twee asielwetten grip op migratie te krijgen. Dat is de route van het kabinet.
AKKERMAN
Dus inhoudelijk is het ook ontraden?
SCHOOF
Ik heb niets toe te voegen aan datgene wat de minister heeft gezegd gisteren in de Kamer. En ik zeg u hier, hij is ontraden, hij is niet aangenomen. En de inzet van het kabinet is volstrekt helder.
ONBEKEND
Nog even naar aanleiding van het boek van mevrouw Faber. Wat vindt u ervan dat ex-ministers eigenlijk zo’n boek schrijven?
SCHOOF
Dat moeten ze helemaal zelf weten.
ONBEKEND
Daar heeft u geen probleem mee?
SCHOOF
Ja, dat is hun verantwoordelijkheid. Ik bedoel, we leven in een vrij land, gelukkig. En iedereen mag een boek schrijven, u ook. En dat mag een minister ook.
ONBEKEND
Oké, ook over dat boek. Herkent u zich eigenlijk in het beeld dat zij zou zijn tegengewerkt, bijvoorbeeld door haar eigen ambtenaren?
SCHOOF
Ik heb het boek niet gelezen, dus ik kan echt geen commentaar op het boek geven.
ONBEKEND
In het algemeen wordt dat ook gezegd door sommigen. Denkt u dat dat zo is?
SCHOOF
Ik ken ambtenaren alleen maar als loyaal. En volgens mij is daar afgelopen anderhalf jaar niets in veranderd. Maar nogmaals, het boek, ik heb het echt niet gelezen. En ik zei net al, misschien na mijn premierschap dat ik het is gelezen.
ONBEKEND
En zou u zelf zeggen dat u ook wel eens tegenwerking heeft ervaren afgelopen anderhalf jaar?
SCHOOF
Nou, kijk, ik heb te maken met vier partijen als ongebonden premier. En dat is niet altijd makkelijk, maar ik zou de term tegenwerken, we hebben gewoon kabinetsbeleid en we hebben eenheid van kabinetsbeleid. En dat dragen we elke dag uit, ook vandaag.