Toespraak minister-president Schoof bij Nationale Herdenking Slavernijverleden
Dick Schoof hield in Amsterdam een toespraak tijdens de jaarlijkse herdenking en viering van het einde van de slavernij.
Dames en heren,
Enkele maanden geleden mocht ik te gast zijn op de 6 eilanden, die samen het Caribisch deel vormen van ons Koninkrijk.
En natuurlijk bezocht ik tijdens deze reis verschillende plekken van herinnering, waar het slavernijverleden voelbaar aanwezig is.
In monumenten.
In overgeleverde historische verhalen.
In persoonlijke familiegeschiedenissen, die soms honderden jaren teruggaan.
Daar, en op al die andere plekken waar het is gebeurd, daar kun je alleen maar heel stil worden.
Stil en nederig, tegenover zo onvoorstelbaar groot en diep menselijk leed.
En tegenover de volstrekt absurde gedachte dat een mens niet van zichzelf zou kunnen zijn.
Het is die realiteit uit het verleden, waar ons verstand vandaag simpelweg niet meer omheen past.
Terwijl we om moeten gaan met de realiteit, dat alle pijn en onrecht van toen, doorwerken in het heden.
Op Sint Eustatius keek ik bijvoorbeeld uit over het zogeheten ‘Slavenpad’, dat steil omhoog loopt van de oude haven naar Fort Oranje.
Zelfs voor moderne bezoekers, met hooguit alleen een klein toeristisch rugzakje om, is dat een inspannende klim.
En je probeert je concreet voor te stellen hoe dat geweest moet zijn voor de tot slaafgemaakten, die deze route steeds weer opnieuw moesten afleggen, met een zware last op hun getergde, pijnlijke ruggen.
Dag in dag uit.
In de brandende zon.
Met altijd de dreiging van de zweep of een andere onmenselijk zware bestraffing voor het minste of geringste.
Altijd de angst voor willekeur en een nog wreder lot.
En dan toch de veerkracht hebben om door te gaan.
Of om op te staan en in verzet te komen, zoals we dat op momenten overal in de geschiedenis terugzien.
Je probeert het je voor te stellen…
die gezamenlijke geschiedenis moeten we dus ook gezamenlijk onder ogen zien
Wat ik tijdens deze reis heb ervaren, is hoe elke plek, elk monument, elk persoonlijk verhaal, uniek is en op zichzelf staat.
Maar ik heb tegelijkertijd ook gevoeld hoe de geschiedenis van de slavernij juist niet iets is van 1 enkele plek of groep.
Het is iets collectiefs.
Het is iets van ons.
Het is iets van iedereen: in het Caribisch deel van het koninkrijk, in Suriname, in Nederland.
En die gezamenlijke geschiedenis moeten we dus ook gezamenlijk onder ogen zien.
Dat is precies het pad dat we met elkaar zijn ingeslagen op 19 december 2022 en in het herdenkingsjaar 2023.
Met excuses van mijn voorganger en van de Koning, en met een breed opgezet programma voor erkenning, heling en herstel.
De weg daar naartoe is hobbelig, maar het is wel de weg vooruit.
En het belangrijkste: we zijn onderweg.
We zijn dit met elkaar aangegaan.
Als samenleving.
En daar gaan we mee door.
zo wordt 1 juli nog meer een herdenking van en voor ons allemaal
Met de oprichting van het Herdenkingscomité Slavernijverleden, eerder dit jaar, is een betekenisvolle stap gezet.
Praktisch én symbolisch.
Alleen al omdat deze nationale herdenking op 1 juli hiermee nog diepere en bredere wortels krijgt in de samenleving.
En zo nog meer een herdenking wordt van en voor ons allemaal.
Andere stappen die worden gezet, zijn juist belangrijk op een heel individueel niveau.
Zoals de mogelijkheid voor nazaten om kosteloos je achternaam te wijzigen.
Je eigen naam kunnen kiezen in plaats van de naam die ooit aan je voorouders is opgedrongen, is ook een vorm van vrijwording.
En zo kent het bestrijden van de doorwerking van het slavernijverleden tal van facetten en tal van initiatieven, die allemaal belangrijk zijn.
Dames en heren,
Een van de mensen die zich in het midden van de negentiende eeuw vanuit Nederland hartstochtelijk inzette voor de afschaffing van de slavernij, was de bekende schrijver, dichter en dominee Nicolaas Beets.
Van hem zijn deze dichtregels uit 1853:
Laat de ketens vallen! / Breek, verbreekt het juk! / Vrijheid is voor allen / Noodig tot geluk.
Het is niet moeilijk om in deze woorden het verbreken van de ketenen te horen, dat wij vandaag herdenken en vieren.
Laat dat geluid ons blijven motiveren op de weg vooruit naar erkenning, heling en herstel.
Dank u wel.