Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 30 september 2022
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 30 september 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goeiemiddag. Vanmiddag heeft Vladimir Poetin de annexatie aangekondigd van vier deels bezette regio’s die behoren tot Oekraïne. En dat is een direct gevolg van de schijnreferenda in deze gebieden, waarvan de uitslag al van tevoren door het Kremlin was bedacht. En dat is daarmee een nieuwe inbreuk op de territoriale integriteit van Oekraïne. Het is een cynische methode van Poetin om zijn mobilisatie te rechtvaardigen en de zoveelste escalatie in deze illegale oorlog. En laat glashelder zijn: Nederland zal deze annexatie, net als die bij de Krim, nooit erkennen. De wereld zal niet accepteren dat Poetin met een paar pennenstreken de erkende grenzen verlegt.
De internationale eensgezindheid is groot. En ik heb dat ook vorige week gemerkt in New York bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Dat heel veel landen, heel veel landen, deze expansionistische oorlog afkeuren. We blijven op alle mogelijke manieren druk zetten op Rusland, om de oorlogsmachine van Poetin een halt toe te roepen. Daarom steunt Nederland een nieuw sanctiepakket waaraan nu hard wordt gewerkt. En we blijven Oekraïne met onder meer wapens en humanitaire hulp helpen. Zoals ik maandag ook telefonisch heb gezegd tegen Volodymyr Zelensky.
Poetins oorlog duurt nu ruim zeven maanden. Ja, we zien dat heldhaftige Oekraïense soldaten vooruitgang boeken op het slagveld, maar helaas is het eind van deze verschrikkingen nog niet in zicht. Rusland bezet nog altijd 15 tot 20 procent van het Oekraïense grondgebied, oftewel ruim twee keer zoveel als de oppervlakte van Nederland. Buiten een misdadige aanval op de soevereiniteit en vrijheid van de Oekraïense bevolking is deze invasie ook een directe aanval op de internationale rechtsorde.
We kunnen niet toestaan dat Poetin alles vernietigt wat we na de Tweede Wereldoorlog met elkaar hebben opgebouwd. Daarmee is dit ook onze oorlog. Niet letterlijk, maar we helpen Oekraïne met alle mogelijke middelen om deze strijd te winnen. We hebben geen andere keuze, want Poetin zal niet stoppen na Oekraïne.
Er zijn mensen – ook in de politiek – die vinden dat we Poetin best een beetje zijn zin kunnen geven en die ontkennen dat er problemen zijn. Maar ik denk dat het altijd beter is om de waarheid volledig onder ogen te zien en daar ook naar te handelen. Met de Russische invasie van Oekraïne is een bladzijde in het boek van de wereldgeschiedenis omgeslagen. Mede door deze oorlog leven we op dit moment in onzekere tijden. Veel ontwikkelingen in Oekraïne en de prijsstijgingen van energie, voedsel en grondstoffen hebben we niet zelf in de hand. Wat we als politiek wel kunnen doen, is omgaan met de gevolgen. Wat kunnen we daaraan doen? En wat kunnen we er niet aan doen? Terecht kijken mensen voor oplossingen ook naar Den Haag: naar het kabinet en uiteraard naar de politiek als geheel. Daar zijn wij tenslotte voor. Het kabinet blijft daarom hard werken om ervoor te zorgen dat mensen deze winter niet door het ijs zakken. Zo hebben we naast het koopkrachtpakket op Prinsjesdag ook een prijsplafond voor energie aangekondigd. Aan de uitwerking daarvan wordt nu hard gesleuteld, binnenkort zullen we de Tweede Kamer daarover informeren en natuurlijk ook jullie. En tegelijk houden we oog voor de lange lijnen en de grote vraagstukken van deze tijd: veiligheid, klimaatverandering, ons onderwijs en natuurlijk onze arbeidsmarkt. De wereld is veranderd, maar dat neemt niet weg dat we blijven werken ook aan deze langetermijndoelen.
Volgende week overigens ben ik zelf in Praag bij een informele Europese Raad en zal Sigrid Kaag de persconferentie hier voor mij overnemen.
DE ROOY (NOS)
Het gaat even over een totaal andere zaak. Een aangifte die twee ministers van u vandaag hebben gedaan richting de heer Pepijn van Houwelingen. Hoe kijkt u daarnaar?
RUTTE
Ik steun die aangifte. Het is een persoonlijke aangifte van henzelf die ze als persoon doen. Maar ik steun hen volledig.
DE ROOY
Waarom niet namens het hele kabinet?
RUTTE
Ja, daar zijn allerlei juridische redenen voor. Maar ik steun deze aangifte.
DE ROOY
Is dit een nieuwe manier van hoe het kabinet omgaat met dit soort beschuldigingen?
RUTTE
Dit is hun persoonlijke aangifte. Ze hebben er lang over nagedacht en ik steun ‘m. Maar u kunt er verder geen gevolgtrekkingen uit trekken.
DE ROOY
Nee, dus u staat hier achter maar verder...
WESTER (RTL NIEUWS)
Misschien op hetzelfde onderwerp. Meneer Rutte, u wil nog wel eens een partijleider bellen om even te overleggen. Na alles wat er gebeurd is bij de Algemene Beschouwingen en die tweet van Van Houwelingen, heeft u ook contact gezocht met Thierry Baudet?
RUTTE
Nee. Het is allemaal van een onbeschoftheid en beneden alle niveau dat ik daar geen behoefte aan heb. Kijk, Karien van Gennip en Ernst Kuipers die hebben natuurlijk afgelopen weekend ook gereageerd op die verschrikkelijke tweet waarin, ik ga het allemaal niet herhalen wat in die tweet ziet, dat kunt u zelf bekijken. Die is stuitend, het is een nieuw dieptepunt hoe we in de politiek met elkaar omgaan. En ik kan alleen maar zeggen dat ik hen volledig steun en de afkeuring van die tweets ook deel en ook snap en ook helemaal steun wat zij nu juridisch doen.
WESTER
Maar u heeft niet zoiets van: we moeten het er misschien een keer over hebben, waar ben je nou precies mee bezig?
RUTTE
Nee, dat doe ik niet bij hem nee. Dat is volgens mij zinloos.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Over het onderwerp waar u uw verhaal mee begon. Meneer Rutte, een paar verschillende dingen die daar denk ik mee te maken hebben. Als eerste, u had het over: er zijn politici die geloven dat we Poetin wel een beetje tegemoet moeten komen. Welke politici zijn dat eigenlijk?
RUTTE
U heeft ze in de Kamer gezien van de week. Dus dat is...
DE WINTHER
Kunt u ze met man en paard noemen alstublieft?
RUTTE
Nee, dat laat ik, dat ga ik... U heeft allemaal het debat kunnen volgen, dat is niet aan mij. Maar u heeft ze allemaal kunnen zien bij de Algemene Beschouwingen.
DE WINTHER
Dan bedoelt u Forum voor Democratie?
RUTTE
Ik zou zeggen: kijk naar het debat. U heeft het helemaal gevolgd.
DE WINTHER
Nou, u begint hier zelf over: er zijn politici die die mening toegedaan zijn. Dan zou ik ook graag willen weten wie het kabinet dan beschouwt als de mensen die Poetin steunen.
RUTTE
Ja, nou u heeft het debat kunnen volgen. U noemt één partij waar dat zeker zo van is en verder ga ik daar niet op in. Iedereen kan dat zelf zien. En ik wijs erop dat als je nu zou toegeven aan Poetin en zou denken: ach, als je nou een beetje toegeeft dan gaat misschien die gasprijs omlaag, dat is toch prettig. Dan moet je ook niet raar staan op te kijken dat als hij dadelijk succesvol is in Oekraïne dat uiteindelijk andere landen in Europa ook het haasje worden en uiteindelijk ook wij. Dus dat is echt cruciaal dat we dit afstoppen.
DE WINTHER
Is dit voor Nederland een existentieel gevecht aan het worden?
RUTTE
Voor de hele beschaafde wereld is het existentieel dat hij daar niet wint. En daar moeten we met z’n allen ons uiterste best voor doen.
DE WINTHER
Hij dreigt ook met het gebruiken van een nucleair wapen. Daar werd uw collega Schreinemacher deze week in de Tweede Kamer over bevraagd tijdens het Vragenuurtje. Daar kwam niet echt heel veel over naar voren. Maar het is misschien wel een gerede vraag omdat veel Nederlanders zich wel afvragen of en wat het kabinet precies van plan is als dat soort dingen gaan gebeuren.
RUTTE
Daar geldt natuurlijk Artikel 5. Het één voor allen, allen voor één-Artikel van de NAVO. We hebben overigens die retoriek van uit Rusland vaker gezien. Ik snap heel goed dat mensen daar erg bezorgd over zijn. Maar ze hebben nu meerdere keren daarmee gedreigd. En het is natuurlijk volstrekt onacceptabel om te dreigen met nucleaire inzet. En tegelijkertijd, laten we daar rustig op reageren, de-escalerend. Hij heeft het vaker gedaan. En weet je, het hoofd koel houden is dan het beste.
DE WINTHER
Het gebruiken van een nucleair wapen in Oekraïne, neem ik aan dan, ik geloof dat daar het front is, heeft toch niet zoveel te maken met Artikel 5?
RUTTE
Nee, Artikel 5 zou zijn als het buiten Oekraïne is. Maar de Verenigde Staten en ook de NAVO hebben duidelijk gemaakt dat de inzet absoluut onacceptabel is en onverstandig. Ook als dat ergens anders zou zijn.
DE WINTHER
Dus dat betekent dat als hij dat gebruikt dat dan als een aanval op de NAVO wordt beschouwd?
RUTTE
Dan citeer ik, daar was ik het namelijk volledig mee eens, Jake Sullivan. Hij is de nationale veiligheidsadviseur van de Amerikaanse regering. Die zei: elk gebruik van kernwapens zal catastrofale gevolgen hebben voor Rusland en de NAVO zal resoluut antwoorden. Wat dat is, laten we in het midden. Ik denk dat ze het dan heel goed begrijpen.
DE WINTHER
Maar wat betekent het voor de mensen die niet in de war room zitten zullen we maar zeggen, maar gewoon mensen die in Nederland hun leven leiden?
RUTTE
Dat die, uiteraard begrijp ik, daar bezorgd over zijn. Maar ik zeg tegen die mensen nogmaals: dit is de retoriek die we vaker hebben gezien uit Rusland. Het is een te verwerpen retoriek. Maar het is ook retoriek waarbij enige rust bij de stukken gewenst is.
DE WINTHER
Ja, en dat betekent? Gewoon doorgaan met leven?
RUTTE
Zeker.
DE WINTHER
En je geen zorgen maken?
RUTTE
Het laatste wat hij wil is dat we niet doorgaan met ons leven en wat hij wil bereiken is chaos aan onze kant. Dat gaan we hem niet geven.
DE WINTHER
Maar is zorg terecht?
RUTTE
Zorg mag altijd. Ik snap het dat mensen bezorgd zijn. Maar hij heeft het vaker gedaan en het laat ons redelijk koud die dreiging met dat nucleaire wapen. Maar het is wel helder dat mocht hij toch in een onbezonnen moment verder gaan dan wij nu denken, dan geldt die uitspraak van Jake Sullivan die ik volledig onderschrijf.
DE WINTHER
Nog één ander ding wat eraan gelieerd is. Ik geloof dat Letland, het kabinet daar heeft gezegd: we willen geen Russen accepteren die over de grens proberen te komen omdat ze niet willen vechten voor die oorlog. Onze staatssecretaris voor Asielzaken heeft gezegd dat wij geen Russen gaan terugsturen. Waarom volgen we eigenlijk niet de lijn van de Baltische Staten die toch wel met dit bijltje gehakt hebben de afgelopen decennia?
RUTTE
Nou, we zijn daarover in Europa in gesprek met elkaar. En we hebben als kabinet gezegd: we vinden het belangrijk dat er in Europa een gebalanceerde en gecoördineerde aanpak komt. Dus daar wordt aan gewerkt. Daar werkt de Europese Commissie aan. Waarbij we heel goed kijken: wat zijn onze internationale verplichtingen? Wat zijn ook de eventuele veiligheidsaspecten? Nederland steunt die route. Dus dat we dat voorzichtig en zorgvuldig met elkaar bekijken en gecoördineerd. En dat betekent wel dat we nu een moratorium hebben afgekondigd voor dienstplichtige Russen tussen de 18 en de 27. Dat heeft Van der Burg al in juni gedaan. En dat betekent dat zij tot eind van dit jaar hier kunnen blijven als zij zich in Nederland melden. Dat is een moratorium. Wat het verdere beleid wordt, daar zijn we in Europa ook mee bezig.
DE WINTHER
Maar is er niet wat te zeggen ook voor het argument wat de Letten gebruiken? Namelijk dat mensen die zich de afgelopen zes, zeven, acht maanden in eigen land niet heel erg druk hebben gemaakt over het feit dat hun land bezig is een ander land aan te vallen, mensen te vermoorden en te verkrachten, dat wij die op één of andere manier onderdak gaan bieden?
RUTTE
Nou, sowieso geldt dat het voor deze reservisten geldt dat zij meestal buiten het moratorium vallen, van 18 tot 27. En daarvoor geldt dat als zij vluchten dat zij een normale asielaanvraag moeten doen bij de IND en die beoordeelt die zaak dan individueel. Overigens heeft die groep zich op dit moment nog nauwelijks hier gemeld.
DE WINTHER
Nee, maar we hebben in het verleden wel gezien dat soms dingen nog niet zo heftig kunnen uitpakken en een paar weken later wel.
RUTTE
Zeker, ja maar dat kan.
DE WINTHER
Maar u bent het niet met mij eens dat dat wellicht ongewenst is? Om die mensen hier op te vangen?
RUTTE
We hebben die gesprekken in Europa en ik wil echt met elkaar proberen in Europa tot een gezamenlijk standpunt te komen en daar niet op vooruit te lopen. Dus ik hoor wat u zegt, maar ik reageer daar nog even niet op.
BOVEN (BRUSSELSE NIEUWE)
Ook nog even over de oorlog meneer Rutte. Ik heb een beetje de indruk dat u een gemengde boodschap geeft. Want u heeft het over, u gebruikt hele grote woorden, u heeft het over alle middelen gebruiken, over volstrekt onacceptabel. Tegelijkertijd, u zegt: het is ook onze oorlog maar niet letterlijk. Dus ik zou willen vragen of u daar misschien even de grenzen kunt aangeven...
RUTTE
Wij gaan niet met Nederlandse soldaten daar vechten, dat doen we niet. Maar verder helpen wij ze met militaire middelen, we helpen ze humanitair, we helpen ze met het vinden van wie zit hier achter en ook met bewijsmateriaal verzamelen via het Internationaal Strafhof. Dus op al die kanalen zijn we actief. En we zijn intensief in contact met de Oekraïense regering op alle niveaus. En men weet daar dat het Westen en zeker ook Nederland, men waardeert het zeer wat wij doen. Ook hoe wij proberen in Europa steeds weer ook de collega’s scherp te houden, dat wij schouder aan schouder staan met hen.
BOVEN
En als het existentieel is voor ons dat Poetin dit niet wint, daar kan je toch uit afleiden dat er misschien ook meer nodig is dan alleen helpen op de manier zoals u helpt? Dat zou toch eigenlijk ook een soort verplichting oproepen om dus ook militair zelf betrokken te raken?
RUTTE
Gaan we niet doen, dat is de grens die we getrokken hebben. Dan krijgen we een Artikel 5-situatie tussen de NAVO en Rusland, dus dat doen we niet. Maar we helpen ze wel langs al die andere lijnen. En dat is zeer intensief en je ziet ook het effect daarvan. Dat ze inmiddels een groot stuk hebben terugveroverd in het oosten. Maar er is nog steeds een stuk Oekraïne, twee keer Nederland, zo groot als Hongarije, is er nog bezet.
BOVEN
Ja, oké. Minister Hoekstra had het net bij de uitloop op AZ over een escalatie. Wat is dan de escalatie die u, Nederland, of het Westen, Europese Unie, tegenover de escalatie van Poetin zet?
RUTTE
Dit is een escalatie van zijn kant. Wij doen al heel erg veel. En waar we onder andere nu natuurlijk naar kijken is het achtste sanctiepakket wat in de maak is en wat Nederland zeer steunt.
BOVEN
En dat is een proportionele reactie op een escalatie?
RUTTE
Dat is niet één op één gekoppeld alleen hieraan. Dat was al langer in voorbereiding. Maar het is onderdeel natuurlijk van de totale aanpak van het Westen om de verdere druk op te voeren op de Russische regering.
BOVEN
Een achtste sanctiepakket voor een... Ik vind dat merkwaardig dat als er aan de ene kant dus dingen gebeuren die sinds de Tweede Wereldoorlog ondenkbaar waren, die existentieel zijn voor ons, dat een achtste sanctiepakket... Ik zou iets verwachten wat dan het eerste is hè. Echt ook iets stevigers dan een achtste pakket.
RUTTE
Dat zou de indruk wekken dat we niet heel veel doen al. We doen heel erg veel. Dus de wapenleveranties vanuit Amerika, Engeland, Nederland, Duitsland, Frankrijk, België, andere Europese landen. De Denen, de Finnen, we zijn allemaal zeer daar betrokken. De Polen doen natuurlijk vreselijk veel. Daarnaast inderdaad humanitaire hulp, het meehelpen met bewijsmateriaal verzamelen. Dat is aan de gang. Daarnaast sanctiepakketten die bijten. Waarvan ook inmiddels door Amerikaanse denktanks is vastgesteld dat die een verregaande invloed hebben op de Russische economie en de Russische wijze van leven. En die hele optelsom is enorm. Dit inspireert ons om ermee door te gaan. Dat betekent waar wij kunnen verder helpen met wapens, waar we kunnen verder helpen met humanitair, waar wij kunnen verder helpen ook met het verzamelen van bewijsmateriaal. En inderdaad, ook met sancties.
BOVEN
Tot slot misschien, ik hoorde vanuit Duitsland dat er gewerkt wordt aan de levering van, die dingen heten Fenix, gepantserde voertuigen voor infanterie. Dat Nederland die samen met Duitsland aan het leveren is, net zoals dat ook met de pantserhouwitsers gebeurde een aantal maanden geleden. Wat kunt u daarover vertellen? Is die deal al rond?
RUTTE
Wij zeggen eigenlijk niks over wapenleveranties behalve als we er wat over zeggen. Het feit dat we er nog niks over zeggen betekent dat we er nu nog niks over zeggen.
BOVEN
Maar de Duitsers zeggen er wel wat over.
RUTTE
Nogmaals, wij zeggen er pas wat over als we er wat over zeggen. En heel veel wapenleveranties zeggen we niks over. Wel over die pantserhouwitsers inderdaad. Daar zijn we ook samen met Duitsland heel open over geweest.
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Meneer Rutte, hoe lang denkt u eigenlijk dat onze bevolking solidair zal blijven met Oekraïne als op hetzelfde moment de rekeningen de pan uitrijzen, 20 procent inflatie bijna, de lantaarnpalen op de snelwegen gaan uit. Hoe ziet u die solidariteit van het Nederlandse volk?
RUTTE
Die is tot nu toe enorm omdat Nederland diep voelt als vrij land wat het zou betekenen als het fout gaat in Oekraïne. En zowel voor Oekraïne zelf, dat we zoiets maar een paar uur vliegen van Amsterdam, van Nederland, zouden meemaken. Dat het ene land een ander land koloniseert, een expansionistische oorlog zou winnen. In het scenario dat Oekraïne zou verliezen, wat ik niet verwacht. Maar twee, voelt de gemiddelde Nederlander, is mijn absolute overtuiging op basis van heel veel gesprekken, zeer diep aan dat het daar niet stopt. Dat er vervolgens meer gebeurt en dat uiteindelijk het hele Westen in gevaar is.
ORNSTEIN
U bent dus niet bang voor een soort oorlogsmoeheid onder uw eigen bevolking al?
RUTTE
Nee.
ORNSTEIN
Zijn we nu op de climax van dit conflict? Kunnen we nog veel ergere escalaties verwachten?
RUTTE
Ik ga daar niet over speculeren. Maar we hebben tot nu toe gezien dat Poetin altijd nog dieper kan qua niveau. Maar we hebben... Ik ga niet speculeren.
ORNSTEIN
Want dat was mijn vervolgvraag, u had het over chaos die hij wil creëren. Wat bedoelde u daarmee?
RUTTE
Hij hoopt natuurlijk dat hij in andere landen verdeeldheid kan zaaien. Dat lukt hem niet. Je ziet dat het Westen verenigd is. Dat kost ons geld. Gelukkig is de westerse economie gemiddeld genomen in een goeie conditie uit corona gekomen. Ook Nederland heeft gezonde overheidsfinanciën en een lage werkloosheid. We kunnen gelukkig veel doen om ook de bevolking te helpen in deze moeilijke tijd.
We kunnen niet alles wegnemen, maar wel voor een deel. En dat is niet geld van mij of van de overheid, dat is geld van ons allemaal, wat we met zijn allen ophoesten. En ook dat de economie er zo goed voor staat is een gezamenlijke prestatie. Dus dat macro-voordeel kun je micro inzetten door mensen te helpen met hun energierekening, met andere zaken. Daarmee kan de overheid ook het schild zijn in zo’n tijd, in zo’n periode. Dat zie je ook in Duitsland en in andere landen.
ORNSTEIN
Maar hij kan er ook op inspelen om die EU-landen verder uit elkaar te rafelen?
RUTTE
Dat zou hij willen en dat zullen wij niet laten gebeuren, kan ik hem vertellen. En intussen creëert hij in zijn eigen land natuurlijk de nodige chaos. Dat zie je inmiddels, met de mislukte mobilisatie en de demonstraties en de vele gearresteerde mensen. En dat is natuurlijk ongekend in de recente Russische geschiedenis.
VAN LEEUWEN (BNR)
Eventjes over dus vandaag de annexatie, historische dag, in 2014 was u ook premier, toen werd de Krim geannexeerd. Hoe kijkt u daar dan vandaag op terug?
RUTTE
Ik denk dat het Westen daar meer op heeft gereflecteerd al, dat we ook toen, als je er op terugkijkt, veel steviger hadden moeten reageren dan we hebben gedaan. Ook toen was overigens de reactie stevig, maar niet zo stevig als nu. Ook vanuit Oekraïne zelf, mag je eraan toevoegen, was op dat moment de strijd over het eventueel terugkrijgen van de Krim, over het voorkomen van de bezetting van de Krim heel beperkt tot niet aanwezig. Ook Oekraïne slaat nu een hele andere trom. Het Oekraïense volk is massaal betrokken bij deze oorlog. Het Oekraïense leger en de reservisten leveren bovenmenselijke prestaties, zijn tig keer meer gemotiveerd dan de Russische troepen, dus het is ook een andere situatie in Oekraïne. Maar ook vanuit het Westen denk ik dat we ons veel meer bewust zijn geworden in de loop van de jaren over het risico als je dit zou accepteren.
VAN LEEUWEN
Ja want toen uiteindelijk hebben we het laten lopen, ook die sancties werden wat afgezwakt. Dat kan nu ook, daar wacht Poetin op, of misschien bij de volgende leider?
RUTTE
Ja maar het is nu een totaal andere situatie. De sancties zijn massaal, echt tig keer massaler dan toen. Die zijn overigens maar beperkt afgezwakt, die sancties van toen, maar die waren in hun totale gewicht veel lichter dan wat nu opgeteld gebeurt.
VAN LEEUWEN
Maar gaat dat nooit gebeuren? Kunt u dat hier toezeggen?
RUTTE
We moeten eerst zien hoe die oorlog zich ontwikkelt, dat is natuurlijk niet precies te voorspellen, maar de situatie is totaal anders. Maar ik denk inderdaad dat je de reflectie mag hebben dat de westerse wereld, als je nu terugkijkt op dat moment en ziet wat er sindsdien gebeurd is, dat we toen met elkaar veel steviger hadden kunnen reageren. Maar nogmaals, we worden ook zeer geholpen door het feit dat Oekraïne zelf de strijd voert.
VAN LEEUWEN
Zijn er nog Nederlanders trouwens in Rusland? Ik begrijp dat Amerikanen...
RUTTE
Ik heb daar geen informatie over, dat zou u moeten checken bij BZ.
VAN LEEUWEN
Een vraag ook in de Kamer deze week is: moeten we niet iedereen daar weghalen nu meteen en alles op rood zetten? Want blijkbaar staat het (reisadvies, red.) nog op oranje?
RUTTE
Dat weet ik niet, dat zou ik moeten nagaan, dat heb ik niet bij me nu.
VAN LEEUWEN
Maar vindt u...
RUTTE
Nee maar ik ga niet speculeren, als u zo’n vraag stelt, wil ik eerst de feiten weten en dat heb ik niet paraat. Dus dat moeten we even uitzoeken.
HAGENS (SBS)
Een vraag over de problemen die hier spelen ook als gevolg van de oorlog, als gevolg van beleid. De problemen stapelen zich eigenlijk op. 17,1 procent inflatie, het laatste nieuws van vandaag. U stelde daar afgelopen maandag tegenover dat het heel goed gaat met de economie, lage werkloosheid, lage staatsschuld. Ik vroeg me af, als u de balans opmaakt, hoe vindt u eigenlijk dat het gaat op dit moment?
RUTTE
Slecht. Wat ik zei, maandag in een interview bij Sven Kockelmann, is dat het slecht gaat met Nederland. Dat zie je op dit moment aan de hoge energieprijs, de sterk stijgende inflatie, de sterke stijging van de prijzen. Maar we mogen ook collectief moed putten uit de macro-kracht die we met elkaar hebben. Daar heb je micro niks aan als dat niet bij jou komt, maar macro staan we er heel goed voor en dat betekent dat de regering in staat is die macro-kracht ook micro te vertalen door bijvoorbeeld een prijsplafond in te voeren, wat mensen gaan merken aan hun energierekening. En inderdaad massief te steunen met opnieuw zo’n energietoeslag, verhoging van alle toeslagen zo’n beetje. Althans huur, zorg, kindgebonden budget, verlaagde belastingen, verhoging van de arbeidskorting et cetera.
HAGENS
Wat mij namelijk opviel in dat interview is dat u heel behendig langs alle kritische vragen loopt. En eigenlijk komt het beeld dan over alsof er eigenlijk niet zo veel aan de hand is in het land. Maar u zegt wel: het gaat slecht. Hoe vindt u dat het kabinet het doet?
RUTTE
Het kabinet probeert met man en macht de problemen op te lossen. Ik heb gezegd: er was kritiek dat wij te lang bezig waren met de besluitvorming. Ik denk dat die kritiek terecht was, tegelijkertijd zeg ik: het was ook uiterst complex. Vanaf begin september konden we gelukkig ook werken aan zo’n prijsplafond, dat komt er nu zo snel mogelijk. Dus het kan altijd sneller, maar volgens mij zijn we nu, ook samen met een deel van de oppositie, echt met man en macht bezig om een aantal dingen te doen die belangrijk zijn.
HAGENS
U kreeg een 3,3 van de Nederlandse bevolking. Is dat een terecht cijfer?
RUTTE
Ik laat dat aan de Nederlandse bevolking. En heel eerlijk gezegd, ik zie het en ik baal daarvan. En tegelijkertijd moet ik er ook meteen mee stoppen dan daarover te praten, want volgens mij wil de Nederlandse bevolking, dat is het mandaat dat ik heb gekregen in maart 2021, dat ik nu de problemen, met het kabinet, dat doe ik niet in mijn eentje, maar met het hele team aanpak.
HAGENS
Is het een voldoende of een onvoldoende?
RUTTE
Ik ga niet mijzelf cijfers geven. Die 3,3 neem ik serieus en daar baal ik van nogmaals, ik had liever een mooi cijfer, maar ik kan niet te veel energie gaan steken nu in dat soort cijfers. Want dan had ik niet in maart vorig jaar moeten vragen voor weer een mandaat, wat ik gekregen heb, en ook een geslaagde formatie, zij het traag, maar wel geslaagd uiteindelijk. Nu staat dit kabinet ervoor, en wij zijn zeer eensgezind kan ik u zeggen. Ook vandaag weer lang vergaderd over de uitwerking van alle plannen. Zeer grote mate van overeenstemming hoe we dat moeten doen, dat doen we ook samen met een deel van de oppositie. En daar moet nu mijn energie op gericht zijn, niet op die 3,3.
HAGENS
Als u zegt ‘het gaat slecht met Nederland’, gaat het dan slecht met het land? Gaat het dan slecht met het kabinet? Hoe het kabinet het aanpakt?
RUTTE
Het gaat slecht met Nederland in die zin dat het met de hele westerse wereld nu niet goed gaat, omdat de hele westerse wereld worstelt met hoge inflatie, hoge energieprijzen. En ja dat is natuurlijk niet goed, maar ik zeg er wel nog een keer bij ‘verlies de moed niet’. Want was dit gebeurd in 2010, 2011, dan had je een hele andere situatie gehad toen, met slechte overheidsfinanciën, hoge werkloosheid. Nu een lage werkloosheid, gezonde overheidsfinanciën. Dus we kunnen, en misschien was dat wat ik maandag ook zei en wellicht dan in uw ogen mij te positief liet klinken, dat is het macro-stuk. En dat heb je nodig, want als je dat niet hebt, kun je niet zo veel doen wat we nu met elkaar als Nederland kunnen doen om elkaar te steunen.
HAGENS
Gaat het kabinet naar het WK in Qatar?
RUTTE
Daar moeten we nog over besluiten, hoe en wat we daar doen.
HAGENS
Want Liesje Schreinemacher had afgelopen week een debat over dat Qatar ook nodig was om mensen te evacueren uit Afghanistan. Ook wat betreft energie misschien nog wel de belangen groot zijn.
RUTTE
Qatar is een belangrijke partner. Afghanistan, energie. Maar of en wie daar heen gaan moeten we nog beslissen.
HAGENS
Het komt al dichterbij.
RUTTE
Absoluut. En we zitten allemaal vol spanning. Niet over wie daar heen gaat van ons, maar hoe het team het gaat doen.
BAAZIL (BLOOMBERG)
Meneer Rutte, bent u gesprokken van de verkiezingsuitslag in Italië?
RUTTE
Nou, geschrokken niet want dat heeft ook niet zoveel zin. Ik moet gewoon proberen met Meloni, de waarschijnlijk nieuwe premier een goede relatie op te bouwen. Daar ga ik mijn best voor doen. En ik tel mijn zegeningen. Zij heeft in de campagne in ieder geval over een aantal essentiële zaken, zoals Rusland, de euro, het lidmaatschap van de Europese Unie, rustige dingen gezegd. Die in ieder geval een stuk rustiger zijn dan eerdere uitspraken uit die hoek. Dus ja, ik ga mijn best doen. Uiteindelijk is het de beslissing van het Italiaanse volk wie daar de volgende regering vormt. En kan de Nederlandse bevolking erop rekenen dat wij proberen met zo’n kabinet dan goed samen te werken.
BAAZIL
U was altijd heel positief over de hervormingsplannen die Draghi had aangekondigd gekoppeld aan de coronagelden. Bent u bereid om met een nieuwe regering nog eens naar die afspraken te kijken en te kijken of je dat open kan breken of wat aanpassingen kan maken?
RUTTE
Dat is niet aan ons. De Europese Commissie heeft, dat was een uniek Nederlands verzoek in 2020 bij dat coronafonds, die zijn toen gekoppeld aan alle hervormingsplannen die landen eerder hadden gemaakt om die ook uit te voeren. En Italië is behoorlijk ver gegaan in hun programma gebaseerd op die hervormingsplannen onder Draghi. Op grond daarvan krijgen zij ook de eerste uitkeringen nu uit dat noodfonds. En de Commissie zal steeds in de gaten houden of ze tegenover die uitkeringen ook die hervormingen implementeren. En ik vertrouw erop, deze Commissie zit er strak in, dat zou dat onverhoopt verminderen die hervormingsdrift en zou dat zelfs wegvallen, dat dan ook die uitkeringen stoppen. En zou dat niet zo zijn dan hebben we nog een noodrem. Dat was ook een Nederlandse bijdrage aan die discussie. Dat kwam eigenlijk doordat we überhaupt niet zo voor dat fonds waren. Toen zeiden we: als het er dan komt, koppel dat dan wel aan hervormingen en met een noodrem.
BAAZIL
Maar als de Commissie dus bereid is om het open te breken en nieuwe afspraken te maken met Italië dan steunt u dat ook?
RUTTE
Wacht even, nee dat zou in strijd zijn met hoe het programma in elkaar zit. Het programma is gebaseerd, Next Generation EU en het hele RRF, het herstelpakket, is helemaal gebaseerd op uitkeringen in ruil voor hervormingen. En die hervormingen zijn weer gebaseerd op landenspecifieke aanbevelingen. Dus die ruimte zou de Commissie niet hebben. Maar ik heb ook geen enkele aanleiding om aan te nemen dat de Commissie daar ruimte zou willen pakken.
BAAZIL
Het is democratisch niet een heel gek idee toch dat een nieuwe regering nieuwe accenten wil zetten in plannen gemaakt door een oude regering?
RUTTE
Een enkel accent, ja. Maar het herstelplan ligt er. Dat is gebaseerd op de eerder door de Commissie uitgebrachte adviezen over welke landenspecifieke aanbevelingen zijn er nodig.
BAAZIL
Dus kleine accenten, schrille wijzigingen, dat is wel mogelijk?
RUTTE
Daar zeg ik niks over, want het is aan de Commissie om dat te doen met Italië. Voor Nederland geldt dat wij steeds de uitkomst van dat gesprek in landen, implementatiebesluiten zoals dat heet, zullen beoordelen. Tot nu toe heeft de Commissie dat voortreffelijk gedaan, vind ik oprecht. Ook bij Nederland, daarom waren we zo laat, we moesten eerst de formatie afronden. Waren uiteindelijk zelfs de laatsten, maar is ook nu rond gekomen gelukkig. Dat doen ze gewoon goed. Dus ik heb helemaal geen aanleiding om aan te nemen dat zij daar zullen verslappen.
BAAZIL
U noemde die handrem al, daar heeft u destijds nachtelijk heel lang over moeten onderhandelen. Heeft u toen daarvoor gevochten met dit soort situaties in gedachten?
RUTTE
In algemene zin, mocht er toch een verslapping optreden in de focus om die hervormingen af te dwingen dat je dan als Nederland de mogelijkheid hebt om te zeggen bij bepaalde uitkeringen: nee, dit kan niet.
BAAZIL
En u bent ook bereid om aan die rem te trekken?
RUTTE
Ja, maar ik heb geen aanleiding om aan te nemen dat dat nodig is. Want dat zou de indruk wekken dat ik bij de Commissie nu zou oproepen iets, dat is helemaal niet nodig. Ik vind dat de Commissie het goed doet.
BOVEN
Er komt net nieuws binnen dat Zelenksy officieel het lidmaatschap van de NAVO heeft aangevraagd. Ik vroeg me af of u daar een reactie op heeft?
RUTTE
Nee, ik ga niet tijdens een persconferentie, dat doe ik nooit.
BOVEN
Hij zegt: we zijn feitelijk al allies, bondgenoten, dus laten we dat ook gewoon dan juridisch vastleggen.
RUTTE
Maar ik ga niet tijdens de persconferentie reageren op de nieuwste ontwikkelingen.
BOVEN
Het zou een vorm van escalatie kunnen zijn die misschien past?
RUTTE
Ik verwijs naar het vorige antwoord.
HARTOG (AD)
Sorry, nog even een nabrander over Qatar. Waarom bent u daar eigenlijk nog niet uit, hoe we daarmee om zullen gaan?
RUTTE
We hebben andere dingen op dit moment aan snee, dan bedoel ik het prijsplafond, stikstof, asiel, dus...
HARTOG
Maar het heeft niks te maken met bijvoorbeeld, er zijn al heel wat landen, volgens mij Michel ook al, gaan vragen om meer vloeibaar gas bijvoorbeeld aan Qatar. Heeft het daarmee ook te maken wellicht?
RUTTE
Nogmaals, we moeten er nog over besluiten en er is geen, voor zover ik weet, ik ben er ook niet bij betrokken tot nu toe. Ik heb niet de indruk dat daar een politiek probleem ligt ofzo. Daar is mij niks van bekend.
HAGENS
Kristie Rongen zei deze week dat ze u graag zou willen interviewen. Staat u daarvoor open?
RUTTE
Nou ja, er is contact, ik heb heel plezierig contact met haar. Maar dat soort gedachten daar moeten we nog eens even goed naar kijken. Dank u wel, goed weekend.