Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 5 september 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 5 september 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
SCHOOF
Vandaag hebben we in de minsterraad onze nieuwe collega’s mogen verwelkomen. Zes ministers en vijf staatssecretarissen zijn vanochtend ten overstaan van de Koning beëdigd. Ik ben blij dat we als kabinet nu weer op volle sterkte zijn. En mijn waardering is groot voor het feit dat de nieuwe bewindspersonen bereid zijn gevonden om zich de resterende demissionaire periode in te zetten voor Nederland.
En zij mochten vandaag in de ministerraad meteen op een rijdende trein springen. Want zojuist hebben wij met elkaar een aantal besluiten genomen, waarvan ik er hier enkele zal toelichten. Een goed en aantrekkelijk klimaat voor ondernemers is de basis voor een florerende economie. We krijgen echter al langere tijd signalen uit het bedrijfsleven dat ons ondernemingsklimaat onder druk staat. Dat heeft niet in de laatste plaats te maken met de hoge regeldruk waar veel ondernemers tegenaanlopen. Regels die ondernemerschap niet stimuleren, maar vaak juist in de weg staan en die bovendien veel tijd opslokken en hoge kosten met zich meebrengen. Vandaag komt het kabinet dan ook met een nieuwe aanpak om deze administratieve lastendruk terug te dringen. De bedoeling is dat we al vóór de zomer van ‘26 zorgen voor het schrappen of verminderen van de druk van 500 regels. Ook komt er een nieuwe taskforce met ondernemers en beleidsmakers om verder aan de slag te gaan met het verminderen van de regeldruk.
Daarnaast ben ik blij te kunnen melden dat de ministerraad vandaag heeft ingestemd met het aanvullende Zorg- en Welzijnsakkoord met de verschillende zorgpartijen. Een belangrijke stap om de uitvoering van het bestaande Integraal Zorgakkoord te versnellen en de zorg en ondersteuning van mensen toegankelijker en toekomstbestendiger te maken. Dat doen we onder meer door het stijgende arbeidsmarkttekort aan te pakken en de wachttijden terug te brengen. Maandag zal de minister van VWS het akkoord namens het kabinet ondertekenen.
Vandaag heb ik de ministerraad ook bijgepraat over de bijeenkomst van de Coalition of the Willing, gisteren in Parijs. Hier hebben we gezamenlijk bevestigd dat wij als Europese landen onze verantwoordelijkheid zullen nemen in het geval van een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland, zodat het land met een geruster hart de onderhandelingen in kan gaan en zich daarbij verzekerd weet van onze ruggensteun. De kern van de veiligheidsgaranties is en blijft een sterk Oekraïens leger, dat wij zoveel mogelijk zullen ondersteunen. Daarnaast hebben de betrokken landen de afgelopen maanden veel huiswerk gedaan en de militaire planning is inmiddels afgerond. We weten dus wat de mogelijkheden zijn van de verschillende Europese landen waar het de bredere veiligheidsgaranties voor Oekraïne betreft. En het is van groot belang dat Europa en de VS hierbij samen optrekken. Daar wordt op dit moment volop aan gewerkt. Nederland is steeds nauw betrokken geweest bij het militaire planningsproces, en is een van de landen die heeft aangegeven in staat te zijn om bij te dragen. Veiligheidsgaranties zijn belangrijk voor de vrijheid en veiligheid van Oekraïne, maar – en ik blijf het herhalen – óók voor onze eigen vrijheid en veiligheid. Een daadwerkelijk besluit over onze eventuele inzet zullen wij zorgvuldig nemen, dat heb ik ook meerdere keren gezegd en vanzelfsprekend in nauw overleg met de Kamer. Stap één is en blijft dat Rusland aan de onderhandelingstafel moet komen en zich bereid moet tonen om te komen tot een staakt-het-vuren en vrede. De recente Russische aanvallen op Oekraïne stemmen weinig hoopvol. Maar dit maakt ons des te vastberadener. Vastberaden om de druk op Rusland te blijven opvoeren, onder meer door sancties. En vastberaden om Oekraïne te blijven steunen, nu en in de toekomst.
JONKER (NOS)
Meerdere Tweede Kamerleden wezen er in het debat eind vorige maand op dat ze niet willen dat kabinetsleden nu campagne gaan voeren vanuit het kabinet. U beloofde toen terughoudendheid en bescheidenheid. Ziet u die bescheidenheid ook terug als u nu kijkt naar die optredens van uw demissionaire ministers?
SCHOOF
Nou, ik zie ministers die bezig zijn met datgene waarvoor ze ook zijn aangenomen. Namelijk te zorgen op te komen voor de diverse vakgebieden waar zij minister op zijn.
JONKER
Zegt u er dan wel eens wat van, bijvoorbeeld als een demissionair minister weer eens in een praatprogramma zit en over van alles en nog wat heeft meegepraat? Is dat niet ook campagnevoeren vanuit die rol?
SCHOOF
Nou, ik denk dat ministers moeten zich heel goed realiseren dat ze minister zijn. Maar er zijn ook mensen die voor de partij werken en die in de campagne ook een rol kunnen spelen. Maar daarbij mogen ze nooit vergeten dat ze minister zijn. Overigens heb ik dat vanochtend in de ministerraad, ik mag natuurlijk niet te veel zeggen over de ministerraad, maar heb ik daar, eigenlijk niks eigenlijk, maar heb ik voor dit specifieke punt aandacht gevraagd. Laat ik het zo eens heel netjes formuleren.
JONKER
Omdat u het uit de hand vond lopen?
SCHOOF
Nee, omdat ik loop al lang rond in Den Haag - net als u - en ik weet dat in de periode van de campagne er altijd iets meer ruimte is voor bewindslieden omdat ze ook uiteindelijk allemaal partijlid zijn, op een enkele uitzondering na en daar moet je ook wat ruimte voor geven. Maar ze moeten nooit vergeten dat ze minister zijn. En dus gaat het niet om het campagnevoeren, maar gaat het om het ministerschap. En daar moeten ze aan werken en die besluiten nemen wij de ministerraad.
JONKER
Wordt er vanuit de ministerraad ook campagne gevoerd? Want ik vraag dit alles eigenlijk, omdat ik opkeek van een van de persberichten. U begon er net ook over, over die regeldruk verminderen. Is dat niet ook campagnevoeren?
SCHOOF
Nee, dit is een plan waar al langer aan werd gewerkt. Wat niet gekomen is nu in het kader van de verkiezingen. Absoluut niet. De druk die bedrijven voelen op de regeldruk is ook groot. Hebben we er meerdere keren ook in het kabinet over gehad. En dit stuk van, in dit geval het plan van de minister van EZ, is ook op de gebruikelijke manier op stand gekomen. Langs ambtelijk overleg, langs de onderraad en de ministerraad. Maar het is een belangrijk onderwerp. En dat kan dus ook nu gewoon naar buiten. Want het is ook een onderwerp wat de Nederlandse samenleving aangaat.
JONKER
Maar iedereen vindt dat een belangrijk onderwerp. Maar in dat persbericht staat over regeldruk: het terugdringen daarvan is al jaren een favoriet gespreksonderwerp, maar nu is het tijd voor concreet resultaat. Maar ja, concreet. U heeft in de ministerraad afgesproken dat u wil dat er eind volgend jaar 500 regels zijn aangepakt. Afgelopen half jaar heb ik nagevraagd, zijn er vier regels aangepakt. Dus u heeft vooral afgesproken dat u iets wil gaan doen. Dat is toch geen concreet resultaat? Dat is toch PR, marketing? Dat is toch campagne?
SCHOOF
Nee. Het is duidelijk maken wat je doelstelling is. En dat die doelstelling ook helder en concreet moet zijn.
JONKER
Maar dat is als je begint met een kabinet.
SCHOOF
Zoals wij er ook met elkaar over hebben gesproken is dat regeldruk is iets - en ik weet het ook nog wel uit mijn eigen loopbaan - dat is het lastigste om te verminderen. Dat zit op diverse onderwerpen. Dit gaat over de regeldruk die te maken heeft met ondernemers. Waar ondernemers steen en been over klagen. En dan is het ook aan het kabinet, ook al zijn we demissionair en ook al zijn er verkiezingen en is de campagnetijd ongeveer aanstaande, is het ook aan het kabinet om wel op deze punten door te blijven gaan als dat kan. Ook als een logische uitkomst van een proces wat we de afgelopen periode hebben doorlopen. Waarbij het ook belangrijk is om daar in die zin concreet aan te werken, dat we echt proberen een plan op te zetten wat resultaat oplevert.
JONKER
Maar het is toch ook aan het kabinet om meer te doen dan alleen afspraken te maken over wat je wil gaan doen. Maar ook iets echt gaan doen.
SCHOOF
Ja, dat gaan we dus ook doen. Door die heldere doelstelling. Door daarover met de ondernemers gaan praten om te zorgen dat we ook die regels weghalen die voor ondernemers ook de grootste last zijn en door ook in het kabinet hier afspraken over te maken en een commitment over te hebben, van alle leden van het kabinet om te zorgen dat we deze regels daadwerkelijk gaan verwijderen en niet, want zo gaat het altijd met regelverwijderingsprocessen, iedereen kan namelijk perfect uitleggen dat de regel bij de ander weg moet, maar de regel bij zichzelf moet blijven bestaan. En dat willen we doorbreken en dat is wat we nu gaan doen als kabinet.
JONKER
Ja, dat gaan we doen, maar u heeft het nog niet gedaan, maar het persbericht wordt al wel verstuurd en u refereert er alvast aan. Dat is toch PR, dat is toch campagne?
SCHOOF
Nee, dat is geen campagne, dat is geen PR. Maar goed, ik geloof dat ik nu de klassieke communicatiefout maak door elke keer te gaan roepen dat het het niet is. Dus laat ik dan weer een andere tekst gebruiken. Nee, dit is gewoon werken aan datgene waarvoor de regering is aangesteld, namelijk als er daadwerkelijke concrete noden zijn, daar iets aan te doen. En dit is echt iets in het licht van het ondernemersklimaat dat de ondernemers ontzettend dwars zit en daarom deze aanpak.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Ja meneer Schoof, luisteren die ministers eigenlijk wel naar u?
SCHOOF
Ja, ik weet niet waar deze vraag vandaan komt, dus die heeft geen enige context.
DE WINTHER
Nou, aansluitend op de vorige, want de positie van u is natuurlijk helder. U heeft aangegeven dat er geen campagne zou worden gevoerd. Maar ja, iedereen weet ook wel dat deze ministers niet op een of andere manier worden weggestuurd langzamerhand. Dus ja, die kunnen eigenlijk toch een beetje doen waar ze zelf zin in hebben, toch?
SCHOOF
Nee, ze zijn minister. We hebben éénheid van kabinetsbeleid en daar zal ik ook op blijven toezien.
DE WINTHER
Ja, en u vond het daarom wel kennelijk nodig om er nog een keer aandacht voor te vragen?
SCHOOF
Ja, omdat je weet, in campagne tijdens het altijd heel verleidelijk, dat de ministers iets meer ruimte nemen en dan is het denk ik belangrijk om daar ook in de gesprekken even aandacht voor te vragen dat ze zich blijven realiseren, zeker nieuwe bewindspersonen die niet met de ervaring aankomen zoals we inmiddels met elkaar hebben opgebouwd, dat ze zich realiseren dat ze primair minister zijn en secundair partijlid.
DE WINTHER
Maar u heeft het een week geleden in de Kamer gezegd. Was het nu alweer nodig om iedereen na te herinneren?
SCHOOF
Nee, maar we hebben vandaag een flink deel van de ploeg vernieuwd. Daar ben ik overigens buitengewoon blij om, dat het ons gelukt is, dat de partijen ook in staat zijn geweest daarvoor de kandidaten aan te dragen en dan is het ook logisch om daar even aandacht aan te besteden, zoals ik ook aandacht heb besteed aan de orde zoals we die in de ministerraad willen hebben.
DE WINTHER
Oké, dus het was niet nodig om de reeds bestaande bewindspersonen er op te wijzen?
SCHOOF
Nee.
DE WINTHER
Even een vraag over Parijs waar u was. Het is me niet helemaal helder wat u nou precies heeft toegezegd. Want u zegt aan de ene kant dat Nederland zich heeft gecommitteerd. Aan de andere kant zegt u wat we gaan doen, dat gaan we nog heel zorgvuldig naar kijken. Kan je dan eigenlijk wel een commitment afspreken?
SCHOOF
Ja, want er is een, laat ik het zo zeggen, collectief commitment afgegeven. Dat wil zeggen dat de militaire plannen zoals die er liggen, dat we daar politiek van hebben gezegd wat zijn de goede plannen. Op die manier kunnen wij serieus de veiligheidsgaranties voor onze rekening nemen. Dat is één. Twee, deze stap, politiek commitment was ook noodzakelijk is om de volgende stap, namelijk het invullen van Amerikaanse ondersteuning ook daadwerkelijk voor elkaar te krijgen, omdat de Amerikanen, ik denk terecht ook zeggen: Europa moet eerst zorgen dat ze hun eigen zaken op orde hebben en dan gaan wij met hun samenwerken om te uitwerken. Dat gaat ook nu gebeuren. Drie, het besluit over wat elk land nu precies bijdraagt, dat besluit moet nog door heel veel landen worden genomen. We hebben aangegeven wat we technisch kunnen, maar de vraag wat we daadwerkelijk willen, dat is een besluit dat we en in het kabinet nog moeten nemen en vervolgens in de Kamer. En dat echte besluit, over die hele precieze bedoeling, die kunnen we eigenlijk pas nemen als ook aan de randvoorwaarde voldaan is die hiervoor noodzakelijk is, namelijk een staakt-het-vuren of een vredesakkoord.
DE WINTHER
Maar waar ontleende u precies het mandaat aan om een groen licht te geven voor een collectief commitment in Parijs? Is er achter de schermen contact geweest met fractievoorzitters van partijen voor het mandaat?
SCHOOF
Dat is in dit geval denk ik niet nodig. We hebben altijd gezegd dat we Oekraïne politiek, militair, financieel steunen. In dat licht is er geen enkele concrete individuele toezegging vanuit Nederland gedaan, maar hebben we wel met elkaar gezegd dat dit plan goed genoeg is. Dat met dit plan, als we daar invulling aan kunnen geven met elkaar en dat kan ook nog in diverse variaties worden vormgegeven, dat we met dit plan, Zelensky, goede onderhandelingen aan kan en vooral ook we met de Amerikanen het gesprek kunnen voeren over hun ondersteuning en hun achtervang wat ook noodzakelijk is voor de uitwerking van het plan.
DE WINTHER
Is het nog mogelijk dat Nederland niet meedoet als er straks iets wordt afgesproken?
SCHOOF
Kijk, uiteindelijk gaat de Kamer erover.
DE WINTHER
Dus het antwoord is ja?
SCHOOF
Dus de Kamer is hier toch leidend. Maar wij zullen als kabinet een eigen besluit nemen en met dat besluit ook naar de Kamer gaan. Maar ik heb ook gezegd dat als ik de discussies van de afgelopen periode volg, zowel als het gaat over de NAVO-norm, maar ook discussies over de Oekraïne, dan denk ik dat de manier waarop wij dat kunnen invullen dat ik uiteindelijk die debatten met de Kamer met vertrouwen tegemoet zie.
DE WINTHER
Ja, nu meende ik dat ik gisteren ook voorbij zag komen dat de Amerikaanse president na afloop van die ontmoeting ook nog heeft ingebeld of zo?
SCHOOF
Klopt.
DE WINTHER
Hoe ging dat?
SCHOOF
In klein gezelschap hebben we daarna met de Amerikaanse president gebeld. En daar was ook Steve Witkoff bij, de grote onderhandelaar en onder leiding van president Macron en ook daar zijn we, zeg maar de afdronk is dat Amerika nu samen met Europa die uitwerking doet op welke manier zij ook in die veiligheidsgarantie betrokken worden. Dat is één. Twee, op welke manier er meer druk kan worden uitgeoefend op Rusland om te zorgen dat Rusland echt daadwerkelijk aan de onderhandelingstafel verschijnt. Want voorlopig zien wij nog geen enkele beweging vanuit Rusland die dat dichterbij brengt.
DE WINTHER
Ja, en maakten de Amerikanen enkele aanvullende of terugtrekkende bewegingen ten opzichte van wat u nu met hem heeft besproken?
SCHOOF
Nee, dat was niet het gevoel aan tafel. Daarom heeft u ook waarschijnlijk gezien dat de verschillende regeringsleiders ongeveer dezelfde boodschap hadden.
DE WINTHER
Maar je weet het maar nooit tegenwoordig, dus ik vraag het maar even.
SCHOOF
Ja, maar laat ik zeggen, de boodschap van alle regeringsleiders was hier eigenlijk na afloop hetzelfde. Namelijk deze twee punten die ik net zei, steun van de Amerikanen voor de veiligheidsgaranties, uitwerking hoe dat vorm krijgt, twee, hoe zetten we druk op Rusland, zodat ze daadwerkelijk aan de onderhandelingstafel komen.
DE WINTHER
Oké, en even voor de zekerheid, dat selecte gezelschap, daar zat u ook bij?
SCHOOF
Ja, daar zat ik ook bij. Anders wordt het moeilijk om daarover te praten, alsof ik erbij zit. Ik begrijp dat het wantrouwen toeneemt, maar nee.
DE WINTHER
Nou, gewoon vragen stellen.
SCHOOF
Nee, maar ik zat daarbij. Dus dat waren degenen die fysiek in Parijs aanwezig waren, plus een aantal die ook via de telefoon inbelden. En daaronder president Trump.
WESTER (RTL)
Ja, meneer Schoof, als ik nog even mag, terug naar die vermindering van de regeldruk. 500 regels schrappen voor de zomer van 2026. Volgens het bericht is dat 20% ongeveer van het totaal. Praat je over 2500 regels. Om het een beetje concreet te maken, kun je een paar voorbeelden geven van regels waarvan u zegt, nou, die kunnen we wel schrappen.
SCHOOF
Dan moet ik toch heel even mijn papiertje erbij pakken, maar dat zult u mij ongetwijfeld niet kwalijk nemen, want dit is toch allemaal niet gering. Dan had ik het nog zo keurig aangegeven.
WESTER
Het hoeft niet alle 500 te zijn hoor.
SCHOOF
Nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee, dat zal ik ook niet doen. Maar er wordt daarbij gedacht aan de rapportageverplichting werkgebonden personeel mobiliteit, de algemene verordening gegevensbescherming, regels over re-integratie van zieke werknemers en de bijschrijfplicht in de horeca. Om maar een willekeurige greep te doen. Maar belangrijk is, we gaan daar ook met het bedrijfsleven over spreken. Is ook voor een deel al gebeurd. Dat betekent ook dat we dat heel nauw samen met het bedrijfsleven zullen doen en met de verschillende departementen.
WESTER
Die regel als het gaat om de mobiliteit bijhouden van het personeel, die is net ingevoerd. Bijhouden van hoeveel kilometer rijdt iemand en is dat op benzine, diesel of elektrisch, kan alweer in de prullenbak?
SCHOOF
Dat is een van de dingen waar nu naar gekeken wordt of dat kan. Omdat die administratieve druk zo ontzettend groot is en daarmee de kosten. En dat is de reden waarom daarnaar gekeken wordt.
WESTER
Nu per 1 juli zijn er weer 30 nieuwe regels ingevoerd. Dan blijft het wel een beetje dweilen met de kraan open zou je kunnen zeggen. Komt er ook iets van een soort nieuwe regel stop? Of één nieuwe erbij en een paar andere weg?
SCHOOF
Nou ja, we hebben eigenlijk geconstateerd dat al die processen in het verleden maar mager resultaat hebben opgeleverd. En daarom dat we hebben gezegd, we willen het zo concreet zou ik bijna zeggen, op die 500 zetten in overleg met het bedrijfsleven om te kijken of we dat voor elkaar kunnen boksen. Omdat alle anderen, eigenlijk de afgelopen periode als je alles bij elkaar optelt zijn we de afgelopen, hebben we alleen maar meer regels gekregen dan minder. Dan zijn de kosten voor het bedrijfsleven alleen maar toegenomen.
AKKERMAN (WNL)
Ja, meneer Schoof. Hoe goed bent u eigenlijk met namen en gezichten?
SCHOOF
Krijgen we nu de quiz?
AKKERMAN
Als ik bijvoorbeeld vraag wie nu de staatssecretaris van onderwijs is, dan zegt u?
SCHOOF
Becking.
AKKERMAN
En de staatssecretaris voor rechtsbescherming?
SCHOOF
Zo zeg, we gaan echt helemaal. Rutte. Oké, ja, oké.
AKKERMAN
Ik ga het niet allemaal doen.
SCHOOF
Zo, ik ben weer geslaagd. Dat scheelt weer.
AKKERMAN
Eentje daarvan was niet nieuw, Sandra Palmen. Zij mag na een heel kort intermezzo terugkomen op toeslagen. Hoe is dat precies gelopen?
SCHOOF
Zij is door beide partijen gezamenlijk gevraagd. En daar heeft ze ja op gezegd. En in het kader van het herstel toeslagen ben ik daar eerlijk gezegd heel erg blij mee. En ik begrijp dat ook de ouders er heel blij over zijn. Zodat we continuïteit op dit belangrijke hersteldossier hebben. En mevrouw Palmen heeft daartoe wel haar lidmaatschap opgezegd, heb ik begrepen, zodat ze ongebonden deze taak op zich kan nemen.
AKKERMAN
Was dat laatste, was dat een vereiste vanuit VVD en BBB of vanuit het kabinet?
SCHOOF
In ieder geval is het iets wat mevrouw Palmen meteen gedaan heeft. En ik denk dat dat wel verstandig is, omdat ze ook door die twee partijen gevraagd is. En ik denk dat het wel handig is als je geen partijenlidmaatschap hebt.
AKKERMAN
Ja, maar was het een vereiste, wat jullie betreft?
SCHOOF
Nee, mevrouw Palmen heeft dat meteen gedaan. Dus dat is niet in de vorm van vereisten over en weer gekomen. Dat gebeurde eigenlijk, ik zou bijna zeggen, simultaan.
AKKERMAN
Ja, nu zei zij zelf ook net, dat zij bij u had aangegeven dat ze wel aan wilde blijven. Dus wat was uw rol dan in het proces?
SCHOOF
Dat ik dit nadrukkelijk aan de partijen had meegegeven.
AKKERMAN
U heeft een soort balletje opgegooid bij de partijen van denk hieraan?
SCHOOF
Ik heb het nadrukkelijk aan beide partijen meegegeven.
AKKERMAN
Oké. Dan vroeg ik me nog af, toen de vorige keer het kabinet viel, toen waren er ook een aantal bewindspersonen die wilden aanblijven, bijvoorbeeld Ingrid Coenradie. Toen kon dat niet, nu kan dat dus blijkbaar wel. Ja, waarom kan het nu wel en toen niet?
SCHOOF
Nou, dat moet u aan de partijen vragen, want die dragen vanuit hun partijen de mensen voor. En in dit geval hebben twee partijen, die nog in het kabinet zitten, namelijk de VVD en de BBB, gezamenlijk besloten mevrouw Palmen voor te dragen.
AKKERMAN
En vorige keer was dat niet bespreekbaar?
SCHOOF
De vorige keer waren er, vanuit de drie partijen, is er geen overeenstemming, ik weet niet eens of ze ertoe zijn gekomen, maar is er geen overeenstemming, heb ik kunnen constateren, om iemand voor te dragen.
KEULTJES (ALGEMEEN DAGBLAD)
Misschien een beetje in het verlengde hiervan, de nieuwe bewindslieden. U heeft ook een nieuwe minister van onderwijs, waar al meteen veel over te doen was, over een oude tweet van hem. U reageerde op Kamervragen dat u daar eigenlijk nog niets over kon zeggen, want hij was nog geen minister. Inmiddels is hij dat wel. Wat heeft u nu te zeggen?
SCHOOF
Nou, dat hij vanochtend volgens mij als minister sorry heeft gezegd. En dat lijkt mij een uitstekende manier en bovendien heeft hij ook gezegd, zoals ik het overigens ook in mijn brief heb geschreven, dat elke bewindspersoon geacht wordt het beleid van het kabinet te ondersteunen en het beleid van het kabinet is ten aanzien van de LHBTQ-gemeenschap buitengewoon helder. Namelijk iedereen moet vrij kunnen zijn wie hij wil zijn.
KEULTJES
Dat zei minister Moes ook vanochtend. Tegelijkertijd zei hij sorry over het feit dat hij als hij mensen pijn had gedaan en niet per se over zijn bericht. Ik betreurde de ontstane ophef.
SCHOOF
Nou, wat mij betreft is hiermee de zaak afgedaan. Ik denk dat het belangrijk is dat hij als minister gewoon vol onderschrijft. En ik vind sorry ten aanzien van dit prima.
KEULTJES
Nog even terug naar uw bezoek gisteren aan Parijs. Was u heel gelukkig met de manier waarop president Macron dit aankondigde? En dan doel ik vooral op…
SCHOOF
Ja, ik wou zeggen, heb ik even weer context nodig.
KEULTJES
Hij zei van we gaan Oekraïne te hulp schieten, te land, te zee en in de lucht. En hij wekte een beetje de indruk alsof morgen al de eerste troepen naar Kyiv zouden reizen. Vond u dat een beetje voorbarig?
SCHOOF
Nou, zo heb ik het niet, maar ik heb niet zijn persconferentie letterlijk gevolgd, maar laat ik even de feiten spreken. Het gaat natuurlijk over land, zee en lucht. Dat moge duidelijk zijn. Dat zit in het militaire plan. En dat militaire plan, dat wordt geactiveerd op het moment dat er een staakt-het-vuren is en dat gaat dus niet over vandaag of morgen. Nu gaat het erover Amerikanen aan boord, steunen en dan kan Zelensky verder de gesprekken voeren.
KEULTJES
En gaat Nederland dan ook ter land en in de lucht en in de zee op al die vlakken meedoen? Of doet Nederland mee in een deel van die plannen?
SCHOOF
Nou, dat zijn onderwerpen die we in het kabinet nog zorgvuldig moeten bespreken en vervolgens aan de Kamer zullen doen. Maar het is dan echt pas aan de orde op het moment dat ook een artikel-100-verzoek aan de orde zou zijn. En dat is er dit moment niet aan de orde.
KEULTJES
Nu gaat die eventuele militaire steun niet in NAVO-verband zijn, omdat niet alle NAVO-partners eraan mee willen doen. Is dat nog een bezwaar mandaatrechtelijk gezien?
SCHOOF
Nou, dat betekent dat er goed moet worden gekeken hoe het mandaat kan worden vormgegeven en ook hoe de politieke governance van deze coalitie kan worden vormgegeven. Dat is een van de dingen die nu met de spoed wordt uitgewerkt, nu het militaire plan politiek geaccordeerd is.
KEULTJES
En hoelang duurt dat nog, denkt u?
SCHOOF
Ja, dat zal een kwestie van een aantal weken zijn. En ik denk dat we die tijd ook hebben. Nogmaals, ik zie bij president Poetin geen enkele bereidheid om daadwerkelijk tot vrede te komen. Maar als het nodig is, kan dat snel.
WIERINGA (ANP)
Meneer Schoof, nog even over dit onderwerp. Het politieke, het militaire plan waar in Parijs commitment voor is uitgesproken, klopt het dat het alleen kan ingaan bij een staakt-het-vuren?
SCHOOF
Ja, dat is nadrukkelijk de voorwaarde. Dit is een plan dat is opgezet voordat Zelensky de onderhandelingen met Poetin heeft, zodat hij weet dat hij kan rekenen op die veiligheidsgaranties, maar die hangen dus direct samen ermee.
WIERINGA
Dus als er eventueel Nederlandse militairen naar Oekraïne zouden gaan, dan zou dat in feite alleen kunnen met instemming van Poetin?
SCHOOF
Nou, dat is weer een andere draai. Poetin bepaalt niet de termen op grond waarvan wij onze inzet geven. Tegelijkertijd zal de politieke situatie die dan ontstaat en ook de ruimte die in de onderhandeling wordt gegeven natuurlijk een factor spelen. Maar die veiligheidsgarantie is juist bedoeld om Zelensky ten opzichte van Rusland een goede onderhandelingspositie te geven en dat hij niet afhankelijk is van het Russische gedrag of als er een keer vrede komt, dat hij dan gewoon weer zijn gang kan gaan, omdat er geen veiligheidsgaranties zijn. En onderdeel van die veiligheidsgarantie overigens, blijven we maar herhalen, is een sterk Oekraïens leger. En daar zullen we ons dus ook blijvend voor inzetten.
WIERINGA
Oké, dus u zegt dat dat plan uit Parijs niet direct onderdeel hoeft te zijn van een akkoord waar dat staakt-het-vuren uit bestaat?
SCHOOF
Ja, je weet nooit waar uiteindelijk de gesprekken over gaan. Maar dit, de veiligheidsgaranties die we nu in de coalitie hebben opgesteld zijn nadrukkelijk bedoeld om als er een staakt-het-vuren of vrede komt, dat Oekraïne weet waar ze op kunnen rekenen met die veiligheidsgaranties en daarmee ook Rusland buiten de grens van Oekraïne houdt in combinatie met dat sterke Oekraïense leger. Daar is het op gebaseerd en daarna is het aan de onderhandelende partijen om te bepalen hoe ze die vrede uiteindelijk maken.
WIERINGA
En of Oekraïne überhaupt gebruik maakt van dit aanbod van Europese landen?
SCHOOF
Ja, het moge duidelijk zijn, u heeft ook het commentaar van Zelensky gezien. Dit is voor Zelensky uitermate essentieel en dat snap ik ook wel, want de Russische agressieoorlog en de Russische opbouw van het leger gaat maar door. En ik snap heel goed dat die veiligheidsgaranties en inclusief zeg maar Amerikaanse ondersteuning, met het sterke Oekraïense leger, de enige manier zijn op grond waarvan je een reëel gesprek met Poetin kan gaan voeren van de kant van Zelensky.
WIERINGA
Poetin zegt Europese militairen in Oekraïne zullen een doelwit zijn. Neemt u dat serieus?
SCHOOF
Je moet alles serieus nemen wat hij zegt en tegelijkertijd we moeten ons daardoor niet laten intimideren. Het is ook om een retoriek voorafgaande aan de onderhandelingen. Uiteindelijk zullen de onderhandelingen bepalen wat er gebeurt.
WIERINGA
Wat zou u nu zeggen tegen ouders die zich afvragen ‘moeten mijn kinderen naar Oekraïne’?
SCHOOF
Het zijn gemiddeld genomen… het blijven kinderen van ouders, maar kinderen klinkt als hele jonge mensen. Maar ik snap dit en daarom benadruk ik ook elke keer de zorgvuldigheid van onze besluitvorming, want het is niet niets als Nederland zou besluiten, maar dat geldt voor elk land, als wij militairen uitzenden naar het buitenland. Dat maakt niet uit wat we doen. Het zijn altijd moeilijke besluiten, er zijn altijd risico's die groter zijn dan wanneer ze hier in Nederland zijn. Dus ik snap die vraag. Tegelijkertijd, wat ik net ook al zei, het kabinetsbesluit is op dit moment niet aan de orde. En ook het debat met de Kamer over wat dan de inzet zou zijn, is ook nog niet de fase waarin we terechtkomen.
WIERINGA?
Wanneer vindt dat debat plaats?
SCHOOF
Nou, zodra er daadwerkelijk zicht is, althans als het gaat om artikel 100 en de echte inzet en de goedkeuring van de Kamer. Dat kan pas plaatsvinden als het gaat over het militaire plan van de coalition of the willing in relatie tot het staakt-het-vuren of een vredesdeal.
WIERINGA
Als dat voor de verkiezingen is, zou je dan na de verkiezingen nog een keer een mandaat van de Kamer willen?
SCHOOF
Nou, je vraagt nou wel heel veel. Dus laten we eerst even kijken of er daadwerkelijke onderhandelingen gaan komen. Wat ik denk wat belangrijk is, is dat we als, zeker als Europese landen, maar in de coalitie zitten ook landen als Japan, Nieuw-Zeeland, Australië, Canada. Maar laten we zeggen, ook als Europese landen nu dit politieke commitment hebben gegeven, waardoor Zelensky weet dat hij die achtervang heeft. En dat hij weet dat wij staan voor het opbouwen van een sterke Oekraïens leger. En dat die ook de grens met Rusland moeten bewaken, waar die grens ook ligt. Dat is essentieel. En vanuit die positie kan er nu een onderhandeld worden en dan ga ik het niet terugbrengen naar de Nederlandse verkiezingen.
WIERINGA
Nog kort over een ander onderwerp. Venezuela, Caribisch gebied. De VS vergroten hun aanwezigheid daar, met name in het Zuid-Caribisch gebied. Bent u bang voor escalatie?
SCHOOF
Nou, de Amerikanen zeggen dat het om het drug enforcement gaat. Daar zijn ze op verschillende manieren mee bezig. Ze hebben nu hun aanwezigheid in het Caribisch gebied fors verstevigd. En we staan er ook over in goed contact met de landen van het Koninkrijk, met name Curaçao en Aruba natuurlijk om te kijken of dit risico’s met zich meebrengt of niet. Maar het gaat om drug enforcement, dat is wat er aan de orde is.
WIERINGA
Brengt het risico's met zich mee?
SCHOOF
Nou ja, ik kan me voorstellen dat Venezuela denkt, wat gebeurt daar? Want vanuit Aruba zie je de kust van Venezuela, kan ik je ook uit eigen ervaring vertellen. Dus dat daar de enige onrust is. Maar tegelijkertijd, het gaat over drug enforcement en we weten dat er onvoorstelbaar veel drugs vanuit Venezuela, Colombia, uit die regio al dan niet via het Caribisch gebied of anderszins naar Amerika en Europa gaan. Dus dat er hard wordt opgetreden, dat is denk ik iets wat in ieder geval belangrijk is.
WIERINGA
Heeft u ook contact met de VS hierover?
SCHOOF
Er is via de minister van Defensie, want dat is de meest aangewezen partner in dit geheel ook contact met Amerika, vanzelfsprekend.
PAK (EW MAGAZINE)
Gisteren uit Parijs nam u de Belgische premier Bart de Wever mee. Dus ik neem aan dat u nu alles weet van artikel 350 van het werkingsverdrag van de Europese Unie.
SCHOOF
Nou, daar hebben we niet over gesproken. Maar we hebben wel een paar van de grappen die hij gemaakt heeft, die kende ik dan inmiddels, laat ik het dan maar zo zeggen. Inclusief die over ons vliegtuig. Dus dat zag je wel zitten.
PAK
Toch even over dat artikel. Hij pleitte voor een intieme unie tussen de Benelux-landen op het gebied van migratie, de interne markt en strategische autonomie. U heeft het dan niet besproken met hem, maar hoe kijkt u naar zijn oproep?
SCHOOF
Nou ja, kijk, ik denk, als wij het in de Benelux al niet kunnen, kunnen we het nauwelijks vragen aan de unie. En dat was eigenlijk ook de onderliggende boodschap, denk ik, van Bart de Wever. En in die zin, ik heb toevallig volgende week Benelux-overleg in Luxemburg, zullen we ongetwijfeld weer praten om te kijken hoe we ook binnen de Benelux economisch goed met elkaar kunnen samenwerken, op het gebied van migratie dezelfde standpunten kunnen innemen. En ik denk dat een gezamenlijke Benelux in dat opzicht belangrijk is, ook om ons woordelijk gewicht in de Europese Unie te vergroten.
PAK
En op dat gebied van migratie, in oktober komt Bart de Wever opnieuw met een migratie-kritische brief. De vorige keer kon u niet mee tekenen. Ik begreep dat er inmiddels een concept wel al bij u ligt. Bent u van plan nu wel mee te gaan tekenen?
SCHOOF
Ja, het zijn allemaal concepten. En daar zijn we druk naar aan het kijken. En ik heb de vorige keer ook gezegd, dat overigens was dat geen brief van Bart de Wever, maar het was een brief vanuit Italië en Denemarken, dat die voor ons net één stapje te ver ging, maar dat we achter de inhoud van de brief wel degelijk stonden. Maar dat we niet op de rechterlijke stoel wilden gaan zitten. En daar vonden we een paar zinnen in de brief net niet goed genoeg. Althans vanuit ons perspectief. Maar we werken intensief samen met Denemarken, met Italië, in dat groepje landen wat ook meegetekend heeft, maar we zitten bij dat groepje omdat we de doelstellingen die men beoogt, wel degelijk onderschrijven.
PAK
En tenslotte over die Coalition of the Willing, zei Bart de Wever, dat het telefoontje met de Amerikaanse president Donald Trump nogal shockerend was. Heeft u dat ook zo ervaren?
SCHOOF
Nou, de president was buitengewoon helder.
PAK
En wat was de heldere boodschap die hij aan u overbracht?
SCHOOF
Als Bart de Wever dat gisteren niet heeft gezegd, dan doe ik dat vandaag ook niet. Maar ik heb u net wel het belangrijkste resultaat van die bijeenkomst gemeld.
PAK
Bart de Wever zei daarover dat Europese leiders uit alle macht proberen om een zo positief mogelijke draai aan het verhaal van de Amerikaanse president te geven. Is dat dan wat u ook net heeft gedaan?
SCHOOF
Nee, ik denk dat dat is ook gezamenlijk geconcludeerd. Overigens met Steve Witkoff dat dit de conclusie van het gesprek was. En daarom ontleen ik daar ook een hoog waarheidsgehalte aan. Afgezien van het feit dat ik erbij was. Maar dat ook de Amerikaanse onderhandelaar het eens was dat dit de uitkomst was van het gesprek.
VAN BEURDEN
Ook nog heel eventjes over die Coalition of the Willing ter aanvulling. U zegt daar gisteren commitment te hebben uitgesproken. Deelt het voltallige kabinet dat commitment ook op dit moment?
SCHOOF
Ja.
VAN BEURDEN
Toch kon de vicepremier van de BBB vandaag de woorden die u gisteren heeft uitgesproken niet herhalen.
SCHOOF
Ja.
VAN BEURDEN
Wat zegt dat volgens u?
SCHOOF
Niets. Ik heb vandaag in de ministerraad een verslag gedaan en we waren het met elkaar eens.
VAN BEURDEN
Iedereen heeft hetzelfde commitment?
SCHOOF
Je weet, er is eenheid van kabinetsbeleid. En dit was een commitment wat de landen zijn aangegaan ten aanzien van het militaire plan. En we hebben geen commitment aangegaan of geen concrete toezegging gedaan ten aanzien van de bijdrage die Nederland levert.
VAN BEURDEN
En dat is een unaniem commitment vanuit het kabinet?
SCHOOF
Ja, ik kan het honderd keer herhalen. Maar als premier word ik ook geacht namens het kabinet te spreken. Iedereen is woordvoerder van het kabinet. Ik ook.