Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 19 september 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 19 september 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
SCHOOF
Goedemiddag. Uiteraard hebben we vandaag in de ministerraad teruggeblikt op de bijzondere week die achter ons ligt. Met op dinsdag Prinsjesdag en op woensdag en donderdag de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer. De APB worden in politieke kringen veelal bestempeld als het belangrijkste debat van het parlementaire jaar. En na de afgelopen dagen begrijp ik maar weer al te goed waarom. We hebben het debat stevig gevoerd en er zijn veel verschillende opvattingen en visies gebezigd. Allemaal vanuit de breed gedeelde wens om het goede te doen voor Nederland.
Zoals ik deze dagen heb benadrukt realiseert het kabinet zich terdege dat we demissionair zijn en dat ons terughoudendheid past. Tegelijkertijd zijn de grote problemen waar ons land voor staat en de dagelijkse zorgen van mensen niet demissionair. Ik heb het vaker gezegd. De begroting die we dinsdag presenteerden hebben we dan ook met de grootst mogelijke zorg opgesteld, met hierin oog voor de bestaanszekerheid en de portemonnee van mensen en de grote vraagstukken die er nog liggen, zoals asiel, wonen en stikstof. Daarbij blijft ook het roerige internationale toneel onverminderd onze aandacht vragen. Maar dit alles wel vanuit de wetenschap dat wij het in nauwe samenspraak met het parlement moeten en zullen doen. Of, zoals de Koning het zo mooi verwoordde in de troonrede: bij de start van dit parlementaire jaar geldt nog meer dan anders dat de polsstok van het regeringsbeleid niet verder reikt dan het parlement toestaat. We zullen de komende tijd dus moeten kijken waar we elkaar kunnen vinden om nog een aantal dingen te kunnen doen voor Nederland. En het was goed om tijdens het debat te merken dat de Tweede Kamer deze verantwoordelijkheid voelt.
Dan een korte vooruitblik op mijn agenda van volgende week. Maandag reis ik af naar New York waar ik de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zal bijwonen. Een bijeenkomst die nu misschien wel belangrijker is dan ooit. Want het multilaterale systeem en de internationale rechtsorde die we de afgelopen 80 jaar lang samen hebben opgebouwd, staan onder grote druk. Wereldwijd zien we conflicten, rampen en spanningen. De VN is en blijft het gremium waar landen van over de hele wereld elkaar ontmoeten en spreken over de grote crises en ontwikkelingen van deze tijd. Vanzelfsprekend zal het in New York gaan over de Russische agressieoorlog in Oekraïne. Goed dat vandaag de Europese Commissie het 19e sanctiepakket tegen Rusland heeft aangekondigd.
En ook de vreselijke humanitaire situatie als gevolg van de oorlog in Gaza staat hoog op de agenda. Tot slot mogen wij de verschrikkelijke situatie in Soedan niet vergeten, waar zich eveneens een humanitair drama voltrekt. Als internationaal georiënteerd land, vanwege onze handel en veiligheid, hecht het kabinet er aan om volgende week met een brede delegatie aanwezig te zijn en vanuit onze internationale positie bij te dragen aan oplossingen en het bouwen van bruggen. Daarom zie ik ook uit naar de vele bilaterale ontmoetingen die ik zal hebben met diverse buitenlandse collega’s. Volgende week vrijdagochtend land ik dan weer op eigen bodem en zal u na de ministerraad van volgende week dan weer graag bijpraten.
BREEDVELD (NOS)
Premier Schoof, gisteravond zijn er toch wat moties aangenomen in de Tweede Kamer, ook tegen de wens van het kabinet in, waaronder een verbod op Antifa. U heeft gezegd ‘wij ontraden een verbod op Antifa’. Waarom heeft u dat gedaan?
SCHOOF
Ik heb gisteren bij de waardering daarvan gezegd dat dat meer aan de rechter is dan aan de politiek en dat de besluitvorming over het op de terrorismelijst zetten van de EU of de VN, vereist ook de nodige zorgvuldigheid, daarom hebben we dat gedaan. Maar we hebben ons nu natuurlijk te verhouden tot deze motie.
BREEDVELD
De motie stelt dat er ‘cellen actief zijn in Nederland die geweld niet schuwen’. Is er sprake van een dergelijke dreiging?
SCHOOF
Dat was de tekst van de Kamer. Daar wil ik op dit moment eigenlijk niet iets over zeggen. We hebben vandaag in de ministerraad weer in den brede gezegd dat we natuurlijk, laten we zeggen, van alle moties, er zijn meer moties aangenomen die wij als kabinet hebben ontraden, dat we daar volgende week vrijdag in de ministerraad, want in principe voer je moties van de Kamer uit, laat ik dat nog een keer herhalen, ook voor de Kamer, maar als er zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen bespreken we dat volgende week vrijdag in de ministerraad.
BREEDVELD
Ja, want in dit geval, de Kamer vraagt nu aandacht, doet dat vaker, in het geval van Samidoun is dat ook gebeurd, daar heeft de minister van Justitie ook actie ondernomen en is gaan praten met het Openbaar Ministerie om te kijken of er tot een verbod gekomen kan worden. Gaat dit kabinet dat in dit geval ook doen, als het gaat om Antifa?
SCHOOF
Nou, het is logisch dat we daar met het Openbaar Ministerie over gaan praten. Dat lijkt me vrij vanzelfsprekend. Zeker ook gezien de motie die is aangenomen. Maar de motie strekte verder dan dat. En daarom dat ik net even zei hoe wij in het algemeen, en natuurlijk in principe voer je moties van de Kamer uit, maar het kan zijn dat er zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen en daar beraden wij ons volgende week op.
BREEDVELD
Want zou u Antifa tot een terroristische organisatie kunnen bestempelen, ook al zou u dat willen?
SCHOOF
Nou ja, dat is ook ingewikkeld. Dat staat ook in mijn statement van de appreciatie gister, dat dat meer aan de rechter is dan aan het kabinet.
BREEDVELD
Dus de rechter moet bepalen of daar sprake van is?
SCHOOF
Ja.
BREEDVELD
Als we kijken naar de jaarverslagen van de AIVD, is er dan reden om alarm te slaan over links extremisme in Nederland of moeten we juist in de andere hoek kijken?
SCHOOF
Volgens mijn zijn de jaarverslagen van de AIVD op het punt van terrorisme en extremisme, zowel aan de linkerkant, als aan de rechterkant, als aan de jihadische kant (15.15.37), op alle drie vragen ze aandacht en zorg.
BREEDVELD
Ziet u ook een parallel bijvoorbeeld met wat de regering Trump doet in Amerika door linkse organisaties op de terreurlijst te zetten?
SCHOOF
Nu gaat u wel met hele grote stappen snel thuis. Eén, het begint ermee dat wij gister de motie ontraden hebben. Twee, dat we nu kijken van wat er überhaupt kan. En dat wij dus een grote mate van zorgvuldigheid betrachten. En dat heeft minder met de politieke kleur van een organisatie te maken, als met het vraagstuk of het daadwerkelijk als een terroristische organisatie kan worden geduid en of het mogelijk is om het daarmee op de terrorisme-lijst te zetten.
BREEDVELD
Als de politiek er niet over gaat, hoe moeten we dan het verzoek van de Tweede Kamer om Antifa te verbieden, om een terreurorganisatie te maken, hoe moeten we dat dan lezen?
SCHOOF
Als een duidelijk politiek signaal van de Tweede Kamer dat men deze organisatie, één natuurlijk op de terrorismelijst wil hebben en te verbieden en dat men dat dus een organisatie vindt in de Kamer waar men zich grote zorgen over maakt en dat staat met zoveel woorden in die motie.
BREEDVELD
Maar de vraag is, kan dat zomaar? En vindt u het wenselijk?
SCHOOF
Nou, wij hebben de motie ontraden om onder andere zorgvuldigheidsredenen. En tegelijkertijd, het staat de Kamer vrij om die moties, dit soort dingen, aan het kabinet te vragen.
BREEDVELD
Voor alle helderheid nog even: wat zou de koninklijke weg zijn om een organisatie als terreurorganisatie te bestempelen?
SCHOOF
Dat kan via de rechter of via discussies of via een terrorismelijst of op de Europese terrorismelijst en daar zijn allerlei procedures voor.
BREEDVELD
Dus de Tweede Kamer gaat er niet over?
SCHOOF
De Kamer gaat er niet over, maar kan wel degelijk moties van deze strekking aannemen in de Kamer en daarmee het kabinet op te roepen om al hetgeen te doen wat mogelijk is om dat te realiseren.
BREEDVELD
Ja, maar u weet dus nog niet zeker of u daar ook gehoor aan gaat geven?
SCHOOF
Nou, in principe volg je de motie van de Kamer, maar we beraden ons nog, daar waar wij ontraden hebben, beraden wij ons, dat is een logische stap, altijd even over de volgende stap nadat de motie is aangenomen die je als kabinet hebt ontraden.
VRAAG (?)
Ja, meneer Schoof, over die moties inderdaad. Er zijn al meer opvallende moties aangenomen, boerkaverbod, grensbewaking. Taxeert u die moties nou een beetje als voor de bühne, want verkiezingen of gaat u er nou echt gelijk mee aan de slag als kabinet?
SCHOOF
Nou, ik herhaal, moties die in de Kamer worden aangenomen, in welke periode dan ook, en dit is een wat bijzondere periode, maar beschouw je altijd wel als een serieuze oproep van de Kamer om er iets aan te doen. En zo kijkt het kabinet ook naar elke motie. Tegelijkertijd heeft het kabinet ook een eigen verantwoordelijkheid en daarom dat ik ook vanochtend in de ministerraad hebben we afgesproken dat als de vakministers die ook met deze motie aan de slag moeten grote bezwaren hebben tegen het uitvoeren van de motie, omdat wij hem in eerste instantie hebben ontraden en dat gevoel nog steeds hebben, ja, dan moeten we ons daar in de ministerraad over buigen, moeten we daarover ook netjes aan de Kamer rapporteren. Maar de eerste stap is, je accepteert de motie, want die is aangenomen door de Kamer, dus je gaat er in principe mee aan de slag, maar het kan zijn dat je in sommige gevallen zegt dat dat niet haalbaar is, dat het niet kan. Maar de eerste stap is, je accepteert de motie van de Kamer, dat is logisch, hij is in meerderheid aangenomen, maar het is geen wet, maar je gaat er wel mee aan de slag.
VRAAG
Ja, want zoveel ministerraden zijn er niet meer tot de verkiezingen-
SCHOOF
Oh, ik wou net zeggen, er zijn nog heel veel ministerraden hoor.
VRAAG
Dus voordat we daar zijn, zolang hoef je niet zeg maar te wachten om hier eigenlijk geen last van te hebben als je als kabinet zegt ontraden, maar je moet er wel wat mee. Je hoeft maar een paar weken te wachten en je bent van het probleem af.
SCHOOF
Nee, want, laat ik zeggen, het zijn ook een parlement, en dat geldt ook voor een regering, de moties zijn aangenomen, dat staat, en of er dan een nieuw parlement komt of niet, dan moet die als het ware opnieuw in stemming worden gebracht en dan niet worden aangenomen. De motie is aangenomen, daar maakt een parlementaire wisseling niets in uit.
VRAAG
Ja, dan nog even over de APB. GL-PvdA-leider Timmermans, die sprak u gisteren persoonlijk aan, toen het over een best wel heftig emotioneel onderwerp ging, namelijk medische evacuatie van zieke kinderen uit Gaza. Voelde u zich nou persoonlijk aangesproken ook?
SCHOOF
Nou, u zag mijn reactie en ik heb heel nadrukkelijk gezegd dat in de Kamer ik daar als MP en ook namens het kabinet spreek. En dan heb ik ook tegen de heer Timmermans gezegd, dan moet hij mij als MP aanspreken, niet als persoon Dick Schoof.
VRAAG
Ja, maar dat is een beetje de theorie he, dus daarom een beetje bewust nadruk op voelde u dat ook zo?
SCHOOF
Nee, het is de harde praktijk.
VRAAG
Ja, praktijk, maar ook wel theorie, want u was daar de MP, maar voelde u ook dat hij u zo persoonlijk aansprak daar?
SCHOOF
Ja, als hij heel nadrukkelijk zegt, ik spreek u aan als Dick Schoof, dan word je dus persoonlijk aangesproken en daarom heb ik ook gezegd, wacht even, u kunt me hier niet als Dick Schoof aanspreken, ik sta hier als minister-president namens het kabinet en in die hoedanigheid geef ik hier antwoorden en dat heb ik hem ook gezegd, ik ben gaarne bereid tot een persoonlijk gesprek, maar dan doen we dat wel ergens anders en niet gedurende de Algemene Politieke Beschouwingen in het parlement.
VRAAG
Want hij maakt u ook een beetje persoonlijk verantwoordelijk voor de in zijn ogen slechte behandeling van die zieke kinderen. Wat vond u daarvan?
SCHOOF
Nou, precies wat ik heb gezegd, ik vind dat niet terecht, omdat ik daar sta als minister-president.
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Waarom vindt u het zo gevaarlijk als er over personen in de politiek, als het persoonlijk gaat, waarom vindt u dat gevaarlijk?
SCHOOF
Nou, dit zijn weer uw woorden. Ik maakte een heel formeel en overigens volgens mij zeer terecht onderscheid. Namelijk dat ik daar namens het kabinet als premier verantwoording afleg aan de Kamer. Ik leg daar niet persoonlijk verantwoording af als Dick Schoof en ik vind het vrij principieel en daarom dat ik er ook zo’n punt van maakte.
ORNSTEIN
Het was ook met minister Veldkamp al gaande, daar werd ook een persoonlijke campagne tegen gevoerd door onder andere Oxfam Novib. Wat vond u daarvan?
SCHOOF
Nou, de campagne van Oxfam Novib en met name de posters, waarin ook stond iets met geweten, ik weet niet precies hoe het geformuleerd stond, niet positief, die hebben grote indruk gemaakt op de toenmalige minister Veldkamp en heeft zeker niet bijgedragen aan zijn innerlijke rust. En nogmaals, iedereen reageert daar verschillend op, maar dat zijn persoonlijke aanvallen en daar moeten we uitermate voorzichtig mee zijn. We zijn in het ambt op alles aanspreekbaar en dat moet ook, maar op de persoon, dat zijn kwetsbare posities.
ORNSTEIN
Hebt u dat ook nog informeel aan de heer Timmermans laten weten?
SCHOOF
Nee, ik ben gisteravond, wat was het, elf uur kwart over elf naar huis gegaan en ben even lekker gaan slapen.
VAN BEURDEN (SBS)
Premier Schoof, in het verlengde hiervan. Hoe bepaalt u als premier uw standpunt?
SCHOOF
Dat ik altijd namens het kabinet praat. Dus de standpunten, die worden bepaald in de ministerraad.
VAN BEURDEN
Ja, nou bent u natuurlijk partijloos, zitten we in de bijzondere situatie dat het kabinet maar steun heeft van 32 zetels in de Kamer. Hoe zwaar weegt dat dan voor u? Is uw mening dan inderdaad echt wat het kabinet, wat de VVD en BBB willen? Of kijkt u nu toch ook naar wat de meerderheid van de Tweede Kamer wil?
SCHOOF
We kijken als kabinet wat onze positie is en die verwoord ik en in de ministerraad heb ik daar natuurlijk ook mijn eigen opvattingen, maar dat is in de boezem van de ministerraad en dan bepalen we het standpunt en daarbij wegen we natuurlijk ook de politieke factoren, waaronder ook het feit dat wij als kabinet maar kunnen leunen op 32 zetels. Dat wordt meegewogen in onze standpuntbepaling.
VAN BEURDEN
Dat is niet veranderd sinds dus het kabinet dubbel demissionair is geworden?
SCHOOF
Nee, dat kan ook niet anders, want je bepaalt uiteindelijk toch altijd als kabinet je eigen standpunt. Op het moment dat je vier partijen hebt en een meerderheid in de Kamer, dan kun je dat zeg maar politiek wat anders wegen in het kabinet, omdat je als je je werk goed doet, je altijd verzekerd weet van vier partijen en dus van een meerderheid in de Kamer, of je weet van tevoren dat je die niet hebt en in de huidige situatie met 32 zetels met twee partijen en zo meteen na de verkiezingen nog weer met een ander getal, dan verandert dat niet wezenlijk, maar je moet die politieke situatie toch ook weer anders wegen in de zin van, hoe zitten de verhoudingen in de Kamer en kan je je niet op voorhand verzekerd weten van een meerderheid. Nou dat weeg je mee, en dat zal soms het standpunt ook mede beïnvloeden en soms kies je er gewoon voor om een eigen standpunt als kabinet in te nemen.
VAN BEURDEN
En ik kan me voorstellen, maar beantwoordt u dat anders eerst zelf, dat u ook wel eens anders denkt over dingen dan de VVD en de BBB in het kabinet inbrengen, klopt dat?
SCHOOF
Nou ja, dat is het geheim van de ministerraad, ja.
VAN BEURDEN
Nou goed, ik kan me zo voorstellen dat dat af en toe het geval is, dat u ergens anders over denkt. Hoe zwaar weegt uw standpunt dan in zo 'n discussie?
SCHOOF
Ja, ik zou bijna zeggen, dat moet u de anderen vragen, maar die gaan er waarschijnlijk geen antwoord op geven, omdat dat het geheim van de ministerraad is.
VAN BEURDEN
Maar u maakt het zelf mee?
SCHOOF
Nee, ik maak het zeker zelf mee. Maar uiteindelijk komen we er in de ministerraad altijd met elkaar uit.
VAN BEURDEN
Ja, maar hoe zwaar weegt uw standpunt, uw mening daar dan in, als partijloos premier?
SCHOOF
Ja, maar dat is, je doet dat met elkaar. En daarin wordt niet de hele tijd gekeken, wat is, hoe zijn ook alweer precies de verhoudingen, zoveel VVD, zoveel VVD, hé, dan hebben we daar nog een onafhankelijke premier. Dat gaat echt anders. Je hebt met elkaar een gesprek, je brengt elkaars opvattingen in, en waarbij de politieke partijstandpunten natuurlijk allemaal meewegen, ook vanuit de diverse ministers, maar die kunnen ook wel eens afwijken van de officiële partijlijnen. U heeft ook gisteren gezien dat ook VVD en BBB in een aantal gevallen moties hebben gesteund die het kabinet heeft onraden.
VAN BEURDEN
En uw standpunt is dan het standpunt van Lijst-Schoof, of, wat, hoe bepaalt u uw standpunt daarin?
SCHOOF
Ja, ja, ja, ik heb geen partij, dus als ik mijn standpunten bepaal, bepaal ik die op basis van mijn eigen ratio, en hoe ik aankijk tegen de wereld, en hoe ik aankijk tegen het politieke proces. Maar uiteindelijk sta ik er als premier elke keer weer namens het kabinet, en dat is denk ik de essentie.
VAN BEURDEN
En dan afsluitend inderdaad, als het bijvoorbeeld gaat over die medische evacuaties uit Gaza, dan is uw ratio het eens met de lijn van dit kabinet?
SCHOOF
Nou, ik vertegenwoordig daar de lijn van het kabinet en dat doe ik. En u heeft mij gisteren gezien hoe ik dat doe. En daar sta ik dus per definitie als minister-president achter, anders had ik dit niet kunnen verwoorden zoals ik het gisteren heb gedaan.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ja, u komt er bijna altijd uit dit kabinet, toch, want anders was u nu niet demissionair geloof ik? Belangrijk detail.
SCHOOF
Nee, ja, natuurlijk. Ik bedoel, ik heb ook gisteren in de Kamer gezegd en ik heb volgens mij ook hier vorige week gezegd dat als twee partijen weglopen, uiteindelijk, als optelsom van je kabinet en je met 32 zetels nu nog in de Kamer die steun hebt, ja, natuurlijk is er dan van alles niet goed gegaan. Dat is natuurlijk evident.
DE WINTHER
Oké, nog even over het uitvoeren van moties, want er komen verkiezingen aan en we weten natuurlijk niet hoe die aflopen, maar het is natuurlijk wel mogelijk dat er straks een nieuwe Kamer zit met een andere samenstelling, waarbij meerderheden die er nu niet zijn voor voorstellen, er dan wel zijn en dat die niet automatisch worden gedeeld door de partijen die in het kabinet zitten. Gaat u dan van mening veranderen onder druk van de Kamermeerderheid? Of komt er dan een onaanvaardbare situatie voor dit kabinet?
SCHOOF
Nou, dat zullen we dan moeten bekijken. Kijk, ik denk op dit moment met 32 zetels zijn de meerderheden soms ook wat wisselend. Het hangt soms op één zetel. Op sommige onderwerpen kunnen we ook niet zeggen dat de lijnen van het kabinet onmiddellijk worden gedeeld. Ook niet door de, soms in een aantal gevallen, ook niet door de huidige meerderheid van de Kamer. Dus na de verkiezingen zullen we kijken hoe de verdeling qua zetelverdeling is. Eén ding is zeker: dit kabinet zal blijven rusten op een beperkt aantal zetels in de Tweede Kamer en zullen we ons moeten verhouden tot die werkelijkheid die dan ontstaat en dan zullen ook ongetwijfeld wij onze rekensom maken en zullen we daar ook in overleg treden met diverse partijen. Want ik heb altijd gezegd en net ook weer, ons past enige bescheidenheid, want uiteindelijk voor de uitvoering van het beleid, ook op de grote thema's, zullen we toch die Kamer mee moeten krijgen.
DE WINTHER
Dus als er een meerderheid over links ontstaat, is het wel degelijk mogelijk dat het kabinet de koers rond Israël en Palestijnse gebieden gaat bijstellen?
SCHOOF
Nou ja, dat zullen we als dan moeten bekijken. Kijk, op dit moment is het zo dat we met één zetel verschil een aantal keren, pro of tegen, de stemmingen zijn uitgevallen. Dat zou bij een nieuw parlement heel anders kunnen uitvallen, moeten we ons als kabinet op dat moment toe verhouden.
DE WINTHER
Dan nog even over waar uw verhaal vandaag mee begon. Was dat een soort zelffelicitatie om de woorden van de koning op het schild te hijsen? Want die heeft u toch zelf geschreven voor hem?
SCHOOF
Nee hoor, helemaal geen zelffelicitatie. Het was een bevestiging van de lijn die door het kabinet is uitgedragen en ik denk dat de Koning, en u weet, de Koning spreekt altijd namens het kabinet, onder politieke verantwoordelijkheid van het kabinet. Dat is een bevestiging van de lijn die het kabinet ook eerder al heeft aangegeven. Belangrijk denk ik dat de Koning dat bij de Staten-Generaal aangeeft.
DE WINTHER
Ja, maar het lijkt er steeds ook voor veel buitenstaanders op dat de Koning allerlei hele belangwekkende dingen heeft gezegd, namens zichzelf of zo, maar u heeft dat toch voor hem allemaal bedacht? Of ben ik verkeerd geïnformeerd?
SCHOOF
Nee, kijk, u weet de troonrede vindt onder volledige politieke verantwoordelijkheid van de premier plaats. Dat betekent dat er dus ook een grote say is van de premier in het opstellen van de troonrede. Dat wordt ook in de ministerraad besproken. Dat wordt ook met de beide vicepremiers besproken en in die zin echoën de woorden van de Koning per definitie de lijn van het kabinet. Tegelijkertijd, we praten natuurlijk ook over de troonrede in termen ook met de Koning. En zo qua toon of kleur zit er ook altijd een invloed van de Koning op. Maar dat neemt niet weg dat de politieke verantwoordelijkheid altijd bij het kabinet ligt.
DE WINTHER
Die verantwoordelijkheid is dus duidelijk. Maar u zei wel in antwoord op woorden van, ik meen de heer Jetten, dat de enige die zich nog met de troonrede bemoeid had, de Koning was. Wat was die bemoeienis?
SCHOOF
Ik kan me dat niet zo herinneren, maar ik geloof u onmiddellijk.
DE WINTHER
‘Buiten het kabinet was de Koning de enige die zich met de tekst heeft bemoeid, zoals het hoort’, waren uw woorden. Wat was die bemoeienis?
SCHOOF
Natuurlijk praat je met de Koning over de troonrede. Het zou gek zijn als je dat niet zou doen. Ik vind het een gebrek aan respect als je de Koning een tekst zou geven en zou zeggen, wilt u deze even uitspreken? Dus we zijn er in het kabinet mee bezig. Vervolgens ligt de tekst ook bij de Koning. Dan praat je met de Koning over een aantal woorden of zinnen en dat koppel je ook weer terug in het kabinet, zodat hoe dan ook die politieke verantwoordelijkheid die het kabinet heeft, die de minister-president heeft, dat die recht overeind blijft.
DE WINTHER
Ik snap die verantwoordelijkheid. Maar ik vraag me nog even, wat was dan de bemoeienis van de Koning? Was er een inhoudelijke behoefte van hem om bijvoorbeeld over polarisatie het een en ander te zeggen? Of kwam de anekdote over de polsstok van hem?
SCHOOF
Ik ga daar echt niet op in. Bijna een volwaardig royalty-verslaggever, zou ik zeggen, naast politiek. Dat is helemaal gratis, neem ik aan. Nee, maar even zonder gekheid. De wekelijke gesprekken die ik heb met de koning die behoren en moeten ook blijven behoren tot de meest vertrouwelijke en geheime gesprekken die er in Den Haag zijn. Dat is altijd gelukt en dat ga ik niet doorbreken.
WESTER (RTL)
Heel kort aansluitend even op collega De Winther, het is een beetje een fijnslijperij hoor, maar als u zegt, zoals zojuist, zoals de Koning het mooi verwoordde in de troonrede, dan zegt u eigenlijk, zoals ik het zelf mooi heb opgeschreven of op laten schrijven door de tekstschrijver?
SCHOOF
Ja, maar wat zijn we nu precies aan het doen, als ik vragen mag? Gewoon een beetje lekker, een beetje jennen? Het is vrijdagmiddag, even die premier jennen, dat is altijd leuk, ben ik het over in principe mee eens hoor. Ik heb daar alle begrip voor, ik snap dat.
WESTER
Maar voelt u dat zo, als gejen?
SCHOOF
Nee, oh nee, nee, maar ik vind het zo gek om hier zo enorm op door te vragen, omdat de teksten die de Koning heeft gebruikt, volstrekt in het verlengde liggen van eigenlijk de teksten die ik hier, ook hier, maar ook in de Kamer gebruik en dan is het een beetje spelen met teksten. En dan is het soms buitengewoon nuttig om die troonrede, die een specifieke rol vervult in de discussies bij de Staten-Generaal, maar ook in de samenleving, om daar af en toe een citaat uit te leggen. En dat is niet een kwestie van ‘oh wat hebben we dat toch mooi gedaan als kabinet’, maar om eens een keer extra te onderstrepen het belang ook van een troonrede in de wisselwerking die de Koning heeft in de Staten-Generaal en met de samenleving hier in Nederland.
BREEDVELD (NOS)
Het geheim van paleis Noordeinde, blijft dus het geheim van paleis Noordeinde?
SCHOOF
Zeker. Zeker zolang ik premier ben.
BREEDVELD
Even een ander onderwerp. Dit kabinet bereidt ook weer nieuwe maatregelen voor om de situatie in Gaza te verbeteren, gericht tegen Israël. We zien ook dat steeds meer culturele instellingen en ook sportclubs maatregelen nemen, zoals bijvoorbeeld morgen Israël niet meedoet aan het EK Honkbal. Begrijpt u dit soort initiatieven?
SCHOOF
Nou, ik heb gisteren in het debat in de Kamer ook gezegd dat ik de zwaarte van het debat en de beladenheid van het debat over Gaza heel goed begrijp. En ik heb ook eerder gezegd dat ik ook de grote demonstraties, zoals die waren voor de zomer met eerst 100.000 Nederlanders en daarna 150.000 Nederlanders, dat ik daar ook veel begrip voor heb omdat die mensen zich echt zorgen maken over de humanitaire situatie in Gaza. En ik snap dat mensen uit, en daarmee ook allerlei organisaties, uit misschien een soort van frustratie of onmacht zoeken naar manieren om duidelijk te maken dat in hun ogen iets moet gebeuren aan die humanitaire situatie. Tegelijkertijd, het kabinet kiest een eigen lijn en daar sta ik voor in de Kamer, leg ik ook verantwoording over af in de Kamer en het is aan individuele organisaties om daar hun eigen afwegingen te maken.
BREEDVELD
Er is natuurlijk veel discussie of dit kabinet voldoende doet of niet. Toch zegt u ook het doel na te streven, net als deze sportinstellingen, culturele instellingen. Helpt het dan als vanuit de maatschappij ook dit soort initiatieven komen om de regering Netanyahu te bewegen, de situatie in Gaza te verbeteren? Helpt het?
SCHOOF
Ja, dat vind ik in die zin een ingewikkelde vraag omdat ik niet wil treden in de verantwoordelijkheid van de organisaties die hun eigen afweging maken ten opzichte van het doel wat ze willen bereiken. Wij kiezen als kabinet voor de lijn waar wij zeggenschap over hebben, waar wij over gaan. En tegelijkertijd, en dat heb ik ook een aantal keren gezegd, maak ik me af en toe zorgen over hoe het debat over Gaza verhardt in de Nederlandse samenleving. En ik snap, nogmaals, het leed van Gaza, dat heb ik gisteren ook weer in de Kamer gezegd, ook als je het rapport van de VN leest. Ik geloof dat ik gisteren iets heb gezegd in de trant van, als je dat leest, dat je er eigenlijk stil van wordt, pagina naar pagina. Maar tegelijkertijd, voor het kabinet, maken wij steeds de weging, wat is de meest effectieve manier, om druk te zetten op de regering Netanyahu en in het diplomatieke verkeer daarmee aan de slag te gaan. En ik moet ook constateren dat wat er wereldwijd ook gebeurt, even los van wat Nederland doet, wat er ook wereldwijd gebeurt, los van wat alle landen doen, dat de regering Netanyahu in ieder geval nog niet op andere koers is gekomen. En dat dat betekent dat we met elkaar die diplomatieke en die drukkant echt hoog op de agenda moeten blijven houden.
BREEDVELD
Ja, maar met een culturele en sportieve boycot tref je sporters, artiesten. Draagt dat bij aan die verharding of is het misschien wel goed als politiek signaal?
SCHOOF
Nou, ik treed niet in de belangen. Dat ga ik gewoon ook vanavond, of vanmiddag, niet doen.
BEEKMAN (BNR)
In uw inleidend statement sprak u over de reis naar de VN en New York en daarbij zei u dat u met een grote delegatie gaat afreizen in het kader van de handelsbelangen en veiligheid. Hoe groot is die? Dus met wie reist u af, laat ik het zo vragen?
SCHOOF
Met wie reist u af? Nou, in ieder geval de minister van Buitenlandse Zaken. Die zal aanwezig zijn. Volgens mij is een van de staatssecretarissen ook aanwezig. Er zijn een aantal premiers uit het Koninkrijk ook aanwezig. Ik weet dat de Koningin, uit een hele andere hoedanigheid overigens, daar aanwezig is.
BEEKMAN
In het kader van de handelsbelangen die u daar expliciet bij benoemde, vroeg ik me af, gaat VNO-NCW bijvoorbeeld ook mee?
SCHOOF
Nee, dit is geen handelsmissie.
BEEKMAN
Ja, maar u noemde de handelsbelangen.
SCHOOF
En één van de… je hebt veel diners, ik zou bijna zeggen helaas, maar één of twee diners en ook één of twee bijeenkomsten zijn expliciet met het Nederlandse bedrijfsleven daar en met het Amerikaanse bedrijfsleven, wat geïnteresseerd is om in Nederland zich te vestigen.
BEEKMAN
Ja, en zijn er vandaag in de ministerraad speerpunten afgesproken? Van, we willen minimaal dit uit het bezoek halen? Mogelijk iets over, u zegt ‘het is geen handelsreis’, maar mogelijk iets over importtarieven of de contacten tussen het Nederlands bedrijfsleven en het Amerikaanse bedrijfsleven. Heeft u nog speerpunten afgesproken?
SCHOOF
Nou, dat laatste zeker. En dit wordt ook altijd gebruikt om met het Nederlandse bedrijfsleven daar een goed gesprek te voeren over wat de Nederlandse overheid kan doen om daar te helpen. En aan de andere kant om Amerikaanse bedrijven te interesseren in vestiging in Nederland en daarover het gesprek te voeren. Dat was ook mijn ervaring vorig jaar en ik zag dat in de agenda van volgende week op dezelfde manier terugkomen. Ik spreek natuurlijk ook met veel regeringsleiders, er zijn veel gesprekken en die zullen voor een deel ook over handel gaan en voor een deel ook over veiligheid gaan. Dat is één ding wat zeker is.
BEEKMAN
U noemde dat even expliciet, maar volgende week hoeven we hier niet een grote handelsdeal te verwachten?
SCHOOF
Nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee, nee.
BEEKMAN
Dan weet ik waar ik me op moet voorbereiden.
KEULTJES (AD)
Nog even in het verlengde daarvan. Ik hoorde dat staatssecretaris de Vries niet afreist. Is dat niet gek?
SCHOOF
Ja, ik heb heel eerlijk gezegd, het zou kunnen. Ik durf dat niet te zeggen. Ik heb vanochtend niet geïnventariseerd wie er naar New York gaat. Ik weet dat, nogmaals ik zei al, de minister van Buitenlandse Zaken gaat, maar als zij niet gaat, dan heeft ze ongetwijfeld goede overwegingen om dat niet te doen.
KEULTJES
Nou ja, ik hoorde u net zeggen hoe belangrijk handelsbelangen zijn. Er is natuurlijk nogal wat gaande in de contacten met Europa en de VS, handelstarieven. Dan zou de staatssecretaris Buitenlandse Handel daar niet misstaan wellicht.
SCHOOF
Ja, maar het is wel VN. Het is niet bilateraal Amerika-Nederland. Ook niet Amerika-Europa. Er zullen en marge veel van dit type gesprekken worden gevoerd. Maar het is geen bezoek aan Amerika, ook al zitten we in Amerika.
ORNSTEIN
Ik wilde nog aanvullend op dat bezoek van u aan de Verenigde Naties vragen, u zei net, u gaat met een aantal staatshoofden praten en regeringsleiders. Het zal natuurlijk een beladen sessie worden vanwege de erkenning van, al dan niet van Palestina. Met wie gaat u praten?
SCHOOF
Een waslijst kan ik u verzekeren.
ORNSTEIN
Maar kunt u een paar belangrijke namen noemen en wat is de intentie daarvan?
SCHOOF
Ik heb die lijst nu echt niet bij de hand zeg ik u heel eerlijk, daar zal ik ook allemaal weer verantwoording over afleggen. Het is echt een waslijst van heel veel gesprekken met regeringsleiders, zowel vanuit het Midden-Oosten als vanuit Latijns-Amerika. Minder op Europa georiënteerd, want die zie ik natuurlijk al op heel veel andere plekken. Dus daar zitten accenten. Ook Afrika. Ik probeer nog even iets van die lijst tevoorschijn te toveren, dus daar ligt het accent voor wat mij betreft op. En ik zei al, er zijn twee grote onderwerpen die in die, al dan niet expliciet, dan wel in de coulissen van de Algemene Vergadering veel aandacht vragen. Dus de ene kant Oekraïne, aan de andere kant Gaza.
ORNSTEIN
Gaat u ook met de Israëli’s en de Palestijnen daar praten?
SCHOOF
Nou, de laatste informatie is dat de Palestijnse president er niet is. En ten aanzien van de premier van Israël heb ik daar vrij recent nog mee gesproken. Dus er is op dit moment niet voorzien, als hij er is, dat ik met hem spreek in New York.
ORNSTEIN
U weet vast toch wel met welke wereldleider u daar een bilateraal zal hebben en wat u daar, dat hebt u voorbereid, want Nederland heeft natuurlijk speerpunten van wat ze belangrijk vinden dat er op het internationale toneel besproken wordt.
SCHOOF
Ja, maar u moet zich ook voorstellen dat ik twee dagen Prinsjesdag, twee dagen APB, vanochtend ministerraad. Dus misschien is het zo dat ik mij het komende weekend echt verdiep naast een stukje voorbereiding wat ik deze week heb gehad rondom de top van de VN, dat ik me daar dit weekend weer eens even echt in verdiep over wie ga ik zien, hoe bereid ik me voor en dat ik daar nou eens even naar kijk.
ORNSTEIN
U hebt al een paar keer gezegd hoe leuk u het vindt om deze vergadering met wereldleiders bij te wonen. Dus ik dacht, misschien hebt u vast al wel even naar die agenda gekeken.
SCHOOF
Ja, met een schuin oog. Echt, maar meer niet. Want ik was echt even in Nederland bezig deze dagen. Dinsdag, woensdag, donderdag, op een plek waar het ook hoorde, namelijk in de Kamer.
ORNSTEIN
We horen het nog.
SCHOOF
Ja.
BEEKMAN (SBS)
Ik heb toch nog even, de Telegraaf pusht nu dat een deel van TenneT verkocht wordt aan Duitsland. Wat kunt u daarover vertellen?
SCHOOF
Nou, daar kan ik niet heel veel over vertellen, behalve dat, minister Heinen heeft eind juni al gemeld dat hij voornemens is om september, dus dat naderen we hard, zal ik maar zeggen, een besluit te nemen over de financiering TenneT Duitsland. De keuze gaat tussen een beursgang of een onderhandse uitgifte van aandelen. Beide opties zijn goede oplossingen voor het vraagstuk. Ik loop nu niet vooruit op het besluit van de heer Heinen. Minister Heinen zal hierover eerst de Kamer informeren en dat zal hij ongetwijfeld spoedig doen.
BEEKMAN
Dus u ontkent het hier niet?
SCHOOF
De heer Heinen zal de Kamer spoedig informeren, maar ik heb ook gezegd, in lijn met de brief die hij eind juni aan de Kamer heeft gestuurd, ten aanzien van de keuze of onderhands of een beursgang.
BEEKMAN
Dus hij heeft iets te melden aan de Kamer, anders zou er geen brief komen, dus er is beweging in het dossier? Dat kunnen we dan rustig vaststellen.
SCHOOF
Ik heb gezegd wat ik heb gezegd.
BEEKMAN
Oké, nou duidelijk.
SCHOOF
Mooi. En toch Femke Bol maar wereldkampioen hè?