Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 3 oktober 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 3 oktober 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
SCHOOF
Goedemiddag. Om te beginnen een terugblik op de afgelopen week. Tijdens de informele raad en de Europese Politieke Gemeenschap in Kopenhagen hebben we gesproken over de opschaling van de Europese defensiegereedheid en over onverminderde militaire steun aan Oekraïne in hun strijd tegen de Russische agressor. De toenemende Russische provocaties in het Europese luchtruim maken nogmaals duidelijk dat we onze Europese verdediging aanzienlijk moeten verbeteren. De komende tijd werken we verder aan een routekaart die ons stap voor stap zal brengen tot een EU op volle defensieve kracht in 2030. In de routekaart zitten onder meer grensoverschrijdende projecten waaraan lead nations worden gekoppeld. Nederland wil samen met Letland en Kroatië het voortouw nemen bij het ontwikkelen en het uitbreiden van drones en antidronesystemen. Er zijn in ons land veel partijen die kennis en expertise hebben in dronetechnologie. Nederlandse bedrijven en startups werken bijvoorbeeld aan sensortechnologie, AI-oplossingen, droneplatformen en trainingscapaciteit. Op deze manier dragen we als Nederland bij aan de veiligheid en de verdediging van Europa en het levert banen op in de Nederlandse drone-industrie.
Weerbaarheid is niet alleen geboden in ons luchtruim, maar ook in ons cyberdomein. Het aantal cyberdreigingen in de laatste jaren alleen maar toe. Om Nederland en onze bondgenoten hier beter tegen te beschermen, hebben wij vandaag in de ministerraad ingestemd met de herziening van de Defensie Cyber Strategie. De nieuwe strategie geeft focus aan de taken van Defensie in het cyberdomein. Ten eerste om de eigen militaire systemen veilig te houden en ten tweede het uitvoeren van militaire cyberoperaties. Die zijn nodig om Nederland te beschermen en bondgenoten te steunen.
Verder hebben wij in de ministerraad ingestemd met het wetvoorstel dat de mogelijkheid voor gemeenten schrapt om statushouders voorrang te geven op sociale huurwoningen op grond van het feit dat ze een asielstatus hebben. Hiermee willen wij de verdeling van schaarse woningen eerlijker maken. Statushouders krijgen hierbij dezelfde positie als andere woningzoekenden. Om de uitstroom uit opvanglocaties te versnellen en woningdelen te stimuleren, krijgen gemeenten het eerste jaar na inwerkingtreding nog 1 jaar de mogelijkheid om statushouders voorrang te geven bij de toewijzing van kamers of gedeelde woonruimtes. Verder ondersteunt het Rijk gemeenten met verschillende financiële regelingen.
Tot slot. Op 5 juli 2024 stond ik hier voor de 1e keer om u te woord te staan na afloop van de wekelijkse ministerraad. Ik had daar graag nog een paar jaar mee doorgegaan, maar dat heeft door de val van het kabinet helaas niet zo mogen zijn. En vandaag is de laatste keer dat ik u in deze zetting spreek. Ik hoop dat het niet al te lang duurt voordat mijn opvolger of opvolgster hier weer wekelijks zijn opwachting maakt. Nederland staat voor grote uitdagingen. Zowel nationaal als internationaal. En het zal goed zijn dat er binnen afzienbare tijd een missionair kabinet zit dat voluit aan de slag kan gaan. Tot die tijd blijven wij in het kabinet en ik alles doen wat nodig is. De wekelijks ontmoeting met u in de Nieuwspoort behoort vanaf nu dus niet meer tot mijn takenpakket. Maar we zullen elkaar de komende weken en maanden ongetwijfeld nog regelmatig spreken bij andere gelegenheden. Dit waren de inleidende woorden van mijn kant.
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, meteen even bij dat laatste aanhakend. De laatste keer als demissionair premier de wekelijkse persconferentie. Vindt u het jammer dat het afgelopen is of is het een beetje een opluchting?
SCHOOF
Nee, ik vind het heel nuttig om het te doen. En ik moet zeggen, ik heb altijd met, ja, toch, het verbaast u misschien, maar met groot plezier zeg maar op vrijdagmiddag u te woord gestaan.
WESTER
Een van uw voorgangers, Dries van Agt, noemde het altijd de gang naar Canossa, de wekelijkse persconferentie. Dat zat toen nog een beetje anders in elkaar. En u had het laatst over het uurtje jennen op vrijdagmiddag van de premier. Dat klinkt toch niet zo van: oh, daar heb ik iedere keer heel veel zin in.
SCHOOF
Oh, nee, dat is ook een beetje zelfspot. Ik denk dat het heel goed is. U bent kritisch, u vraagt door. En we leven gelukkig in een land waar het ook kan, waar ik het ook volstrekt logisch vind dat het op deze manier plaatsvindt. Ik heb in die zin de uitnodiging van de persvereniging altijd zeer gewaardeerd. En het is dat we tegen elkaar hebben gezegd dat we het niet meer doen, maar ik zag er niet tegenop.
WESTER
In ieder geval heel veel dank dat u hier iedere week ons te woord wilde staan. Even dan kort vooruitkijken. De campagne gaat beginnen. U doet daar niet aan mee. U bent ongebonden, heeft geen partij. Heeft u wel een advies voor de partijen die nu campagne gaan voeren?
SCHOOF
Volgens mij waren ze al een tijdje campagne aan het voeren. Dus ze gaan niet nu campagne voeren. Alleen, we hebben gezien dat, gisteren met afsluiting, met het laatste Kamerdebat, alhoewel ik nog 1 debat heb te gaan, zoals u wellicht weet, ook in de recesperiode, over de formele Europese Raad. Maar ik denk dat het belangrijkste advies wat ik eigenlijk wil geven is, is één, dat de campagne, in ieder geval heel veel mensen, dat ze daadwerkelijk gaan stemmen. En dat ze door de campagne niet gaan afhaken om te gaan stemmen. Dat zou tegenovergestelde bereiken van datgene wat we eigenlijk met elkaar willen in de democratie. Dat is één. En dus ook weer een herhaalde oproep van mij en iedereen om echt te gaan stemmen. Twee, ik hoop, en dat zal u niet verbazen, dat ook in campagnetijd respectvol ten opzichte van elkaar wordt gewerkt.
WESTER
Dank u wel.
JONKER (NOS)
Ja, meneer Schoof. Hoe zwaar weegt u het mee als de Raad van State een oordeel geeft ongrondwettelijk over een wetsvoorstel?
SCHOOF
Daar kijken we heel goed naar. Dat hebben we in het kabinet en de minister van VRO natuurlijk in bijzonder gedaan. En dat betekent dat we dat advies goed hebben bestudeerd. Dat er in de memorie van toelichting ook een uitleg is gegeven op een aantal punten waar de Raad van State grote kritiek op had. En uiteindelijk hebben wij de weging gemaakt dat met ook het aanvullende pakket van maatregelen, financieel, en de afweging die we zelf hebben gemaakt, dat we hebben gezegd: toch brengen we dit wetsvoorstel verder naar de Kamer en is dan is het aan de Kamer om daar het debat over te voeren. Ook met de volledige kennis van het advies van de Raad van State.
JONKER
Als er zo'n zwaar oordeel is, moet een kabinet dan niet meer tijd nemen?
SCHOOF
Time is of the essence, zeggen sommige mensen. Maar ik denk dat het ook belangrijk is als je je hebt voorgenomen bepaalde trajecten in te gaan, dat je serieus naar het advies van de Raad van State kijkt. Laat ik daar geen misstand over laten bestaan. Ik denk dat we onze instituties in dat opzicht ook echt serieus moeten nemen. Dat hebben we ook gedaan in het kabinet. Dat heeft ook de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening gedaan. Maar uiteindelijk hebben wij toch alles afwegende tegen elkaar gezegd met de wijzigingen die in de memorie van toelichting zijn aangebracht, dat wij denken dat we een verantwoord voorstel aan de Kamer nu bij de Kamer hebben neergelegd. En die zullen daar, als de Kamer weer begint, ongetwijfeld met elkaar een debat over voeren.
JONKER
U moet de instituties serieus nemen, zegt u. Gebeurt dat momenteel genoeg in Den Haag?
SCHOOF
Dat is heel breed. In ieder geval in het kabinet wel.
JONKER
Dat ziet u ook als een coalitiepartij, een coalitiepartij heeft bijvoorbeeld eerder over de Raad van State gezegd: dat is te politiek.
SCHOOF
Maar ik kijk hoe we dat in het kabinet doen. Daar ben ik voor verantwoordelijk. En in het kabinet nemen wij de adviezen van bijvoorbeeld de Raad van State zonder meer zeer serieus.
JONKER
De Raad van State zegt in het advies dat het ongelijke behandeling is als je allerlei groepen straks mag voortrekken. Alleen niet mensen omdat ze statushouders zijn. Kunt u die redenering volgen of klopt die volgens u niet?
SCHOOF
We hebben dus een iets andere redenering gevolgd. En dat is dat we hiermee iedereen dezelfde kans op de woningmarkt geven. En dat iedereen hiermee dezelfde rechten heeft en dat urgenties ook op dezelfde manier naar iedereen toe gaan. Dus als je een woning nodig hebt in verband met scheidingen, ik noem maar wat, dat is een urgentie die iedereen kan krijgen. Maar de specifieke urgentie asielzoeker, of tenminste statushouder, ik moet het even goed zeggen, die wordt met een wetsvoorstel weggehaald.
JONKER
Maar de Raad van State zegt: er zijn dus allerlei groepen die moeilijk aan hun huis komen of daar heel snel die nodig hebben. En al die groepen mogen straks nog steeds voorgetrokken worden, behalve die ene groep. En dat vinden we ongelijk behandeling.
SCHOOF
Maar als een statushouder onder een van die groepen valt, dan geldt dat net zo goed voor die statushouder. Dus hij werkt niet meer discriminerend, zou je kunnen zeggen, want hij geldt voor iedereen die hier in dit land mag verblijven.
JONKER
Wat heeft u dan nog aangepast aan het wetsvoorstel? Of heeft u alleen uitgelegd dat u dat niet met ze eens bent?
SCHOOF
Laat ik zeggen, nu gaat u voor mij net iets te gedetailleerd vragen stellen. En die vraag kunt u ongetwijfeld nog ergens de komende dagen wel kwijt bij de minister van VRO.
JONKER
Dank u wel.
VAN BEURDEN (SBS)
Premier Schoof, deze week was ook de vraag aan u en aan het kabinet: is er nou gelekt uit de ministerraad in dat boek van Marjolein Faber? U schreef daarover in een brief dat dat niet het geval was. Waarom is dat uw inziens niet het geval?
SCHOOF
Dat heb ik ook in de brief geschreven. U stelt me nu een vraag, maar het antwoord zit in de brief. Maar ik ben niet te beroerd om daar het antwoord op te geven hoor. Namelijk dat de informatie die in dat boek stond, overigens ook op allerlei andere manieren gewoon openbaar was. En vervolgens heb ik de landsadvocaat ook met kennisnamen, want ik ga natuurlijk niks over de ministerraad zeggen, hebben we de landsadvocaat de gelegenheid gegeven om ook daarnaar te kijken. En u heeft ook gezien wat de landsadvocaat vervolgens heeft gezegd.
VAN BEURDEN
Voor de mensen thuis, hoe nauw zijn die notulen die worden bijgehouden van de ministerraad? Is dat letterlijk woord voor woord wat daar is gezegd?
SCHOOF
Het is vrijwel, laat ik zeggen, het is niet letterlijk, maar het zijn geen conclusies. Dus het zijn best wel stapels papier. Die kunt u over 30 jaar gaan lezen.
VAN BEURDEN
Over 30 jaar, of nu dan toch in het boek van Marjolein Faber. Want er staat wel: toen dat stuk eenmaal in de ministerraad voorlag. Hoe moet ik dat dan interpreteren?
SCHOOF
Nee, maar dat een stuk in de ministerraad voorligt, is geen geheim, want dat staat ook op de openbare agenda.
Van BEURDEN
Maar als er dan daarna staat: daar zei de minister van Binnenlandse Zaken plus dus daarna wat zij zei, is dat dan niet lekken?
SCHOOF
Maar alle informatie die daar vervolgens in staat, is ook openbaar terug te vinden.
VAN BEURDEN
Ja, nu wel.
SCHOOF
Nee, dat was al terug te vinden. Dat was al terug te vinden in de documenten, u kunt zich misschien herinneren, dat we een APB hadden, waarin op enig moment werd gezegd: artikel 68, spullen openbaar maken, dat hebben we ook gedaan, en daarin is alles terug te vinden.
VAN BEURDEN
Dus dat was de reden dat dit genoemd kon worden?
SCHOOF
We hoeven dus niks over de ministerraad te zeggen, het is allemaal bekend.
VAN BEURDEN
En wanneer schors je in een ministerraad? Is dat alleen tijdens de vergadering zelf?
SCHOOF
Dan moet ik even… ja… kijk, de voorzitter bepaalt of er geschorst wordt in de ministerraad, en niemand anders, en als er geschorst is, dan heb je daarna dus geen ministerraad meer, en dan wordt er buiten de schorsing om nog best wel veel gezegd.
VAN BEURDEN
Want, ik pak even een citaat erbij, ondanks gesmeek van collega-ministers hield ik mijn poot stijf, dat leidde tot schorsingen. Ik dacht: je bekijkt het maar, alles is conform het hoofdlijnenakkoord, is bijvoorbeeld een stukje uit die tekst vanuit die passage over de ministerraad. Zo'n schorsing, dan gaat het toch over iets wat in de ministerraad is besproken? En niet in de gang?
SCHOOF
Maar dit gaat allemaal over de procedurele gang van zaken. Dit gaat niet over de inhoud van de ministerraad.
VAN BEURDEN
Er stonden ook dingen omheen, zoals een opsomming van een x-aantal punten die minister Uitermark destijds niet wilde opnemen in het regeerakkoord. Dat ging vrij ver tot in detail.
SCHOOF
Maar die stonden ook allemaal in de nota’s die vrijgegeven zijn. Dus ik blijf verre van wat is in de ministerraad wel of niet besproken, want anders ga ik mee in het lek uit de ministerraad. Dus ik blijf helemaal weg van de ministerraad. Ik constateer dat de inhoud op allerlei manieren al eerder, en in het bijzonder dankzij het artikel 68-verzoek, allemaal naar buiten is gekomen.
VAN BEURDEN
Oké, helder, dus er is dan niet gelekt?
SCHOOF
Nee, dat was ook mijn conclusie, want uiteindelijk was er geen reden voor een strafrechtelijk onderzoek. Dat heb ik de Kamer ook laten weten.
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Allereerst dank u wel dat u hier elke week hebt willen komen. Omdat dit de laatste keer is, wat ervaart u zelf als uw belangrijkste bijdrage aan Nederland, het afgelopen jaar van uw premierschap?
SCHOOF
Zo. Toe maar. Nou, ja, ik denk dat dat toch verschillende punten zijn. Ik denk dat het sowieso voor mij… Ik heb het als een buitengewoon verantwoorde positie gevonden die ik het afgelopen jaar heb mogen vullen en overigens nog wel een aantal weken, maanden zal vervullen, dat in de eerste plaats. Dat je daarbij als ongebonden premier probeert tussen de verschillende partijen te zorgen dat je uiteindelijk toch resultaten boekt, dat je probeert die resultaten ook in de Kamer te krijgen. Als ik dan terugkijk, dan denk ik: dit kabinet is mede gevormd door de vier partijen rondom het migratievraagstuk. Dan constateer ik in ieder geval dat wij twee migratiewetten in de Tweede Kamer, dat die hier zijn aangenomen. Dat we nu nog één stap moeten zetten ten aanzien van de novelle voor de Asielnoodmaatregelenwet. Dat ik hoop dat dat allemaal snel kan zodat deze twee wetten, waarvan de Eerste Kamerbehandeling nu ook is gestart, dat die in de Tweede en de Eerste Kamer uiteindelijk zullen worden aangenomen. En ik hoop dat als premier ook nog te mogen meemaken. En ik denk dat het goed is geweest dat we natuurlijk de, ik zou bijna zeggen, de normale dingen die ook bij het regeren horen, hebben gedaan. Zoals twee begrotingen. U weet, de afgelopen weken hebben we de AFB, Algemeen Financiële Beschouwing, gehad. Dat is eigenlijk ook weer heel goed verlopen. Met een paar kleine, maar weliswaar politiek belangrijke wijzigingsvoorstellen waar we goed naar kijken. Dat we druk bezig in de weer zijn geweest met het aanpakken van de stikstof. Er is ook heel veel kritiek op, en tegelijkertijd hebben we er toch stappen in gezet en ook geld voor beschikbaar gesteld. Waardoor we ook ervoor zorgen dat er daadwerkelijk gebouwd wordt. Ook een van de grote zorgen die er waren. We zijn bezig geweest met de energietransitie, met alles wat daarmee samenhangt, met het bedrijfsleven en met de portemonnee van de gewone mensen. Het was toch heel mooi dat we uiteindelijk ook in de Miljoenennota een koopkracht, het zijn maar koopkrachtplaatjes, het kan natuurlijk allemaal verschillen, maar uiteindelijk toch dat alle mensen die in dit land werken of uitkeringen genieten of met pensioen zijn, dat die er allemaal op vooruit gaan. Dat zijn toch mooie dingen die uiteindelijk zijn gerealiseerd.
ORNSTEIN
U noemt niet de bijdrage 5% aan…
SCHOOF
Ik dacht: laat ik eens een keer niet de veiligheid noemen.
ORNSTEIN
Ja, waarom niet?
SCHOOF
Nou ja, dat was meer omdat ik die altijd noem. En dan krijg ik altijd te horen: daar komt hij weer met zijn veiligheid. Maar u heeft gelijk, volkomen gelijk, die 5% vind ik ook mooi hoe we dat in een brede en vrij grote meerderheid in de Kamer hebben weten te realiseren. Ik vind het echt een belangrijk moment, omdat we daarmee een belangrijk stap zetten, ook de eerste doorwerking nu in de begroting van ‘26 hebben verwerkt aan de vrede en veiligheid in Europa, wat mijns inziens erg, erg noodzakelijk is.
ORNSTEIN
Tot slot: het land is het afgelopen jaar wel flink doorgepolariseerd. Erop terugkijkend, wat hebt u, vindt u zelf, gedaan om die polarisatie te verminderen?
SCHOOF
Ik heb met heel veel mensen gesproken. Uit heel veel verschillende groepen. Eigenlijk een grote diversiteit zoals we die in onze samenleving kennen. En dat waren soms ook best wel hele kritische gesprekken. En daarin heb ik geprobeerd van mijn kant uit elke keer ook respect te hebben. En het gesprek ook echt aan te gaan. En tegelijkertijd heb ik op een aantal momenten, na de zomer, misschien iets duidelijker dan voorheen, aandacht gevraagd voor het feit dat de Nederlandse samenleving in mijn ogen polariseert. En dat het een polarisatie die ongewenst is. We moeten elkaar in Nederland, een sterke en weerbare samenleving, een samenleving waar ook een grote mate van cohesie in zit. Dus we zullen echt met elkaar die cohesie met elkaar moeten opzoeken. En dat kan alleen met respect voor elkaar.
PAK (EW)
Om u toch even te helpen aan het kopje veiligheid. Er zijn inmiddels drones gesignaleerd na eerder al Noorwegen, Denemarken, Duitsland en nu ook in België. Is het dan slechts een kwestie van tijd tot die hier ook gaan opduiken?
SCHOOF
Dat zou kunnen. Kijk, we zijn volstrekt helder als het ging om de droneaanval in Polen en overigens ook luchtvaartschendingen, dat dat Russisch was. Dat je nog kan discussiëren over de intentie. Maar dat het in ieder geval niet onschuldig was, laten we het daarop houden. Ten aanzien van de drones binnen Europa is het denk ik moeilijk om vast te stellen, dat zien we ook in de discussie in Denemarken, hebben we de afgelopen twee dagen zijdelings ook met de premier van Denemarken over gesproken: is dit nou Russische provocatie, is dit iets anders? Het is toch moeilijk vast te stellen, maar je constateert in ieder geval in Denemarken dat het best wel stevig was. Ik durf over de andere incidenten, ik heb ze net ook gelezen, iets minder stellig te zijn. Je moet ook uitkijken dat de drones niet de nieuwe hype worden, maar we moeten wel serieus zijn. Drones kunnen voor onze infrastructuur, voor vliegvelden, maar ook voor energiecentrales, kunnen ze heel gevaarlijk zijn. Vooral als ze natuurlijk met explosieven zijn, als daar explosieven ook onder hangen. Dus ik denk dat het van het grootste belang is dat we, en daar heb ik ook een aantal dingen over gezegd, ook de afgelopen dagen, maar ook net in mijn inleiding, daarom ook ontzettend belangrijk is dat we deze nieuwe manier van dreiging, en soms zien we al van oorlogsvoering, zoals we letterlijk zien aan de oostgrens van Oekraïne, dat we daar één: heel veel van moeten leren, twee: fors moeten investeren in drones en ook in innovatie rondom drones, van sensortechnologie tot en met AI en alles wat daarmee samenhangt. Want daarmee, denk ik, kunnen we echt Nederland en daarmee ook binnen Europa heel veel doen om onze infrastructuur te beschermen, los van de oostgrens.
PAK
Want het is een nieuwe manier van oorlogsvoering. De Deense premier spreekt er heel serieus over. Zij spreekt eigenlijk feitelijk dat we in hybride oorlog zijn met Rusland. Ze spreekt over het moeilijkste en gevaarlijkste moment sinds de Tweede Wereldoorlog. Deelt u die opvatting?
SCHOOF
Laat ik zeggen dat hybride aanvallen kennen wij in Nederland ook. Daar hebben we ook wel vaker melding van gemaakt, of het nou gaat over hacks door, vorige week spraken wij nog over hacks van jongens die via de gamingcomputer uiteindelijk verleid worden om voor Rusland te gaan hacken. We hebben eerder ook via hacks sabotageacties gezien. We zien op verschillende plekken in Europa grote Russische desinformatie- of interventiecampagnes. We hebben net allemaal opgelucht ademgehaald over de verkiezingen in Moldovia, waarin grote zorg was over ook met name de Russische beïnvloeding van die verkiezingscampagne. Dat maakt allemaal onderdeel uit van die hybride aanvallen. Je zou ook dat kunnen benoemen als hybride oorlogsvoering. En dus alle reden dus om onze veiligheidsinspanningen te vergroten en tegelijkertijd denk ik ook met elkaar te voorkomen dat we echt in een grootschalig conflict komen, want dat wil niemand.
PAK
Dus we zijn niet in een grootschalig conflict, maar zijn we volgens u dan wel in een hybride oorlog?
SCHOOF
Er is wel eens vaker gezegd dat we een beetje tussen oorlog en vrede inzweven. En dat is denk ik wel een juiste terminologie. En ik denk dat het aan iedereen is om het te voorkomen. En net zo goed als aan Rusland, maar dat geldt misschien ook nog wel voor paar andere staten in de nabije toekomst, dat we allemaal een ontzettende grote verantwoordelijkheid hebben om een echt grootschalige oorlog te voorkomen.
PAK
U had het in uw openingsstatement ook over de oproep om zoveel mogelijk te gaan stemmen, dat iedereen naar de stembus gaat. Is dit dan het onderwerp, weerbaarheid, veiligheid, dat u in het achterhoofd heeft als u zelf ook naar de stembus gaat?
SCHOOF
Dat is een interessante vraag om te achterhalen waar ik op ga stemmen. Maar het is...
PAK
Helemaal niet.
SCHOOF
Nee, ik weet dat u slimmer bent dan dat, dat u die vraag stelt. Nee, maar ja, natuurlijk speelt het voor mij een rol, maar er zijn meer dingen die voor mij een rol spelen.
PAK
Oké, dank u wel.
WARNAR (SBS)
Ik had even niet door dat dit alweer de laatste persco was met ons. En ik hoor hier net toch al een terugblik en een evaluatie, dus daar wil ik nog even op door. Was deze baan wat u ervan had verwacht?
SCHOOF
Dat vind ik nou jammer. Ik dacht nog van: dit kan nog net, dacht ik.
WARMAR
Nee hoor.
SCHOOF
We hebben al drie, vier weken met elkaar discussie dat ik niet wil reflecteren. Dus dat hou ik gewoon… Maar ik vond deze vraag ook net kunnen, zeg maar. Die was een beetje inhoudelijk gespiegeld. U stelt een vraag die iets meer gaat over hoe ik het allemaal vond. Maar laat ik zeggen: kijk, ik ben geen dag met chagrijn premier geweest. Ik zal af en toe chagrijnige momenten hebben gehad. Maar, en ik ga ervan uit dat ik ook de komende weken, maanden, alhoewel ik echt Nederland gun dat we snel weer een missionair kabinet hebben en hier dus iemand anders staat, ook de komende weken, maanden met datzelfde plezier en met die opdracht hier sta om te zorgen dat we de dingen doen die goed zijn voor Nederland.
WARNAR
En gunt u Nederland in een volgend kabinet ook nogmaals een extraparlementair premier?
SCHOOF
Nou, ik gun Nederland een missionair kabinet.
WARNAR
Met wat voor premier?
SCHOOF
Dat bepaalt het uiteindelijke kabinet zelf.
WARNAR
Maar ik ben wel benieuwd, was het een experiment dat voor herhaling vatbaar is?
SCHOOF
Ik denk dat de partijen, die zo meteen de formatie doen en tot de conclusie komen of ze het met elkaar gaan doen, waarschijnlijk tot de conclusie gaan komen dat de partijleider van die grootste partij dan de premier mag worden. Maar je weet maar nooit. Ik denk dat dat erg situationeel bepaald wordt. Laat ik het dan maar zo zeggen.
WARNAR
En als u nou nog een keer gebeld zou worden?
SCHOOF
Ik heb altijd gezegd: er komt geen Schoof-II.
WARNAR
Oké, dank u wel.
BOONMAN (OMROEP MAX)
Meneer Schoof, ik maak graag van de gelegenheid gebruik om hier toch ook eens een keer een vraag te stellen. Wij zijn vaak heel kritisch geweest, in ieder geval ik ook. Voelt u zich eigenlijk wel voldoende gewaardeerd? Want ter slot was het toch een helse opdracht met hele rare partijen die iets samen wilden doen wat is mislukt.
SCHOOF
Ja, kijk, je doet dit werk niet omdat je gewaardeerd wil worden. Dan vind ik dus de vraag: voel ik mij voldoende gewaardeerd of niet misschien iets voor een bespiegeling als ik na mijn MP-schap ergens op een stoel zit met een kopje koffie om eens na te denken: god heb ik me eigenlijk nou gewaardeerd gevoeld? Maar het is een vraagstuk waar ik nu echt aan voorbij ga, want ik vind dat voor de uitoefening van het ambt eigenlijk geen relevante vraag. Je probeert ervoor te zorgen dat je met de partijen met wie je werkt, en dat geldt voor mij nog meer dan wanneer je partijgebonden bent, maar als ongebonden premier om met de partijen en met de Kamer proberen met elkaar uit te komen en je weet dat je in een politieke arena zit waarin zeg maar waardering niet het eerste woord is wat daarbij gehanteerd wordt als criterium.
BOONMAN
Maar u heeft vaak gezegd hier dat u niet andere politici of fractievoorzitters wil recenseren. Misschien kan ik het dan anders vragen, bij uitzondering iemand wel te recenseren, namelijk ons.
SCHOOF
Nou jeetje. Nou ja, ik heb eentje ergens in het begin van mijn periode gezegd: god dat was een beetje een laffe persconferentie, nou daar heb ik vervolgens het hele jaar last van gehad. Dat kunt u zich misschien nog herinneren. Dus ik zei net al iets op de vraag van uw collega. Ik heb dit altijd heel waardevol gevonden, omdat ik denk dat de mensen die naar deze persconferentie kijken op een hele directe manier horen de vragen die u stelt, de antwoorden die ik geef, er ook een beetje kleuring bij krijgen, zonder dat ze in de snapmomenten zitten of een geredigeerd artikel zitten of wat dan ook. En dat is goed denk ik aan twee kanten. En in die zin zou ik mijn opvolger ook altijd willen adviseren om op de uitnodiging van de persvereniging in te gaan, want ik denk dat daarmee echt aan een hele belangrijke voorwaarde wordt voldaan voor Nederlanders om kennis te kunnen nemen van hoe we hier in dit land met elkaar omgaan.
BOONMAN
En toch blijft die vraag me bezighouden: voelt u zich voldoende gewaardeerd?
SCHOOF
Ik sta hier nog steeds. En dat is een belangrijk criterium, dat ik nog steeds denk dat ik mijn werk goed kan doen.
BOONMAN
Ik vind het toch heel zunig.
SCHOOF
Zuur? Oh zunig? Ja. Zunig. Terwijl ik geen Zeeuw ben, maar dat is, nee.
BOONMAN
Nou ja goed, oké, ik wilde het gevraagd hebben.
SCHOOF
Als u mij wil waarderen, mag dat trouwens hoor. Dus laat ik daar nog geen misverstand over bestaan. Dus als er waardering is, dan kan dat. Dat vind ik dan ook wel weer leuk om te horen. Zo ben ik dan ook weer. Ja, ja. Sorry, excuus.
VRAAG (ONBEKEND)
Om voort te borduren op de helse uitdaging die is mislukt. Met de kennis van nu, wat zou u anders hebben gedaan?
SCHOOF
Ja nee, dat zijn dus vragen waar ik allemaal niet op reageer. En het enige wat ik altijd heb gezegd, is dat ik, ook al zou ik dit allemaal weten, ik zou geen ander besluit hebben genomen nu bijna anderhalf jaar geleden.
VRAAG
En bewaart u die reflectie voor een boek misschien?
SCHOOF
Nou, er zijn inmiddels een paar uitgeverijen die zich tot mij gewend hebben. En dat heb ik allemaal in beraad. Ik weet nog niet of ik een boek ga schrijven. Maar misschien wel, misschien ook niet.
VRAAG
Dank u wel.