Beleid voor exportkredietverzekeringen
De exportkredietverzekering (ekv) maakt jaarlijks export mogelijk naar risicovolle landen ter waarde van miljarden euro’s (in 2024 ruim 3,5 miljard euro). De overheid zet de ekv sinds kort breder in, bijvoorbeeld voor de import van strategische grondstoffen en duurzame brandstoffen. Het kabinet gaat de uitvoering van de ekv aanbesteden.
De exportkredietverzekering (ekv) dekt zo’n € 17 miljard aan uitstaande risico’s. Dat maakt de ekv een belangrijk instrument van de overheid om export te bevorderen. De ekv heeft in 2024 € 1,17 miljard bijgedragen aan het bruto binnenlands product en 9.800 banen opgeleverd. Groene investeringen daarvan droegen ruim € 367 miljoen bij aan het bbp en 3.100 banen. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Naast de ekv zijn er bijvoorbeeld ook subsidies voor export en investeringen in het buitenland. Ook kunnen ondernemers hulp en advies krijgen van Nederlandse ambassades.
Ekv dekt onverzekerbare risico’s
Bedrijven kunnen zich met een ekv verzekeren tegen het risico dat een klant niet betaalt bij export naar of investeringen in het buitenland. Dat gevaar is het grootst bij transacties met hoge bedragen, lange looptijden en naar onstabiele landen. Bedrijven kunnen die risico’s vaak niet verzekeren bij commerciële banken en verzekeraars. De ekv zorgt er ook voor dat banken dan bereid zijn om geld te lenen aan bedrijven om te kunnen exporteren en te investeren.
ADSB voert ekv uit
Namens de Nederlandse staat dekt Atradius Dutch State Business (ADSB) de risico’s. Bedrijven kunnen een ekv aanvragen bij ADSB. Bedrijven betalen hiervoor een premie. De ekv is dus geen subsidie.
Het ministerie van Financiën is verantwoordelijk voor het budget van de ekv. Dat ministerie is samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor het beleid. De financiën zijn geregeld in begroting IX, artikel 5.
Aantal en waarde exportkredietverzekeringen
In 2024 maakte de ekv 139 handelstransacties mogelijk ter waarde van ruim € 3,5 miljard. Jaarlijks vragen zo’n 250 tot 300 bedrijven een ekv aan. Vooral bedrijven uit de sectoren energie, scheepsbouw, gezondheidszorg en machines en elektronica. Het gaat hoofdzakelijk om export naar of investeringen in Azië, Afrika en het Midden-Oosten. De jaarcijfers van de ekv staan in de Monitor exportkredietverzekeringen 2024 en het jaaroverzicht van ADSB.
Steeds meer ekv's voor midden- en kleinbedrijf
De afgelopen jaren sluiten steeds meer bedrijven uit het midden- en kleinbedrijf (mkb) een verzekering af via de ekv. In 2023 en 2024 ging de helft van alle aanvragen voor ekv’s en financiering van buitenlandse projecten naar het mkb. Ook kreeg bijna de helft van de polissen een groen label (pdf).
Ekv kost geen geld
De opbrengsten van de exportkredietverzekering moeten op de lange termijn minstens gelijk zijn aan de kosten. Het gaat aan de ene kant om premies die bedrijven betalen voor de verzekering. En aan de andere kant om de schade door faillissementen en wanbetalingen, en de kosten voor de uitvoering van de ekv.
Berekenen van premies ekv
De minimumpremies worden berekend op basis van een internationale methode, het zogenoemde Arrangement van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) (pdf, Engelstalig). OESO-landen (website in het Engels) hanteren dezelfde premies voor verzekeringen.
Schade verhalen bij betalingsproblemen
Als een buitenlands bedrijf niet kan betalen, krijgt de Nederlandse ondernemer of financier geld van ADSB. Daarna probeert ADSB het geld terug te krijgen van de buitenlandse klant, bijvoorbeeld via een incassobureau of de rechter in het land van de klant.
Als een overheid of een staatsbedrijf betalingsproblemen heeft, wordt dat besproken in de Club van Parijs. Dat is een informele groep van vooral westerse landen die overleggen over schuldproblemen van landen. Door hierin met andere landen op te trekken, is de kans groter dat een deel van het geld alsnog wordt terugbetaald.
Voorwaarden exportkredietverzekering
Ondernemers die een exportkredietverzekering willen, moeten voldoen aan de volgende eisen:
- Rekening houden met mensenrechten, werkomstandigheden en milieu
Bedrijven moeten rekening houden met mensenrechten, werkomstandigheden en het milieu, waaronder biodiversiteit, klimaat en vervuiling. De eisen hiervoor staan in het document Milieu en sociaal beleid van ADSB (pdf). Die eisen volgen uit de afspraken uit het beleidsdocument maatschappelijk verantwoord ondernemen van de exportkredietverzekering uit 2018. - Omkoping en corruptie voorkomen
Bedrijven moeten zich houden aan afspraken tegen omkoping, belastingontduiking, corruptie en het omzeilen van sancties. Die afspraken staan in het Anti-omkopingsbeleid EKV van ADSB (pdf). - Geen ekv voor nieuwe olie- en gasprojecten
Bedrijven krijgen sinds 1 januari 2023 geen ekv meer voor investeringen in nieuwe olie- en gasvelden en bijvoorbeeld platforms, pijpleidingen en opslagtanks. Dat staat in de Kamerbrief over het beleid voor de ekv vanwege de COP26-verklaring. De COP26 was de klimaatbijeenkomst in Glasgow in 2021 waar landen afspraken om fossiele energieprojecten niet meer te verzekeren om de opwarming van de aarde te beperken. De Rijksoverheid laat het COP26-beleid voor de ekv regelmatig onderzoeken.
Besluiten over toekennen exportkredietverzekeringen
Namens de Nederlandse staat heeft Atradius Dutch State Business (ADSB) een volmacht om verzekeringen te verstrekken als voldaan is aan alle voorwaarden, zowel financieel als voorwaarden voor anti-omkoping en milieu- en sociaalbeleid.
Overleg over ekv-beleid met bedrijfsleven en banken
Vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, banken en ADSB overleggen met de ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken over nationale en internationale ontwikkelingen en vraagstukken over exportkredietverzekeringen. Dat doen ze in de Rijkscommissie voor export-, import-, en investeringsgaranties die al sinds 1922 bestaat. De Rijkscommissie overlegt tweemaal per jaar.
Meer informatie: verslagen van de Rijkscommissie.
Aanbesteding uitvoering ekv
Het kabinet besloot begin 2025 om de uitvoering van de exportkredietverzekering aan te besteden. ADSB voert de ekv sinds 1932 uit, maar de Algemene Rekenkamer oordeelde in 2023 dat die uitvoering in strijd is met de wet. Die had moeten worden aanbesteed.
Het kabinet wil:
- bedrijven, banken en maatschappelijke organisaties zoveel mogelijk betrekken bij de aanbesteding;
- de dienstverlening van ADSB door laten lopen tot na de aanbesteding, zodat bijvoorbeeld bedrijven en banken er zo min mogelijk last van hebben;
- de verplichtingen van alle bestaande overeenkomsten nakomen;
- de Tweede Kamer informeren over de stand van zaken van de aanbesteding voor de zomer van 2025.
Dat staat in de Kamerbrief met update over toekomst exportkredietverzekering van 20 februari 2025.
Internetconsultatie aanbesteding ekv
Tot 10 oktober 2025 kunnen onder andere bedrijven, banken en financiële instellingen die te maken hebben met exportkredietverzekeringen hun mening geven over hoe de aanbesteding van de ekv eruit gaat zien.