Normen voor producten, diensten of bedrijfsprocessen
Bedrijfsleven, overheid en consumenten kunnen onder begeleiding een nationaal normalisatieinstituut afspraken maken over de kwaliteit en veiligheid van producten, diensten of bedrijfsprocessen. Deze afspraken worden normen genoemd. Het proces om deze normen te maken heet normalisatie.
Voordelen van normalisatie
Er zitten veel voordelen aan normalisatie, bijvoorbeeld:
- Veiligheid en kwaliteit van producten en diensten zijn gegarandeerd. Voor bedrijven heeft dit als voordeel dat eenvoudig kan worden aangetoond dat ze aan een hoge standaard voldoen. Consumenten weten dan bij gebruik van bepaalde normen dat producten aan de veiligheidseisen voldoen.
- Bedrijven kunnen vaak snel nieuwe markten betreden, doordat ze al voldoen aan Europese of internationaal afgesproken normen.
- Bedrijven kunnen kennis, technologie en bedrijfspraktijken gemakkelijk en internationaal uitwisselen.
- Nieuwe producten en diensten sluiten vaak aan op al bestaande producten en diensten. Zo moet een nieuwe stekker in het al bestaande stopcontact passen. Of standaard papier in een nieuwe printer. Normen helpen hierbij.
Normen in wetten en regels
Normalisatie is een vrijwillig en privaat proces. Normen worden meestal ook vrijwillig door bedrijven toegepast.
In een aantal gevallen verwijst wet- of regelgeving naar normen. Hierbij is het meestal niet verplicht om aan de normen te voldoen. De Rijksoverheid ziet normen namelijk vooral als hulpmiddel om aan wettelijke eisen te voldoen. De norm is dan een voorbeeld waarmee een bedrijf makkelijker kan aantonen dat aan de regelgeving wordt voldaan.
Een fabrikant van speeltoestellen kan bijvoorbeeld gebruikmaken van normen voor glijbanen of draaimolens. Zo toont deze aan dat de toestellen aan de wetgeving voldoen. Maar de fabrikant mag ook op een andere manier aantonen dat de producten aan de wet voldoen. Het gebruik van deze normen is dan vrijwillig.
Dwingende verwijzing naar normen
Voor sommige producten, diensten of processen vindt de wetgever het zo belangrijk dat een norm wordt gevolgd, dat de norm door de wet wordt verplicht. Er wordt dan in de wet dwingend naar verwezen. Bijvoorbeeld bij stopcontacten, speeltoestellen of medische hulpmiddelen.
Normen kosteloos in te zien
Via de website van het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) kunt u de verplichte (dwingend verwezen) normen gratis bekijken. Dit zijn nationale normen waarnaar de wet dwingend verwijst.
Normen producten en diensten in Europese Unie
De regelgeving van de Europese Unie (EU) gebruikt ook normen. Voor het Europese beleid geldt ook dat de meeste normen vrijwillig zijn.
Rol Nederlands Normalisatie-instituut
Alle officiële normen voor producten en diensten in Nederland zijn te vinden bij het Nederlands Normalisatie-instituut (NEN). De commissies van NEN ontwikkelen normen voor sommige sectoren. In die normcommissies zijn de partijen vertegenwoordigd die hier voordeel van hebben, zoals bedrijven en consumenten. In totaal zorgt NEN voor ongeveer 75.000 normen. Daaronder vallen:
- internationale ISO-normen;
- Europese EN-normen;
- nationale NEN-normen.
De ontwikkeling van normen kost geld. Ook rust er auteursrecht op normen. Daarom rekent NEN een bedrag voor het gebruik van de normen.
Internationale samenwerking normalisatie-instellingen
De normalisatie-instellingen uit verschillende landen werken met elkaar samen:
- In Europa werken ze samen in CEN/Cenelec (Engels).
- Wereldwijd in ISO en IEC (Engels).
NEN vertegenwoordigt Nederland hierin.
Afspraken over normen voor producten en diensten
De overheid heeft afspraken gemaakt met NEN. Zo moet NEN betrokken partijen informeren over nieuwe ideeën voor normen op Europees of mondiaal niveau.
Met deze informatie kunnen ondernemers beoordelen of ze bij de ontwikkeling van een norm betrokken willen zijn. Zij kunnen hiervoor contact opnemen met NEN.