Bijsturen met het oog op de toekomst
De 17e Studiegroep Begrotingsruimte adviseert in deel 1 van haar advies een koerscorrectie op de begroting voor de aankomende kabinetsperiode. De overheidsfinanciën zijn flink verslechterd door onder andere de gestegen rentelasten en een sterke stijging van de uitgaven. Geld is recent flink duurder geworden en juist dan is het belangrijk om keuzes te maken. Keuzes maken is ook nodig om doelen te bereiken; als we teveel tegelijk proberen te doen, bestaat het risico dat investeringen vertraging oplopen. Gezonde overheidsfinanciën op zowel de korte als de lange termijn zijn belangrijk voor het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen en voorkomt dat we een rekening open laten staan voor volgende generaties. De Nederlandse economische vooruitzichten zijn naar omstandigheden goed. Juist nu is het moment om buffers op te bouwen voor economisch slechtere tijden om ook toekomstige tegenslagen weer op te kunnen vangen.
De studiegroep adviseert voor de komende kabinetsperiode een begrotingstekort van circa -2% van het bruto binnenlands product (bbp) in 2028. Dit biedt volgens de studiegroep voldoende afstand tot de Europese -3% norm en draagt bij aan een stabiele schuld en daarmee gezonde overheidsfinanciën. De begrotingsopgave voor de aankomende kabinetsperiode komt dan uit op structureel circa 17 miljard euro. Ramingen zijn vanwege conjunctuur, inflatie en geopolitieke ontwikkelingen echter inherent onzeker. Gedurende de kabinetsperiode is het advies om niet bij te sturen als het economisch beter of slechter gaat (trendmatig begrotingsbeleid). Dat resulteert in rust en stabiel beleid waar mensen en bedrijven van op aan kunnen.
De studiegroep onderkent de noodzaak voor investeringen in de toekomst. De maatvoering en instrumentkeuze verdienen echter aandacht; niet alle doelen kunnen worden bereikt via overheidsuitgaven. Daarnaast is het belangrijk dat het nieuwe kabinet werkt aan structurele hervormingen van de financiële uitdagingen op de lange termijn zoals op het gebied van zorg, vergrijzing en klimaat. Deze kosten zullen steeds verder oplopen na 2028.
Belastingen verhogen of minder uitgeven raakt mensen en bedrijven. Bij het maken van beleidskeuzes en bijbehorende investeringen is het daarom belangrijk te vertrekken vanuit het perspectief van brede welvaart: waarin mens en maatschappij centraal staan. Dit vraagt een integrale aanpak. Gezonde overheidsfinanciën zijn en blijven een manier om uiteindelijk te zorgen voor goed onderwijs, goede zorg en veiligheid voor iedereen. Zorg daarom voor verstandige hervormingen, houd rekening met maatvoering en uitvoering en kijk naar zowel het verhogen van de belastingen als het verlagen van de uitgaven.
Over de Studiegroep Begrotingsruimte
Voor de 17e keer adviseert de Studiegroep Begrotingsruimte voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen de politiek over de begrotingsdoelstelling en de begrotingssystematiek. Met dit advies kunnen politieke partijen een goede afweging maken over het te voeren begrotingsbeleid in de volgende kabinetsperiode.
Door de val van het kabinet heeft de studiegroep een versnelde procedure doorlopen. De begrotingsdoelstellingen zijn opgenomen in het eerste advies dat vandaag is gepresenteerd in aanloop naar de verkiezingen. Het advies over de begrotingssystematiek- en regels volgt in december van dit jaar voorafgaand aan de formatie.
De Studiegroep Begrotingsruimte wordt traditiegetrouw voorgezeten door de Secretaris-Generaal van het ministerie van Financiën en bestaat verder uit hoge ambtenaren en directeuren van het ministerie van Algemene Zaken, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Economische Zaken en Klimaat, Financiën, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Centraal Planbureau en De Nederlandsche Bank. Planbureau voor de Leefomgeving en het Sociaal en Cultureel Planbureau hebben een adviserende rol.