Verantwoordingsdag: wat is dat ook alweer?

Op de 3e woensdag in mei legt de minister van Financiën, namens het kabinet, verantwoording af over het beleid en de financiën van het afgelopen jaar. Dit heet Verantwoordingsdag. In 2023 was Verantwoordingsdag op 17 mei.

Aanbieden van de jaarverslagen

Op Verantwoordingsdag biedt de minister van Financiën namens het kabinet aan de Tweede Kamer de volgende kamerstukken aan:

  • Rijksjaarverslag
    Dit bevat de jaarverslagen van alle ministeries.
  • Financieel Jaarverslag van het Rijk
    Hierin blikt het kabinet terug op de economische ontwikkelingen. En op de inkomsten en uitgaven van de overheid in het afgelopen jaar.

Verantwoordingsdag in de Tweede Kamer

Verslag Algemene Rekenkamer

De Algemene Rekenkamer controleert alle jaarverslagen van de ministeries. De president van de Rekenkamer maakt hier vervolgens een verslag van. En presenteert dit verslag op Verantwoordingsdag aan de Tweede Kamer. Zo krijgt de Tweede Kamer een goed beeld van wat er in het afgelopen jaar goed of minder goed is gegaan.

(On)rechtmatige uitgaven

De Algemene Rekenkamer kijkt ook of het geld zinnig, zorgvuldig en zuinig is uitgegeven. Voor de uitgaven van de Rijksoverheid gelden allerlei regels. Soms worden niet alle regels goed gevolgd, bijvoorbeeld:

  • als het kabinet of het parlement niet op tijd de Eerste of Tweede Kamer informeert;
  • als een aanbesteding (een opdracht die de overheid door een bedrijf laat uitvoeren) niet aan alle regels voldoet.

In die gevallen is een uitgave onrechtmatig.

In sommige gevallen is het niet zeker of een uitgave rechtmatig is, bijvoorbeeld:

  • als het kabinet noodzakelijke staatssteun (subsidies die de overheid verleent) niet controleert;
  • als er te weinig informatie is over de voorwaarden voor een subsidie. 

Verantwoordingsdebat

Nadat de Tweede Kamer alle verslagen heeft ontvangen, begint het verantwoordingsdebat. Dit debat gaat over de Verantwoordingsstukken. Bij het debat zijn onder andere de minister-president en de minister van Financiën aanwezig.

Afsluiting begrotingsjaar

De Tweede Kamer en de Eerste Kamer behandelen de jaarverslagen als wetsvoorstel. Zijn alle wetsvoorstellen aangenomen door de Eerste en Tweede Kamer? Dan is het begrotingsjaar afgesloten.

Net als op Prinsjesdag gaat de minister van Financiën met een speciaal koffertje naar de Tweede Kamer. In dit koffertje zitten het Financieel Jaarverslag van het Rijk en enkele jaarverslagen.

Van Prinsjesdag naar Verantwoordingsdag

Prinsjesdag en Verantwoordingsdag zijn belangrijke momenten in het begrotingsproces. Op beide dagen komt de minister van Financiën met een koffertje naar de Tweede Kamer. Op Prinsjesdag zitten daar de plannen in voor komend jaar. Is de Tweede Kamer het met die plannen eens? Dan werkt het kabinet ze vanaf dat moment een jaar lang uit.

Op Verantwoordingsdag blikt het kabinet terug op het afgelopen jaar. En wordt duidelijk of de plannen zijn gelukt en hoeveel geld dat kostte.

Prinsjesdag Tijdens het jaar Verantwoordingsdag
Van Prinsjesdag naar Verantwoordingsdag

Vooruitblik naar volgend jaar:

  • Het kabinet presenteert de plannen voor volgend jaar.

De plannen worden uitgevoerd.

Terugblik op vorig jaar:

  • Wat is er gebeurd met de plannen van Prinsjesdag?

Minister van Financiën biedt aan:

  • Miljoenennota
  • Rijksbegroting

Kabinet geeft 2 keer per jaar een update:

Minister van Financiën biedt aan:

  • Financieel Jaarverslag van het Rijk
  • Rijksjaarverslag

Kabinet geeft antwoord op de vragen:

  • Wat willen we bereiken?
  • Wat gaan we daarvoor doen?
  • Wat gaat dat kosten?

Kabinet geeft antwoord op de vragen:

  • Hoe staat het ervoor met de uitvoering van de plannen?
  • Hoe gaat het met de uitgaven?

Kabinet geeft antwoord op de vragen:

  • Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?
  • Hebben we gedaan wat we daarvoor zouden doen?
  • Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?
Vergroot afbeelding Ondertekening stukken
Beeld: Martijn Beekman
Oud-minister Kaag ondertekent de stukken.