Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 25 augustus 2023
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 25 augustus 2023. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Voordracht Hoekstra als Eurocommissaris (1)
RUTTE
Goedemiddag. Vandaag uiteraard ook nog kort stilgestaan bij het nieuws van gisteravond, dat Wopke Hoekstra is voorgedragen voor de Europese Commissie, voor de vacature die ontstaat omdat Frans Timmermans naar Den Haag komt. Of, althans, dat probeert. En wij denken dat hij over de goede papieren beschikt met al zijn ervaring.
Kansenongelijkheid
Dan hadden wij vandaag, voorafgaand aan de vergadering, een goede discussie over wat een beetje in het lelijke jargon heet: kansenongelijkheid, de kansencrisis. Het was een themasessie, ingeleid door Robbert Dijkgraaf, Karien van Gennip en Ernst Kuipers. Er is eerder dit jaar ook een rapport verschenen van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Daar gaan we ook op reageren natuurlijk. Het is ook een thema wat in het regeerakkoord terugkwam. We weten dat het ontzettend belangrijk is, omdat aan de ene kant er natuurlijk discriminatie plaatsvindt en uitsluiting, maar aan de andere kant ook van belang is: wat kun je doen om ervoor te zorgen dat in het onderwijs, op de arbeidsmarkt en op alle andere mogelijke manieren het in dit land niet uitmaakt waar je wieg staat en waar je vandaan komt, wat je gelooft, maar dat iedereen dezelfde kansen heeft. Dat is natuurlijk een ongelofelijk ingewikkeld thema. Dat gaan we niet oplossen met één discussie in één ministerraad. Maar je merkt wel dat in ieder geval deze club mensen zeer gemotiveerd is de komende maanden daaraan door te werken. En dat zal dan deels ook zijn plek vinden in de reactie op dat rapport van het SCP.
Besprekingen Rijksbegroting
Verder, weten jullie, zijn we bezig met de voorbereidingen van de begroting. Prinsjesdag komt eraan. We hebben in het kabinet de begrotingshoofdstukken nu op tafel liggen. Dat was woensdag en donderdag. Dat is volgende week ook aan de orde. Daarnaast, in kleinere kring, praten we ook nog over een paar vraagstukken rondom koopkracht bijvoorbeeld, en nog een aantal vraagstukken die moeten worden opgelost in de uitgaven- en inkomstensfeer van de begroting. Dat was gisteravond, de eerste ronde. Dat gaat volgende week ook nog door. En tegen die achtergrond hebben we deze week ook, daar was u ook bij – althans, niet binnen maar buiten – een bijeenkomst gehad in het Catshuis: de aftrapbijeenkomst van het nieuwe politieke jaar, om ook met elkaar te bespreken: wat kunnen we nog doen? Wat kunnen we niet doen? Natuurlijk in nauwe samenspraak met de Tweede Kamer. Zeker als het gaat om wetgeving, is het de Kamer die natuurlijk besluit welke wetten nog behandeld worden. En tegelijkertijd is niet alles wat een kabinet doet wetgeving. Heel veel is natuurlijk ook beleid, dat niet door middel van wetgeving tot stand komt. En daar kan dan misschien weer iets meer, maar ook dan natuurlijk in goede samenwerking met de Kamer. Eerder al gezegd: Groningen, het toeslagenschandaal, MH17, Oekraïne, de begroting zelf, zijn belangrijke onderwerpen. Zeker ook nu blijkt dat de koopkracht van kwetsbare groepen erg onder druk staat als je daar geen maatregelen neemt. En dat zag je ook in de cijfers van het Centraal Planbureau vorige week. Maar nogmaals: ook daar uiteraard wil het kabinet zo veel mogelijk proberen om de zaak in goede banen te leiden en het overigens ook niet noodzakelijkerwijs te beperken tot die vijf onderwerpen. Maar nogmaals: ook daar dan in goede samenwerking met het parlement.
Oekraïne
Tot slot Oekraïne. Kajsa Ollongren was daar bij het Krimforum en eerder bij de Veteranendag en heeft daar goede gesprekken gehad. En afgelopen zondag was Zelensky, de president, in Eindhoven. Mooi om te zien dat het initiatief rond de F-16’s, samen met Denemarken, dat er inmiddels ook concrete vervolgstappen worden gezet door Noorwegen, gisteren door de Verenigde Staten, die sowieso natuurlijk nauw betrokken zijn. En we zijn aan het kijken ook hoe we zo veel mogelijk die structurele steun aan Oekraïne kunnen voortzetten en Nederland daarin een vooruitstrevende en vooroplopende rol kan blijven spelen. Daar is iedereen het ook over eens, ik denk ook breed in de Tweede Kamer. Ik heb het ook tegen Zelensky gezegd: dit is niet afhankelijk van mij of van Hoekstra, Ollongren, Kaag, Schreinemacher of dit kabinet. Dit beleid, dat wij willen dat zij winnen, dat Rusland dit verliest, dat dit ook over onze waarden gaat, ook over onze veiligheid, dat is iets dat heel breed in Nederland, in de Kamer, door misschien wel 130, 140, 150 zetels gesteund wordt. Dat eigenlijk.
Voordracht Hoekstra als Eurocommissaris (2)
BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, over de kandidatuur van Wopke Hoekstra. Het is een man met onmiskenbaar internationale ervaring, maar milieu- en natuurorganisaties hebben grote vraagtekens bij zijn klimaatprofiel. Wat maakt hem dan toch de geschikte man voor die post?
RUTTE
Ja dan kijk je dus door een rietje naar iemand als je er zo naar kijkt. Ik zou daar anders naar kijken en denken: wat heb je nou nodig te komende tijd? Dat is iemand die internationaal ervaring heeft om te onderhandelen, mensen bij elkaar te brengen. Dat heeft hij natuurlijk gedaan als minister van Financiën en nu een paar jaar al als minister van Buitenlandse Zaken. En natuurlijk, dat gaat ook regelmatig over vraagstukken rondom klimaat, het is nou net of hij zich daar nooit mee bemoeid heeft. Maar als je kijkt naar wat er op de agenda staat, bijvoorbeeld de grote COP-28 in Dubai later dit jaar en hoe krijgen we in de wereld de ambitie weer verder omhoog en ook in Europa zo groot mogelijke groepen achter de lijn om ervoor te zorgen dat we de klimaatdoelstellingen halen, dan heeft hij natuurlijk daar de ervaring voor.
BREEDVELD
Hij zal natuurlijk de Commissie moeten overtuigen dat hij de juiste kandidaat is, de voorzitter en het Europarlement. Bij de zuidelijke landen heeft hij natuurlijk wel een scheve schaats gereden als het gaat om de coronasteun, die landen voelden zich ook echt beledigd toen, hij moest zijn excuses aanbieden. Is dat nog iets wat zijn aanstelling in de weg kan gaan staan?
RUTTE
Dat denk ik niet. Nee hoor, dan moeten ze mij dat ook verwijten. Ik was toen ook een beetje lomp in het begin en dat hebben we volgens mij goed opgelost in juli 2020, met een fatsoenlijk compromis waar Hoekstra en ik ook helemaal achter staan. Namelijk wel geld, maar dan ook in ruil voor de noodzakelijke hervormingen zodat landen in staat zijn in de toekomst bij grote schokken, zoals een pandemie, zoveel mogelijk uit de eigen begroting te steunen, te financieren. En dat gebeurt nu ook, de Commissie is zeer strikt in het landen houden aan de uitvoering van al die hervormingsplannen en ik vond dat echt een grote winst van het grote Europese compromis uit de zomer van 2020. En dat hebben Hoekstra en ik, maar ook Kaag en anderen, toen gezamenlijk vorm gegeven.
BREEDVELD
Het is een functie die Hoekstra in ieder geval voor een jaar zal moeten vervullen, maar is dat eigenlijk niet veel te kort om daar ook weer goed vorm aan te kunnen geven?
RUTTE
Dus u wilt de verkiezingen uitstellen voor het Europees Parlement?
BREEDVELD
Nou wie weet, maar het is ook misschien toch wel een gemis dat Timmermans ervoor gekozen heeft om die functie te laten.
RUTTE
Nou ja, daar ga ik allemaal geen commentaar op geven. Iedereen moet zijn eigen afwegingen maken, maar de kaarten liggen er zo bij dat hij daar weg gaat of weg is en dat dus de vacature moet worden vervuld. En ik denk dat we met Hoekstra een goede kandidaat hebben.
BREEDVELD
Ja maar dan verliest u wel weer een minister van Buitenlandse Zaken in een tijd van oorlog?
RUTTE
Nou ja, er is natuurlijk altijd de afweging. Dus dat moet ook weer goed worden opgevuld vanzelfsprekend en daar werken we ook als team aan: de steun voor Oekraïne. Daar heeft Hoekstra een hele grote rol in, maar natuurlijk ook Ollongren, Schreinemacher, Kaag, ikzelf. We zijn daar natuurlijk met alle ministers die ook met het buitenland bezig zijn, bij betrokken. En ja, dus er zijn altijd nadelen aan elk voordeel.
BREEDVELD
Ja maar goed, Nederland gaat een politieke turbulente tijd in. Was het dan niet verstandig geweest om juist op dat buitenlandbeleid te kiezen voor een vaste koers? Een vast persoon?
RUTTE
Mijn indruk is dat het buitenlandbeleid, en zeker als het gaat om Oekraïne, wat ik net zei in mijn inleidend statement, heel breed gesteund wordt in de Kamer. Dus het is niet zo dat dat afhankelijk is van één persoon. Hij heeft dat goed gedaan, en ik vond het erg belangrijk wat hij daar doet en deed en nog steeds doet. Maar hij is dan niet op zichzelf onvervangbaar, liever heb je het natuurlijk niet maar ja, dingen gebeuren, die vacature moet ook worden vervuld.
(REUTERS)
U zegt: wij hebben dat allemaal glad gestreken met die zuidelijke landen. Als we naar reacties vragen in Brussel dan is er toch nog wel behoorlijk wat tegengas tegen Hoekstra. Heeft u van tevoren nog wat feelers uitgezet of dit de juiste man voor de baan is en of hij daar geaccepteerd wordt? Bent u verbaasd over het tegengas?
RUTTE
Ja, ik krijg natuurlijk veel vragen over ‘wie waren de andere kandidaten en met wie heb je gepraat et cetera’ en over de rol van de Commissievoorzitter en het Parlement. Daar ga ik allemaal niet op in, want het is nou eenmaal zo in zo’n precair proces, dat ik het als mijn taak zag dat in goede banen te leiden. En volgens mij hebben we een goede voordracht gedaan waarbij we natuurlijk met al dit type aspecten rekening hebben gehouden.
REUTERS
Dus voor u, denkt u nou: elke kandidaat zou wel wat tegengas gekregen hebben? Hoekstra niet meer dan…
RUTTE
Dat is altijd waar, het is natuurlijk een politieke arena, ook Europa. En onvermijdelijk dat wat je daar ook doet, daar altijd mensen iets van zullen vinden. Dat hoort ook bij het type systeem wat we met elkaar hebben, namelijk op vrije verkiezingen gebaseerde machtsvormen.
(ALGEMEEN DAGBLAD)
Wij bemerkten bij D66 wat teleurstelling dat zij niet de post van de Eurocommissaris in de wacht hebben gesleept, wat maakt Hoekstra een betere keuze dan bijvoorbeeld Sigrid Kaag?
RUTTE
Dan verwijs ik naar het vorige antwoord: dat ik allerlei namen van wie misschien wel of niet, daar ga ik niet op in. En ik laat het echt bij de conclusie en mijn statement dat ik daarbij natuurlijk breed heb geconsulteerd en wij als kabinet hier ons in kunnen vinden.
DEN HARTOG
Het wordt nu een CDA’er, we hadden een PvdA’er, speelt dat dan nog mee zeg maar, partijkleur?
RUTTE
In de gesprekken die ik heb gehad en de weging die moest worden gemaakt, spelen eigenlijk alle denkbare aspecten een rol.
DEN HARTOG
Dus het speelde mee?
RUTTE
Dat zou kunnen…
DEN HARTOG
Mevrouw Von der Leyen wilde graag een CDA’er?
RUTTE
Hm?
DEN HARTOG
Mevrouw Von der Leyen wilde graag een CDA’er?
RUTTE
Nogmaals, ik lees van alles en ik hoor van alles en ik ga daar allemaal niet op in, want uiteindelijk de conclusie staat. Wat daar dan allemaal aan voorafgaat, wat ook de conclusie is, dan zullen er altijd geruchten komen en gedachten over waarom die conclusie de conclusie is en wat ook nog de conclusie had kunnen zijn, zou moeten zijn of wat we zouden willen dat die zou zijn en daar kan ik niet op ingaan.
DEN HARTOG
Huge de Jonge zei net dat de volgende minister van Buitenlandse Zaken, de opvolger van Hoekstra, ook een CDA’er is.
RUTTE
Ja.
DEN HARTOG
Dus dat heeft u al besloten?
RUTTE
Dat lijkt me logisch. Het CDA heeft vier ministers. Eén daarvan gaat dan weg. Dan kun je zeggen: het kabinet is demissionair, waarom vul je die post nog op? Maar dit gaat natuurlijk over een lange periode, de verkiezingen zijn drie maanden weg en daarna weet je niet hoe lang een formatie duurt, dus het lijkt mij verstandig dat die plek wordt ingevuld, dat is ook het voornemen van het CDA. Het voornemen is dan ook om tegelijkertijd te kijken wie dan de plek van vicepremier invult, maar dat is natuurlijk aan het CDA en dat zal even tijd kosten.
DEN HARTOG
Is er al iemand op het oog?
RUTTE
Ook daarvoor geldt: geen tussenstanden, maar als er een eindstand is, melden we het.
DEN HARTOG
Maar zien we Ben Knapen nog terug bijvoorbeeld, verwacht u?
RUTTE
We kunnen nu alle namen gaan noemen die ooit, en dat zijn allemaal voortreffelijke mensen zonder twijfel, ook de naam die u noemt, maar daar ga ik allemaal niet op in, want we komen uiteindelijk met een kandidaat…
DEN HARTOG
Maar het kan wel zijn dat er iemand doorschuift natuurlijk.
RUTTE
Ook hier geldt, we komen met een mededeling als er een conclusie is.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, wat is nou eigenlijk precies de procedure op het moment dat er een vacature is in de Europese Commissie?
RUTTE
Aan Nederlandse zijde of aan Europese zijde?
DE WINTHER
Aan uw zijde.
RUTTE
Die is volstrekt onduidelijk. Ik heb uiteindelijk geoordeeld dat het verstandig was dat ik overleg zou hebben met de verschillende smaldelen in de coalitie, althans in het kabinet. En op basis daarvan de conclusie getrokken gisteren dat het mij werd toegestaan die conclusie naar buiten te brengen.
DE WINTHER
Maar het is op zich best een belangrijke post geloof ik, Europees Commissaris.
RUTTE
Zeker.
DE WINTHER
Waarom wordt daar zo geheimzinnig over gedaan, wie daar eigenlijk over gaat, wie er kandidaat is, wat nou precies het profiel is van zo iemand?
RUTTE
Nou daar wordt volgens mij niet geheimzinnig over gedaan, anders dan dat het natuurlijk bij een demissionair kabinet belangrijk is dat we dat snel doen op een manier die ook leidt tot een uitkomst die steun heeft.
DE WINTHER
Maar u bent degene die uiteindelijk de beslissing neemt?
RUTTE
Dat is niet in de procedure voorzien, ik heb dat naar mij toegetrokken en dat hebben de verschillende smaldelen uit het kabinet mij toegestaan.
DE WINTHER
Maar betekent dat dan dat uiteindelijk als u bijvoorbeeld samen met het CDA iets besluit, samen met het CDA een meerderheid heeft aan stemmen en dus alles kan besluiten, zonder dat…
RUTTE
Nee nee, want in het kabinet is eigenlijk heel zelden gestemd en als er al eens gestemd is, is dat meer een soort peiling van wat zou er gebeuren, maar daar is hier geen sprake van.
DE WINTHER
Heeft de gang van zaken de sfeer in het kabinet verbeterd denkt u?
RUTTE
Nou in ieder geval niet verslechterd, ik denk dat die stabiel is.
DE WINTHER
Ik hoorde dat het toch wat korzelig is verlopen de afgelopen dagen.
RUTTE
Bij ingewikkelde besluitvorming is het altijd mogelijk dat daarbij natuurlijk vanuit verschillende posities verschillende opvattingen zijn, maar uiteindelijk zijn we bij elkaar gekomen.
DE WINTHER
Speelt op de achtergrond ook niet mee dat het kabinet is gevallen en dat de sfeer in het kabinet misschien sowieso niet opperbest is momenteel?
RUTTE
Maar dat is het interessante, die is dus wel heel goed. We hadden vorige week vrijdag ministerraad in hele goede sfeer, we hadden het uitje zaterdag en dinsdag discussie in het Catshuis en vandaag weer ministerraad en overigens ook hiervoor nog twee korte raden woensdag en donderdag over al die begrotingshoofdstukken in uitermate prettige sfeer.
DE WINTHER
We zagen een foto van het Catshuis kabinetsuitje waar nou niet echt de vonken vanaf sprongen, maar dat was kennelijk een verkeerd moment.
RUTTE
Ik heb die foto ook gezien, maar wat je natuurlijk hebt als je met zoveel mensen in een kamer zit en eentje praat dan is het niet zo dat iedereen op de banken staat om het verhaal toe te juichen, dat betekent niet dat de sfeer niet goed is.
DE WINTHER
Maar de sfeer is niet verslechterd sinds de val van het kabinet, is dat de conclusie?
RUTTE
Nee, ik zou eerder denken dat ‘ie is verbeterd, maar dat mag ik ook natuurlijk niet zeggen, want dan zou je het vaker willen doen en dat moet je natuurlijk niet willen, maar die is erg goed ja.
DE WINTHER
Dank u wel.
Vertrek SGP-leider Kees van der Staaij
WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, de partij zat niet in een van uw coalities, maar was toch vaak een belangrijke steunpilaar voor uw coalities: de SGP en voorman Kees van der Staaij heeft zojuist laten weten dat hij het na 25 jaar voor gezien houdt. Gaat u de man missen?
RUTTE
Ja ik heb hem gisteren aan de lijn gehad, hij vertelde het me dat dat zo rond deze tijd naar buiten zou komen. Ja, ik ga hem zeer missen en ik denk dat we hem allemaal gaan missen in meer of mindere mate, want je kunt niet om hem heen. Paar redenen, ik vind het iemand die altijd heel positief probeert politiek te bedrijven met een uitermate respectvolle omgang met collega’s. In de traditie van zijn partij, dus rechtsstatelijkheid en grondwettelijkheid, een plechtanker op deze thema’s. Dus iemand die in de Kamer niet met de grote meerderheid meezeilt, die er soms ontstaat waardoor je kluitjesvoetbal krijgt, maar in staat is om dan toch de eigen positie te markeren. Een man waarbij je de pen even neerlegt als hij het woord voert.
WESTER
Een man met humor.
RUTTE
Ja, enorm, enorm. En je kunt heerlijk met hem roddelen.
VRAAG (SBS)
Ja even hierop aansluitend, het is het langstzittende Kamerlid dat nu vertrekt, maar er is natuurlijk sowieso een flinke leegloop in de Kamer, ook bij de bewindspersonen. Wat zegt dat denkt u?
RUTTE
Ja, volgens mij zegt dat niet zo heel veel, bij elke verkiezing zie je echt wel weer dat er mensen blijven en mensen weg gaan. Ik geloof niet dat dat nou zo heel anders is dan anders.
VRAAG
Nou, het is een behoorlijke leegloop toch? Tot nu toe weten we al van 20% van de Kamerleden dat ze niet meer terugkomen.
RUTTE
Maar wat was dat de vorige keer dan? Dat was nog veel meer volgens mij.
VRAAG
Daar heb ik geen antwoord op.
RUTTE
Dat dacht ik hoor, nee ik heb het antwoord ook niet maar mijn beeld is dat dat niet per se afwijkt van andere jaren. Alleen wat je nu hebt, omdat we zo ongelofelijk traag zijn in dit land, en die verkiezingen dan nog vier maanden duren, dat ieder Kamerlid dat weggaat, logisch, dat bekendmaakt, dat verschijnt op de websites en dan denk je ‘oh, weer een, weer een’. Kees van der Staaij is natuurlijk wel van een andere categorie, hij is dacht ik de nestor. Ik weet niet of hij of Geert Wilders dat is maar…
VRAAG
Hij.
RUTTE
…ik denk Kees van der Staaij. En daarna Geert, dus Geert, succes, jij wordt nu, als je herkozen wordt, eerst kijken, de nestor. Maar dat is natuurlijk toch van een andere orde. Dus ik vind Kees van der Staaij wel echt hors concours in die discussie. Maar kijk, dat er wisselingen zijn en dat mensen andere keuzes maken, dat hoort ook bij de democratie.
Verkiezing Tweede Kamer op 22 november (1)
VRAAG
Dan even een andere statistiek uit ons eigen panel, daaruit blijkt dat 50% van de Nederlanders dit keer op een andere partij wil gaan stemmen dan de vorige verkiezingen in 2021. Wat zegt dat volgens u?
RUTTE
Ja, daar trek ik geen conclusies uit. Volgens mij zie je in Nederland sowieso, maar nu ga ik een beetje babbelen en politicoloog spelen, wat ik niet ben, zie je door de jaren heen dat überhaupt het vast op dezelfde partij stemmen, dat dat aantal mensen afneemt. Ik behoor nog tot die groep. En nog een heel aantal mensen, maar er zijn ook heel veel mensen die wel steeds per verkiezing kijken, overigens is het dan niet zo dat ze dan naar alle partijen kijken, dan kijken ze, is mijn beeld, toch naar partijen die in de buurt zitten van de partij waar zij de laatste keer op gestemd hebben. Dus iemand die wat meer centrumrechts stemt, zal niet ineens op SP gaan stemmen of iemand die SP stemt zal niet ineens op Forum gaan stemmen. Maar je ziet wel dat dan binnen zo’n groep van partijen op het politieke spectrum waar je eerder op gestemd hebt, mensen nog weleens wisselen van partij.
VRAAG
Maar dat is natuurlijk wel een teken van ontevredenheid?
RUTTE
Dat weet ik niet, waarom is dat een teken van ontevredenheid? Stemmen is toch dat je kijkt: welke partij spreekt mij het meeste aan? En vervolgens ga je die partijen heel kritisch volgen en komen er nieuwe verkiezingen en dan ga je opnieuw kijken: wie zijn de mensen, wat is het programma. Je zou het ook kunnen zien als een signaal dat de democratie goed functioneert.
VRAAG
Of dat 50% van de Nederlanders niet tevreden was met het functioneren van de partij waar ze in geloofden?
RUTTE
Of nóg enthousiaster is geworden over een andere partij. Ik denk dat je deze verkiezing veel mensen zult zien die naar de VVD trekken en zeggen: het is nog beter dan vorige keer. Dat is toch helemaal niet erg?
VRAAG
Waarom denkt u dat?
RUTTE
Nou omdat er goede redenen voor zijn, volgens mij hebben wij een hele goede lijsttrekker. Maar goed, sorry, ik stop nu. Ik mag hier niet over de VVD praten.
VAN GRONINGEN (OP1)
Meneer Rutte, toch even, het kabinet is nu 7 weken gevallen. Nu is er weer een vacature in het kabinet. Hoe gaat u ervoor zorgen dat tot er een nieuw kabinet aantreedt, dit kabinet geen duiventil wordt? Want wij horen stiekem wel geruchten dat andere bewindspersonen ook al op zoek zijn naar andere banen en functies.
RUTTE
Nou ik denk natuurlijk dat iedereen nadenkt over wat hierna, dat hoort ook zo want je wil natuurlijk zo kort mogelijk gebruik maken van wachtgeld. Maar dat gaat pas in als het kabinet ook echt weg is en in theorie kan dat ergens in de eeuwigheid zijn. Het enige wat we zeker weten is dat er in maart 2028 weer verkiezingen zijn waarmee dit kabinet dan geconfronteerd wordt met een nieuwe Kamermeerderheid. Maar je hoopt natuurlijk dat zich eerder, op basis van de verkiezingsuitslag van november, een nieuwe coalitie heeft gevormd. En dan is het niet slecht dat mensen nadenken: wat ga ik daarna doen? En van een duiventil is toch geen sprake nog?
VAN GRONINGEN
Nog niet, maar zou kunnen.
RUTTE
Wopke Hoekstra zou ik niet onder de duiventil… want dat is natuurlijk een noodzakelijke benoeming vanwege een vacature die nu ontstaan is in de Europese Commissie.
VAN GRONINGEN
Ja goed, u was niet gedwongen toch om iemand uit het kabinet daarheen te sturen?
RUTTE
Nee, maar het is niet gek natuurlijk dat voor zo’n zware baan je wel kijkt naar de senior politicians en die zitten deels natuurlijk in het kabinet.
VAN GRONIGNEN
Zou het wel uw oproep zijn aan uw collega-bewindspersonen om nieuwe banen pas aan te nemen nadat er een nieuw kabinet geïnstalleerd is?
RUTTE
Ja dat is usance. Dat kun je ook nooit helemaal garanderen, ook in de vorige periodes is dat niet 100% gelukt en ik heb daar ook hier niet allemaal zware oordelen over. Maar goed, de Koning heeft ons gevraagd om als team collectief door te gaan met te doen wat in het belang van het Koninkrijk is.
VAN GRONINGEN
Ja, en dat is niet weggaan voordat er een nieuw kabinet is?
RUTTE
En daarbij helpt het als je niet weg bent, want dan kun je dat niet doen.
VAN GRONINGEN
Ja, wel meer dan helpen toch?
RUTTE
Ja.
VAN GRONINGEN
Ik hoor u hier niet echt heel dwingend over, dat u zegt: ik wil eigenlijk dat iedereen gewoon blijft tot het einde.
RUTTE
Ja maar dan is het net alsof ik hier angstig ben dat iedereen aan het vertrekken is, en daarom aarzel ik een beetje om uw uitnodiging aan te nemen om nu dan streng de camera in te kijken, bij wijze van spreken, en te zeggen: jullie moeten allemaal blijven. Want ik heb geen aanleiding om aan te nemen dat het tegendeel het geval is.
VAN GRONINGEN
Nog één andere vraag: we hebben een rondgang gemaakt langs wat politieke partijen. Daar horen wij het geluid dat er nog wat mensen zijn die koudwatervrees hebben, zo last minute, die hebben dan gezegd: ik wil wel op een lijst, maar moet ik mij nou wel in die slangenkuil die Den Haag heet, begeven? U heeft hier lang gelopen, u gaat weliswaar het terrein binnenkort verlaten, maar wat zou u tegen die mensen willen zeggen die nu op het einde nog twijfelen?
RUTTE
Ja dat is ieders persoonlijke afweging, primair. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben, voor wat daaruit komt. Ik kan alleen maar zeggen waarom ik de afweging heb gemaakt, ik praat natuurlijk zelf ook met mensen in mijn partij die overwegen om dat te gaan doen en ik leg uit waarom het ongelofelijk eervol is. We wonen in een heel bijzonder land, een van de rijkste landen van de wereld, ik geloof het twee na rijkste land van de wereld, maar wel een land met ook heel veel problemen die we met elkaar goed moeten aanpakken en in goede banen moeten leiden. En het is ongelofelijk eervol om daar als parlementariër invulling aan te geven. En laten we zeggen, er wordt heel veel gediscussieerd over de toon van het debat en de sfeer. Ik vind dat we dat altijd een beetje met een korreltje zout moeten nemen. Kijk naar de debatten eind negentiende eeuw, dan zijn we nu poeslief voor elkaar, als je die verslagen terugleest over hoe er in de Tweede Kamer gedebatteerd werd tussen 1880 en 1900. Daar is dit niets bij, vergeleken. Het is wel wat steviger geworden dan toen ik begon in 2002. Ik heb daar nu eigenlijk niet zo’n oordeel over. En dat maak je ook met elkaar. Dus iemand die zegt: ik wil de politiek in en ik wil dat we respectvol met elkaar debatteren, kan juist daardoor daar ook een hele positieve bijdrage aan leveren.
VAN GRONINGEN
Dus: wees niet bang, doe het?
RUTTE
Ja, maar maak wel je eigen afwegingen uiteindelijk. Ik kan je niet dwingen.
Voordracht Hoekstra als Eurocommissaris (3)
ORNSTEIN (BUITENHOF)
U bent altijd erg van de hoffelijke omgangsvormen. Nu weet iedereen dat u een zeer goede band hebt gehad met Diederik Samsom. Heeft u hem gisteravond gebeld en gezegd: jij bent het niet geworden?
RUTTE
Ik vertel eigenlijk nooit met wie ik allemaal wel of niet bel, want dan moet ik dat voor iedereen zeggen, maar hij en ik hebben natuurlijk contact. Maar ik ga niet heel precies in op tijdlijnen ofzo. Maar er is tussen hem en mij goed contact.
ORNSTEIN
Maar heeft u met hem gebeld? Heeft u hem…
RUTTE
Daar ga ik allemaal niet op in.
ORNSTEIN
Waarom niet?
RUTTE
Omdat ik dat dan ook van iedereen moet gaan zeggen. Dat vind ik…
ORNSTEIN
Jawel, maar hij was een hele belangrijke kandidaat hiervoor. Hij was ook ingewerkt, hij wilde het graag. Dat hebben we via de media gezien. U heeft wel met hem gezegd: ik heb gekozen voor een andere optie? Want u vertelt: ik heb het naar me toegetrokken.
RUTTE
Diederik Samsom en ik hebben ook al eerder contact gehad. Maar ik ga niet precies zeggen wanneer, maar dat is al een stuk eerder, toen duidelijk werd dat Frans Timmermans de ambitie had om naar Den Haag te komen. Toen dat nog niet helemaal zeker was, maar wel zeker leek bij de Partij van de Arbeid-GroenLinks. Maar wanneer we dan precies wel of niet, dat houd ik dan even voor mezelf.
ORNSTEIN
En hoe keek u aan tegen het vertrek van mevrouw Bergkamp, die ook…
RUTTE
Ik heb zelf met haar ongelofelijk prettig samengewerkt, omdat als vertegenwoordigers van verschillende branches van ons staatsbestel, het natuurlijk goed is dat we met elkaar contact hebben. En dan is het gewoon heel fijn om als voorman van het kabinet goed contact te hebben met de voorzitter van de Tweede Kamer, waarbij uiteindelijk, als het gaat om de verhoudingen, zij het laatste woord heeft. En dat liet ze me ook steeds duidelijk blijken. Maar dat ging altijd in heel prettig overleg. En ik heb dat zeer gewaardeerd, hoe dat ging.
ORNSTEIN
Nu was er de afgelopen dagen veel in het nieuws dat haar benoeming een dealtje zou zijn geweest tussen VVD en D66 indertijd, bij de vorige formatie. Kunt u dat uit de lucht halen en…
RUTTE
Dat heb ik al een keer of dertig uit de lucht gehaald. Is gewoon niet waar.
ORNSTEIN
Dat is niet waar?
RUTTE
Maar weet u? Ik heb één ding wel geleerd in Den Haag: als zo’n verhaal rondgaat, ook dat ‘Omtzigt, functie elders’ van mij zou komen, dat is ook niet waar. Er is ook geen dealtje. Dus het heeft geen zin om dat steeds te herhalen. Want als dat eenmaal zich gevestigd heeft, dan blijven kranten het schrijven.
ORNSTEIN
Dan blijft het hardnekkig, zeggen ze ook in de media.
RUTTE
Ja. Maar het antwoord is nee. Er is geen dealtje.
ORNSTEIN
Dank u wel.
Verkiezing Tweede Kamer op 22 november (2)
BEEKMAN (BNR)
Nog even voortbordurend op het gesprek dat u had met mijn collega van SBS. U zei: je kan ook enthousiast worden van een andere partij. Nu heeft Pieter Omtzigt afgelopen week aangekondigd en ook plannen gepresenteerd rondom zijn nieuwe partij. En Frans Timmermans heeft zich gepresenteerd aan zijn achterban en is officieel lijsttrekker geworden. Bent u nou nog ergens enthousiast van geworden?
RUTTE
Nee. Ik heb natuurlijk zicht op wat er in de VVD is cooking op allerlei punten. En daar ben ik erg enthousiast over. Dus ik heb besloten om weer op de VVD te gaan stemmen.
BEEKMAN
Dat snap ik. Maar Omtzigt, na de heisessiedag van het kabinet reed u naar huis en toen was Timmermans toevallig zijn speech aan het houden. Heeft u toen stiekem even gekeken om te zien wat hij te zeggen had?
RUTTE
Nee, maar dat was niet helemaal te vermijden, omdat dat natuurlijk logisch door de media goed gepresenteerd wordt. Wat ook jullie taak is in de verkiezingen, vind ik, om te vertellen wat de grote politieke bewegingen allemaal te verhapstukken hebben. Dus al zou je het niet willen zien, dat is niet helemaal te…
BEEKMAN
Reflecteert u daar eens op.
RUTTE
Nee dat ga ik niet doen. Luister, ik ga hier niet over de VVD praten. Maar ik kan u daar in kleine kring natuurlijk helemaal over bijpraten, waarom die partij goede ideeën heeft en waarom ik denk dat die partij zal groeien. Maar verder ga ik niet commentaar op al die andere partijen geven. Die moeten hun best doen.
BEEKMAN
Nee dat snap ik. Maar u heeft het over enthousiasme voor de politiek en dat niet iedereen teleurgesteld is.
RUTTE
Nee maar de vraag was: is het erg als mensen van partij switchen? En toen zei ik: als mensen van andere partijen naar de VVD komen, vind ik dat goed nieuws.
BEEKMAN
U zei ook: niet iedereen, of althans dat begreep ik een beetje uit uw woorden, hoeft teleurgesteld te zijn in de politiek. Er kan ook enthousiasme ontstaan. En daarom ga je naar een andere partij.
RUTTE
Ja precies.
BEEKMAN
Dus ik vroeg me ook af, u heeft die andere verhalen ook gehoord, de plannen…
RUTTE
Nee, heeft mij nog niet overtuigd om op een andere partij te stemmen.
BEEKMAN
Nou oké die laten we maar. Ik vroeg me af of u enigszins enthousiast ervan was geworden.
RUTTE
Ik neem respectvol kennis van wat alle andere partijen doen. En laten we hopen dat de campagne zo wordt vormgegeven dat die een beetje praktisch laat zien: wat ligt er voor agenda voor de komende tijd? En dat over die grote vraagstukken, niet op persoon maar op inhoud, die discussie gevoerd wordt. Ik denk ook dat dat echt is wat het grootste deel van de kiezers graag ziet, zodat je ook weet wat er te kiezen is. En dat alle partijen dat doen. En daar wens ik iedereen heel veel succes mee natuurlijk.
BEEKMAN
Tot slot: beide partijen, zowel Nieuw Sociaal Contract als Partij van de Arbeid-GroenLinkscombinatie zijn het erover eens dat het tijd wordt voor goed bestuur. Wat vindt u van zo’n opmerking?
RUTTE
Ik heb besloten niet op alles wat andere partijen allemaal zeggen, te gaan reageren. Dat is echt aan de nieuwe lijsttrekker. Ik neem respectvol kennis van alle opvattingen. Goed weekend. Koffie! Gaat u mee?