EU-regelgeving van start: extra verantwoordelijkheden digitale diensten

Betere bescherming van grondrechten, de aanpak van online misleiding en gebrekkige informatie, een gelijk speelveld voor bedrijven en digitale handel makkelijker maken. Dat zijn de doelen van de nieuwe Digital Services Act (DSA). Zo moeten onlinemarktplaatsen meer informatie inwinnen én publiceren over de bedrijven (handelaren) op hun platform. Ook moeten digitale diensten bijvoorbeeld de regels voor het verwijderen van informatie of gebruikersaccounts uitgebreider uitleggen aan gebruikers.

De DSA gaat gelden voor in Nederland en Europa veel gebruikte onlinemarktplaatsen, sociale netwerken, platforms om content te delen zoals video’s en online reis- en accommodatieplatforms. Over 1 jaar, op 17 februari 2024, moeten zij volledig aan de in de gehele EU geldende DSA voldoen. Het gaat om populaire platforms als Facebook, Instagram, TikTok en YouTube, maar ook om online marktplaatsen, platforms voor pornografie, en platforms voor reizen met veel gebruikers in de hele EU. Daaronder zijn ook in Nederland gevestigde bedrijven als Bol.com, Booking.com en Marktplaats.nl.

Ruimere verplichtingen voor de grootste digitale diensten

Vanaf vandaag moeten platforms en diensten al informatie over het aantal actieve gebruikers op hun website publiceren. Hiermee kan de Europese Commissie de allergrootste digitale diensten, met maandelijks gemiddeld 45 miljoen gebruikers, gaan aanwijzen. Voor deze gelden ruimere verplichtingen, naar verwachting vanaf medio 2023, zoals jaarlijkse beoordelingen van de risico's van schadelijke onlinepraktijken op hun diensten. Bijvoorbeeld als het gaat om illegale goederen of content en het verspreiden van desinformatie. De EU en haar lidstaten lopen met deze nieuwe standaard voor platformregulering straks wereldwijd voorop.

Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat): “Met deze EU-regelgeving krijgen zakelijke en privé gebruikers van digitale diensten een sterkere rechtspositie. Modernisering van de EU digitale markt is van belang om eerlijke concurrentie te bevorderen en consumenten te beschermen. We blijven innovatie stimuleren, worden minder afhankelijk van grote platforms, creëren meer markttoegang, gaan de verspreiding van illegale inhoud en oplichting van consumenten en ondernemers tegen.”

Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid digitale diensten

Nederland heeft gepleit voor diverse onderdelen die in de DSA terecht zijn gekomen. Zo moeten online marktplaatsen straks meer informatie inwinnen over de bedrijven (handelaren) die producten of diensten verkopen via hun platform. Dit moet helpen om malafide handelaren te ontmoedigen en te identificeren, neemt oneerlijke concurrentie weg en maakt het makkelijker om als consument je recht te halen.

Ook verplicht de DSA straks aanbieders van digitale diensten om bij het modereren van inhoud rekening te houden met de grondrechten van gebruikers én ze hier uitgebreider over te informeren. Digitale aanbieders moeten daarom het verwijderen van informatie of gebruikersaccounts beter uitleggen. Zij moeten bovendien makkelijk toegankelijke en gebruikersvriendelijke klachtenprocedures hebben voor consumenten.

Aanpak van onwenselijke gepersonaliseerde advertenties en desinformatie

Via de DSA wordt het online platforms verboden om nog langer advertenties te personaliseren op grond van bijvoorbeeld geloofsovertuiging of seksuele geaardheid. Minderjarigen zijn straks bovendien extra beschermd tegen gepersonaliseerde advertenties. Dat moet eraan bijdragen dat ze geen ongepaste reclame te zien krijgen.

Daarnaast biedt de DSA ook de mogelijkheid om burgers beter te beschermen tegen desinformatie, nepnieuws en schendingen van grond- en mensenrechten. De allergrootste online platformen en zoekmachines moeten namelijk maatregelen nemen om risico’s van hun dienstverlening voor onder andere de samenleving en de democratie te verminderen. Daarnaast bevordert de DSA transparantie. Door rapportageverplichtingen en de toegang tot data voor onderzoekers beter te regelen, krijgen we meer inzicht hoe grote platformen werken.

Grote bedrijven betalen zelf heffing voor toezicht

De Europese Commissie houdt straks toezicht op naleving van de DSA door grote online platformen en zoekmachines. De bedrijven betalen zelf via een heffing voor dit toezicht. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de overige digitale diensten.