Grote stappen bij aanpak misstanden arbeidsmigranten
Er zijn dit jaar grote stappen gezet in de aanpak van misstanden rond arbeidsmigranten. De voornaamste wet- en regelgeving is in 2023 in gang gezet of in werking getreden. En steeds meer gemeenten hebben integraal beleid op het gebied van arbeidsmigratie zoals Den Haag en Rotterdam. Ook wordt samenwerking in de regio gezocht en gevonden. Dat staat in de jaarrapportage over het aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten die minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid namens het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gezonden. De minister noemt het hoopvol dat het besef is ontstaan dat actie en samenwerking nodig zijn omdat de positie van arbeidsmigranten nog steeds Nederland onwaardig is.
In 2020 presenteerde het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten (Commissie Roemer) het rapport ‘Geen Tweederangsburgers’. Dit rapport beschrijft de misstanden waarmee arbeidsmigranten geconfronteerd worden op het gebied van werken en wonen. Ook minister Van Gennip heeft deze misstanden veelvuldig gezien bij werkbezoeken. Het kabinet voert de aanbevelingen van de commissie Roemer onverkort en met urgentie uit. Het gaat daar ook met steun van de Tweede Kamer in de demissionaire fase mee door. Want deze aanpak kan niet wachten. Arbeidsmigranten moeten gezien en behandeld worden als gelijkwaardige en volwaardige deelnemers aan onze samenleving. Daarnaast hebben misstanden rond arbeidsmigranten gevolgen voor de samenleving als geheel. Het leidt tot druk op de publieke voorzieningen en op de leefomgeving en tot een ongelijk speelveld voor bedrijven.
Dit kalenderjaar is daarom het wetsvoorstel ‘Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten’ naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit voorstel zorgt voor een betere bescherming van arbeidskrachten in de uitzendsector en weert malafide partijen van de markt. De aangepaste Wet basisregistratie personen is vorig jaar in werking getreden en zorgt voor een beter zicht op het verblijf van arbeidsmigranten. De Wet goed verhuurderschap gaat misstanden in de woonsituatie tegen, deze is van kracht sinds 1 juli 2023. Dit zijn cruciale stappen vooruit.
Dat geldt ook voor de verstevigde samenwerking tussen rijk, provincies en gemeenten, die leidt tot verschillende verbeteringen. Zo heeft bijvoorbeeld een aantal gemeenten vooruitlopend op de besluitvorming al een meldpunt ingericht waar anoniem en kosteloos meldingen kunnen worden gedaan van ongewenst verhuurgedrag. In Noord-Brabant krijgen arbeidsmigranten door het bestuursakkoord makkelijker toegang tot meertalige informatie en advies over werken, wonen en leven in Brabant. VNG heeft een effectrapportage ontwikkeld over nieuwe bedrijvigheid: ‘Geen bed geen business’. Hiermee krijgen gemeenten meer inzicht in de huisvestingsvraag van arbeidsmigranten. Zo kunnen zij constructief met bedrijven het gesprek voeren over de inzet van huisvesting van arbeidsmigranten en er heldere afspraken over maken.
Daarnaast is goede handhaving en goed toezicht nodig. De Arbeidsinspectie is gestart met de voorbereiding van de nieuwe taken en de capaciteitsuitbreiding voor het toelatingsstelsel. Ook zijn landelijke, lokale en ook grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden belangrijk. Onder andere in het project Aanpak Malafide Uitzendbureaus werken de Arbeidsinspectie, de SVB, het UWV en de Belastingdienst samen. De gezamenlijke inspecties onder de vlag van de Europese Arbeidsautoriteit (ELA) zorgen voor meer effectiviteit.
De komende tijd is de inzet dat arbeidsmigranten de verbeteringen echt gaan zien in hun werk- en woonomgeving. Ook voor een volgend kabinet is het belangrijk door te gaan. ‘Maar bovenaan staat dat werkgevers, uitzendbureaus en verhuurders niet afhankelijk zijn van wetten en regels om op een fatsoenlijke manier om te gaan met hun werknemers of huurders’, stelt minister Van Gennip. ‘Wat direct merkbaar is, is hoe deze mensen gezien en behandeld worden door de mensen die ze tegenkomen. De werkgever en collega’s, de klant, de verhuurder en de mensen uit de buurt. Arbeidsmigranten moeten gezien en behandeld worden als medemens.’