Beleidsmakers en uitkeringsinstanties kunnen meer doen om mensen te behoeden voor vergissingen
Mensen die een uitkering of toeslag aanvragen, overtreden regelmatig onbedoeld de regels. Beleidsmakers en uitkeringsinstanties zetten zich in om vergissingen te voorkomen, maar kunnen meer doen om mensen hiervoor te behoeden. Dat blijkt uit het eindadvies ‘Preventie – Een kwestie van doen!’, opgesteld door Team Preventie: een onafhankelijk team van beleidsmakers, uitkeringsinstanties en ervaringsdeskundigen onder leiding van prof. dr. Menno Fenger (hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam). Minister Van Gennip nam hun advies vandaag in ontvangst.
In het eindadvies is veel kennis en ervaring bijeengebracht. Het biedt een overzicht van goede voorbeelden. Deze kunnen professionals bij ministeries, uitkeringsinstanties en gemeenten inspireren om mensen beter te helpen bij het aanvragen van een uitkering of toeslag. Om nare gevolgen van vergissingen, zoals terugvorderingen en boetes te voorkomen.
Minister Van Gennip: "Als overheid moeten we meer uitgaan van vertrouwen in mensen. Niet iedere vergissing moet leiden tot een boete. En natuurlijk is het nog beter om vergissingen te voorkomen. Daarvoor moet de uitvoering meer ruimte krijgen. We werken aan een ander handhavingsstelsel in de sociale zekerheid om ook in onze wetgeving meer balans te brengen in vertrouwen en handhaving."
Beleid en uitvoering zijn bezig om de beweging van handhaving naar preventie te maken. Zo werken UWV en SVB met zogenaamde klantreizen. Hierin zijn alle contacten, handelingen en trajecten die iemand maakt langs de verschillende onderdelen van de organisatie in beeld gebracht. Daarnaast wordt bij nieuwe wet- of regelgeving getoetst of mensen in staat zijn om te doen wat de wet van hen vraagt. Een ander voorbeeld is het voorkomen van niet-verwijtbare vorderingen door gemeenten. Dit zijn vorderingen die zijn ontstaan door een combinatie van een vergissing van een uitkeringsontvanger en gaten in de werkprocessen van de gemeente. Gemeenten voorkomen dit soort situaties door de interne samenwerking te versterken en de dienstverlening te optimaliseren.
Een andere uitkomst is dat het geregeld voorkomt dat mensen aannemen dat informatie tussen overheidsinstanties wordt gedeeld. Dit is niet altijd het geval, maar wel een begrijpelijke gedachte. Het is daarom belangrijk om mensen erop te wijzen dat ze informatie ook bij een andere instantie moeten doorgeven.
In het eindadvies staat dat preventie meer centraal gesteld moet worden door uitkeringsontvangers meer te ontmoeten en te begrijpen. Het streven om vergissingen te voorkomen moet doorsijpelen in alle processen binnen de organisatie.