Nederland stelt met 7 EU-landen aanpak van inkoopbeperkingen voor
Ondernemers zoals (online) winkels kunnen niet onbelemmerd hun inkopen doen bij fabrikanten of leveranciers over de grens. Zogenoemde TLB’s (territoriale leveringsbeperkingen) kunnen bovendien leiden tot een hogere consumentenprijs in bijvoorbeeld de supermarkt, een lagere winstmarge voor ondernemers en een beperkter productaanbod voor consumenten. Op initiatief van minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) stellen Nederland en 7 andere EU-landen (België, Denemarken, Griekenland, Kroatië, Luxemburg, Slowakije en Tsjechië) voor om dit nu wettelijk op EU-niveau aan te pakken met een verbod op het ‘discrimineren naar vestigingsplaats’ in het handelsverkeer tussen bedrijven.
De EU-ministers verantwoordelijk voor economie spreken hierover voor het eerst tijdens de Raad voor Concurrentievermogen in Brussel op vrijdag 24 mei. De 8 landen hebben hiervoor een gezamenlijk position paper geschreven dat op de agenda van deze Raad staat. In het onlangs verschenen rapport over de toekomst van de Europese interne markt, van de voormalige Italiaanse premier Letta in opdracht van de Europese Raad en Europese Commissie, staat de noodzaak voor aanpak van inkoop- en handelsbeperkingen zoals TLB’s ook expliciet genoemd.
Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat): “We hebben nu een gerichte aanpak naar aanleiding van ons onderzoek om inkoopbeperkingen weg te nemen. Deze inkoopbeperkingen vormen een breder probleem op de Europese interne markt met negatieve gevolgen voor zowel ondernemers als consumenten. Dat wringt, zeker in tijden van hoge prijzen.
Met 8 landen stellen we dus nu een concreet TLB-verbod voor door EU-wetgeving aan te passen of uit te breiden. Uit gesprekken met andere collegaministers blijkt overigens dat bovenop de 8 landen nog meer EU-lidstaten het probleem herkennen. Dus ik heb er vertrouwen in dat de aankomende, nieuwe Europese Commissie met brede steun snel hiermee aan de slag kan.”
EU-verbod om TLB’s aan te pakken
TLB’s zijn nu ook al verboden vanuit EU mededingingswetgeving, mits achteraf aangetoond kan worden dat er sprake is van misbruik van een economische machtspositie. Dit vergt echter lang en uitgebreid onderzoek per specifiek geval (onderzoek per productmarkt en onderneming), waarbij de bewijslast primair ligt bij de afnemer zoals een winkelondernemer.
Deze route moet overeind blijven, maar de wetgeving moet zodanig worden aangepast of uitgebreid dat het wordt verboden om ondernemers zoals winkeliers te discrimineren naar hun vestigingsplaats, zodat het probleem aan de voorkant al kan worden aangepakt. De bewijslast verschuift dan ook van de afnemer zoals een winkelondernemer naar de leverancier/fabrikant.
Aandacht voor mogelijkheden digitale etiketten
Ook als TLB’s worden verboden, vormt het EU-voorschrift dat een etiket in een Europese (nationale) taal beschikbaar moet zijn een obstakel om een buitenlands product met een buitenlands etiket te verkopen in bijvoorbeeld Nederland. Omstickeren kan, maar is tijdrovend en kostbaar. Uit onderzoek komt naar voren dat digitale etikettering zoals een QR-code de voorkeur heeft van zowel fabrikanten als supermarkten. Nadeel is dat nog niet iedereen een smartphone heeft.
Wat er op het etiket moet staan, wordt in internationaal verband (FAO-WHO) wereldwijd gereguleerd. Dit najaar staan technologische ontwikkelingen op etiketteringsvlak ook op de agenda, zoals informatievoorziening door QR-codes op etiketten wereldwijd. Ook dat biedt ruimte om de kansen van digitale etikettering te sneller te benutten.
Onderzoek: inkoopbeperkingen tot wel 1 op 25 producten leiden tot hogere prijs
Het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en Klimaat presenteerde afgelopen najaar een onafhankelijk onderzoek waaruit bleek dat ondernemers inkoopbeperkingen ervaren bij tot wel 1 op de 25 door hen ingekochte goederen (2-4%). Voor deze groep producten kan dit leiden tot een inkoopprijs die gemiddeld 10% hoger ligt met uitschieters daarboven. TLB’s zijn breed te vinden bij doe-het-zelfzaken, supermarkten en online platforms, zo stellen hun professionele inkopers.
De Europese Commissie heeft in 2020 een studie gepresenteerd over TLB’s in de EU detailhandel. Hieruit bleek dat indien afnemers vrij hun producten konden inkopen, de consumenten in de 16 lidstaten die onderzocht zijn gezamenlijk potentieel € 14,1 miljard goedkoper uit zouden zijn op jaarbasis.