Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 29 november 2019

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 29 november 2019.

Inleidend statement minister-president Rutte

Goedemiddag. Een paar punten ter inleiding. In de eerste plaats, u heeft het al gehoord, vandaag een belangrijke stap kunnen zetten in het dossier van die lastige afkorting PFAS. Op basis van berekeningen van het RIVM en Deltares konden we besluiten tot het instellen van een tijdelijke veilige achtergrondwaarde van PFAS voor de land- en waterbodem. Daarmee komt er ook direct ruimte om op een veilige manier weer te kunnen bouwen en baggeren. En die ruimte kan dus nu ook worden gebruikt. Dat is van groot belang voor onze banen, onze bedrijvigheid. Op die manier werken we ook aan een oplossing voor de bouw en infrastructuur. En de bedoeling is ook om de komende tijd met provincies en gemeenten de verdere problemen op het terrein van PFAS aan te pakken. En mijn oproep vandaag zou ook zijn aan die provincies en gemeenten om deze ruimte nu ook snel te gebruiken. Het risico nu is dat gemeenten nog wat tijd nemen en dan mogelijk pas richting januari besluiten om zaken aan te besteden en voor de bedrijven is het van heel groot belang dat dat nu snel gebeurt. Dus ik hoop dat ze dat ook doen. En ik weet in heel veel gevallen dat dat gelukkig ook gebeurt. Het zijn vaak kleinere bedrijven die belang hebben om nu snel ook weer die opdrachten te krijgen. Uiteraard ook op het gebied van stikstof veel overleg eerder deze week met provincies, maar ook vanmiddag weer is er overleg met de provincies en vanuit het kabinet Carola Schouten over het stikstofdossier. En ook aan de andere zaken wordt hard doorgewerkt.

Dan is vandaag besloten een bijdrage te leveren aan de door Frankrijk geïnitieerde, Europees geleide maritieme missie in de Straat van Hormuz. Nederland zal, dat zal dan zijn van eind januari 2020 tot eind juni 2020, met een fregat, dat zal het marineschip De Ruyter zijn met ook een boordhelikopter, die zal met een aantal stafofficieren deelnemen aan deze missie. Zoals u weet hebben zich in die regio, in de golfregio, meerdere voorvallen voorgedaan, waardoor ook de internationale scheepvaart ernstige hinder ondervond en een vrije en veilige doorvaart is natuurlijk van heel groot belang, ook uiteraard economisch. En voor zeevarend land Nederland van heel groot belang. En daarom willen we ook een bijdrage leveren. Tegelijkertijd wordt er ook langs het diplomatieke spoor doorgewerkt aan het de-escaleren van het conflict in de regio en de spanningen in de regio. Dit landt allemaal in een zogenaamde artikel 100-brief, dat moet dan bij dit soort inzetten, maar ook een samenhangbrief waarin wij in samenhang ook een aantal verzoeken en besluiten aan de Kamer laten weten en met hen gaan bespreken. 

Dan volgende week is ook het buitenland in beeld. Op maandag ben ik in Madrid bij de COP25, de klimaattop van de Verenigde Naties. Daar zullen we met elkaar praten over de voortgang van de aanpak van de klimaatvraagstukken en hebben we ook de gelegenheid om van elkaar te leren en elkaar ook scherp te houden op elkaars ambities. Aansluitend is dan op... Nee, dan ben ik terug in Nederland, maandagavond, dinsdagochtend. En dan dinsdagmiddag naar Londen en daar is dan dinsdagmiddag en woensdag, daar zal ook Ank Bijleveld meedoen en Stef Blok, de NAVO-top, onder andere in het kader van het zeventigjarig bestaan. En daar zullen belangrijke gesprekken gevoerd worden natuurlijk over de verdere ontwikkelingen binnen de NAVO. En er zullen ook zaken moeten worden besproken die uiteraard tot enige spanning in de NAVO hebben geleid en die proberen we daar met elkaar in goede banen te leiden. In dat kader had ik gisteren een lang telefoongesprek met Emmanuel Macron van Frankrijk en dat zal ook de komende dagen nog wel tot voorbereidende gesprekken aanleiding geven. 

Wachtgeld Dijkhoff

KOOLE (RTL Nieuws) 
Heeft u nog herinneringen aan of u toen u fractievoorzitter was tussen 2006 en 2010 ook u salaris met wachtgeld heeft opgeplust?

RUTTE
Ik heb daar geen actieve... Nee sorry, nee volgens mij niet nee. 

KOOLE 
Heeft u er geen herinnering aan of...

RUTTE
Ik zou het moeten nakijken. Maar ik stelde me deze vraag ook vanmorgen, ik dacht het niet. Heb ik dat niet gedaan nee, dacht het niet. Maar ik zal het nog even voor u definitief nakijken om dat antwoord precies te geven. Volgens mij was dat geen automatisme en dan had ik dat volgens mij actief moeten doen en daar staat me in ieder geval niks van bij. Dus ik denk het niet. 

KOOLE
Heeft u er begrip voor dat een van uw opvolgers, de heer Dijkhoff, dat wel doet?

RUTTE
Ja, zeker. Het is een recht wat je hebt hè. Als je dat doet, als je staatssecretaris of minister bent geweest en je wordt Kamerlid, dan heb je dat recht. Dat is gewoon onderdeel van de arbeidsvoorwaarden. En ik sta er dus ook volledig achter dat hij dat doet. 

KOOLE
Maar kunt u zich ook iets voorstellen bij de kritiek die daarop losgebarsten is? 

RUTTE
Ik laat het erbij. Dit gaat over Kamerleden, dit gaat ook weer over de VVD. Ik sta hier als premier, dus ik doe ook niet lullig hè. Ik beantwoord de vraag, maar ik ga daar verder niks over zeggen. Hij maakt gebruik van een recht wat hij heeft, en dat vind ik 100% acceptabel. 

DE WINTHER (De Telegraaf)
Waarom koos u ervoor om niet uw salaris toen bij te plussen? 

RUTTE
Ja jongens, dan moet ik kijken in m’n geheugen, dan zou ik echt in mijn geheugen moeten graven waarom ik dat niet gedaan heb. Maar ik vind: dit is gewoon een recht wat je hebt. Zoals een Kamerlid dat doet mag dat. En ik vind dat ook voor 100% acceptabel. 

DE WINTHER
Maar u heeft het zelf niet gedaan en er zijn ook  bewindspersonen die nu in de Kamer...

RUTTE
Ik ga dat overigens nog definitief checken. Alles wat mij bijstaat heb ik het niet gedaan. Maar, u kent mijn legendarische geheugen. Ik wil het even zeker weten. 

DE WINTHER
Dan gaan er weer een paar weken overheen voordat het...

RUTTE
Nee, dit kan sneller, dit kan sneller. 

DE WINTHER
Maar omdat een aantal bewindspersonen, van PvdA huize bijvoorbeeld, die het niet heeft gedaan. Mark Harbers heeft een soort, volgens mij had hij geen zin in dit gezeur maar...

RUTTE
Jongens even, we hebben maandag een klimaattop, we hebben dinsdag een NAVO-top, ik heb nu antwoord gegeven op Klaas Dijkhoff, hij mag het doen, ik sta daarachter dat hij het doet. Ik laat het er echt bij. Ik ga nu niet praten over arbeidsvoorwaarden van Kamerleden in deze persconferentie, echt niet, dus ik laat het erbij. 

DE WINTHER
Tot slot, is het, de discussie rond wachtgeld en politici is eentje die eigenlijk elk jaar weer terugkomt. Is het niet ooit misschien recentelijk in een ministerraad overwogen om het systeem eens tegen het licht te houden of het geen verwachtingen wekt bij de bevolking of bij politici die gewoon niet met elkaar in overeenstemming zijn? 

RUTTE
Luister, we hebben een aantal jaren geleden natuurlijk geprobeerd op basis van de Commissie-Dijkstra om te komen tot de modernisering van de arbeidsvoorwaarden. Dat is toen niet gelukt. Dat is niet gelukt, daar moeten we gewoon eerlijk over zijn. Ik weet niet of er op dit moment initiatieven lopen om dat weer te veranderen. In ieder geval voor mij heeft dat nu geen prioriteit. Ik vind dat we goed verdienen, ik vind het ook terecht, waar politici geen recht hebben op WW of aanvulling vanuit de WW, ontslagbescherming hebben, dat er een aantal specifieke regelingen zijn voor politici, dat hoort er gewoon bij. Die wachtgeldregeling vind ik ook zeer verdedigbaar, ik vind het dus ook zeer verdedigbaar dat iemand daar gebruik van maakt. 

Proces Decembermoorden Suriname

BOS (NOS) 
Ik heb eigenlijk een vraag over Hormuz, maar eerst even de actualiteit in Suriname, daar wordt op dit moment een uitspraak gedaan in de Decembermoorden. Kunt u aangeven wat het belang is dat daar nu eindelijk duidelijkheid over bestaat? 

RUTTE
Dat is natuurlijk voor de mensen die slachtoffer zijn geworden van die Decembermoorden, voor de families daarvan, voor het gevoel van een rechtstaat in Suriname is het van heel groot belang dat dit proces nu plaatsvindt. Ik doe verder geen uitspraken over wat daar precies uit moet komen. Maar wij zullen als Nederland natuurlijk de rechtsgang, of die fatsoenlijk plaatsvindt, met grote aandacht volgen. 

BOS
U weet dat Bouterse natuurlijk altijd heeft gezegd dat dit een politiek proces is aangestuurd door Nederland. 

RUTTE
Ja, dat is het niet, punt. Dat is dan weer zo’n samenzweringstheorie waar ik niets mee kan. Dat is gewoon niet zo. Dat ga ik ook verder niet verdedigen, dat is allemaal grote onzin. Hij moet zich gewoon verantwoorden voor wat hij daar gedaan heeft. 

BOS
En een celstraf zou op z’n plaats zijn? 

RUTTE
Dat is aan de rechter. Ik ga hier nu geen uitspraken doen. Ik denk dat het van belang is dat er recht wordt gesproken en dat de nabestaanden weten dat het Surinaamse rechtsstelsel functioneert en ik hoop dat dat functioneert. Dat zullen wij kritisch volgen. Dus in die zin is het van heel groot belang. 

Nederlandse inzet Straat van Hormuz

BOS
Dan even over de Straat van Hormuz, in hoeverre bent u bang dat we daar een militair conflict in worden gezogen? 

RUTTE
Daar ben ik niet bang voor, omdat de hele opzet van de missie zodanig is en ook in die zin ook wel afwijkt van andere initiatieven, dat ‘ie echt bedoeld is ter ondersteuning aan de vrije doorvaart daar. Dus alle, voor zover dat kan, je kan nooit 100% garanties in bouwen, maar zover je zekerheden kunt inbouwen dat je voorkomt dat je onderdeel wordt van een militair conflict is dat ook gebeurd. Dat is ook de reden dat Nederland heeft gezegd: wij durven, sterker nog wij willen hier onze bijdrage aan leveren. Het is ook Frankrijk wat het initiatief heeft genomen. Frankrijk is één van de grote verdedigers van de afspraak van de E3 en anderen met Iran over het nucleair programma om te proberen dat zo goed mogelijk overeind te houden, dat programma. En die hele missie is dus ook zo opgezet dat ‘ie maximaal de-escaleert, ook met een diplomatiek spoor daarnaast met Iran en anderen. 

BOS
Het is natuurlijk rustiger in dat gebied, is zo’n missie nog wel nodig of is Nederland eigenlijk alleen daar maar om ook vooral internationaal goed op de kaart te staan?

RUTTE
Nee, nee, dat doen we niet. We doen niet mee voor de vorm. We doen mee omdat we iets willen bijdragen. Dit is een belangrijke zeestraat, belangrijke plek in de wereld voor de vrije doorvaart. En het kan nu wat rustiger zijn, het blijft een plek waar het onrustig kan zijn weer, waar dat denkbaar is. In die zin is het van groot belang dat Nederland daar een bijdrage levert. 

BOS
Tot slot, u had het erover dat u met Macron gesproken heeft in aanloop naar de NAVO-top. Wat heeft u tegen hem gezegd?

RUTTE
Nou, het is niet zo dat ik dan iets tegen hem zeg. Dan bespreken we samen de agenda. 

BOS
Hij heeft natuurlijk bepaalde opvattingen over de NAVO, dus ik kan me voorstellen dat...

RUTTE
Ja, nee, zeker. Daar kan ik iets over zeggen zonder de vertrouwelijkheid van het gesprek te doorbreken. Hij heeft natuurlijk een geruchtmakend interview gegeven aan het weekblad The Economist, waarin hij een aantal zaken signaleert waar ik mij ook zorgen over maak. De vraag of Europa in staat is om voldoende zichzelf internationaal te projecteren op het wereldtoneel. Daar ging mijn speech over in Zurich op 13 februari. Maar er zijn ook andere bijdragen uit Europa geweest over hoe je de Europese buitenlandse politiek beter moet vormgeven. Hij maakt zich, dat begrijp ik heel goed, zorgen ook over de vraag of Europa voldoende doet voor zijn eigen verdediging. Op dat punt sta ik ook achter de uitspraken van de Duitse kanselier Merkel dat Europa niet in staat is op dit moment in z’n eentje zonder de steun van Amerika, ingebed zijnd in de NAVO, daarom is die NAVO ook zo cruciaal ook trouwens voor Amerika, om voldoende bescherming te bieden aan ons eigen grondgebied. Daar hebben we echt de NAVO voor nodig. Dat erkent Macron ook volledig. Maar toch blijft belang daar binnen de Europese rol zo goed mogelijk in te vullen. En verder is natuurlijk in het bijzonder zorg over de soms onvoorspelbaarheid uit Amerika. Bijvoorbeeld in het contact met Turkije over wat er is gebeurd nu in Noord-Syrië en er is natuurlijk zorg over Turkije, bijvoorbeeld over de aankoop van het S400 Russische antiraketsysteem. Dus dat soort, die hele analyse, deel ik. Verder is er natuurlijk belang dat Europa in NAVO met elkaar eensgezind praten over de verdere stappen na het langzamerhand verdwijnen van het INF-verdrag. Dus daar moet ook veel gebeuren. Dus over al die zaken hebben we gesproken. En hoe we dat op een prettige manier volgende week ook vorm kunnen geven, die discussie en hoe hij en ik kunnen samenwerken om ervoor te zorgen dat volgende week laten we zeggen in een spirit van eenheid deze lastige thema’s worden behandeld. Dus daarom was het een heel nuttig gesprek. 

Staatssecretaris Snel

WITTEMAN (Algemeen Dagblad)
Meneer Rutte, is Menno Snel na komende woensdag nog steeds staatssecretaris denkt u? 

RUTTE
Ja, dat denk ik wel. Maar ik ga daar nu ook niet heel uitgebreid op in want hij heeft z’n eigen verdediging richting de Kamer. Dat volg ik uiteraard heel precies, samen met collega’s, dat doet hij heel zorgvuldig, heel erg stap voor stap. En ik wil hem ook niet voor de weg lopen door hier nu weer allerlei uitspraken daarover te doen. Dat moet hij echt op zijn manier doen. Dat doet hij ook. Heb groot vertrouwen in de man, het hele kabinet, de hele coalitie heeft groot vertrouwen in hem. Dus dat gaan we volgende week verder bekijken. 

WITTEMAN
Is hij nog de juiste man op de juiste plek voor u?

RUTTE
Ja, dat is hij zeker. Maar ik laat het echt er verder bij. Want ik help hem ook niet in de aanloop naar het debat door nu weer publiciteit te genereren over Menno Snel. 

BOVEN (BNR)
U zegt: de coalitie heeft vertrouwen in hem. Trouw en RTL, die publiceren net het nieuws dat er vanuit de vaste Kamercommissie van Financiën een verzoek is gedaan voor strafrechtelijke vervolging van Menno Snel.

RUTTE
Nogmaals, de vraag was aan mij, en dat geldt natuurlijk voor het hele kabinet: is er vertrouwen in Menno Snel? Ja, dat is er. Het is een man met een enorme kennis op dit terrein en een zeer gewaardeerde collega die een uitermate complex dossier probeert in goede banen te leiden, dat ook op een verstandige manier doet. Daarover zijn eigen gesprekken met de Kamer heeft en ik help hem niet door er meer over te zeggen. 

BOVEN
Maar wordt dat verzoek tot strafrechtelijke vervolging, wordt dat gesteund door de coalitiepartijen in de Tweede Kamer? 

RUTTE
Ik heb geen idee. Dat zegt mij niets. 

BOVEN
Wat vindt u van het nieuws? 

RUTTE
Ja, ik hoor dat nu van u voor het eerst en u weet: ik reageer nooit op nieuws dat ik van u krijg. Dan ga ik het eerst zelf lezen. 

DE WINTHER (De Telegraaf) 
Een aanvullende vraag nog, want u zegt wel dat hij het vertrouwen heeft van de hele coalitie. Dat impliceert dat u daar kennelijk zich al van op de hoogte heeft weten te stellen. 

RUTTE
Nee hoor, ik wil even geen misverstand. Dat bedoel ik niet zozeer specifiek in dit dossier. In algemene zin hebben alle leden van het kabinet het volledige vertrouwen van de coalitie. Ik weet dat men in het bijzonder ook zeer op de man en zijn aanpak van de problemen gesteld is. Maar ik help hem niet door daar nu verder iets over te zeggen. Dus als ik daarmee een uitspraak leek te doen in het kader van dit dossier: nee, niet specifiek. Ook niet omgekeerd, overigens. Maar in algemene zin groot vertrouwen in deze staatssecretaris. 

DE WINTHER
Ja, maar het is dus even, als we toch specifiek zijn, nog niet zo geweest dat de coalitie over deze casus al de koppen bij elkaar heeft gestoken en een politiek oordeel heeft geveld? 

RUTTE
Nee. Nee, nee, nee. 

Klimaattop COP25

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, even over de klimaattop. De COP25, aanstaande maandag, hè, geloof ik? 

RUTTE
Ja, in Madrid.

BOVEN
Gaat u daar met de trein heen? 

RUTTE
Nee, ik ga vliegen. De treinen rijden op steenkool en ik ga dan vliegen. Dat is ook niet goed, maar goed. Je moet wat, hè. 

BOVEN
Nee, want Ajax ging wel voetballen met de trein. Dus misschien is dat...

RUTTE
Wat zei je? 

BOVEN
Ajax ging wel voetballen met de trein. Naar Lille. 

RUTTE 
Prachtig. Ik ga vliegen. 

BOVEN
Nee, ok. Eigen vliegtuig of met de...? 

RUTTE
Ja, daar hebben we een re-... Ik denk het wel. Ik weet het niet. Dat zie ik zondagavond op Schiphol, wat er staat. Maar vaak is dat, als het beschikbaar is, het regeringsvliegtuig. 

BOVEN
Gaat u daar ook uitleggen dat het verlagen van de maximumsnelheid in Nederland, dat dat een rotmaatregel is? 

RUTTE
Nee. 

BOVEN
Hoe... Wat gaat u er daar...?

RUTTE
Die nemen we niet in het kader van de CO2-uitstoot. Die nemen we in het kader van het stikstofprobleem en daar gaat deze top niet over.

BOVEN
Nee, want u bent internationaal natuurlijk wel opeens ook weer neergezet door die maatregel als: kijk eens, meneer Rutte is toch wel weer de groenste van het stel. 

RUTTE
Nou, daar ben ik heel blij mee, maar het heeft helaas... Het had niet de bedoeling om iets te doen aan de CO2-uitstoot. Het is bedoeld om het stikstofprobleem en vooral ook te zorgen dat er geen banen verloren gaan nu op korte termijn in bouw en wegenaanleg. En daarom nemen we die maatregel. 

BOVEN
Wat wordt uw belangrijkste boodschap daar? 

RUTTE
De belangrijkste boodschap is dat we van intenties naar actie moeten gaan, dus ik zal schetsen waar ik de gelegenheid heb met mijn bijdrage hoe Nederland - overigens na een uitermate traag proces, dat kunnen we wel vaststellen, maar er uiteindelijk in geslaagd is voor de zomer om te komen tot een breed gedragen aanpak van het klimaatvraagstuk. Actiegericht, heel erg implementatiegericht over een langere tijd, waarbij mensen hun leven kunnen blijven leven, waarbij mensen ook met vakantie kunnen blijven gaan, de auto niet hoeven te verkopen, niet hun huis uit hoeven, maar waarbij we wel als land, met alle mensen in het land, stap-voor-stap en onze industrie toewerken naar een verlaging van de CO2-uitstoot. Twee: dat het van groot belang is om met elkaar de ambities te hebben. Wij willen in Europa naar 55 procent reductie van de CO2-uitstoot ten opzichte van de 1990-niveaus. In Europa moet die discussie nog echt helemaal starten, want we praten nu vooral over het doel voor 2050. Logisch, want dan kun je terug redeneren naar het doel 2030. En het lijkt er nu op, ik hoop dat dat lukt in december op de Europese top over twee weken, om consensus te bereiken – is nog niet helemaal zeker, maar het zou heel mooi zijn als dat lukt – over klimaatneutraal Europa in 2050. Dan kun je daarvandaan terug redeneren en dan ligt het volgens mij voor de hand dat Europa zich bekent tot dat 55 procent-doel. Nederland pleit ervoor, Frankrijk. De Duitsers beginnen aan boord te komen. En het is voor Nederland heel belangrijk om een ambitieus doel te hebben, maar dan wel met de buurlanden om te voorkomen natuurlijk dat wij iets doen wat de buurlanden niet doen, waardoor banen naar de omgeving zouden verdwijnen. Dus je moet het met z’n allen doen. 

BOVEN
Dus met het klimaatakkoord in de hand, het poldermodel daarbij, een beetje Nederland gidsland?

RUTTE
Nee, Nederland gidsland is een linkse term en ik ben niet links. Maar het is wel een aanpak geweest, die wat trage tafelaanpak, die uiteindelijk heeft geleid tot een breed draagvlak. 

BOVEN
En die ook kan werken in andere landen dus, denk ik? 

RUTTE
Ja, maar dat hangt erg van de politieke cultuur af. Nederland is natuurlijk een land met coalitieregeringen en een land wat ook vanwege het feit dat de helft van de bevolking onder de zeespiegel leeft alleen kon overleven, zelfs in fysieke zin, door te onderhandelen, bijvoorbeeld over de aanleg van dijken. Met een totale disrespect voor hiërarchie, gelukkig. En dat geeft ons een unieke cultuur. Weer anders dan in andere landen. Maar binnen die cultuur is dit een aanpak die heel goed werkt. 

BOVEN
Het bedrijfsleven is denk ik ook daarbij, in Madrid? Grote bedrijven. 

RUTTE
Dat zal ongetwijfeld. Dat weet ik niet. 

BOVEN
Want fossiele producenten, die zetten natuurlijk ook heel erg in op nieuwe technologieën, niet bewezen technologieën. CCS en allerlei vormen van biodiesel, biobrandstof. Je kunt natuurlijk vertrouwen in technologie, maar het is ook allemaal nog niet bewezen dat dat werkt. Wat is uw boodschap aan de industrie? En hoe moeten industrie en de politiek dat samen...? 

RUTTE
Dat het allebei waar is. Je moet met elkaar ambitieus doelstellen en ook het pad afspraken. En één van de dingen die wij proberen in Nederland te doen met onze vorm van een CO2-heffing is vooral ook de industrie aanzetten tot onderlinge competitie om de beste in de klas te zijn, want dan is die heffing het laagst, of niet. Dus je probeert je benchmarks against the best in class. Dat is natuurlijk een vorm van heffing die wij hier ontwikkeld hebben die... Waarvan ik als fractievoorzitter van mijn partij al voorstander van was, dat je niet teveel doet met alleen platte heffingen – die zitten er ook in natuurlijk, zeker ook Europees, maar vooral ook in de nationale context zoekt naar: hoe kan nou een staalbedrijf wat sowieso al heel veel gedaan heeft in het verleden om zijn CO2-uitstoot te beperken, hoe kun je die aanmoedigen om meer te doen, maar tegelijkertijd, als we dat dan ook doen, hoe kun je er dan ook voor zorgen dat ze minder last hebben van een heffing? Omdat ze die investeringen hebben gedaan in een CO2-uitstootreductie. Want dat is wat je wilt. In het verlengde daarvan ook dat je rekening houdt met de investeringscycli van die bedrijven. Dat doen we ook. Dat een bedrijf zegt: ja, luister, ik moet die kraker, of... Dus een technische installatie of dat stuk van de raffinaderij toch over twee, drie jaar vervangen, dat kan ik onmogelijk nu naar voren halen, geef mij die twee, drie jaar om dan ook op dat moment die nieuwste technologie te introduceren. Tegelijkertijd is ook waar dat we weten dat die technologische innovaties zich razendsnel ontwikkelen en we weten nog niet precies welke technologische innovatie op ons afkomt. Voor een deel is dat onvoorspelbaar en daarom moet je altijd een pad ontwikkelen wat ruimte laat om die innovaties daarin een plek te geven. 

BOVEN
Dank u wel.

NAVO-top

KOOLE (RTL Nieuws)
De NAVO-top nog even. U zegt: ik deel de analyse van Macron. Komt u dan ook tot de conclusie dat de NAVO hersendood is? 

RUTTE
Nee, ik heb hem gezegd dat ik die term niet zou overnemen, maar uiteraard hij ook de vrijheid van meningsuiting heeft om dat wel te zeggen. 

KOOLE
Maar de analyse is hetzelfde? 

RUTTE
Ja, de analyse over de zorgen is dezelfde. Ook de zorg natuurlijk over: hoe gaan we verder met het INF-verdrag? Verder zijn er natuurlijk ook wel accentverschillen in hoe we naar de toekomst kijken, maar we hebben afgesproken intensiever samen te werken omdat het denk ik van heel groot belang is in Europa dat Duitsland en Nederland en Frankrijk en anderen gezamenlijk optrekken. Het is daarbij ook trouwens van heel groot belang dat wij richting de Amerikanen uitstralen in ons narratief dat wij niet alleen vinden dat Amerika heel actief moet zijn omdat er nou eenmaal vanuit de historie die rol is voor Amerika, maar omdat het ook in het Amerikaans belang is. We weten dat als dit deel van Europa zich zou bevinden onder Russische invloed, even naar het Amerikaans perspectief bekeken, dat de Russen toegang zouden hebben tot een economie die groter is dan de huidige Amerikaanse economie. Terwijl de huidige Russische economie kleiner is dan die van de Benelux. Dus er is een groot strategisch Amerikaans belang, los van de historie, om vanuit hun forward defence in Europa zeer actief te zijn. En ook dat deel van het narratief breng ik bij de Amerikaanse president steeds onder de aandacht en dat doen wij ook steeds meer gezamenlijk, zodat de ankering in de NAVO, ook van Amerika, behouden blijft. 

KOOLE
Een deel van Macrons analyse was ook dat artikel 5 van de NAVO, een aanval op één is een aanval op alle, dat hij niet wist of dat nog wel functioneerde. Gaat u ook zo ver mee in zijn analyse? 

RUTTE
Nee, artikel 5 is voor mij en voor de NAVO een cruciale hoeksteen. Het één voor alle, alle voor één is de belangrijkste garantie dat een vijand weet: als ik Luxemburg aanval, dan val ik niet een land aan met 600.000 mensen, dan val ik het machtigste militaire bondgenootschap uit de wereldgeschiedenis aan. Dan val ik het machtigste handelsblok uit de wereldgeschiedenis aan, namelijk de NAVO/de Europese Unie. En you’d better not do that. 

PFAS

DE WINTHER (De Telegraaf)
Meneer Rutte, ik wilde toch nog iets over de PFAS-problematiek vragen. Vindt u dat het kabinet iets verkeerd heeft gedaan de afgelopen maanden als het om dat dossier gaat? 

RUTTE
Is niet mijn indruk, nee. Ik hoor dat wij niet die norm, wordt hier en daar beweerd hè als u daar naar refereert, die norm naar 0,1 hadden moeten brengen. Maar het hele complexe van de wetgeving, in onze juridische analyse dwong ons daartoe, dat je dus naar de veiligste waarde moet gaan als je nog niet weet wat de veilige waarde is. En dan zijn er ook anderen hoor, zoals het VNO, ik heb met Hans de Boer daar nog over gesproken van de week op weg naar Nigeria, die maken een andere juridische afweging. Dat is ook bekend van het VNO. Maar daar zijn we het gewoon niet over eens. Onze juridische analyse is dat het hele wetgevingscomplex rondom dit type gevaarlijke stoffen, als je eenmaal dit soort dingen aantreft, je dwingt bij gebrek aan nieuwe meting, om uit te gaan van de veiligste waarde. Dat is dan 0,1. 

DE WINTHER
Nu wordt er wel kredietfaciliteiten verruimd voor het MKB die in de problemen zijn gekomen vanwege wat er gebeurd is. Dat impliceert toch eigenlijk ook wel dat u toegeeft dat daar ook wel een verantwoordelijkheid bij de overheid lag. Of wordt dat geld tegenwoordig gewoon gratis aangeboden, nee toch? 

RUTTE
Nee, nou is niet gratis. Het is van belang natuurlijk voor Nederland dat dit type bedrijven overeind blijft. En deze bedrijven werden natuurlijk geconfronteerd met een ontwikkeling waar zij zich niet op konden voorbereiden. Maar de overheid werd ook geconfronteerd met een ontwikkeling waar je je niet op kan voorbereiden. Dus het punt is: het zijn de gemeenten en provincies die meten, heel veel gemeenten hadden al eerder gemeten en daar kon dus ook de afgelopen paar maanden al veel meer. In Noord-Holland staat ‘ie al weer een tijdje op 1,5, dus zelfs boven die 0,8, en gemeenten die nu meten kunnen ook boven die 0,8 gaan zitten als uit hun metingen blijkt dat dat veilig kan. Maar ja, nogmaals dat was niet zo voor het land als geheel als totale waarde. Dus dat is niet dat wij zeggen: dat doen we omdat wij het fout hebben gedaan, maar het is wel een erkenning van het feit dat bedrijven worden geconfronteerd met iets waar zij zich ook niet op konden voorbereiden. Niet door een fout van de overheid, maar soms gebeuren dingen en dan vind ik het ook niet gek dat je als overheid kijkt, kun je als schild voor de zwakkeren op dat moment helpen? 

DE WINTHER
Dus u houdt hier wel staande dat de overheid niets anders had kunnen doen in het PFAS-dossier dan wat de afgelopen maanden is gebeurd? 

RUTTE
Ja, dat is onze overtuiging dat dat vanuit de juridische kant, dan heb ik het over het juridische vraagstuk, je treft het aan, dan moet je vanuit het hele wetgevingscomplex dwingt ons dan, onze analyse om dat te doen, waarom zouden we het anders doen? Als Hans de Boer gelijk had, als wij, ik had dolgraag, ik heb ook toen hij daarmee kwam gezegd: laten we onmiddellijk de juristen van Van Veldhoven en verder I&W en van J&V en van VNO bij elkaar zetten, dat is ook gebeurd, en laat die kijken, begin nou eens aan te nemen dat VNO gelijk heeft, dat het wel kan, meteen terug naar één. Of wat ze ook wilden. Dat is gebeurd, daar hebben we naar gekeken. Dus gewoon falsificeren heet dat dan in wetenschappelijk jargon. Ik bedoel niet geld falsificeren maar falsificeren van argumenten, maar uiteindelijk kwamen we daar dus niet uit. En bleef aan onze kant de overtuiging nog steeds bestaan dat juridisch bekeken dat niet kon. Want anders hadden we het toch gedaan. Waarom zou je twee maanden dit willen als het niet hoeft?

JOOSTEN (Elsevier Weekblad)
Kunt u toch nog eens duidelijk zeggen waarom dat nu wel 0,8 kan zijn?

RUTTE
Omdat er metingen zijn gedaan door het RIVM en Deltares. Je moet dus genoeg gemeten hebben en op die plekken waar het al gebeurd was. Heel veel gemeenten hebbne dat gedaan. Ik heb een keer het kaartje beschreven hier van Den Haag dat wel gemeten had en Wassenaar-Leidschendam niet. Ja Wassenaar-Leidschendam op 0,1, Den Haag kon al eerder omhoog. Noord-Holland zit al een tijdje veel hoger. Heel veel gebieden zitten hoger. We hebben daarnaast natuurlijk wel al allerlei maatregelen genomen om het via de Rijksbaggerdepots en via de grondbanken om al eerder zaken te faciliteren, dus er is veel gebeurd, we hebben meteen gezegd, die zandhoop in Amersfoort of waar was die? In Zeist, op de voorpagina van De Telegraaf, die kan meteen weg. Het was ook niet terecht dat zie zandhoop daar bleef liggen. De, hoe heet dat, het strooizout kan gewoon door. Dus er waren natuurlijk ook een hele hoop broodje aapverhalen gingen rond. Die hebben we proberen te ontkrachten, maar in de kern was het probleem dus dat je wel juridisch onderbouwd moet kunnen zeggen: die waarde mag omhoog en dan heb je metingen nodig en die zijn nu gedaan.

JOOSTEN
En de meeste metingen hebben uitgewezen dat het onder de 0.8 blijft?

RUTTE
Nee, er wordt gemeten en uiteindelijk zeggen dan de meters, de meetmeesters, en dat is het RIVM wat daar echt een heel goed bureau voor is, die zegt op een gegeven moment op basis van die metingen, maar ook de adviezen, zeggen zij: je kunt veilig naar die waarde voor de landbodem, voor de waterbodem van die 0.8 microgram per kilo… Ja, we worden allemaal deskundig op terreinen waar we dat niet wilden. 

BOVEN (BNR)
In algemene zin: kan een bewindspersoon aanblijven als de Tweede Kamer een strafrechtelijk onderzoek...

RUTTE
Ja, u refereert aan een of ander nieuwsbericht wat ik niet ken, ik hou erover op. Ik wens u een goed weekend.