Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 5 februari 2021
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 5 februari 2021. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte:
Goedemiddag. Ik beloof u dat ik voortaan eerder uit het Torentje zal vertrekken zodat we op tijd zijn, maar het was op straat nog even drukker dan anders met mensen die me aanspraken. Wat op zich ook heel leuk is.
Ter zake: gisteren hebben we, zoals u weet, opnieuw een Kamerdebat gehad over het hele pakket maatregelen om de coronacrisis te bestrijden. En we blijven, in nauwe samenspraak met de Kamer, alles doen om inderdaad de volksgezondheid zo goed mogelijk te beschermen, waarbij we op basis van steeds weer nieuwe informatie beslissingen moeten nemen waarop we moeten proberen vooruit te kijken en dat betekent dat er ook steeds onzekerheden, dilemma’s zich voordoen. Bovendien een zeer complexe operatie, daarbij gaan ook soms dingen niet goed en dat zal ook in de toekomst, vrees ik, nog weleens voorkomen. We zullen er alles aan doen dat te voorkomen en als het toch gebeurt ook zo snel mogelijk proberen om dat weer te repareren. Tegelijkertijd zie je nu dat de besmettingscijfers weliswaar dalen, maar niet zo snel als we zouden willen en we hebben uiteraard ook te maken met het Britse virus, de Britse variant. Eigenlijk hebben we nu twee virussen. Het klassieke virus, maar inmiddels in belangrijke mate ook het Britse virus en in de doorrekeningen zie je dat dat zou kunnen gaan leiden tot een derde golf.
Zondag zitten we daarom weer in het Catshuis en dan zo nodig ook volgende week weer in de Ministeriële Commissie Coronabestrijding omdat er een nieuw OMT-advies aankomt op ons verzoek, om te kijken wat de effectiviteit is van de maatregelen en dat uiteraard tegen de achtergrond van de laatste inzichten over hoe het staat met de, ja wat dan heet in het jargon de epidemiologie, oftewel hoe het staat met de verspreiding van het virus, en hoe snel het gaat. En dat vormt dus ook de basis voor het besluit dat we volgende week zullen nemen over het pakket maatregelen en uiteraard hoort u zo snel mogelijk van ons als dat moment zich zou voordoen.
Ook positief kijkend is natuurlijk het goede nieuws dat 450.000 kinderen in de kinderopvang en 1,5 miljoen kinderen op de lagere scholen, de basisscholen in het primair onderwijs, dat die weer aan de slag kunnen. Ook de leraren, de pedagogisch medewerkers. Groot respect wil ik hier uitspreken voor leraren, pedagogisch medewerkers, al die hoofden van de kinderopvang, al die schoolleiders die ontzettend hard bezig zijn om hiermee bezig te zijn. Ook goed nieuws voor veel ouders. Thuiswerken vraagt al veel, maar thuiswerken combineren met thuisonderwijs, dat is helemaal niet makkelijk en iedereen is nu echt wel achter, voor zo ver die nog twijfelden, dat leraar ook echt een vak is. Dat hebben heel veel ouders, denk ik, gemerkt die thuis proberen de leraar te ondersteunen. Tegelijkertijd ook zorgen toch over risico’s. Die snap ik ook, die snappen wij ook als kabinet. En daarom, om die zo klein mogelijk te maken, zijn er allerlei voorwaarden verbonden aan de openstelling en ja, die zijn ook soms, zeg ik maar eerlijk, dat hoor je ook terug uit de scholen, soms onhandig. Die zijn soms onpraktisch, maar nodig, want in de keuze tussen niet open of wel open laten we het dan wel doen, maar ja helaas wel met een aantal van de onhandige randvoorwaarden, maar het virus dwingt ons daartoe. Tegelijkertijd denk ik dat je kunt zeggen dat met de strenge quarantaineregels voor de lagere scholen, het aangescherpt bron- en contactonderzoek, zowel primair onderwijs, de basisscholen, alsook de kinderopvang dat die op een verantwoorde manier weer open kunnen.
Ik wil daarbij iets zeggen eigenlijk tot de jongeren van Nederland. Niet alleen de kinderen op de lagere scholen, maar ook op de middelbare scholen en het MBO, het HBO, de universiteiten. We hebben vandaag, het kabinet, lang over jullie gesproken, heel uitgebreid, en iedereen realiseert zich dat het voor jullie een ongelooflijk zware tijd is, dat het moeilijk is. En tegelijkertijd wat we ons ook realiseren is dat jullie thuis moeten proberen om, nou, dat schoolleven te combineren met zoomen en vanuit de huiskamer of de slaapkamer zo goed mogelijk deel te nemen aan het onderwijs. Maar dat dat niet makkelijk is en dat dat soms ook kan leiden bij jongeren, ik zie het in mijn eigen omgeving, tot stress. Sowieso al een moeilijke tijd vanwege het feit dat er een avondklok is, dat ja, voor de wat oudere jongeren de cafés en de restaurants alles dicht is en ook sporten heel beperkt is. En die combinatie is ontzettend zwaar. We realiseren ons dat. En wat ik eigenlijk zou willen vragen, namens het hele kabinet aan jullie, is om ondanks die moeilijke tijd zo goed mogelijk je bijdrage te leveren om te kijken wat toch mogelijk is, maar tot het onmogelijke is niemand gehouden en daarom ook nog een keer aan jullie uitgesproken, net zoals gisteren in de Kamer, dat we bezig zijn om als kabinet de komende weken te kijken naar het hele onderwijs, van basisscholen tot en met universiteiten, wat er nodig is om als er leerachterstanden ontstaan en die ontstaan, als er problemen ontstaan met de eindexamens en die ontstaan, als het nodig is om misschien meer tijd te nemen en dat zal waarschijnlijk nodig zijn, dan moeten we dat allemaal mogelijk gaan maken. Dus als jullie intussen doen wat je kan doen, weet dat de hele Haagse politiek, het kabinet en alle fracties in de Kamer, eigenlijk iedereen in Nederland zich realiseert dat het moeilijk is en dat we de komende week verder met elkaar in gesprek gaan en de ministers in het kabinet voorop, die erover gaan, hoe we dat in goede banen moeten leiden. Dat wou ik zeggen als aftrap van deze persconferentie.
Onderwijs (1)
STEMERDING (NOS)
Meneer Rutte, u richt zich nu tot de studenten...
RUTTE
Nee, alle jongeren, ook de basisschool tot en met studenten.
STEMERDING
Oké, nou laat ik die dan ook voor de studenten, de vraag is: wat betekent dit voor ons voor het collegegeld? Kan u daarmee ook eigenlijk nu al zeggen ‘je kan ervan uitgaan dat als mij studie langer gaat duren dat ik daarvoor het collegegeld betaald krijg door het kabinet’?
RUTTE
Wat ik wil zeggen is dat we dat allemaal in kaart aan het brengen zijn. Daar hebben we nog geen besluit over genomen. Al die aspecten, dus wat betekent het voor de eindexamens, wat betekent het voor de universiteiten, voor de hogescholen, voor het collegegeld, voor... nou voor alles eigenlijk. Wat je niet wilt, wat we echt gezegd hebben vandaag in het kabinet, wat je niet wilt is bijvoorbeeld eindtermen van centraal eindexamens verlagen. Je wil gewoon dat er een generatie jongeren wordt afgeleverd die net zo goed beslagen ten ijs komt als de vorige generaties, de vorige jaargangen. Maar deze heeft het heel zwaar. Laatste klas lagere school, laatste klassen van de middelbare school, op de universiteit en hogescholen, maar ook in het MBO. En dat vraagt echt maatwerk en daar gaan we de komende weken verder aan werken.
STEMERDING
Hoe realistisch is dat om dat maatwerk straks te leveren als je weet dat je een onderwijs hebt waar... het onderwijs waar wel een enorm lerarentekort is. Hoe realistisch is het dan?
RUTTE
Dat is ingewikkeld. Dit zal moeilijk zijn. Dit is echt niet even zomaar geregeld, daarom zijn we er ook echt heel goed naar aan het kijken, maar wat ik wil uitstralen, ook echt wil zeggen hier, we hebben het er vandaag lang over gehad in het kabinet is: ik vind dat je van jongeren ook in zo’n crisis mag vragen om het heel veel te doen, maar wat je niet kunt vragen is, als dat... tot het onmogelijke te gaan. Er is een klein groepje jongeren wat misschien juist wel floreert bij thuisonderwijs, vanuit huis te werken, de rust die dat brengt. Het overgrote deel van de jonge mensen heeft het daar ontzettend moeilijk mee, dat Zoomend of Webexend, of Teamsend verbonden zijn met school of universiteit of hogeschool of MBO en dat levert ook stress op. En stress is helemaal een slechte raadgever, want dan klap je helemaal dicht. Dus we realiseren ons dat, het is een moeilijke tijd, voor ons allemaal, maar zeker ook voor jonge mensen.
STEMERDING
Maar twijfelt u dan nu nog of u dat collegegeld gaat betalen?
RUTTE
Ik wil nu niet één ding daaruit lichten. We willen kijken in samenhang naar alles wat er nu ligt en ook wat er nodig is en wat er aan extra, ja... extra inspanningen nodig is om jongeren allemaal weer goed naar het... we willen die hele samenleving willen we meesleuren naar het eindpunt van de coronacrisis. Dat zijn de bedrijven en alle mensen die er werken, alle ondernemers, dat zijn alle mensen die het op dit moment zwaar hebben, ook mensen van middelbare of hogere leeftijd die vereenzamen. Iedereen wil die mensen met elkaar proberen mee te trekken. We hebben ook collectief een opdracht voor. Maar voor jonge mensen, dat moeten we ons echt realiseren, is het natuurlijk extra zwaar, met schooltijd, studenten als ze in een studentenhuis wonen, heb je waarschijnlijk daar nog wel wat sociale contacten, maar als je nog thuis woont, omdat je nog een studentenhuis moest uitzoeken of thuis wilde blijven wonen is het natuurlijk toch veel eenzamer dan wanneer je gewoon naar de universiteit ging of naar je MBO-instelling of naar een HBO-instelling.
STEMERDING
Vind u dat die groep te weinig aandacht heeft gekregen afgelopen jaar?
RUTTE
Ik denk dat iedereen in Nederland voor iedereen en voor elkaar grote aandacht heeft, dat merk je: de hele samenleving staat voor elkaar klaar. Maar wat we echt willen doen de komende is als kabinet ook een antwoord formuleren op: wat moet je doen om ervoor te zorgen dat deze groep jonge mensen goed ook door de crisis wordt gedragen?
Weeralarm (1)
STEMERDING
Nog kort, ander onderwerp, wat vrolijker: voor topsporters is er natuurlijk en uitzondering gemaakt met de coronaregels. Er komt mogelijk ijs de komende periode. Marathonschaatsen is geen topsport. Zal het kabinet overwegen om dat toch toe te staan komende week?
RUTTE
Ja jongens, ik zou iedereen alles willen toestaan, maar het gaat niet. We hebben beperkte uitzonderingen en ook bij het schaatsen, helaas, schaatswedstrijden gaan ook niet. We kunnen nu geen groepswedstrijden doen, maar je kunt wel natuurlijk gaan schaatsen met één iemand anders, maar doe het voorzichtig en houd afstand en alsjeblieft val niet waardoor je naar het ziekenhuis moet, want daar is al zo druk.
WESTER (RTL NIEUWS)
Het wordt glad, het gaat sneeuwen, mensen gaan schaatsen, glijden uit, kukelen om met de fiets, slippartijen met de auto. Dat leidt tot extra drukte bij de Eerste Hulp, die vrezen dat ook. Is daar in het kabinet nog over gesproken hoe daar mee om te gaan?
RUTTE
Nee, we hebben anders dan dat... wij dat ook niet kunnen oplossen, behalve tegen u iedereen zeggen en tegen mezelf: doe het voorzichtig en realiseer je dat je gewoon... natuurlijk geniet lekker van het weer, we kunnen sneeuwballen gooien en misschien schaatsen en weet ik veel, prachtig, maar doe het verstandig. En realiseer je dat de ziekenhuizen niet zitten te wachten op allemaal botbreuken nu.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Het wordt dus niet op de fiets naar het Catshuis, denk ik, zondag?
RUTTE
Nou als iemand dat zou doen moet ie dat voorzichtig doen.
Onderwijs (2)
DE WINTHER
Oké. Nog even inhakend op de vraag van de collega van de NOS over de jongeren, want ik hoor heel veel over leerachterstanden, collegegeld komt even aan de orde, maar is het niet ook het probleem bij jongeren, inderdaad, die vereenzaming en de moeilijke sociale contacten en richt de discussie in het kabinet zich ook daarop of alleen op het onderwijsaspect?
RUTTE
Nee, op alles, alleen wat je natuurlijk... waar wij iets mee kunnen doen, dat is natuurlijk een ingewikkelde, je zou dolgraag natuurlijk iedereen in Nederland die eenzaam is nu gaan opzoeken en knuffelen wat niet kan, maar dan op een veilige manier laten zien dat je van ze houdt, maar dat gaat niet, dus dat moeten we met z'n allen doen. Waar wij wel iets aan kunnen doen als kabinet, als politiek, is die onderwijsachterstanden die dreigen te ontstaan, want dat is vaak een geldkwestie, een organisatiekwestie, heel complex. Geld eerlijk gezegd niet complex, want we hebben gelukkig diepe zakken doordat we het de afgelopen jaren het zuinig aangedaan hebben en we hebben gezegd als we de bedrijven steunen kun je ook niet anders dan ook het onderwijs steunen als dan weer nodig is, maar het zit hem natuurlijk wel op, inderdaad, wat kun je vragen ook van leraren, van docenten. Dus dat is een complexe puzzel.
DE WINTHER
Nee, dat snap ik, alleen je zou ook kunnen redeneren dat je misschien een bepaalde differentiatie kan aanbrengen in wat je voor de jongere generatie die het dan extra zwaar heeft misschien wel mogelijk zou maken, wat je voor andere mensen niet mogelijk maakt. Dat is een discussie die natuurlijk al een tijdje wordt gevoerd, vooral buiten Den Haag, krijg ik de indruk. Is het niet ook een optie om bijvoorbeeld jongeren wel te laten sporten? En voor hen wel...
RUTTE
Ik begrijp u vraag nu. U bedoelt dat je inderdaad wat meer mogelijk maakt. Alleen dan is het lastig dat op dit moment, vanwege de stand van het virus dat niet kan en zou je het dan toch doen, hè, dan krijg je natuurlijk de discussie wat gevoerd is in de afgelopen van ‘kun je jongeren afschermen van ouderen’. Dat blijkt in praktijk niet te gaan. We hebben in Nederland miljoenen mensen die wat ouder zijn of een kwetsbare gezondheid hebben en je ziet waar dat weleens geprobeerd is dat je toch heel snel dat virus weer door de generaties ziet reizen, waarbij mensen uiteindelijk... ook jonge jongens kunnen overigens op de intensive care komen, maar dan ook inderdaad mensen met een kwetsbare gezondheid of die wat ouder zijn. Dus dat gaat niet. Uiteraard, zodra er wat ruimte is, is het eerstvolgende wat je nu wil doen is het middelbaar onderwijs, het voortgezet onderwijs ruimte geven. Dat is echt wel de eerste prioriteit hierna, maar zelfs dat kan helaas op dit moment niet.
Avondklok (1)
DE WINTHER
Even over de avondklok waar het kabinet dit weekend weer verder over gaat spreken. Ik vroeg me af, want u vertelde in de Kamer dat u met twee dingen rekening houdt, namelijk de opmars van de Britse variant en het feit dat u kennelijk vandaag of de komende twee dagen informatie krijgt over de daadwerkelijke effectiviteit van de avondklok. Waar u eerst rekening moest houden met de modellen van het RIVM over de verwachtingen zou er nu kennelijk iets op tafel komen waarin u kan zien of het ook echt wat uitmaakt. Is er in die afweging en bij dat bekijken ook nog ruimte om te zeggen 'oké het levert ons, zeg maar tien IC-bezettingen minder op, maar dat vinden wij zo miniem dat wij alsnog die avondklok van tafel gooien' of is het nu de hele gereedschapskist leeg en het maakt eigenlijk niet uit hoeveel effect het heeft als we er maar alles aan doen?
RUTTE
Even afpellen, zou Wouter Koolmees zeggen. We hadden die avondklok bedoeld eigenlijk voor twee weken, punt. En we zouden niet eens kijken of die dan... ja, achteraf ga je wel kijken of die gewerkt had, maar je zou bij het weer stoppen niet kijken op dat moment of die werkt of niet. Hij was bedoeld als een tik op het virus, voor twee, nou iets langer, twee weken plus een paar dagen. Hij loopt af woensdagochtend 04.30 uur. Dus dinsdagavond gaat ie voor het laatst in. Wat je intussen ziet is dat... de Britse variant veel sneller het overneemt en ook nog besmettelijker blijkt te zijn, inmiddels 50 procent besmettelijker zijn de laatste inzichten dan de klassieke variant. En we zien in de doorrekeningen van het OMT van begin deze week dat het aantal plekken op de intensive care met het pakket wat er nu ligt, dus lagere scholen open, avondklok zou blijven in hun berekening... stel dat de avondklok blijft in hun modellen plus ook de andere aanscherpingen, zoals de regel van één bezoeker thuis, dan nog steeds stijgt zeer aanzienlijk het aantal mensen op de IC’s. Wat we nou gevraagd hebben aan het, ik kom bij uw vraag, aan het OMT is inderdaad: kun je dit weekend al meer zeggen wat die doet, want dat was eigenlijk niet ons plan om op basis daarvan te besluiten, want hij zou sowieso aflopen, maar we willen nu toch kijken ‘wat doet ie’ in relatie tot ‘wat zijn die laatste inzichten over de verspreiding van het Engelse virus’, is het beeld dit weekend net zo zorgelijk als begin deze week?’. Dan heb je twee dingen die bij elkaar komen. Ik weet niet of zij in staat zijn heel precies al te zeggen wat die avondklok doet, maar in ieder geval meer na twee weken dan vandaag of gisteren. Dus je hoopt daar iets meer zicht op te hebben. Maar als je de modellen zag van het OMT van eerder deze week, dan was het met avondklok, met één bezoeker thuis, lagere scholen open, was het nog steeds zo dat er een aanzienlijke stijging was van het aantal bezettingen op de intensive care. Dus dat zag er gewoon niet gunstig uit. Maar we willen dat gewoon opnieuw bekijken.
DE WINTHER
Maar is er ruimte om te kijken of toch de proportionaliteit, of datgene wat u doet, namelijk mensen toch opgesloten houden in hun eigen huis voor een niet nader te bepalen tijd – want het zou zomaar weer maart kunnen worden waarin we dat doorgetrokken zien worden – of dat opweegt tegen het X aantal vervelende gevallen, nare gevallen, dodelijke gevallen in de ziekenhuizen?
RUTTE
Nou ja, snap ik, zo moet je er ook naar kijken. Je moet bovendien ook kijken steeds, dwarsdoorsnijdend 'wat doet het met de bredere maatschappelijke effecten?'. Maar ook deze dus. Alleen, heel eerlijk, kijk naar de briefing van Jaap van Dissel, het hoofd infectieziektenbestrijding van het RIVM, gisteren in de Tweede Kamer, dan zie je in de berekening van begin deze week dat zij uitgaan van in de hand-out die wij hadden, pagina 27 – ik weet niet of hij precies die hand-out gebruikt heeft, maar die kunt u ook vinden, denk ik, in de Catshuisstukken van afgelopen zondag – en dan je zie dat in een situatie waarin het vaccin geleidelijk aan meer wordt toegepast, waarin het vaccin wel werkt om niet besmet te worden, maar niet heel goed werkt om niet besmettelijk te zijn – daar lijken toch wel aanwijzingen voor te zijn dat het wel helpt tegen ziek worden, maar niet per se helpt om niet anderen te kunnen besmetten – daardoor zit in die mix, kom je op bij lagere scholen open, maar handhaven avondklok en één bezoeker thuis plus de rest van de lockdown, kom je nog steeds aan een aantal bedden op de intensive care bezet van boven de 1000. Op dit moment zijn het er nog geen 600. Dus dat zou dan weer behoorlijk gaan stijgen. En dat is wel zo aanzienlijk dat als je dan op die berekeningen van maandag die avondklok en andere dingen er weer af zou halen, het nog veel meer stijgt. Nou we hebben eigenlijk gezegd: wij schuiven dat voor ons uit. Want we willen eigenlijk weten: kunnen we iets meer zeggen over de effectiviteit van die avondklok? Plus: zijn er nieuwe inzichten over dat Engelse virus? En dat hopen we dus dit weekend wat beter te zien. En dat is echt onvoorspelbaar, wat dat wordt.
Onderwijs (3)
VAN GRONGINGEN (BNR)
Nee, hij is.
BOVEN (DE VOORAVOND)
Meneer Rutte, heeft het kabinet, heeft u het gevoel dat u creatief genoeg bent – ik wou nog even door op de scholen – bij het vinden van oplossingen om onderwijs toch mogelijk te maken?
RUTTE
Pff, weet ik niet. Dat kun je pas achteraf vaststellen.
BOVEN
Ja.
RUTTE
Wij hebben natuurlijk alle denkkracht, organiseer je. Dus je probeert natuurlijk ook input te krijgen van iedereen die daarin meedenkt.
BOVEN
Want het viel mij op dat u dus met een advies komt aan de scholen over hoe de scholen open moeten, maar dat de scholen toch eigenlijk zeggen van: ja, op die manier, je kan eigenlijk geen basisschoolkinderen in groepjes van vijf lesgeven en dan ervan uitgaan dat ze in die groepjes van vijf bij mekaar blijven. Waarom, als je nou kijkt dat er zo ontzettend veel leegstaat, de hele Zuidas staat leeg, de bioscopen zijn leeg, de congrescentra in de grote steden zijn leeg, waarom wordt er niet op date soort locaties – bijvoorbeeld de RAI en Ahoy en de Jaarbeurs – waarom worden dat soort plekken niet omgebouwd tot schoollocaties?
RUTTE
Maar dat hoeven wij toch niet te doen? Dat kunnen toch scholen dan zelf bedenken?
BOVEN
Het kan zijn dat het ministerie van Onderwijs, met twee ministers die daar werken, met dat soort voorstellen natuurlijk creativiteit kunnen losmaken om te...
RUTTE
Ja, als u het kan bedenken, kan iedereen dat bedenken. Zo makkelijk zal het ook niet zijn.
BOVEN
Waarom is het niet bedacht?
RUTTE
Dat weet ik niet, dat moet u de schoolbesturen vragen. Ik weet ook niet of dat praktisch is. Wat ik wel zie is dat als het bijvoorbeeld gaat om locaties, toen colleges nog wat meer mogelijk waren in het hoger onderwijs, in de periode september-oktober, laten we zeggen juni, september en oktober, dat er wel gebruik werd gemaakt van soms schouwburgen of andere grote locaties om op een veilige manier colleges te geven in hbo en wo. Die voorbeelden waren er. Ik weet niet of het heel praktisch is voor lagere scholen, voor basisscholen om in de RAI de lessen te geven.
BOVEN
Wel voor middelbare scholen.
RUTTE
Maar als er een mouw aan te passen is, hebben ze toch u, mij niet nodig om dat te bedenken? Ik denk alleen ook niet dat het nou zo praktisch is. Overigens die regels komen niet van het kabinet, niet dat wij bedenken: ga eens lekker in groepjes van vier of vijf zitten. We hebben gezegd: het is ontzettend belangrijk dat die basisscholen opengaan, vindt iedereen. Gevraagd vervolgens aan het Outbreak Management Team: wat is daar nou voor nodig, om het op een veilige manier te doen? Dan komen zij met een paar voorwaarden die je echt moet doen, vinden zij. Hebben we ook overgenomen. Bijvoorbeeld die quarantaine: als er eentje ziek wordt, ook inclusief de leraar. En na vijf dagen testen. Maar ook een paar adviezen. En die groepjes, die bubbeltjes, dat zijn adviezen. En als het echt niet kan, kan het niet. Het dragen van een mondkapje voor groep 7 en 8 is ook echt een advies en de school moet kijken hoe ze daarmee omgaan, ook afhankelijk van hoe de schoolgebouwen eruit zien, hoe smal de gangen zijn.
BOVEN
Het kan natuurlijk voor middelbare scholen wel een hele goeie oplossing zijn om naar grotere locaties uit te gaan wijken.
RUTTE
Ja, maar nogmaals: laten we wel een beetje oppassen in Nederland dat we niet proberen vanuit Den Haag op dat detailniveau te sturen. Want als een VWO of een grote VMBO-instelling in Amsterdam zegt ‘we bellen met de RAI’ en zegt ‘mogen we tegen een zacht prijsje zalen van jullie gebruiken?’, dan weet ik zeker dat je tot een goed gesprek komt. Maar dat hoeven wij toch niet te bedenken? En ik weet ook, nogmaals, niet of dat altijd praktisch is, dat moet je dan ook afwegen. Maar dat is dan aan die scholen. Mijn ervaring met schoolleiders is dat die behoorlijk creatief zijn.
BOVEN
Die hebben niet het ministerie nodig om zoiets aan te jagen? Je zou toch kunnen denken dat het ministerie de regierol, zoals ook Volksgezondheid natuurlijk de regie over de gezondheidszorg naar zich toe probeert te trekken...
RUTTE
Maar toch niet over het afhuren van de RAI, jongens doe dat in Amsterdam zelf even met elkaar. En bovendien nogmaals: dan onderschatten we echt de kwaliteiten van schoolbestuurders hoor. Die zijn, dat zijn toch ook mensen die in deze samenleving zelf het vuil aan de straat zetten, midden in de samenleving staan en dat ook kunnen bedenken. En ik denk dat ze dat allang bedacht hebben, eerlijk gezegd, maar dat het niet altijd praktisch zal zijn.
Demissionaire status kabinet
BOVEN
Nog een even andere vraag. Ik vroeg mij af, het kabinet is demissionair, toch valt mij op dat vooral het ministerie van Justitie toch best actief is met het bedenken van nieuw beleid. Er komt een voorstel vandaag uit de ministerraad van Grapperhaus om het boetestelsel te hervormen, verkeersboetes. En Sander Dekker die kwam de afgelopen dagen al twee keer in het nieuws met een plan voor de langere straffen, zwaardere straffen voor jongeren en een verhaal rondom echtscheidingen. En is het kabinet, hoe demissionair is het kabinet? Dat is eigenlijk de vraag.
RUTTE
Dat hangt een beetje van de Kamer af. Wij hebben natuurlijk gezegd tegen de Tweede Kamer: maak het voor ons alsjeblieft mogelijk – en daar is volgens mij ook breed steun voor – op twee punten sowieso zo missionair mogelijk te handelen, ons te achten. En dat is op het terrein van de coronabestrijding en de nadere stappen in de afwikkeling van de verschrikkelijke kinderopvangtoeslagkwestie. En op andere punten is het de Kamer die steeds kijkt: is iets controversieel of niet? En als kabinet, ja, heel veel dingen zitten aan het eind van de tijdlijn, zijn zo ver dat ze naar de Kamer kunnen. En uiteindelijk is het dan aan de Kamer om te kijken of ze het gaan behandelen.
BOVEN
Oké, dank u wel.
Toeslagenaffaire
VAN GRONINGEN (BNR)
Meneer Rutte, vanmorgen bij onze collega’s van Het Financieele Dagblad een bericht over reuring binnen de Belastingdienst. Ambtenaren daar, die hebben het gevoel dat ze in de steek gelaten zijn door de politiek, door de harde woorden die zijn geuit in de toeslagenaffaire. Hoe denkt u daarover?
RUTTE
Nou ja, laat ik er dit over zeggen. Bij de Belastingdienst werken tussen de 25 en de 30.000 mensen en 99 procent daarvan, is mijn absolute overtuiging, zijn fatsoenlijke Nederlanders die daar uit overtuiging werken omdat het belangrijk werk is. De Belastingdienst zorgt voor tientallen miljoenen belastinginningen, zodat we met z’n allen in Nederland onderwijs en zorg en politie kunnen financieren en zorgen ook voor de uitkering van de toeslagen. En dat doen ze ook, behalve natuurlijk de ernstige kwestie met de kinderopvangtoeslag dat daar misgegaan is, dat doen ze in overwegende mate ook netjes. Dus ik heb groot respect, maar dat geldt ook voor Alexandra van Huffelen, dat geldt ook voor Hans Vijlbrief, dat geldt ook voor Wopke Hoekstra, voor het hele kabinet, voor iedereen die bij de Belastingdienst werkt. Als er bij een overheidsdienst iets ernstigs misgaat – en hier is natuurlijk iets verschrikkelijk misgegaan, bij de kinderopvangtoeslag, niet alleen bij de Belastingdienst maar ook bij de Belastingdienst – dan moeten we dat ook wel kunnen benoemen. Dat betekent niet dat je zegt ’30.000 mensen zijn niet goed’. Dus het overgrote deel van de mensen heb ik enorm respect voor, hebben wij allemaal enorm respect voor. Ik ben blij dat u die vraag stelt, ik wil dat echt uitspreken. En ik zag ook in de verklaring aan het einde van Het Financieele Dagblad-artikel dat ook Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief dat ook doen. Maar een Kamerdebat gaat niet over hoe goed het met de Belastingdienst gaat, dat gaat dan over wat er niet goed gaat. Daar komt dan natuurlijk in zo’n Kamerdebat de nadruk op. Dat is logisch, want het Kamerdebat ging immers over iets wat er niet goed ging. En dan wordt het, dan lijkt het eenzijdig en als je er werkt heb je dan het gevoel dat je er niet toe doet of dat je niks goeds kan doen. Maar dat is niet zo. Echt, ik hoop echt dat mensen die er werken dat van mij willen aannemen. En dat geldt voor iedereen die er ook toe besloten heeft ooit om zich in te zetten voor Nederland, door bij de overheid te gaan werken. Dat is ontzettend belangrijk.
VAN GRONINGEN
Ja. Een ander signaal wat daaruit naar voren komt is dat die ambtenaren aangeven dat er nu heel veel kritiek is op de fraudebestrijding en dat dat misschien een beetje doorslaat, dat het misschien zelfs zo ver kan gaan dat fraudeurs nu ineens weer makkelijk weg kunnen komen met fraude. Wat is uw indruk daarvan?
RUTTE
Ja, maar laten we ook hier weer het onderscheid maken tussen wat er bij de kinderopvangtoeslagaffaire is gebeurd, waarbij een heel groot aantal ouders – terwijl ze geen fraude pleegden, geen fraudeurs waren – volstrekt ten onrechte te maken kregen met het totaal terugvorderen van alle toeslagen. En dat gaat dan om hele grote bedragen ook meteen, waardoor mensen in enorme problemen zijn gekomen en ook grote sociale gevolgen, echtscheidingen, kinderen in de diepe ellende gestort, faillissementen van bedrijven, verschrikkelijk. Dat is één kant. Aan de andere kant, in algemene zin is er in Nederland, volgens mij, ook een heel breed draagvlak om ervoor te zorgen dat als mensen geld van de overheid krijgen, dat ze daar ook recht hebben. Dus in algemene zin is fraudebestrijding heel belangrijk. Maar natuurlijk niet fraudebestrijding bij mensen die geen fraude plegen.
VAN GRONINGEN
Dan nog een korte vraag, een simpele stap even naar de aangifte die tegen u is gedaan in de toeslagenaffaire. Wat is uw indruk, hoeveel kans maakt dat?
RUTTE
Ja weet u, die aangifte is nu gedaan. Ik heb dat ook begrepen uit de pers en dat heeft gewoon z’n eigen proces, daar ga ik geen commentaar op leveren.
VAN GRONINGEN
Maar heeft u hier over gesproken al de afgelopen dagen?
RUTTE
Ik zeg daar niks over. Dat is een zaak verder waar ik kennis van neem en waar ik verder geen commentaar op geef, nee.
Interlandelijke adoptie
HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, u heeft vandaag in de ministerraad gesproken over het rapport van de commissie-Joustra over interlandelijke adoptie. Volgt u het advies van die commissie om de interlandelijke adoptie te stoppen?
RUTTE
Ik ga daar nu niets over zeggen. Dat is een hele belangrijke kwestie, ook een heel gevoelige kwestie. We hebben daar vandaag over gesproken, maar we hebben ook afgesproken om daar nu niet vandaag – hoewel er berichten in de media over verschenen hebben we ook overwogen ‘zullen we vandaag de kabinetsreactie naar buiten brengen?’, dat doen we niet omdat voor de komende dagen voorzien is dat ook met betrokkenen eerst gesprekken plaatsvinden. En we willen dat graag op die manier ook doen en dan komt maandag de kabinetsreactie. Dus ik ga daar nu niks over zeggen, anders dan dat het natuurlijk een zeer gevoelige kwestie is die we met de grootst mogelijke zorgvuldigheid proberen te benaderen, maar dat het niet verstandig zou zijn daar nu iets over te zeggen want dan geef ik ook niet het proces een kans om de komende dagen ook mensen die erbij betrokken zijn eerst te informeren.
HOEDEMAN
Ja. Nou ik zou u toch graag uitnodigen om een einde te maken aan de onzekerheid van ouders die in adoptieprocedures zitten nu.
RUTTE
Ik moet naar het vorige antwoord verwijzen, ik wil dat echt zorgvuldig doen.
Weeralarm (2)
NIJS (HART VAN NEDERLAND)
Meneer Rutte, u zei net al iets over het aankomende weer. Er is niet echt over gesproken, maar in Rotterdam heeft de GGD al een groot aantal teststraten gesloten voor aankomende zondag en maandag. Wat vindt u daarvan?
RUTTE
Ja, maar vindt u het erg dat ik dat maar even dan laat aan de mensen in de uitvoering? Het is goed dat we met z’n allen realiseren door de coronacrisis dat je een sterke staat nodig hebt, geen grote staat maar een sterke staat, maar die moet ook niet zo sterk worden dat die tot in detail een opvatting heeft over wat de GGD heel goed zelf kan. Dat blijkt hieruit. Te zeggen: nou weet je, deze teststraat is bijvoorbeeld niet overdekt of het is niet mogelijk te verwarmen, dus die gaat dicht en een andere teststraat is dat wel. Dus daar heb ik alleen maar respect voor. Ik heb grote bewondering voor iedereen die werkt bij de GGD en in die uitvoering bezig is. Maar ik geloof niet dat ik hen ondersteun daar nou weer commentaar op te gaan geven.
NIJS
Nee, maar u vindt het niet zorgelijk bijvoorbeeld dat dus nu minder mensen getest kunnen worden de komende dagen waarschijnlijk?
RUTTE
We krijgen een paar dagen heel pittig weer, lijkt het. Sommige van die teststraten zijn, ja, ik ben zelf nog nooit getest, maar ik ben er weleens geweest op werkbezoek en dan zie je dat soms de wind erdoorheen waait. En dat is niet erg natuurlijk als de temperatuur redelijk is, maar bij -10 is dat misschien minder prettig en dan snap ik ook wel... Maar goed, we hebben geen protocol sluiting teststraten GGD’s opgesteld.
NIJS
U bent nog nooit getest?
RUTTE
Nee.
NIJS
Helemaal niet?
RUTTE
Helemaal niet. Nee.
NIJS
Ook niet bij bijeenkomsten, dat het toch, ook al kon u altijd de anderhalve meter bewaren, was het niet verstandig om even een sneltest of...?
RUTTE
Dat kan niet, heeft geen zin. Het heeft geen zin om te testen als je geen klachten hebt.
NIJS
Maar ook niet een sneltest? Ik denk dat ik wel met collega’s afspreek dat je ook weleens voor een talkshow of wat dan ook even getest wordt.
RUTTE
Nee, maar de regel is dat je... De PCR-test heeft geen zin als je geen klachten hebt.
NIJS
Nee, maar... En straks bij leraren dan bijvoorbeeld met sneltesten die we dan in gaan voeren?
RUTTE
We zijn natuurlijk bezig, dat hele testsysteem wordt steeds verder verfijnd. Dus je ontdekt... Nou om te beginnen is de capaciteit van de teststraten enorm uitgebreid en kan daar veel meer. Daarnaast, de techniek van sneltesten wordt steeds beter en naarmate die beter wordt, kun je natuurlijk steeds meer. En dan kan het ook een rol gaan spelen bij scholen, het kan een rol gaan spelen bij het mogelijk maken van misschien weer iets van opening in de samenleving zolang het vaccin nog onvoldoende aangrijpt, voldoende effect heeft. Maar zo ver is het nog niet met die sneltesten.
NIJS
Nee en voor u dus ook nog niet?
RUTTE
Nou ja, ik ben niet anders dan u, nee.
NIJS
Nee, oké.
RUTTE
Maar het heeft geen zin om je te laten testen als je geen klachten hebt.
NIJS
Nou goed, ik dwaalde even af. Ik heb nog een vraag wel...
RUTTE
U bent helemaal uit het veld geslagen.
NIJS
Nee het viel me op, ik vind het opvallend. Maar nog even weergerelateerd: ook vaccinatie, het laten zetten van prikken, kan misschien bemoeilijkt worden de komende dagen door dit weer. Nou gaan we al niet op een heel rap tempo, is daarover gesproken, dat er misschien een speciaal iets kan worden opgetuigd zodat mensen toch met de weersomstandigheden een prik kunnen halen?
RUTTE
Nou, we proberen dat zo veel mogelijk te laten doorgaan. Overigens we zijn laat begonnen en traag begonnen, maar inmiddels trekken we toch aardig het been bij. Er zijn dagen nu met 40.000 vaccinaties per dag. Dat zijn echt, dan liggen we aardig op kruissnelheid die we wilden. Nou nogmaals, die hadden we eerder gewild. Dus ik doe daar niks aan af, maar je ziet wel dat we langzamerhand ook het gat wat dichtlopen met de rest van Europa. Dus dat in algemene zin. Maar ja, jongens we krijgen -10 en sneeuwstormen dus dan moet je ook even je gewoon soms buigen voor de weergoden. Dat hoort ook bij het leven.
NIJS
Ja, maar dat vindt u niet vervelend?
RUTTE
Ja tuurlijk, maar ik heb gebeld maar het weer gaat toch komen zoals het kan. Ik heb geprobeerd het te beïnvloeden, maar het is me niet gelukt.
NIJS
Dat meen je? Oké.
Avondklok (2)
AHAROUAY (NRC HANDELSBLAD)
Ik heb een als-dan-vraag.
RUTTE
Een?
AHAROUAY
Als-dan-vraag.
RUTTE
Een als-dan-vraag.
AHAROUAY
Ja. Stel dat het OMT het verantwoord acht om die avondklok niet te verlengen, zou het alsnog verlengen van de avondklok dan eventueel ruimte kunnen vrijspelen om andere dingen wel open te kunnen stellen? Bijvoorbeeld de middelbare scholen.
RUTTE
Ja, ik snap het, maar ik wil... Dan gaan we een waaier aan opties in, dat moet ik niet doen. Ik vind het verstandig om de stappen te zetten zoals we die zetten. We hebben nu een advies gevraagd aan het Outbreak Management Team: graag de laatste stand van jullie inzichten over de ernstigheid van het Engelse virus, de verspreiding van het Engelse virus, wat dat volgens jullie betekent ook voor de laatste update van de cijfers, wat dat kan betekenen de komende maanden bij de derde golf die men vreest, in combinatie ook met ‘weten we misschien wat meer van wat die avondklok doet?’. Ik zeg niet dat je daar dit weekend alles van weet, maar je hebt in ieder geval meer inzicht dan na één week. Het is dan toch na twee weken, dus hopelijk hebben we er iets meer zicht op. En al die informatie op tafel moet dan, ja ik wil het liefst van dat ding af, u ook, iedereen geloof ik in Nederland. De vraag is alleen: kun je deze schoenen al weggooien? Dat moeten we kijken. Maar ik wil nu niet op de als-dan, heel goed, de als-dan-vraag ‘stel nou dit, dan dat?’, want dan kom je in een waaier, dan kom je in zo’n Belastingdienst-ja/nee-schema: heeft u een partner, nee, nou dan gaat u naar die vraag en uiteindelijk kom je dan bij het juiste hokje uit. Maar dat werkt hier niet, was het maar zo simpel.
AHAROUAY
Maar het ene tegen het andere afstrepen zeg maar, is dat iets waarover na wordt gedacht?
RUTTE
Niet dat ik weet, nee. Die discussie heb ik... Natuurlijk, in het verleden is er weleens naar gekeken hoor, maar niet, de afgelopen weken heeft zo’n gedachte niet op tafel gelegen, nee.
AHAROUAY
Oké.
RUTTE
En daarmee kan ik ook niet uitsluiten dat wel iemand hem op tafel legt, maar ik heb hem nog niet in discussies zo gehoord, de afgelopen dagen.
AHAROUAY
Oké, dank u wel.
Aankoop vaccins door EU
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Ik wilde iets vragen over Europa. U bent als regeringsleider onze vertegenwoordiger ook, laat ik zeggen, in Brussel. Hoe tevreden bent u over de regiefunctie als het gaat om aankoop, distributie, van Europa over het vaccin?
RUTTE
Temeer daar mijn nationale regiefunctie zo foutloos verloopt, dacht u dat ik commentaar ga leveren op de Europese regiefunctie. Laat ik daar niks over zeggen. Volgens mij werkt iedereen verschrikkelijk hard, doet de Commissie ontzettend z’n best, was er echt oprechte teleurstelling over het enorm snel teruglopen van de aantallen vaccins die we zouden krijgen van AstraZeneca en anderen en ook BioNTech/Pfizer, maar goed. En daar heeft de Commissie echt geprobeerd gewetensvol de goede stappen te zetten en dat heeft ook geleid tot een aantal nadere vraagstukken die moesten worden beantwoord waardoor eerder ingezette acties weer moesten worden teruggenomen, maar dat is inherent ook aan een crisis en nogmaals als ik nou in Nederland een foutloos parcours zou varen dan zou ik met u commentaar gaan leveren op de Europese Commissie, maar dat is niet zo.
ORNSTEIN
Ja, maar u wil er niks over zeggen, maar mevrouw Von der Leyen ligt in Duitsland, haar eigen land, zwaar onder vuur. U heeft in het verleden ook weleens kritisch over Europa uitgelaten. Dus ik ben nogal verrast dat u zegt van ‘daar kan en wil ik niks over zeggen’. Het is zo dat als het ook bijvoorbeeld om Noord-Ierland gaat daar, het een en ander over gezegd is. Waarom kunt u er niks over zeggen? U kunt toch zeggen dat het traag en moeizaam verloopt?
RUTTE
Ja, maar dan ga ik... Nogmaals: ik vraag in Nederland begrip aan de samenleving dat het kabinet bij bestrijden van de crisis probeert geen fouten te maken, maar ze toch soms maakt en die proberen we dan te herstellen. Als ik al zou vinden, en ik zeg daar even helemaal niks van, maar als ik zou vinden dat op onderdelen van de reacties op de lagere leveringen wellicht op onderdelen tussen alle gelovigen door een takje aan te wijzen zou zijn geweest, als ik dat al zou vinden dan moet ik dat binnenskamers doen, dan ga ik niet in het openbaar...
ORNSTEIN
Maar er was eerst was... wilde Nederland en andere landen zelf dat vaccinatiebeleid nemen. Toen heeft de Europese Commissie dat overgenomen...
RUTTE
Nah, dat lag iets ander. Kijk er waren vier landen. Hugo de Jonge heeft met Jens Spahn van Duitsland en de collega’s van Frankrijk en Italië het voortouw gepakt in april, mei. Dat was heel goed, waardoor er een... maar toen ontstond er irritatie in Brussel van ‘ja, maar moeten wij’... ‘ja prima, maar doe het dan ook’. Dat hebben ze toen overgepakt. Daar heeft Angela Merkel een rol in gespeeld, die zei, ook als inkomend voorzitter tweede helft 2020 van de EU of althans kanselier van het land wat het roterend voorzitterschap van de Raad zou krijgen, ‘laten we dat nou door Brussel laten coördineren’. Verstandig, maar er was natuurlijk heel veel voorwerk gedaan door die vier gezondheidszorgministers en die Commissie probeert echt gewetensvol alles te doen om zoveel mogelijk vaccins beschikbaar te hebben voor iedereen in Europa. We zijn allemaal natuurlijk geconfronteerd met de lagere leveringen. Mag ik daar twee dingen bij zeggen?
ORNSTEIN
Ja.
RUTTE
Dat je in tien maanden een vaccin, wat normaal gesproken tien jaar duurt, is natuurlijk sowieso wel een enorme triomf van de wetenschap. Dat in productie, zeker als die begint, van zo’n complex product als een vaccin, waarbij allerlei dingetjes bij elkaar moeten worden gegooid en uit verschillende landen komen en heel precies luistert, de verhoudingen, dat in die productie soms ook dingen niet goed gaan of een productielocatie tijdelijk niet kan leveren dat is in een levensmiddelenfabriek al normaal, laat staan in een zeer ingewikkeld farmaceutisch proces en dat verwijt ik ook niemand, maar vervolgens leidde dat tot de discussies over de contractkant, de contractuele verplichtingen en daar heeft de Commissie gewoon geprobeerd, volgens mij, gewetensvol alles te doen. Dat is niet allemaal gelukt, maar ik ga daar niet kritiek op leveren in het openbaar.
Verkiezingen
ORNSTEIN
Nou dan misschien binnenskamers... Nog één vraagje: uw kabinet was vorige jaar er nog voor om de verkiezingen een jaar uit te stellen. Mevrouw Ollongren heeft dat voorgesteld. Toen hebben de heer Baudet en de heer Wilders gezegd ‘dat willen we niet, we willen’... ook PvdA, ‘dat die verkiezingen doorgaan’.
RUTTE
Hè.
ORNSTEIN
Ik zal het zo laten zien. Dat de verkiezingen, daar hebben ze het nog over gehad, er zijn veel landen...
RUTTE
Die staatsgreep wist ik niet van, maar...
ORNSTEIN
Nou ja, dat ze uitgesteld zouden worden. Nu is mijn vraag: meneer Van Dissel heeft gezegd ‘half maart komt de grote piek’. Dat zou een heel gevaarlijk momentum zijn. Vind u op dit moment overzien dat de verkiezingen gewoon doorgang kunnen vinden op 17 maart? Of heeft u iets, misschien is het verstandig om dat iets uit te stellen?
RUTTE
Eerst over dat eerste. Misschien dat ik iets totaal dan gemist hebt, maar het zegt mij zo gauw niks, daarmee zeg ik niet dat u ongelijk heeft, het kan mijn geheugen zijn.
ORNSTEIN
De heer Wilders heeft bijvoorbeeld nog getwitterd ‘verkiezingen moeten absoluut...'
RUTTE
Ja, maar u zei dat Ollongren al klaar stond om ze uit te gaan stellen. Dat was mij niet bekend.
ORNSTEIN
Nee ze heeft... er is toen over nagedacht.
RUTTE
Oh, ik dacht dat u zei ‘Ollongren had voorgesteld ze uit te stellen’. Dat is mij niet bekend. Maar dat zei u ook niet dan? Oké. Nee, vanuit het kabinet is mij niet bekend initiatieven om de verkiezingen uit te stellen. Wel allerlei initiatieven om ze veilig te laten plaatsvinden. Het is over drie dagen gespreid, de wat oudere mensen die ook over de post kunnen stemmen en allerlei andere maatregelen. Wij denken dat de verkiezingen veilig kunnen plaatsvinden. Er is vandaag ook contact geweest vanuit Kajsa Ollongren en Binnenlandse Zaken met de vijf burgemeesters die vanmorgen in het nieuws waren en er wordt goed mee verder gepraat om de zorgen die daar leven om te kijken of de maatregelen die wij genomen hebben daar ook al aan tegemoet komen of dat er nog meer moet gebeuren. Dus dat gesprek vindt op een hele goede manier plaats. Belangrijk dat soort signalen ook serieus te nemen, maar vooralsnog is het plan en er zijn ook geen voornemens om daar nu vanaf te wijken. Ja, ik heb vaker gezegd als natuurlijk alles fout gaat dan moet je er opnieuw naar kijken, maar op basis van de huidige inzichten gaan de verkiezingen door op 15, 16 en 17 maart.
ORNSTEIN
Zou u het op zich erg vinden om het bijvoorbeeld twee maanden uit te stellen?
RUTTE
Ik vind dat voor de democratie is het beter dat als ze plaatsvinden als ze moeten plaatsvinden, want dan heb je dus een verlengde kabinetsperiode, volgens mij hebben we in Nederland een ritme gekozen, al vrij lang geleden, van om de vier jaar verkiezingen of eerder als het kabinet valt. Nou in dit geval hadden de verkiezingen iets naar voren gekund, naar begin maart door de val van het kabinet, het aftreden, maar ik heb aan de Kamer ook gevraagd ‘mag ik aannemen dat u het met mij eens bent dat we de verkiezingen laten plaatsvinden om de voorziene data, dus niet begin maart, maar op de geplande datum na het aftreden’ en daar was de Kamer het mee eens doordat niemand opstond, dus bij implicatie. Dus daarmee hebben we gezamenlijk vastgesteld dat ze op de oude datum blijven plaatsvinden, maar het uitstellen van verkiezingen is natuurlijk wel een hele grote stap in een democratie... als het epidemiologisch nodig is dan moet je er opnieuw naar kijken, maar op dit moment is dat echt niet de verwachting.
ORNSTEIN
Er zijn in de wereld 75 verkiezingen sinds het uitbreken van de Covid uitgesteld. Dat zijn kleine lokale verkiezingen geweest, er zijn referenda uitgesteld. Dus helemaal ondenkbaar is dat niet, sterker nog. Voor welke datum zou u dat bekend moeten maken?
RUTTE
Voor 15 maart, denk ik.
ORNSTEIN
Ja, maar wettelijk?
RUTTE
Ik heb geen idee. Volgens mij... ik weet niet of daar een wet voor is. Wet Uitstel Verkiezingen, ja waarschijnlijk hebben we hem, want we hebben alles geregeld.
ORNSTEIN
Dat zou je moeten doen. Je zal het wettelijk uit moeten stellen.
RUTTE
Sinds Klaas Dijkhoff mij liet weten dat de VVD beschikte over een coördinator controversialiteit, dacht ik dan zal er ook wel een wet zijn over uitstel verkiezingen.
ORNSTEIN
Je kan verkiezingen... daar zal je wettelijk, volgens mij, een maatregel voor moeten nemen.
RUTTE
Ik heb in ieder geval wel in de Kamer gezegd dat dat niet het besluit van het kabinet kan zijn, maar dat dat via een wet gaat en dat de Kamer dat dan ook gezamenlijk moet worden besloten. Kamer en kabinet. Dus een kabinet kan niet verkiezingen uitstellen, dat zou ook wel een zorgelijk hiaat zijn in de Nederlandse democratie als dat wel kon. Dus dat is altijd gezamenlijk. Maar er is niemand nu op dit moment die dat aanneemt. Nou ja, niemand die dat aanneemt, u neemt het aan, dus dat klopt niet. Maar in ieder geval in het kabinet gaan we er echt vanuit dat ze plaatsvinden op de voorziene data en dat het ook veilig kan en dat alle randvoorwaarden daar nu voor worden georganiseerd om het ook echt veilig te laten plaatsvinden.
Vertrouwen burgers
HOLLIGAN (BBC)
Mister Rutte, how do you even start to heal and to fix, amend, the complex divisions in Dutch society right now and stop people from becoming more polarized and radicalized?
RUTTE
I’m not sure that your assessment is the right one. I think you are referring to what happened two weeks ago when we started with the curfew.
HOLLIGAN
Sorry, excuse me...
RUTTE
Let me finish my answer and then you can ask the next question. And I think we have seen over the past couple of weeks that almost everyone has observed the curfew and let me say, I know there was a lot of attention for this in the international press, the riot and the disorder. They have nothing to do with opposition to the curfew. This was criminal behavior, pure and simple and it was so heartening to see so many people armed with brooms to volunteer to clean up the mess. And this is the Netherlands, not the riot.
HOLLIGAN
With all due respect I was not referring to the riot.
RUTTE
Okay.
HOLLIGAN
We have been travelling around the country and speaking to people who are losing faith in the system. They saw the U-turns over the Covid-response, they saw the benefit-scandal, the government collapse, the lost in the EU to start vaccinating people and they are finding themselves asking: where do I find the truth and they are increasingly searching in places where the conspiracy theories are spinning around. Does that worry you? And is that something... do you think you can pull those people back and convince them that they can still believe in the government?
RUTTE
Well of course, I fully respect your journalistic work and the BBC has the highest standards and is known for its high quality, but on this issue I completely disagree. Yes, there is a small group of people, from the start, who disagreed with the government and when they disagreed because they were not saying 'there was not a virus', but they were telling us ‘you are not taking the necessary measures’. Then we have always tried to engage in the dialogue and to discuss. But the amount of people in the Netherlands who really are saying ‘we are open to the conspiracy theories’ is a very small number and when we look at all the opinion polls and all the signals I am getting myself walking on the streets, my colleagues and what we see reported in the Dutch press and therefore also in that sense reported back to the government is that there is large scale support for the fact that we have to collectively to fight this crisis, that we have to collectively observe all the rules and regulations. And yes, people get increasingly frustrated with the fact that the virus is still there. I am getting increasingly frustrated by the fact that virus is still there. I want to go at night to my favorite restaurants and cafes and see me friends. And I am in a relatively good position. Can you imagine people who are lonesome, people with not so many friends, with only few family members, who are older, students who cannot go to the universities and have a normal student life. It is very very difficult, but this is not unique for us. The same in your country, in Germany, in Belgium. Everywhere.
HOLLIGAN
But does it not worry and surprise you: the Netherlands is now starting Europe for those believing in Qanon, for example?
RUTTE
Again: I have the highest confidence in the wisdom of my country and my fellow countrymen and women in the Netherlands. The highest respect. And I know that the vast majority is not into conspiracy theories, but we are a free society. If you want to, you can and as long as you are not creating criminal situations and not rioting then you have every right to do so, but I am really confident that the large majority of the Netherlands, yes is frustrated by the virus, respects the fact that we have to behave in a certain way to fight it, is not also happy with what the government is doing. You rightly mentioned the fact that we were the last country in Europe to start vaccinating, that’s true. Luckily at this moment with 40.000 vaccines a day we are busy to decrease the gap with other countries and we hope that that will happen in the next couple of weeks. And the big issue then will be, not the gap with other European countries, but the fact that we don’t have enough vaccines available. That is the big issue.
HOLLIGAN
Thank you.
RUTTE
Thank you.
Verkiezingen (2)
WESTER (RTL NIEUWS)
Ja, nog even over de verkiezingen, als het mag. Een recordaantal partijen doet mee: 37...
RUTTE
Dat wordt een heel groot vel.
WESTER
Precies.
RUTTE
Grotere boxjes.
WESTER
U krijgt dus ook een recordaantal collega-lijsttrekkers, concurrenten. Hoe leuk is dat?
RUTTE
Pff, ja, ik moet je eerlijk zeggen: ik ben er natuurlijk ook wel over aan het nadenken steeds meer omdat die verkiezingen nu ook wel geloof ik over 43 dagen zijn. Het zou raar als het ook niet langzamerhand op mijn radar begon te verschijnen. Tegelijkertijd ook deze week was het weer zo druk met de crisis bestrijden dat ik er ook weer niet zoveel tijd voor had. Pff, ja is dat het feest van de democratie? Ik weet het niet, we zullen het zien. Wat ik het mooie vind in het Nederland is dat we geen kiesdrempel hebben, ik geloof dat de VVD er wel een wil, ik ben er zelf niet voor. Ik vind het mooi dat als u en ik morgen een partij oprichten en we hebben 60.000 kiezers of 70.000 dat we dan een zetel in het parlement hebben en dat dan die 70.000 mensen zeggen ‘die Wester en Rutte vertegenwoordigen ons’ en dan gaan wij knokken wie op die zetel komt en als we er 120.000 hebben dan kunnen we er allebei gaan zitten. Dat vind ik ook wel mooi van de Nederlandse democratie. Dat we geen kiesdrempel hebben en dat we altijd zoeken naar die compromissen en naar bouwen van coalities. Ik zit meer te denken 'hoe ga je met dat enorme vel dadelijk in dat stemhokje dat doen?'. Het wordt boeiend... Het is wel anderhalve meter, dat is waar. Dat is meteen veilig. Goed, heel veel dank. Ik ga hier eens op kauwen, op deze vraag.