Toespraak minister Brekelmans bij lancering Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten in Soesterberg
Dames en heren,
Op de heide van Soesterberg begon op 1 juli 1913 een reis.
Hier werd de ‘Luchtvaartafdeeling’ opgericht, het begin van de Nederlandse militaire luchtvaart.
Het eerste toestel was de BRIK.
Een fragiel vliegtuig van hout en linnen, gebouwd door Marinus van Meel, een Nederlander.
Toch belichaamde het iets groters: durf, visie en een nieuwe dimensie in de krijgsmacht.
Diezelfde pioniersgeest waait hier vandaag opnieuw over de hei.
Want met de Brik begon onze verkenning van het luchtruim.
En in 2021 – meer dan een eeuw later – lanceerden we de BRIK-II, onze eerste militaire nanosatelliet.
Opnieuw onder Nederlandse vlag.
Van de hei naar de ruimte.
Van de eerste vlucht tot de eerste baan om de aarde.
Wat begon als pionieren in het luchtruim, breidt zich vandaag uit tot ver daarboven.
Met de oprichting van het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten.
Drie weken geleden bezocht ik samen met staatssecretaris Tuinman het bedrijf Cosine in Sassenheim.
Daar zagen we met eigen ogen hoe Nederlandse bedrijven werken aan onze eerste optische observatiesatelliet: de PAMI-1.
Niet een klein onderdeeltje van een satelliet.
Nee, een hele satelliet, van Nederlandse bodem.
Met een zeer hoge resolutiecamera en geavanceerde lasercommunicatie.
Wat we daar zagen, was meer dan technologie.
Het was strategische autonomie in actie.
We bouwen in Nederland, met Nederlandse kennis.
En we doen dat niet om alles zelf te doen, maar om onafhankelijker te zijn.
Want wat we echt nodig hebben, moeten we zelf in handen hebben.
Dat is geen overbodige luxe.
De wereld om ons heen verandert snel, wordt agressiever, vijandiger.
Onze tegenstanders zetten in op dominantie in de ruimte.
Satellieten worden verstoord, bespioneerd, of zelfs uitgeschakeld.
En de oorlog in Oekraïne, maar ook het conflict in het Midden-Oosten, toont hoe essentieel ruimtecapaciteit is geworden.
Satellietbeelden, communicatie, positionering…zonder het space-domein geen effectieve defensie.
Het space-domein is geen luxe.
Het is een force enabler.
Het fundament waarop onze krijgsmacht opereert.
Ook voor de MIVD is dit essentieel.
Want inlichtingen zijn de basis voor veiligheid – en de ruimte is daarvoor onmisbaar.
Daarom is het goed dat we vandaag formeel vastleggen: space is niet langer een project.
Het is een domein.
Het vijfde domein.
Naast land, lucht, zee en cyber.
En we beleggen het nu structureel bij Defensie.
Bij de luchtmacht, waar de kennis, de mensen en de ervaring al zijn samengebracht.
Met de oprichting van het CLRS erkennen we die realiteit.
En versterken we iets groters: onze strategische autonomie.
Voor Nederland. Voor Europa. En binnen de NAVO.
Strategische autonomie betekent: zelf in staat zijn om keuzes te maken.
Zelf kunnen zien wat er gebeurt.
Zelf kunnen communiceren, opereren en optreden, ook als andere landen andere prioriteiten hebben.
Een ander mooi voorbeeld is de recente lancering van onze eerste operationele radarsatelliet.
De eerste van de 4 zogenaamde SAR-satellieten die we de komende 1,5 jaar gaan lanceren.
Daarmee heeft Defensie nu eigen ogen in de ruimte.
Een mijlpaal in onze strategische zelfstandigheid.
Die zelfstandigheid bereiken we alleen door gericht te investeren en slim samen te werken.
Met onze industrie, die snel en innovatief kan schakelen.
Met kennisinstellingen, en met Europese partners waar samenwerking nodig is.
We moeten in de ruimte onze strategische autonomie vergroten, maar ook internationaal samenwerken.
We zoeken steeds de juiste balans.
Wat moet je zelf doen? Waar werk je samen? Wat koop je commercieel in?
En welke capaciteit móet je in eigen hand houden, omdat je er simpelweg niet zonder kunt?
Dat vraagt om durf. Om visie. En om leiderschap op alle niveaus.
Van Defensie.
Van de luchtmacht.
Van de industrie.
Van de politiek.
Wij moeten sneller gaan denken.
Sneller gaan ontwikkelen.
En sneller gaan samenwerken.
Want onze tegenstanders slapen niet.
Ze investeren.
Ze zetten grootschalig in op technologische dominantie in de ruimte.
Ze maken grote stappen.
Ook wij zetten de ruimte strategisch in,
maar moeten tempo maken om relevant en weerbaar te blijven.
Wie stil blijft staan, raakt achterop.
En verliest daarmee zicht, invloed en veiligheid.
Dames en heren,
De oprichting van het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten markeert het begin van een nieuw hoofdstuk.
Het is een erkenning dat de ruimte een volwaardig militair domein is.
Het is ook een uitnodiging.
Aan alle onderdelen van Defensie.
Aan bondgenoten.
En aan bedrijven en kennisinstellingen:
Werk met ons mee.
Denk mee.
Kijk mee omhoog.
Want de dreigingen in dit domein zijn te groot, te complex, te snel voor 1 krijgsmachtdeel alleen.
Tegelijk is dit nieuwe hoodfstuk ook een voortzetting van een langer verhaal.
Van wat hier, op de hei van Soesterberg, begon met de Brik.
Van een krijgsmachtdeel die al meer dan een eeuw pioniert, eerst in de lucht, nu ook daarboven.
Diezelfde pioniersgeest leeft vandaag voort in het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten.
In de mensen. In de mentaliteit. In de missie.
En dus zeg ik vol vertrouwen:
De ruimte is eindeloos, de uitdagingen zijn eindeloos.
Maar jullie zijn er klaar voor.
Ik wens het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten alle succes, toewijding en daadkracht toe.
Dank u wel.