Werkwijze en bevoegdheden Inspectie belastingen, toeslagen en douane
Werkwijze
In haar onderzoeken toetst de inspectie de kwaliteit van de dienstverlening en het zogeheten rechtsstatelijk handelen. Kort samengevat: ze toetst of de burger wordt beschermd tegen machtsmisbruik van de overheid.
De inspectie kijkt mee op de processen rondom belastingzaken, toeslagen en de douane. Van totstandkoming van wetten en regels tot en met de uitvoering ervan. Dat doet ze op basis van signalen die ze daarover binnenkrijgt, of naar aanleiding van eigen risicoanalyses. De inspectie stelt bij onderzoeken de volgende vragen:
- Worden de belangen van personen en bedrijven erkend? Of wordt alleen de letter van de wet gevolgd?
- Gaat de overheid fatsoenlijk met personen en bedrijven om?
- Is de rechtsbescherming goed geregeld?
- Is er ruimte voor tegenspraak?
- Is de wetgeving uitvoerbaar?
Bevoegdheden
Om te zorgen dat de inspectie onafhankelijk kan functioneren is in de 'Regeling taakuitoefening en bevoegdheden IBTD' vastgelegd dat:
- de inspectie zelf beslist hoe en welke onderzoeken ze doet en wanneer ze de resultaten publiceert;
- de inspectie toegang kan vragen tot gegevens van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en Douane om goed onderzoek te kunnen doen;
- alle onderzoeksrapporten rechtstreeks naar de Eerste en Tweede Kamer gaan, zonder reactie of aanpassingen van het ministerie;
- de inspectie haar budget naar eigen inzicht besteedt;
- de inspectie over haar eigen communicatie gaat;
- Alle documenten van alle documenten van de inspectie, denk aan onderzoeksrapporten, openbaar zijn en in te zien op de website van IBTD . Hier publiceert de inspectie ook de reacties van het ministerie op de onderzoeksresultaten (zogenoemde wederhoortabellen).
Opheffing geheimhoudingsplicht
Op 1 januari 2024 ging de ‘Wet opheffing geheimhoudingsplicht ten behoeve van de inspectie belastingen, toeslagen en douane’ in. Deze wet zorgt ervoor dat de inspectie bij de Dienst Toeslagen en de Douane gegevens over personen en bedrijven kan opvragen, die zij normaal gesproken niet mogen delen met anderen. Om ervoor te zorgen dat de inspectie zijn werk kan uitvoeren, is in de wet vastgelegd dat de geheimhoudingsplicht hiervoor mag worden doorbroken. Documenten over de totstandkoming van deze wet zijn openbaar gemaakt en online in te zien. De inspectie mag ook gegevens opvragen bij de Belastingdienst. Daarvoor bestond al een wettelijke grondslag.