Rijksoverheid neemt maatregelen voor energiezekerheid
Rusland levert momenteel veel minder gas aan Europa dan afgesproken waardoor het risico op gastekorten in Europa toeneemt. Het kabinet neemt maatregelen om Nederland zo goed mogelijk voor te bereiden op de winterperiode. Er is op dit moment geen sprake van een gastekort in Nederland, maar de energieprijzen zijn wel heel hoog.
Eerste niveau gascrisis
Het kabinet heeft op 20 juni 2022 besloten het eerste niveau van een gascrisis af te kondigen: de ‘vroegtijdige waarschuwing’. Daarmee treedt het Bescherm- en Herstelplan Gas (BHG) in werking. Met het eerste niveau van een gascrisis moeten gasbedrijven dagelijks informatie over gasleveringen met de overheid delen. Daardoor kan het kabinet de gasmarkt nog strakker monitoren en aanvullende maatregelen nemen wanneer de situatie daarom vraagt.
Bescherm- en Herstelplan Gas: Vroegtijdige waarschuwing
In het Bescherm- en Herstelplan Gas staan de maatregelen opgenomen die Nederland kan nemen als er een tekort aan gas dreigt. Er zijn nu geen acute gastekorten in Nederland, maar de teruglopende gasleveringen kunnen wel gevolgen hebben. Bijvoorbeeld voor de energieprijzen en voor het vullen van de gasopslagen in Nederland en Noordwest Europa voor de komende winterperiode.
Maatregelen van de overheid
Op de volgende manieren werkt Nederland aan de energieleveringszekerheid en het minder afhankelijk worden van gas uit Rusland.
Import vloeibaar gas
Om goed voorbereid te zijn op de komende winter, gaat Nederland ervoor zorgen dat de gasopslagen goed worden gevuld. En dat Nederland meer vloeibaar gas (LNG-gas) uit andere landen kan toelaten.
Energiebesparing
Het kabinet doet daarom een dringende oproep aan bedrijven en huishoudens om zoveel mogelijk energie te (blijven) besparen, ook in de zomer. Nederland en Europa gaan hun energieverbruik in hoger tempo verminderen en verduurzamen. Bijvoorbeeld het versneld isoleren van woningen, sneller zorgen voor meer groen gas, waterstof en extra windmolens op de Noordzee.
Afkondigen eerste niveau van een gascrisis.
Met het eerste niveau van een gascrisis moeten gasbedrijven dagelijks informatie over gasleveringen met de overheid delen.
Opheffen productiebeperking kolencentralen
Het kabinet heeft op 20 juni 2022 besloten per direct de productiebeperking voor kolencentrales voor 2022 tot en met 2024 in te trekken. Dat betekent dat de kolencentrales weer op vol vermogen mogen produceren, waardoor er minder gas nodig is voor de productie van elektriciteit door gascentrales. Hiermee wordt het risico op gastekorten kleiner. Ook kan het makkelijker worden om de gasopslagen in Nederland en Europa te vullen.
Gasbesparingstender
Het kabinet scherpt de energiebesparingsplicht voor bedrijven aan en zal een nationaal doel voor energiebesparing uitwerken. Ook werkt het kabinet op korte termijn een tijdelijke gasbesparingstender uit, waarmee grote gasverbruikers een financiële prikkel krijgen om hun gasverbruik te verminderen.
Veelgestelde vragen
Het meeste aardgas dat we in Nederland gebruiken, komt uit de kleine gasvelden in Nederland of komt via gaspijplijnen uit andere landen. Door de hoge prijs van gas zijn gas-producerende landen als Noorwegen al maximaal aan het produceren. Meer importeren uit die landen is nauwelijks mogelijk.
Gas wordt ook in vloeibare vorm (LNG) met speciale schepen naar Nederland en Europa gebracht. Om het vloeibaar gas van de schepen in gasleidingen te brengen, zijn LNG-terminals nodig. De terminal in Rotterdam wordt al vrijwel maximaal gebruikt. Er wordt aan verschillende mogelijkheden gewerkt om de importcapaciteit daar snel uit te breiden. Ook kijkt de overheid naar een drijvende terminal in de Eemshaven. Daarnaast werkt Nederland met Duitsland aan een nieuwe LNG-terminal in Hamburg.
Om klimaatverandering tegen te gaan wil Nederland al langer af van gas en olie en overstappen op andere vormen van energie zoals groen gas, waterstof en wind op zee. Nederland en Europa nemen nu extra maatregelen om dit proces te versnellen en zo minder afhankelijk te worden van Russisch gas. Het kabinet ziet erop toe dat in die afweging ook rekening gehouden wordt met de leveringszekerheid, de betaalbaarheid en de duurzaamheid van energie.
Als er een tekort aan gas dreigt, treedt een plan in werking: het Bescherm- en Herstelplan Gas. Dat plan moet ervoor zorgen dat de levering van gas zo lang mogelijk door kan gaan. Een aantal gebruikers zoals huishoudens en ziekenhuizen worden extra beschermd.
Bij een gastekort doet de overheid eerst een oproep aan overheden, huishoudens en bedrijven om minder energie te gebruiken. Ook doet de overheid zo’n oproep aan buurlanden.
Op een gegeven moment kan het nodig zijn om de grootste industriële gebruikers af te sluiten om levering aan huishoudens en ziekenhuizen te garanderen. Daarnaast kan Nederland de landen om ons heen vragen om in geval van nood bij te springen. Hoe de maatregelen er precies uitzien hangt heel erg af van de situatie.
Nederland en Europa hebben stevige sancties genomen tegen Rusland. Deze sancties raken ook ons land en Europa. Nu helemaal stoppen met Russische energie heeft heel grote gevolgen voor de energievoorziening in Nederland en Europa. We zijn nog te afhankelijk van olie en gas uit Rusland. Nederland en Europa willen olie en gas uit Rusland niet meer nodig hebben. Al is dat niet van de één op de andere dag geregeld.
Nee. Nederland wint alleen gas als het veilig en verantwoord kan. En extra gas winnen uit het Groningenveld is niet veilig. Het komt pas in beeld in het allerlaatste geval. Als bijvoorbeeld de levering van aardgas aan een hele regio (inclusief huishoudens en ziekenhuizen) in gevaar komt. Alleen als dat voorkomen kan worden door het winnen van extra gas uit Groningen, gaat het kabinet dat overwegen.
Ja, dat kan. Wel duurt het even om bijvoorbeeld extra subsidies beschikbaar te maken. Het kabinet komt nog met een voorstel. Energieproducenten kunnen wel nu al extra biomassa gebruiken als hun vergunning dat toelaat. Dat is nu alleen nog wel zonder extra subsidie.
Nee. Er is nog genoeg gas voor huishoudens en bedrijven. Als Rusland geen gas meer aan Nederland en Europa levert, heeft dit wel gevolgen:
De energieprijzen kunnen langer hoog blijven, of verder stijgen.
Het wordt lastiger om de gasvoorraad voor de komende winter op peil te brengen. Daardoor neemt het risico op een tekort aan gas in de komende winter toe.
Om goed voorbereid te zijn op de winter, neemt Nederland verschillende maatregelen. Bijvoorbeeld door de gasopslagen te vullen. Het kabinet geeft regelmatig updates over de zekerheid van gaslevering.
Nederland en Europa willen zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van Russisch gas. Europa verbruikt dit jaar al minder gas uit Rusland. Sinds januari 2022 komt rond een kwart van het gas dat in Europa wordt gebruikt uit Rusland. Dat was voorgaande jaren 40%.
Nederland overlegt met andere Europese landen over maatregelen om dit proces te versnellen. Zo komen er verplichte vulgraden voor alle Europese opslagen. Verder komt er snel meer capaciteit bij voor de import van LNG (vloeibaar aardgas). Ook in Nederland. De versnelde bouw van nieuwe LNG-opslag door Gasunie in Duitsland is een goed voorbeeld daarvan. Daarmee kan Nederland meer gas uit andere landen naar Europa halen.
Tot slot nemen Nederland en Europa maatregelen om het gasgebruik sneller te verminderen door hernieuwbare energie op te wekken en te verduurzamen.
Nee, ieder land moet eerst zelf proberen een eventueel gastekort op te lossen. Een land kan andere Europese landen pas om hulp vragen als er ondanks genomen maatregelen gastekorten dreigen voor huishoudens, ziekenhuizen en andere beschermde gebruikers. De hoeveelheid gas die Nederland aan buurlanden kan leveren, is bovendien beperkt. Dit komt door de capaciteit van de pijpleidingen die Nederland met deze landen verbindt.
Ja. Nederland gebruikt nog Russisch gas. Op dit moment kan Nederland nog niet zonder gas uit Rusland.
Ja. De gasmarkt is een Europese markt. Bedrijven die in gas handelen zijn niet gebonden aan landsgrenzen. Landen in de Europese Unie (EU) zijn via pijpleidingen onderling verbonden. Gas uit opslagen in Nederland kan uiteindelijk bij huishoudens en bedrijven in landen om ons heen terecht komen en andersom. Nederland werkt daarom met veel partijen en met de andere EU-landen samen om voor Europese burgers voldoende gas te garanderen. Ieder vanuit zijn eigen rol.
Het gas dat we in Nederland gebruiken komt ook uit onder meer Noorwegen en Nederland zelf. Maar dat is niet voldoende om aan de gasvraag te voldoen. Daarom is er nu nog Russisch gas nodig. Op verschillende manieren probeert Nederland minder afhankelijk van dat gas te worden. Bijvoorbeeld door gas in vloeibare vorm (LNG) te importeren. En door de importcapaciteit versneld uit te breiden.
Nederland de rest van Europa zijn nog te afhankelijk van gas uit Rusland. Zonder het Russische gas is er niet voldoende gas om aan de vraag naar gas te voldoen. Wel wil Europa zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van Russisch gas. Maar dat kan niet op de korte termijn.
Ook andere landen in Europa hebben het 1e niveau van gascrisis afgekondigd. Bijvoorbeeld Oostenrijk, Italië, Denemarken en Zweden. Duitsland is afhankelijker van Russisch gas. Daarom heeft Duitsland het 2e niveau van gascrisis (‘alarm’) afgekondigd. Omringende landen nemen vergelijkbare maatregelen om bijvoorbeeld de gasvoorraden te vullen, de LNG-importcapaciteit uit te breiden en bedrijven en huishoudens te stimuleren om meer energie te besparen.
