Toespraak staatssecretaris Tuinman bij IT-Leveranciersdag van Joint Informatie Voorziening Commando
Staatssecretaris Tuinman (Defensie) sprak op de Joint Informatie Voorziening Commando (JIVC) IT-leveranciersdag in Barneveld.
Goedemiddag allemaal,
2 jaar geleden stelde u een eenvoudige vraag:
'Kan Defensie samenwerken met de markt?'
En Defensie vroeg zich af:
'Is de markt bereid samen met ons nieuwe, complexe vraagstukken te verkennen?'
Vandaag is die vraag niet meer relevant.
We hebben geen tijd om te twijfelen.
De wereld dwingt ons om samen te werken, en wel nu.
We zitten in de grijze zone tussen vrede en conflict.
De traditionele frontlinies zijn verdwenen. In plaats daarvan hebben we te maken met hybride dreigingen:
Hybride dreigingen die in kleine stapjes onze energievoorziening, havens, datakabels en zelfs onze vliegvelden raken.
Onlangs nog vlogen drones boven Vliegbasis Volkel.
Defensie moest direct optreden tegen onbekende toestellen boven een militaire locatie. Dat gebeurde niet ver weg, maar hier in Nederland.
Dat is waar we staan.
De dreiging is digitaal, economisch, technologisch én militair tegelijk.
En onze tegenstanders zijn adaptiever dan ooit.
Ze zitten in datastromen, in algoritmen, in netwerken.
Ze mengen waarheid en leugen, militair en civiel, oorlog en vrede.
Een wereld waarin grenzen niet meer geografisch zijn, maar mentaal, economisch én digitaal.
En onze verdediging zit net zo goed in chips als in voertuigen.
En daarom hebben we een nieuwe krijgsmacht nodig. Een krijgsmacht die ondersteund wordt door de industrie én samenwerkt met de industrie.
U bent daarbij niet alleen leverancier.
U bent bondgenoot.
Want we vechten steeds minder met staal alleen, en steeds meer met software.
We verdedigen Nederland met sensoren, datastromen, algoritmen en digitale wapensystemen.
Commandovoering, inlichtingen, vuurleiding, logistiek, luchtverdediging, alles draait op IT.
Een lek in software is in feite even gevaarlijk als een lek in een brandstoftank. En in sommige gevallen soms meer dan dat.
Daarom zijn bits en bytes geen ondersteuning meer, maar slagkracht.
Iedereen die code schrijft, bouwt mee aan onze veiligheid.
En voordat ik ga vertellen wat er moet gebeuren, laten we eerlijk kijken naar wat ons afremt.
De eerste rem is de bureaucratische werkelijkheid.
Innovatie kost nu vaak te veel tijd. Niet omdat bedrijven traag zijn, maar omdat onze processen zorgvuldig en uitgebreid zijn ingericht.
Dat zorgt voor veel stappen, veel afstemming en soms beperkte ruimte voor wendbaarheid en flexibiliteit.
Maar innovatie kan niet jaren wachten, en veiligheid vraagt om tempo.
De tweede rem is afhankelijkheid.
In sommige gevallen leunen we sterk op een beperkt aantal buitenlandse leveranciers.
Dat kan economisch kwetsbaar zijn en brengt ook militaire risico’s met zich mee.
Want als anderen besluiten te stoppen met leveren, heeft dat impact op onze operationele continuïteit en paraatheid.
De derde rem is onze eigen kwetsbaarheid.
De bedrijven die sleuteltechnologie maken, worden aangevallen. Via cybersabotage, spionage, stille overnames.
Technologie kan gestolen worden zonder dat er een hek wordt doorgeknipt. Niet uit de kluis, maar vanaf de server.
Deze 3 uitdagingen zijn niet alleen kritiek voor Defensie alleen. Het zijn problemen voor heel Nederland.
En nu het goede nieuws: we zijn al begonnen om hier iets aan te doen.
We hebben het Security Fund opgericht, het SecFund. Niet voor ideeën die in een lade belanden, maar voor groeibedrijven die kunnen leveren.
Bedrijven die dual-use technologie maken: toepasbaar in de maatschappij én op het slagveld. En ik hoef u niet te vertellen dat software net zo goed civiel én militair zijn.
Het is een mes dat aan 2 kanten snijdt. Met dual-use-oplossingen vergroten we onze veiligheid én versterken we onze economie.
Zo hebben we bijvoorbeeld een Nederlandse camerachip met extreem hoog contrast.
In telefoons en drones geeft dat haarscherp beeld.
In militaire omstandigheden geeft het onze mensen zicht door rook, duisternis en tegenlicht. 1 chip, 2 werelden.
We hebben onderwaterdrones die nu windparken op zee inspecteren.
Maar dezelfde technologie kan mijnen opsporen, maritieme routes beveiligen of vijandelijke sensoren detecteren. Wat onze energie-infrastructuur beschermt, beschermt ook onze marine.
We hebben AI-software voor pakketlogistiek.
In de burgerwereld optimaliseert dat magazijnen en vrachtstromen.
In de krijgsmacht maakt het dat munitie, brandstof en medische middelen razendsnel op de juiste plek zijn. Slimme logistiek maakt supermarkten sneller én een krijgsmacht geloofwaardig.
Dit is geen kwestie van 'civiel of militair'.
Dit is Nederland dat slimmer, sterker en minder afhankelijk wordt. Een Nederland dat samen bouwt, ontwikkelt en beschermt.
Daarnaast bouwen we aan regioteams in heel Nederland.
7 regio’s, 1 landelijk programmabureau (ODIN) dat alles verbindt. In die regioteams werken mensen van Defensie, de provincies, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, bedrijven en kennisinstellingen gewoon fulltime samen.
Niet naast elkaar, maar met elkaar, aan nieuwe capaciteit voor onze krijgsmacht.
En binnen die teams zitten de MINDBases: plekken waar ondernemers ons laagdrempelig kunnen vinden, en wij hen.
Verder investeren we in productie.
In Born, in Limburg, bouwen we de komende jaren aan ruimtes waar Defensiematerieel gemaakt kan worden. Geen proefmodellen in een vitrine, maar systemen die Nederland echt kan inzetten. Van testen naar maken. Van enkele stuks naar series. Van series naar massa. Onze veiligheid vraagt om opschaling.
En opschaling geldt ook digitaal.
1 algoritme kan tientallen sensoren, radars en interceptors tegelijk laten samenwerken.
1 update kan in 1 keer duizenden systemen beschermen.
Dat is digitale slagkracht op schaal.
Net zo bepalend als fysieke productie.
Een productielijn maakt materieel. Een algoritme beschermt een heel land.
En tenslotte beschermen we wat we bouwen.
Onze datastromen, universiteiten, industrie en productiecapaciteit. Want als een idee dat ons veiliger maakt wordt gestolen, verliezen we 2 keer: we verliezen kennis en we versterken een tegenstander.
Het gaat hier dus niet alleen om innovatie.
Het gaat om geloofwaardige afschrikking.
En afschrikking begint met capaciteit.
Capaciteit vraagt productie.
Productie vraagt partnerschap.
Maar dat brengt verplichtingen met zich mee.
Niet alleen voor Defensie, maar ook voor u.
Wij als overheid gaan regels en barrières weghalen die onnodig vertragen.
We gaan sneller innoveren, dicht op de praktijk. Via de regioteams, waar vraag en aanbod elkaar direct ontmoeten en waar we ook de randvoorwaarden versneld regelen: toegang tot geld, experimenteerruimte, talent en snelle feedback.
We ondersteunen ondernemers niet alleen met onderzoek, maar vooral met groei, via bijvoorbeeld het SecFund.
En we gaan bedrijven beschermen als onderdeel van onze nationale veiligheid.
Niet om te controleren, maar om te versterken.
Maar daarvoor vraag ik iets terug. 4 manieren waarop u mee kunt doen:
1. Werk samen.
Groot met klein. Maakbedrijven met softwarebouwers. Startups met gevestigde industrie. Volgens mij zijn het juist die combinaties die capaciteit creëren.
En ik wil u aanmoedigen om dat niet alleen bilateraal te doen, maar via ons gezamenlijke netwerk: bijvoorbeeld via de regioteams en het SecFund. Wie zich aansluit, vergroot de slagkracht van ons allemaal.
2. Bouw dual-use oplossingen.
Wat civiel waarde heeft, kan militair onmisbaar worden. En wat militair sterk is, kan onze samenleving veiliger maken. Ik noemde al de camerachip, de onderwaterdrones, de logistieke AI. Eén oplossing die twee werelden versterkt. Dat is economisch slim en strategisch noodzakelijk.
3. Zorg voor opschaling.
Geen proefballonnen zonder vervolg. Geen pilots alleen om te tonen dat iets 'kan'. We hebben systemen nodig die 'doen'. Die draaien. Die beschermen. Serieproductie is geen luxe, maar een voorwaarde om geloofwaardig te zijn in de grijze zone tussen vrede en conflict.
4. Bescherm uzelf.
Niet alleen voor uw bedrijfscontinuïteit, maar voor onze nationale veiligheid. Uw software, data en productielijnen zijn onderdeel van ons schild. Wie bouwt aan veiligheid, moet zichzelf ook beschermen. Ik wil u aanmoedigen om dat vandaag niet als extra kostenpost te zien, maar als onderdeel van uw bijdrage aan onze weerbaarheid.
Mocht u bij 1 van deze punten op knelpunten stuiten, breng ze vandaag naar voren.
Niet later, niet per mail. Vandaag. Wat vertraagt, wat belemmert, wat onnodig ingewikkeld is, laten we het zichtbaar maken, zodat wij het kunnen doorbreken.
Beste mensen,
Als we dit samen doen, bouwen we aan iets wat groter is dan systemen of software. Dan bouwen we aan geloofwaardige veiligheid.
Ik zie hier geen leveranciers.
Ik zie de makers van onze veiligheid.
Ik zie de keten die Nederland moet kunnen vertrouwen.
Dank u wel.