Wetgeving voor natuurbescherming

De Omgevingswet beschermt Nederlandse natuurgebieden en planten- en diersoorten. De wet zorgt ervoor dat de verschillende planten- en diersoorten in de natuur blijven bestaan. En dat kwetsbare soorten niet verdwijnen. In de wet staan bijvoorbeeld:

• regels voor overheden, bedrijven, natuurorganisaties en burgers over hoe zij om moeten gaan met de natuur (zorgplicht);
• maatregelen die provincies en het Rijk moeten nemen om de natuur te beschermen;
• specifieke onderwerpen, zoals de jacht, bomenkap en de bestrijding van schadelijke dieren;
• regels over hoe overheden, bedrijven, natuurorganisaties en burgers om moeten gaan met niet-inheemse dieren en planten.

Provincies bepalen voor hun gebied wat wel en niet mag in de natuur. Dat doen zij aan de hand van Omgevingswet en internationale regels.

Vergunningen aanvragen

Sommige activiteiten kunnen schadelijk zijn voor de natuur. Burgers en bedrijven moeten makkelijk en snel te weten kunnen komen of zo’n activiteit is toegestaan. En onder welke voorwaarden. 

De gemeente of provincie kijkt of een aanvraag voor een omgevingsvergunning voldoet aan de Omgevingswet. En of de natuur daarbij niet beschadigd wordt. 

Gaat het om activiteiten die belangrijk zijn voor heel Nederland? Bijvoorbeeld militaire activiteiten of werkzaamheden aan dijken? Dan geeft het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur(LVVN) de vergunning af. Dit staat in het Omgevingsbesluit.

In de Omgevingswet staat ook op welke diersoorten jagers mogen jagen. Provincies, grondeigenaren, dieren- en natuurorganisaties en jagers maken samen elk jaar een plan voor het beheer van wilde dieren. Dit heet ook wel een faunabeheerplan. In dat plan staat bijvoorbeeld:

• hoe wilde dierensoorten beschermd moeten worden;
• hoe schade door wilde dieren kan worden voorkomen of beperkt;
• welke regels gelden voor de jacht op dieren.

Plannen voor nieuwe regels jacht op wilde dieren

De Rijksoverheid heeft in de Omgevingswet wetten en regels voor de jacht op wilde dieren opgesteld. Provincies voeren deze vervolgens uit in hun faunabeheerplannen en vergunningen. Door deze verschillende wetten en regels is er soms onduidelijkheid over welke regels voor wie wanneer gelden. Daarom wil het kabinet deze wetten en regels verduidelijken. 

Het kabinet is in gesprek met provincies, grondeigenaren, dieren- en natuurorganisaties en jagers over deze ‘stelselwijziging faunabeheer en jacht’. Het plan is om in 2025 de Tweede Kamer te informeren over dit voorstel.
 

Landgoedeigenaren kunnen belastingvoordeel krijgen en zo makkelijker hun landgoed onderhouden. Zij moeten dan wel hun landgoed openstellen voor het publiek. Dat staat in de Natuurschoonwet 1928, die er is om landgoederen in stand te houden. Op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland staat uitleg over de Natuurschoonwet voor landgoedeigenaren.

Landen van over de hele wereld hebben ook afspraken met elkaar gemaakt om biodiversiteit te beschermen. Bijvoorbeeld:

• het CITES-verdrag: tegen de internationale handel in bedreigde dieren en planten.
• de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC): afspraken over regels voor de walvisvaart.
• de Bern Conventie: voor het behoud van vooral bedreigde wilde dier- en plantensoorten. Op basis van het Verdrag van Bern stellen landen Rode lijsten op.
• het Biodiversiteitsverdrag (CBD): gericht op het behoud van de ecologische basis van de aarde in combinatie met economische ontwikkeling.

Binnen de Europese Unie zijn afspraken gemaakt over de uitwerking van wereldwijde verdragen. Bijvoorbeeld:

• de Europese Vogelrichtlijn, die beschermingsgebieden voor vogels aanwijst;
• de Habitatrichtlijn, die natuurgebieden beschermt;
• de EU-Biodiversiteitsstrategie (Engels), onder meer bedoeld om uitsterven van soorten te voorkomen;
• de EU-Bossenstrategie (Engels), over duurzaam beheer van bossen;
• de Bonn-conventie, voor het behoud van (bedreigde) trekkende diersoorten;
• de Europese vertaling van het CITES-verdrag, tegen de handel in beschermde dieren en planten;
• de Exotenverordening, waarin afspraken worden gemaakt over de bestrijding van invasieve exoten.
• de Europese Natuurherstelverordening, waarin doelen staan voor een betere biodiversiteit. Door deze verordening moet Nederland beter monitoren hoe het met de natuur gaat. En in 2026 een herstelplan maken waarin staat hoe de overheid de doelen uit de wet zullen halen.