Afspraken Rijksoverheid met NS
De Rijksoverheid heeft bepaald dat NS tot en met 2024 reizigers mag vervoeren op de belangrijkste spoortrajecten, het zogenaamde hoofdrailnet. De Rijksoverheid stelt eisen aan NS om de belangen van reizigers te beschermen.
Eisen voor vervoer treinreizigers
Voorbeelden van eisen die de Rijksoverheid aan de NS stelt, zijn:
- treinen moeten op tijd zijn;
- er moeten genoeg zitplaatsen zijn;
- er moet goede reisinformatie beschikbaar zijn;
- tarieven mogen niet te hoog zijn.
Alle eisen die de Rijksoverheid aan NS stelt, staan in de vervoerconcessie. Deze concessie is ingegaan op 1 januari 2015 en loopt tot 2025. Het kabinet heeft het voornemen uitgesproken om NS na 2025 opnieuw de concessie voor het hoofdrailnet te gunnen. Momenteel wordt het verdere concessieverleningstraject voorbereid. De belangrijkste uitgangspunten voor de nieuwe concessie staan in het beleidsvoornemen (BVN). Dit wordt in 2021 in de Tweede Kamer besproken.
Aanvullende eisen verwerken in vervoerplan
Naast de vervoerconcessie kan het kabinet elk jaar aanvullende eisen stellen. Dit gebeurt in de beleidsprioriteitenbrief. In het jaarlijkse vervoerplan van de NS staat hoe ze wil voldoen aan de eisen in de concessie en de beleidsprioriteitenbrief. In het vervoerplan staan de plannen en doelen van NS voor het volgende jaar. Het vervoerplan heeft een looptijd van 1 jaar. NS moet het vervoerplan voor instemming aan het ministerie van Infrastrucuur en Waterstaat (IenW) voorleggen. Als IenW ontevreden is, moet NS het vervoerplan aanpassen.
De Rijksoverheid en NS maken ook elk jaar prestatie-afspraken over de reisinformatie. Ook deze afspraken staan in het vervoerplan. Haalt NS de eisen niet, dan krijgt het bedrijf een boete.
Afspraken over stijgen tarieven
De NS mag de tarieven elk jaar verhogen, maar voor sommige reizen niet verder dan een bepaald bedrag. Hoe hoog dat is, staat in de vervoerconcessie.
Er zijn voorschriften over de maximale tariefstijging voor:
- binnenlandse enkele reizen, voltarief tweede klas
- binnenlandse tweede klas jaar- en maandtrajectkaarten
- het NS-deel van de ov-jaarkaart, tweede klas
Voor andere reizen gelden geen voorschriften. NS mag deze zelf bepalen.
Ook mag NS op sommige tijdstippen de treinkaartjes duurder maken als deze op andere tijdstippen goedkoper worden. Dit kan reizigers stimuleren om niet in de spits, maar in de daluren te reizen.
Afspraken over aanpassen dienstregeling NS
NS maakt elk jaar een dienstregeling. Deze dienstregeling kan tussendoor veranderen. Bijvoorbeeld als er nieuwe sporen bij komen. Of als het aantal reizigers op een traject sterk verandert. Het ministerie van IenW hoeft de dienstregeling van NS niet goed te keuren. IenW toetst wel of de dienstregeling voldoet aan alle voorwaarden uit de vervoerconcessie.
Soms wordt een dienstregeling tijdelijk aangepast. Bijvoorbeeld op vakantie- en feestdagen. Of bij storingen of als het slecht weer is (of waarschijnlijk wordt). Overheden spreken met de vervoerders af wanneer zij de dienstregeling tijdelijk mogen aanpassen. Uitgangspunt is dat het ov niet vastloopt. Het ministerie van IenW heeft met NS en ProRail afgesproken bij welk slecht weer zij de dienstregeling mogen aanpassen. Of NS en ProRail de dienstregeling daadwerkelijk aanpassen, bepalen zij aan de hand van de weersverwachting en deze normen.