Ontwikkeling overheidsfinanciën
De Nederlandse overheidsfinanciën staan er goed voor. De vergrijzing en stijgende kosten voor zorg en sociale zekerheid zorgen op termijn wel voor stijgende overheidsuitgaven. Daarom laat het demissionaire kabinet een gedekte begroting achter. En zet het de 1e stappen om de overheidsuitgaven te beperken. Ook volgende kabinetten moeten scherpe keuzes maken om te voorkomen dat de overheidsuitgaven te sterk stijgen. Nederland voldoet aan de Europese afspraak van een tekort van maximaal 3% bbp.
Ontwikkeling overheidssaldo
Overheidssaldo
Voor 2026 is de raming van het overheidssaldo -2,9% bbp. Hiermee voldoet Nederland aan de Europese afspraak van een tekort van maximaal 3% bbp.
Overheidssaldo
| Ontwikkeling overheidssaldo | |
|---|---|
| 2018 | 1,50% |
| 2019 | 1,80% |
| 2020 | -3,70% |
| 2021 | -2,30% |
| 2022 | -0,01% |
| 2023 | -0,40% |
| 2024 | -1,64% |
| 2025 | -2,10% |
| 2026 | -2,90% |
| 2027 | -2,40% |
| 2028 | -2,10% |
Overheidsschuld
Voor 2026 wordt de overheidsschuld geschat op 47,8% bbp. Hiermee blijft de schuld onder de Europese grens van maximaal 60% bbp.
Overheidsschuld
| Overheidsschuld | Europese referentiewaarde | |
|---|---|---|
| 2017 | 57,00% | 60% |
| 2018 | 52,40% | 60% |
| 2019 | 48,60% | 60% |
| 2020 | 54,70% | 60% |
| 2021 | 51,70% | 60% |
| 2022 | 50,10% | 60% |
| 2023 | 45,10% | 60% |
| 2024 | 44,20% | 60% |
| 2025 | 44,90% | 60% |
| 2026 | 47,80% | 60% |
| 2027 | 48,00% | 60% |
| 2028 | 48,70% | 60% |
Augustusbesluitvorming
De belangrijkste maatregelen in de Miljoenenota 2026
Uitgaven
- Terugdraaien afschaffen onderwijskansenregeling.
- Uitstel en gedeeltelijk dempen van de korting op het regionaal openbaar vervoer.
Inkomsten
- Koopkracht stijgt met 1,3%.
- Verlenging korting op brandstofaccijnzen met 1 jaar.
- Verhoging arbeidskorting.
Inkomsten (in miljarden euro's)
Staafdiagram overzicht inkomsten
Inkomsten (in miljarden euro's)
| 2026 | |
|---|---|
| Overig | 0,4 |
| Bankbelasting | 0,6 |
| Verbruiksbelasting | 0,6 |
| Kansspelbelasting | 1,1 |
| Belasting op personenauto's en motorrijwielen (bpm) | 1,8 |
| Schenk- en erfbelasting | 3,8 |
| Invoerrechten | 5 |
| Motorrijtuigenbelasting | 5,5 |
| Belastingen op een milieugrondslag | 6,6 |
| Dividendbelasting | 7,7 |
| Overdrachts- en assurantiebelasting | 9,3 |
| Accijnzen | 11,5 |
| Premies werknemersverzekeringen | 43,5 |
| Premies volksverzekeringen | 44,9 |
| Vennootschapsbelasting | 49,7 |
| Zorgpremies | 61,4 |
| Omzetbelasting (btw) | 87,8 |
| Loon- en inkomensbelasting | 110,3 |
| x | x |
Totaal in miljarden € 451,4
Uitgaven (in miljarden euro's)
Staafdiagram overzicht uitgaven
Uitgaven
| 2026 | |
|---|---|
| Zorg | 119,5 |
| Sociale zekerheid | 124,7 |
| AOW | 56,5 |
| Arbeidsongeschiktheid | 23,5 |
| Werkloosheid, bijstand en participatie | 10,9 |
| Kindregelingen | 15,4 |
| Ziekte en verlofregelingen | 6,4 |
| Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 54,8 |
| Gemeenten en provincies | 56,6 |
| Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingshulp | 15,5 |
| Justitie en Veiligheid | 16,8 |
| Defensie | 34,5 |
| Infrastructuur en Waterstaat | 14,9 |
| Rentelasten | 9,5 |
| Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 3 |
| Economische Zaken | 2,9 |
| Klimaat en Groene Groei | 4,1 |
| Asiel en Migratie | 8,9 |
| Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening | 8,8 |
| Financiën | 3,5 |
| Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur | 4,2 |
| Overig | 23 |
Totale netto-uitgaven relevant voor het EMU-saldo in miljarden € 486,3
Ontwikkeling overheidsfinanciën langere termijn
In de toekomst stijgen de kosten voor onder meer
- Zorg en sociale zekerheid
- Rente op overheidsschuld
- Defensie
Stijging overheidsuitgaven zonder aanvullend beleid
De omvang van de overheidsuitgaven stijgt op termijn.
Figuur: berekening van stijging overheidsuitgaven
Stijging overheidsuitgaven
| x | laag 1 (5%-10%) | laag 1 (5%-10%) | laag 2 (10%-25%) | laag 2 (10%-25%) |
|---|---|---|---|---|
| 2025 | 36 | 37 | 37 | 38 |
| 2026 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2027 | 38 | 39 | 39 | 40 |
| 2028 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2029 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2030 | 39 | 40 | 40 | 41 |
| 2031 | 39 | 40 | 40 | 41 |
| 2032 | 39 | 40 | 40 | 41 |
| 2033 | 39 | 40 | 40 | 41 |
| 2034 | 40 | 40 | 40 | 41 |
| 2035 | 40 | 41 | 41 | 41 |
| 2036 | 40 | 41 | 41 | 42 |
| 2037 | 40 | 41 | 41 | 42 |
| 2038 | 41 | 41 | 41 | 42 |
| 2039 | 41 | 41 | 41 | 43 |
| 2040 | 41 | 42 | 42 | 43 |
Stijging belastingdruk
| x | laag 1 (5%-10%) | x | laag 2 (10%-25%) | x |
|---|---|---|---|---|
| 2025 | 36 | 36 | 36 | 36 |
| 2026 | 37 | 38 | 38 | 38 |
| 2027 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2028 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2029 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2030 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2031 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2032 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2033 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2034 | 38 | 38 | 38 | 39 |
| 2035 | 38 | 39 | 39 | 39 |
| 2036 | 38 | 39 | 39 | 39 |
| 2037 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2038 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2039 | 39 | 39 | 39 | 40 |
| 2040 | 39 | 39 | 39 | 40 |
Begrotingsdiscipline
Dit kabinet heeft een 1e stap gezet om de overheidsuitgaven te beperken. Ook komende kabinetten moeten maatregelen nemen om stijging van de overheidsschuld of te hoge belastingen te voorkomen.
Begrotingsdiscipline vormt een belangrijke randvoorwaarde voor een betrouwbare overheid en een sterke economie. Uiteindelijk draagt de samenleving de overheidsuitgaven. De Miljoenennota 2026 dekt alle tegenvallers en extra uitgaven. Hierdoor worden er geen rekeningen doorgeschoven naar latere generaties.
1
00:00:00,360 --> 00:00:03,160
Als de overheid meer wil of moet
uitgeven dan...
2
00:00:03,160 --> 00:00:06,200
...er aan inkomsten binnenkomt, ontstaat
er een begrotingstekort.
3
00:00:06,720 --> 00:00:09,440
Omgekeerd, als de overheid minder geld
uitgeeft...
4
00:00:09,440 --> 00:00:12,440
...dan er binnenkomt, is er sprake van
een overschot.
5
00:00:12,840 --> 00:00:17,040
In economisch goede tijden is er vaker
een overschot, maar als het minder...
6
00:00:17,040 --> 00:00:21,480
...goed gaat of als er tegenvallers zijn, kan
er een begrotingstekort ontstaan.
7
00:00:22,240 --> 00:00:25,800
Dit betekent dat er meer geld
wordt uitgegeven dan er binnenkomt.
8
00:00:26,520 --> 00:00:30,240
Door de geschiedenis heen wisselen
deze tekorten en overschotten elkaar af.
9
00:00:31,080 --> 00:00:34,480
Voor de komende jaren worden er in
Nederland begrotingstekorten verwacht...
10
00:00:34,480 --> 00:00:38,400
...van een paar procent van de omvang van
de economie, het zogeheten...
11
00:00:38,600 --> 00:00:41,600
...bruto binnenlands product, BBP.
12
00:00:42,360 --> 00:00:45,120
Er zijn verschillende manieren
om hiermee om te gaan.
13
00:00:45,120 --> 00:00:48,120
Minder geld uitgeven, oftewel bezuinigen.
14
00:00:48,680 --> 00:00:50,080
Meer inkomsten genereren.
15
00:00:50,080 --> 00:00:52,880
Bijvoorbeeld door belastingen te verhogen.
16
00:00:52,880 --> 00:00:56,040
Geld lenen om
dringende uitgaven toch te kunnen doen.
17
00:00:57,120 --> 00:01:00,000
Met dat laatste neemt de staatsschuld toe.
18
00:01:00,000 --> 00:01:03,360
De huidige staatsschuld is
zo'n € 500 miljard.
19
00:01:03,960 --> 00:01:07,800
Dat is iets minder dan 50%
van de omvang van de economie.
20
00:01:08,440 --> 00:01:12,600
Vergeleken met andere landen in Europa is
de schuld in Nederland relatief laag.
21
00:01:13,200 --> 00:01:16,320
Deze schuld heeft
de overheid bij banken, pensioenfondsen en...
22
00:01:16,320 --> 00:01:19,320
...andere beleggers in staatsobligaties.
23
00:01:19,480 --> 00:01:22,760
Een overheidsschuld is
niet per se slecht, het is zelfs nuttig.
24
00:01:23,280 --> 00:01:25,840
Het staat ons namelijk in staat
te investeren in belangrijke...
25
00:01:25,840 --> 00:01:28,840
...projecten, zoals het
bouwen van huizen en wegen.
26
00:01:29,240 --> 00:01:31,320
Kijk maar naar je eigen situatie.
27
00:01:31,320 --> 00:01:34,400
Door hypotheek kun je
misschien toch nog wel een huis kopen.
28
00:01:34,720 --> 00:01:37,120
Zonder een lening zou dat niet gaan.
29
00:01:37,120 --> 00:01:40,560
Maar het begrotingstekort
en de schuld mogen niet te hoog worden.
30
00:01:41,400 --> 00:01:43,440
Daarom is het kabinet er streng op.
31
00:01:43,440 --> 00:01:46,440
En begrip dat je de komende tijd
regelmatig gaat horen is...
32
00:01:46,680 --> 00:01:48,360
begrotingsdiscipline.
33
00:01:48,360 --> 00:01:52,960
Dat betekent duidelijke kaders voor
uitgaven en inkomsten van de overheid...
34
00:01:53,600 --> 00:01:56,320
...duidelijke begrotingsregels en ordelijk...
35
00:01:56,320 --> 00:01:59,480
...begrotingsproces, zoals een
vast moment voor de besluitvorming.
36
00:02:00,720 --> 00:02:05,240
Het begrotingstekort mag niet groter
zijn dan 3% van het bbp.
37
00:02:05,880 --> 00:02:09,760
De staatsschuld mag niet hoger worden
dan 60% van het bbp.
38
00:02:10,600 --> 00:02:13,560
De minister van Financiën houdt
hier toezicht op en moet soms...
39
00:02:13,560 --> 00:02:17,600
...optreden bij extra uitgaven
of het bijsturen van het begrotingsproces.
40
00:02:18,360 --> 00:02:21,200
Maar wat levert
deze begrotingsdiscipline op?
41
00:02:21,200 --> 00:02:24,240
We schuiven geen rekeningen door
naar toekomstige generaties.
42
00:02:24,720 --> 00:02:27,720
We behouden financiële buffers
voor als het tegenzit.
43
00:02:28,040 --> 00:02:32,200
Nederlandse burgers, ondernemers
en bedrijven weten waar ze aan toe zijn...
44
00:02:32,200 --> 00:02:35,720
...en voelen de zekerheid om beslissingen
te nemen voor de langere termijn.