Ga direct naar inhoud

Waarom staatsdeelnemingen

De overheid kan aandeelhouder zijn in bedrijven (staatsdeelnemingen of beleidsdeelnemingen). Bijvoorbeeld als een bedrijf een belangrijke publieke taak uitvoert. Een deel van de winst van staatsdeelnemingen vloeit terug naar de schatkist in de vorm van dividend.

Verschillende redenen voor staatsdeelnemingen

Er zijn verschillende situaties die kunnen leiden tot de keuze voor een staatsdeelneming:

  • Bedrijven dienen een publiek belang dat niet door wet- en regelgeving voldoende geborgd is. Het kan gaan om infrastructuur die van groot belang is, zoals bij Schiphol of Tennet.

  • Een privaat bedrijf is in een crisis en omvallen zou tot grote maatschappelijke problemen leiden. Zoals de deelneming die de overheid tijdens de financiële crisis nam in ABN AMRO en SNS REAAL.

  • Een overheidsdienst wordt zelfstandig of geprivatiseerd.

Kosten en opbrengsten Staatsdeelnemingen

De overheid investeert in staatsdeelnemingen met risicodragend kapitaal. Dat gebeurt meestal eenmalig. Heeft een deelneming extra eigen vermogen nodig, bijvoorbeeld vanwege een uitbreidingsinvestering? Dan kan de overheid extra investeren. Uit de deelnemingen ontvangt de overheid als aandeelhouder jaarlijks een deel van de winst in de vorm van dividend. De totale dividendontvangsten variëren. 

Video: waarom staatsdeelnemingen?

NS, Schiphol en netbeheerder TenneT. Het zijn zomaar wat staatsdeelnemingen, oftewel bedrijven waarin de Nederlandse staat aandelen heeft. Maar waarom eigenlijk? De video geeft het antwoord op deze en andere vragen.

NS, Schiphol... en TenneT. Het is zomaar een greep uit de zogeheten staatsdeelnemingen. Dat zijn bedrijven waar de Nederlandse staat aandelen van in handen heeft. En waar de minister van Financiën optreedt als aandeelhouder. Hoe dat allemaal precies zit? Dat leg ik je uit.

De overheid heeft niet in willekeurige organisaties aandelen. Ook wil ze er niet alleen geld mee verdienen. Nee, zo'n staatsdeelneming moet van publiek en economisch belang zijn voor Nederland. Wat houdt dat in?

Nou, weer even terug naar de eerste drie voorbeelden. Mensen krijgen bijvoorbeeld stroom via het elektriciteitsnet van TenneT, reizen met de treinen van NS of vliegen vanaf Schiphol. Mensen zijn afhankelijk van deze bedrijven. Deze ondernemingen werken dus in en voor Nederland. Momenteel telt Nederland 18 staatsdeelnemingen. Alleen in bijzondere gevallen koopt de staat aandelen in een nieuwe onderneming. Dat gebeurde in het verleden bijvoorbeeld bij Air France-KLM, omdat de staat meer inspraak wilde hebben op deze onderneming, omdat die van strategisch belang is voor Nederland. 

Een ander voorbeeld is de SNS Bank, die na de financiële crisis in zwaar weer verkeerde. Deze bank is gered om grote problemen voor de Nederlandse economie te voorkomen.

Stel, je hebt als staat aandelen in handen van zo'n bedrijf, en dan? Dan beslist de minister van Financiën mee over belangrijke besluiten zoals grote investeringen. En spoort hij die bedrijven aan het goede voorbeeld te geven. Bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid.

Overigens is de overheid niet van plan om al die staatsdeelnemingen te houden. Zodra bijvoorbeeld ABN AMRO en de Volksbank, waar de SNS Bank onderdeel van is op eigen benen kunnen staan, worden ze verkocht. Andere staatsdeelnemingen wil de overheid voor altijd houden, omdat ze simpelweg te belangrijk zijn voor Nederland. Een paar voorbeelden zijn: Gasunie, NS en Havenbedrijf Rotterdam.

Door aandeelhouder te zijn van deze bedrijven zorgt de overheid ervoor dat ze een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan Nederland. Nu en in de toekomst.

Magazine staatsdeelnemingen

Meer over staatsdeelnemingen in 3 minuten

Documenten