Medisch-ethische vraagstukken

Integrale benadering voor zwangerschap, abortuszorg en geboorte

Bij de zorg rondom zwangerschap en geboorte zijn gezondheid van vrouw en kind, autonomie van de vrouw en passende zorg en voorlichting leidend. De komende jaren verbeteren we de integrale ondersteuning bij zwangerschappen, een goede start voor kinderen en het voorkomen van onbedoelde en ongewenste zwangerschappen. We garanderen toegankelijke abortuszorg en spannen ons vanwege de impact die een abortus kan hebben in om de (na)zorg te verbeteren en het aantal (herhaal)abortussen te verminderen.

• We bieden jongeren, jongvolwassenen evenals vrouwen in een kwetsbare situatie seksuele voorlichting aan met aandacht voor veilige seks, wederzijdse instemming en de gevolgen en mogelijkheden bij (ongewenste en onbedoelde) zwangerschappen.
• We verbeteren het inzicht in de reden voor abortussen zodat wij ons kunnen inspannen om, samen met maatschappelijke organisaties, passende voorlichting en ondersteuning te bieden waardoor we het aantal ongewenste en onbedoelde zwangerschappen en (herhaalde) abortussen kunnen verminderen. Daartoe stellen wij ook anticonceptie gratis en toegankelijk beschikbaar voor kwetsbare groepen.
• We versterken de rol van de huisarts rondom zwangerschap zodat deze extra ondersteuning kan bieden aan zwangere vrouwen, juist ook in een kwetsbare situatie.
• Aanhangige initiatiefvoorstellen van wet tot wijziging van de Wet afbreking zwangerschap (Wafz), nl. het voorstel tot wijziging van de Wafz in verband met het verbeteren van de informatieverstrekking en de ondersteuning aan ongewenst zwangere vrouwen (35338), het voorstel tot wijziging van de Wafz alsmede enkele andere wetten in verband met de legale medicamenteuze afbreking van de zwangerschap via de huisarts (34891) en het voorstel tot wijziging van de Wafz in verband met het afschaffen van de verplichte minimale beraadtermijn voor de afbreking van zwangerschappen (35737), zijn een persoonlijke afweging voor Kamerleden.
• We verbeteren de nazorg aan vrouwen die kiezen voor zwangerschapsafbreking, het afstaan van een kind ter adoptie, pleegzorg of bevallen onder geheimhouding.
• We stellen de niet-invasieve prenatale test (NIPT) en 20-wekenecho voor alle vrouwen zonder kosten beschikbaar. Onderdeel van de prenatale screenings is voldoende tijd voor ‘counseling’, reflectie en voorlichting over de mogelijkheden van leven met een beperking.
• We zorgen voor betere bekendheid met en toegang tot zorg voor zieke of vroeggeboren baby’s en ondersteunen onderzoek ter verbetering van neonatologische zorg.
• We voeren in elke gemeente het programma Kansrijke Start in. Zo ondersteunen we vrouwen en pasgeborenen bij de eerste 1000 dagen die cruciaal zijn voor gezondheid, welzijn en latere ontwikkeling.

Waardig ouder worden en waardig sterven

Rond het levenseinde, zelfgekozen of niet, verdienen mensen liefdevolle zorg. Waardig ouder worden willen wij allemaal, maar niet iedereen beleeft dat als zodanig. Met respect voor verschillen verbeteren we de zorg rondom het (zelfgekozen) levenseinde.

• We blijven ons inzetten voor waardig ouder worden, allereerst door passende ouderenzorg. We zetten de maatschappelijke coalitie ‘Een tegen eenzaamheid’ voort. Daarnaast moedigen we de ontmoeting van jongeren en ouderen aan bijvoorbeeld door een vrijwillige maatschappelijke diensttijd en woonplekken waar jongeren betaalbaar kunnen samenleven met ouderen.
• We versterken de deskundigheid van artsen in het handelen rondom het (zelfgekozen) levenseinde en bevorderen dat arts en patiënt tijdig met elkaar praten over de wensen rondom het levenseinde, zodat een patiënt de verschillende opties kan wegen (‘advanced care planning’).
• We gaan aan de slag met de aankomende vierde evaluatie van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding om het verschil tussen euthanasie en palliatieve zorg te verduidelijken. We versterken de palliatieve zorg inclusief hospices.
• Over levenseindebegeleiding van ouderen op verzoek verschillen de meningen in de samenleving en in de politiek, ook in deze coalitie. Een ieder  zal een persoonlijke  afweging  maken bij het initiatiefwetsvoorstel ‘toetsing levenseindebegeleiding van ouderen op verzoek’ (Kamerstuk 35534).

Embryowet

Over onderwerpen die de Embryowet raken wordt door de coalitiepartijen verschillend gedacht. Ze raken aan de wens om ernstige ziektes te voorkomen en aan de beschermwaardigheid van het leven.

• Op basis van de derde evaluatie van de Embryowet (2021) zal het kabinet de Embryowet op onderdelen aanpassen, waaronder de aanpassing van de definitie van embryo met inachtneming van de ontwikkeling op het gebied van ‘embryo-like structures’ (ELS) en het reguleren van twee typen mens/dier combinaties die thans buiten het bereik van de Embryowet vallen. De Gezondheidsraad wordt om advies gevraagd ten aanzien van de wenselijkheid en aanvaardbaarheid van het opschuiven van de veertiendagengrens in de Embryowet. Ook nemen we deel aan de dialoog over kiembaanmodificatie in Europees verband.
• De fracties van D66 en VVD zullen twee initiatiefvoorstellen voorbereiden. Dit betreft ten eerste een initiatief over pre-implantatie genetische diagnostiek bij dragers van ernstige erfelijke afwijkingen die zich in volgende generaties kunnen voordoen. Daarnaast worden de eerste stappen gezet tot aan wetsbehandeling met een initiatiefwet die het verbod op het doen ontstaan van embryo’s voor andere doeleinden dan het laten ontstaan van een zwangerschap, onder voorwaarden en na goedkeuring van het onderzoek door de CCMO (Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek), opheft. Met het oog op beide wetsvoorstellen starten initiatiefnemers een uitgebreide adviesronde en zullen zij de uitkomsten hiervan betrekken bij het maken van de wetgeving.