Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 2 oktober 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 2 oktober 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement viceminister-president Ollongren
Goeiemiddag. De coronapandemie, die bepaalt eigenlijk de agenda voor iedereen in Nederland. Dus ook voor de ministerraad. Vandaag hebben we de meest recente ontwikkelingen besproken. U heeft allemaal gezien, de cijfers zien er eigenlijk nog beroerd uit. Het aantal positief geteste mensen dat ligt al een aantal dagen boven de 3000. Vandaag 3800. Dat was een twee weken geleden zat dat nog onder de 2000. Dat vertaalt zich in meer ziekenhuisopnames. Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis – zowel op de verpleegafdelingen als op de IC’s – blijft toenemen. En dat zijn die ontwikkelingen die het kabinet afgelopen maandag noopten tot een pakket ingrijpende landelijke maatregelen dat voor de komende twee à drie weken nog geldt. Dat pakket is naar aanleiding van het Kamerdebat afgelopen woensdag nog verder aangescherpt met landelijk geldende maatregelen om het dringende advies te geven aan iedereen om een mondkapje te dragen in publiek toegankelijke binnenruimtes, aanvullend op de basisregels.
Op verzoek van het onderwijsveld is dat advies uitgebreid met het voortgezet onderwijs, maar alleen in de gangen en in de aula’s, met behoud dus van de 1,5 meter en niet in de les. Later zal op Rijksoverheid.nl een zo breed mogelijke uitwerking komen van het advies. We verwachten dat we eind volgende week de eerste effecten zien van de aangescherpte maatregelen. Voor alle duidelijkheid, die mondkapjes zijn geen alternatief of vervanging van de 1,5 meter. We moeten met z’n allen de basisregels in acht blijven nemen: handen wassen, met klachten thuisblijven en 1,5 meter afstand houden.
De regels werken alleen als we ze allemaal naleven. We moeten corona samen onder controle zien te krijgen. Dat is een zaak van de lange adem. De effecten van de coronapandemie die raken ons echt ook allemaal. In ons werk, in onze vrije tijd, in contact met familie, vrienden, collega’s. En het is moeilijk. We weten eigenlijk simpelweg niet wanneer ons leven weer normaal wordt. En de coronapandemie heeft bij veel mensen in Nederland geleid tot gevoelens van verlies, verdriet, eenzaamheid. En daarom starten we vanaf 6 oktober aanstaande met ‘Aandacht voor elkaar’. Dat is een landelijk initiatief om nog meer naar elkaar om te zien. Om aandacht te hebben voor elkaar, voor elkaars verdriet, teleurstelling, voor onzekerheid, voor mensen. Zeker in deze periode waarin veel meer van ons wordt gevraagd is het denk ik goed om dat te doen. We willen ook het gesprek aangaan. Hoe gaan we als maatschappij hier nou mee om? Ouderen, jongeren, leraren, studenten, verplegers, patiënten: iedereen beleeft deze tijd anders en we kunnen elkaar helpen, we kunnen elkaar steunen vanuit onze eigen ervaringen. We moedigen eigenlijk iedereen aan een bijdrage te leveren en we vragen als Rijksoverheid aan gemeenten en maatschappelijke organisaties om dat met initiatieven te ondersteunen. Zo blijven we elkaar vasthouden, ook als we afstand moeten houden.
Mondkapjes (1)
STEMERDING (NOS)
Wat is nou de boodschap van het kabinet over de mondkapjes? Is het: alsjeblieft, doe zo’n mondkapje op. Of is het: u mag zelf kiezen?
OLLONGREN
Het is een dringend advies. En het is een aanvulling op de gedragsregels. Dus we hadden al met elkaar afgesproken vanaf het begin van deze pandemie: handen wassen, thuisblijven als je je niet goed voelt, anderhalve meter afstand houden. En in aanvulling daarop is nu het dringende advies aan heel Nederland: draag het mondkapje in publieke binnenruimtes.
STEMERDING
Premier Rutte maakte die draai afgelopen week in het Kamerdebat, maar er zijn nog heel veel vragen over. Snapt u dat?
OLLONGREN
Ja, dat snap ik heel goed. Omdat de discussie over de mondkapjes al een tijdje wordt gevoerd. Trouwens, niet alleen in Nederland. Ook elders. En omdat die discussie zolang is gevoerd en omdat tot nu toe alleen een verplichting bestond om in het OV een mondkapje te dragen, kan ik me voorstellen dat mensen zich voorstellen: waarom nu dan wel? Nou, waarom nu dan wel? Omdat we in een situatie zitten met oplopende aantallen, besmettingen en ziekenhuisopnames, omdat we hebben afgekondigd niet meer regionaal maar echt landelijk maatregelen te nemen. Omdat ook in de Kamer brede steun was voor een oproep om mondkapjes te dragen. Er ook maatschappelijk draagvlak voor lijkt te zijn. Nou ja, dus in dit pallet van maatregelen vonden we het toch nuttig om te zeggen: laten we met z’n allen ook die mondkapjes gaan dragen, alle kleine beetjes helpen nu hè.
STEMERDING
Alle kleine beetjes helpen. Maar waarom dan wel op een voortgezet onderwijs, dus een middelbare school en niet op een MBO?
OLLONGREN
Dat is een keuze. Beide ministers, dus collega Slob en collega Van Engelshoven hebben overleg gevoerd met de organisaties van de scholen. De uitkomst is: in het voortgezet mondkapjes in de gangen en in de aula’s, niet in de les. MBO en ook het hoger onderwijs hebben gezegd: we kunnen eigenlijk goed uit de voeten met de anderhalf meter. Daar wordt ook veel online onderwijs gegeven. Dus hun keuze in overleg met de minister is om gewoon anderhalve meter en door te gaan zoals ze dat nu deden.
STEMERDING
Maar dan kan je ook, je kan de vergelijking trekken met een middelbare school, maar je kan ook zeggen: waarom in de Albert Heijn wel en, want daar kan je over het algemeen ook anderhalve meter houden als het een beetje in een grote winkel is. En niet op een MBO? Het blijft toch heel onduidelijk.
OLLONGREN
Ik weet niet of het onduidelijk is. Ik denk dat het belangrijkste is dat we met elkaar zeggen: oké, we zitten nu in deze situatie waarin we zitten. Veel andere landen hebben ervoor gekozen om mondkapjes te dragen. Wij kiezen daar in Nederland nu ook voor. Althans, in die binnenruimtes die publiek toegankelijk zijn en waar je zoals in de Albert Heijn, zoals u zegt, iedereen heeft het toch wel eens meegemaakt, de winkels doen hun best en proberen de winkels zo goed mogelijk in te richten. Maar soms is het echt wel lastig. Dus een eenduidige lijn in dat soort publieke ruimtes: doe gewoon een mondkapje op, dat is het makkelijkste.
STEMERDING
Maar dan is toch eenduidigheid is toch niet HBO, universiteit, MBO niet. Als enige uitzondering kennelijk, en de rest dan wel. Want onderwijsbonden, u zegt overleg geweest, maar de bonden zijn daar helemaal niet blij mee.
OLLONGREN
Nee, maar dit is wel gebeurd op basis van overleg. En nogmaals, niet omdat we denken dat we heel veel onderscheid moeten of willen maken. Nee, we hebben juist gezegd: in het voortgezet onderwijs doen we het wel, maar het onderwijs heeft zich natuurlijk al heel erg aangepast aan deze tijd, aan deze coronatijd. Dus het onderwijs, in het hoger onderwijs, op de MBO’s, op de universiteiten wordt eigenlijk nu al anders gegeven met in achtneming van die anderhalve meter. Als je zegt als organisatie: wij kunnen dat op die manier gewoon doen, dan voegt een mondkapje niet zo vreselijk veel toe. In ie andere situaties voegt het mondkapje hopelijk toe dat mensen nog meer denken aan het proberen van die anderhalve meter te houden. En ja, dat we met elkaar proberen alles te doen wat we kunnen om die cijfers omlaag te krijgen.
STEMERDING
Het kabinet had als voornemen we gaan duidelijker communiceren over de coronacrisis en nou staat straks om zes uur op Rijksoverheid.nl de richtlijn. Waarom denkt het kabinet dat dat de beste manier is om heel Nederland te bereiken?
OLLONGREN
Nee, maar de boodschap is denk gewoon in het Kamerdebat helder afgegeven.
STEMERDING
Maar het Kamerdebat, daar kijkt toch lang niet heel Nederland naar?
OLLONGREN
Nee, maar Mark Rutte heeft toen heel duidelijk gezegd en ook in de camera gekeken en dat is gelukkig ’s avonds ook overal uitgezonden. Vanaf vandaag geldt het dringende advies in Nederland voor iedereen: draag een mondkapje in publieke binnenruimtes.
STEMERDING
Maar tot nu toe werd steeds gecommuniceerd bijvoorbeeld via een persconferentie of duidelijke uitleg. Krijg je niet toch een beetje de indruk dat het kabinet nu zegt: ja, we vinden het zelf nog steeds niet helemaal nodig, de Kamer wil het nou eenmaal. Kijk maar wat je doet.
OLLONGREN
Nee hoor, helemaal niet. Rutte heeft het dus heel erg expliciet gezegd in het Kamerdebat. Dat is ook vanuit het kabinet gewoon duidelijk gecommuniceerd. Natuurlijk roept het hier en daar vragen op. Er is daarna overleg geweest met scholen, de andere onderwijsinstellingen zoals u ook zelf zegt. En dan is het ook goed denk ik dat we, het komt vanavond op de website op Rijksoverheid.nl, daar wat specifieker precies allemaal uitleggen. Maar ik denk dat de meeste mensen in Nederland inmiddels deze oproep goed hebben gehoord en ook heel goed begrijpen wanneer het mondkapje op moet en wanneer niet.
WESTER (RTL NIEUWS)
Mevrouw Ollongren, de discussie over mondkapjes is niet nieuw. Dat duurt al ongeveer een half jaar. Buitenland deed het wel, maar hier werd steeds gezegd RIVM topman Van Dissel, nee het is niet nodig, medisch geen noodzaak. Het is niet bewezen, er kwamen ander adviezen. Het kabinet heeft dat advies steeds gevolgd, dezelfde lijn. Andere deskundigen, het RedTeam kwam afgelopen zondag met een brief richting het kabinet: doe het nu wel, burgemeesters zeiden: doe het nu wel, kom met advies. De Kamer zei het, het kabinet neemt het over. Wat zegt dit nu een beetje over het gezag van Van Dissel? Dat heeft toch mooi een knauw gekregen?
OLLONGREN
Nee, dat vind ik helemaal niet. Het OMT heeft bij herhaling aangegeven dat die toegevoegde waarde van het dragen van een mondkapje beperkt is. Er is overigens ook door het kabinet aan het OMT opnieuw om advies gevraagd over de toegevoegde waarde ervan. Maar er wordt inderdaad verschillend over gedacht. Er wordt verschillend over gedacht in de wetenschap. We zien bijvoorbeeld dat de WHO, de wereld gezondheidsorganisatie, inmiddels van een ‘nee, het hoeft niet’, naar ‘ja, doe het wel’, is gegaan. Dus in de wetenschap wordt daar ook verschillend over gedacht. En ik vind dat ook goed. En de wetenschappers moeten daar vooral ook mee doorgaan. Die kijken natuurlijk vooral naar het empirisch bewijs wat er is. Wij wegen natuurlijk ook heel erg mee het gedrag van mensen. Wat ik zei net al, het lukt ons alleen als we allemaal ook de regels naleven. Dus het gaat uiteindelijk over het beïnvloeden van het gedrag van mensen. We hebben de overtuiging met de Tweede Kamer en met ook een groot deel van Nederland dat het dragen van een mondkapje daarbij kan helpen. Dat wetenschappers vervolgens vooral goed blijven kijken naar wat de echte effecten, meetbare effecten ervan zijn, dat juich ik alleen maar toe.
WESTER
Maar eigenlijk zegt het kabinet tegen Van Dissel: we hebben jouw lijn de hele tijd gevolgd, maar we luisteren nu even naar andere wetenschappers. We leggen jouw adviezen nu even ter zijde. We gaan het nu wel dringend, zegt u zelf ook, adviseren. Is toch een andere lijn dan Van Dissel.
OLLONGREN
Nou, kijk. Van Dissel en het OMT, we hebben het dan eigenlijk over het OMT is heel erg leidend voor ons als het gaat over de gezondheid. Dat is vanaf begin af aan zo geweest. Aan het begin van deze crisis hebben we gezegd: ontzettend belangrijk dat wij kunnen varen op de kennis van de wetenschap als het gaat over de volksgezondheid en ontwikkeling van deze pandemie. Daar komt bij dat het ook een maatschappelijk vraagstuk is. Als je het hebt over het gedrag van mensen en hoe beïnvloed je het gedrag van mensen, het naleven van die basisregels en nu ook iets extra’s doen om die contactmomenten te verminderen. Dan kun je ook eigen overwegingen hebben en eigen overweging in dit geval van de politiek, van de Tweede Kamer, van het kabinet is dat we denken dat we in deze fase van de bestrijding van de pandemie, dat door het dragen van de mondkapjes in die publieke ruimte of waar mensen elkaar niet zo goed kunnen vermijden, ofwel gewoon als reminder aan ons allemaal, want er is wel wat aan de hand hè. Dit is een ziekte, een ziekte met vervelende gevolgen voor sommige mensen. En die moeten we zo veel mogelijk terugdringen. Dit kan daar bij helpen, laten we dat gewoon doen.
WESTER
Maar je ziet Van Dissel ook langzaam draaien op onderdelen als het gaat om aerosolen, als het gaat om ventilatie, dat noemde hij van de week voor het eerst in zijn technische briefing. Nu gaat het kabinet wat anders besluiten als het gaat over mondkapjes. Vertrouwt het kabinet Van Dissel nog wel?
OLLONGREN
Absoluut. Van Dissel, voorzitter van het OMT, is voor ons een ongelooflijk belangrijke partner in de bestrijding van dit virus. We hebben het volste vertrouwen in de adviezen die we krijgen...
WESTER
En toch doet het kabinet anders.
OLLONGREN
...van het OMT. En een enkele keer, het is ook wel eerder gebeurd, ook in het voorjaar rondom de sluiting van de scholen, neemt de politiek een aanvullend besluit, een eigen besluit, omdat je ook andere afwegingen hebt dan alleen de volksgezondheid. Het doet niets af aan het gezag van het OMT.
WESTER
Maar daarmee zegt het kabinet eigenlijk wel: Van Dissel heeft niet de enige waarheid echt in pacht.
OLLONGREN
Nou wetenschappelijk gezien is het het beste wat we hebben. En dat is ongelooflijk belangrijk, maar onze verantwoordelijkheid gaat nog verder. Dus we kunnen soms ook maatschappelijke afwegingen maken, politieke afwegingen maken, in dit geval is dat denk ik ook gebeurd. Dat is ook goed, ook omdat ik denk dat we daarmee recht doen aan de behoefte van mensen om juist over dit vraagstuk nu duidelijkheid te krijgen. En die hebben we gegeven.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Mevrouw Ollongren, ik wilde even doorgaan op wat de collega net zei over de communicatie vanuit het kabinet. We hebben afgelopen zondag kunnen melden dat er over mondkapjes werd nagedacht. Toen is er een persconferentie geweest op maandag waarin gewezen is op de drie grote steden en het belang en het dringende advies om in winkels mondkapjes te dragen. Toen ging daar een boze oppositie overheen. Toen kregen we woensdag het advies van de minister-president dat het voor het hele land gold. Toen was het nog niet nodig voor het onderwijs. Toen hebben we donderdag gezien dat het wel voor het onderwijs nodig is. Hoe vindt u eigenlijk zelf dat het ging met die communicatie rond de mondkapjes.
OLLONGREN
Wat u schetst is het traject vanaf afgelopen zondag tot en met het Kamerdebat van woensdag tot vandaag, vrijdag, en de mondkapjes ook in de scholen. Er zijn natuurlijk al heel veel andere dingen gebeurd in die tussentijd. Het kabinet heeft zondag en maandag zich gebogen over een heel pakket van maatregelen voor de komende weken om dat virus terug te dringen. Om te zorgen dat we weer grip krijgen op die ziekte die om zich heen grijpt in Nederland. Eén van de belangrijkste maatregelen daarbij is het thuiswerken, zoveel mogelijk thuiswerken. De contacten tussen mensen verminderen. Zorgen dat er minder momenten zijn waarop die besmettingen kunnen plaats hebben. Ik zal niet ook nog alle andere maatregelen noemen. Maar dat was natuurlijk een flinke lijst van maatregelen die voor iedereen gelden in de komende tijd. Breder dan de drie regio’s waar we in eerste instantie over spraken omdat we gewoon zagen dat dat zich over het land verspreidde, als we dat niet meteen maandag hadden gedaan dat we met een dag of drie, vier, vijf alsnog voor het hele land maatregelen hadden moeten nemen. Dus we hebben denk ik daar gewoon doorgepakt naar landelijke maatregelen. Rond de mondkapjes is er toen een discussie geweest, met de veiligheidsregio’s afgesproken dat dat zou gelden voor de drie veiligheidsregio’s met de meeste besmettingen. En daar is inderdaad gedurende zeg maar het aankondigen van deze maatregelen en het ook implementeren van die maatregelen de discussie bijgekomen van moeten we dan die mondkapjes die dan zouden gelden in die drie veiligheidsregio’s niet voor het hele land doen? En moeten we niet wat meer duidelijkheid bieden. Iedereen snapt op zich best als het erger druk is en je de anderhalve meter niet kunt vermijden, is het handig om dan een mondkapje op te doen. Dat creëert misschien wel erg veel onduidelijkheid, dus toen is, en dat was natuurlijk ook het gevoel in de Kamer, is er gezegd ‘dan kunnen we beter met elkaar afspreken dat we in het hele land die mondkapjes dragen in publieke binnenruimtes’.
DE WINTHER
Er is heel veel gebeurd, zegt u. Ik neem aan dat u dan kennelijk wijst op de onrust in de Tweede Kamer, of is er nog een andere ontwikkeling geweest sinds maandag, die het noodzakelijk maakt dat een advies voor de drie grote steden ineens is veranderd naar het hele land?
OLLONGREN
U vroeg hoe vindt u dat die communicatie is gegaan? Ik schets even wat er allemaal is gebeurd in die afgelopen vijf, zes dagen. Dat is dus naast de discussie over mondkapjes ook de aankondiging en de implementatie van stevige maatregelen die bijvoorbeeld gaan over zoveel mogelijk thuiswerken, die gevolgen hebben voor de horeca die eerder moet sluiten, die gevolgen heeft voor de groepsgrootte, ook voor hoeveel mensen je thuis mag ontvangen. Dus het is een heel breed palet aan maatregelen dat we nodig hebben nu om de verspreiding van het virus terug te brengen. En dit is één element daarin. Er is wel veel discussie over geweest.
DE WINTHER
Ik geloof dat we een beetje langs elkaar heen praten, want ik probeer er juist achter te komen wat nou rechtvaardigt dat er zo’n toch wat wiebelige koers is gevaren rond het doordringen bij mensen van de boodschap dat er mondkapjes moesten worden gebruikt en waar die moesten worden gebruikt. Het lijkt er een beetje op dat die min of meer is ingegeven, omdat in de Tweede Kamer ineens een wind is gaan waaien waar het kabinet dacht van ‘daar moeten we maar naar luisteren’. Maar ik hoor nog niet voor een nieuwe ontwikkeling, of een nieuw bewijs, waardoor het zou rechtvaardigen dat het besluit van maandag achterhaald zou zijn, of een goed besluit was vergeleken met het besluit van woensdag.
OLLONGREN
De ontwikkeling is dat we maandag voor de alle andere maatregelen hebben gezegd ‘die doen we op landelijk niveau’. De mondkapjes, op dat moment, gold nog voor de drie veiligheidsregio’s. Dat is ook aangekondigd ’s avonds. En vervolgens hebben wij zowel in ons eigen beraad, maar ook natuurlijk in het beraad van de Kamer erover gesproken en geconstateerd dat zowel politiek als maatschappelijk dat tot teveel vragen leidde en het eigenlijk beter was, voortschrijdend inzicht komt bij ons natuurlijk ook voor, om dan te zeggen dat we landelijk het dringende advies geven om mondkapjes te dragen in publieke binnenruimtes.
DE WINTHER
Dus dat voortschrijdend inzicht dat was maandag al. Toen heeft de minister-president dat gezegd en dat bleef woensdag nog steeds voortduren begrijp ik?
OLLONGREN
Woensdag was dat Kamerdebat, ja.
DE WINTHER
U zei net het is belangrijk dat wij gedrag van mensen proberen te beïnvloeden. Heeft u eigenlijk, en ik snap dat de resultaten van de maatregelen pas over twee weken bekend worden, want dat is die incubatietijd, maar u krijgt natuurlijk ook andere gegevens, bijvoorbeeld als het gaat om verplaatsingen van mensen. Heeft u het idee dat mensen zich al houden aan het dringende advies van het kabinet om thuis te werken, vergeleken met bijvoorbeeld vorige week?
OLLONGREN
Ja. Nee ik kan daar zelf... Ik weet het niet uit cijfers of iets dergelijks. Ik weet dat ik zelf een dag, anderhalve dag thuis heb gewerkt deze week. Dus iedereen heeft volgens mij gewoon naar zijn agenda gekeken. We hebben bij de Rijksoverheid verordonneerd dat iedereen weer thuis ging werken, behalve als je echt een vitale functie hebt die niet elders kan. Nou op dezelfde manier zal ongetwijfeld het bedrijfsleven ermee zijn omgegaan. Dus we zullen het pas over een tijdje ook precies weten, maar op dit moment is dat wel mijn indruk ja, dat mensen dat heel serieus zijn gaan nemen.
DE WINTHER
Uw indruk voor de Rijksoverheid, maar ik meende dat het kabinet ook inzicht had in cijfers van bijvoorbeeld Google als het gaat om verplaatsingen in het land.
OLLONGREN
Ja, nee, maar de cijfers zijn er. Ik heb daar geen staatjes van gezien, maar daar zullen we het wel aan kunnen aflezen.
Trump besmet met coronavirus
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Op 6 april liet premier Rutte een tweet uitgaan namens het Nederlands kabinet wens ik Boris Johnson, zijn familie en het Britse volk heel veel sterkte en kracht toe in deze moeilijke tijd. Ik hoop hem in goede gezondheid weer snel te kunnen spreken. Is er ook een dergelijke boodschap en tweet uitgegaan naar de president van de Verenigde Staten vandaag?
OLLONGREN
Ja er is een dergelijke boodschap uitgegaan. De minister-president en ook de minister van Buitenlandse Zaken hebben de president van de Verenigde Staten en zijn echtgenote veel sterkte en beterschap gewenst.
ORNSTEIN
Want het baart veel zorgen wat daar aan de hand is?
OLLONGREN
Nee dat op zichzelf niet. Maar we hebben begrepen dat de president en zijn echtgenoot positief zijn getest en daar hoort denk ik bij dan een bondgenoot beterschap te wensen.
ORNSTEIN
En het leiderschap van de wereld staat toch wel enigszins onder druk nu. Baart u dat als kabinet veel zorgen?
OLLONGREN
Nee helemaal niet, want ik heb begrepen dat hij zijn functies gewoon uitoefent. Dus dat niet.
WESTER (RTL)
Toen u vanmorgen het bericht hoorde dat Donald Trump corona heeft. Wat was uw eerste gedachte toen?
OLLONGREN
Nou, mijn eerste gedachte was inderdaad hoe kan de president van de Verenigde Staten zijn taken gewoon blijven uitoefenen als hij in quarantaine moet? Maar ik heb daarna berichten gezien dat dat blijkbaar gewoon kan, dus dat is mooi.
WESTER
Had u misschien ook iets van ‘ach wat sneu’ of ‘nou, nu zie je het maar dat je het zelf ook kan krijgen’?
OLLONGREN
Het vervelende is, iedereen kan natuurlijk getroffen worden door dit virus. En het is ontzettend belangrijk denk ik dat we allemaal alle voorzorgsmaatregelen nemen om dat te voorkomen.
WESTER
Maar Trump heeft het zelf nogal gebagatelliseerd. Zelfs in het debat deze week nog met Joe Biden die hij verweet één grote mondkap de hele tijd om te hebben. Had u misschien ook zoiets van ‘net goed’?
OLLONGREN
Nee natuurlijk niet. Nee. Dit gun je helemaal niemand.
Mondkapjes (2)
WINTERMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
In de meeste landen om ons heen geldt een mondkapjesplicht. Wat is volgens u nou het goede moment om in Nederland ook tot een plicht over te gaan?
OLLONGREN
Nee, wij hebben echt gekozen voor een dringend advies om een mondkapje op te doen. En ik vind dat eigenlijk ook logisch, want het is een aanvulling op de gedragsregels die we met elkaar hebben afgesproken.
WINTERMAN
Dus een plicht gaat er niet komen als het aan u ligt?
OLLONGREN
Ik kan nooit zeggen dat iets er nooit gaat komen, maar op dit moment is het een dringend advies en het is een gedragsregel. Ik wil het ook heel erg nadrukkelijk zeggen tegen iedereen. Net zo gewoon als we het nu vinden om handen te wassen, afstand te houden en als je je niet helemaal lekker voelt om dan thuis te blijven, net zo gewoon wordt het nu om dat mondkapje te dragen in publieke binnenruimtes. Dus het is een gedragsregel. Een dringend advies, en als mensen dat gewoon gaan doen, wat ik verwacht eerlijk gezegd, ja, dan kan het daarbij blijven.
WINTERMAN
Maar als mensen zich er toch niet aan houden. Het is nu een heel gemengd beeld op straat ook. Niet iedereen houdt zich daaraan, of in de binnenruimtes moet ik natuurlijk zeggen. Kan er zo’n moment komen dan, dat er toch een plicht moet komen in Nederland. In omringende landen zien we het natuurlijk.
OLLONGREN
Ja, maar ik wil daar helemaal niet op vooruit lopen. Kijk, de wetgeving is ook verschillend in verschillende landen. Ook in de ons-omringende landen. Dus ik denk dat we in Nederland met het dringende advies en deze aanvulling op de gedragsregels daar heel goed mee uit de voeten kunnen. We hebben in het begin ook gezien dat mensen moesten wennen aan de andere gedragsregels. Nou de anderhalve meter is ook behoorlijk ingeburgerd. Dus dat zou met het mondkapje hopelijk ook kunnen.
Aanpak coronavirus
VAN DEN DOOL (NRC)
Mevrouw Ollongren, tot vorige week was het de bedoeling dat het virus regionaal zou worden aangepakt. De hele zomer is er ook heel vaak over gesproken tussen kabinet en burgemeesters, regionale bestuurders. Hoe kijkt het kabinet daar nu op terug? Want het beeld ontstaat ook een beetje dat er eigenlijk heel veel gesproken is, gepolderd is, werd deze week in de Kamer gezegd, maar achteraf misschien te weinig gebeurd. Is er niet veel te laat ingegrepen?
OLLONGREN
Ook daar is in de Kamer over gesproken en daar heeft de minister-president van gezegd dat toen we de eerdere maatregelen namen, ook wat eerdere sluitingstijden die echt regionaal gericht waren, dat je achteraf kunt zeggen van ‘hadden we niet in onze toolbox op dat moment net iets stevigere maatregelen moeten hebben?’. Ik denk dat de regionale aanpak, als het enigszins kan, is het natuurlijk heel erg te verkiezen. Ook dat, we zien dat ook in andere landen. Je wilt het liefst controle hebben over de ontwikkeling van het coronavirus, zodat je lokaal, zo lokaal mogelijk kunt ingrijpen op die maatregelen..
VAN DEN DOOL
Maar had het dan niet veel eerder moeten gebeuren?
OLLONGREN
Nou ja, natuurlijk moeten we ook leren van wat er deze fase is gebeurd. En inderdaad moeten we kijken naar die opschaling die we toen hebben gedaan, regionaal. Was dat dan te licht? Was dat net onvoldoende om in die fase er grip op te krijgen? Maar ik denk wel dat het heel erg belangrijk is om te blijven werken met het meten en met het zo lokaal mogelijk werken.
VAN DEN DOOL
Maar was het volgens u wel duidelijk of het kabinet dan dingen moest doen, of dat de burgemeesters ook wel meer konden doen de afgelopen weken, maanden?
OLLONGREN
Nogmaals, we moeten ervan leren. Dus dan moeten we ook kijken of het daar aan lag. Vooralsnog kijken we vooral naar de maatregelen die toen zeg maar uitgewerkt waren. En dat is een les die we natuurlijk meenemen voor de volgende fase, waarin we er toch vanuit moeten gaan dat we nog niet van het virus af zijn en dat het af en toe wel zal oplaaien, maar dat we er zoveel mogelijk grip op willen hebben.
VAN DEN DOOL
Nog een vraagje. U zei net ‘eind volgende week moeten we de resultaten, eerste resultaten, zien van dit nieuwe maatregelenpakket.’ Wanneer is het kabinet dan tevreden? Of wanneer denkt het kabinet ‘we moeten toch weer misschien wel met een nog zwaarder pakket komen’?
OLLONGREN
Dat is volgens mij bij de aankondiging afgelopen maandag door premier Rutte en collega De Jonge is dat ook gezegd. Dus we starten nu met deze maatregelen. We kunnen per definitie pas het effect ervan zien over twee weken ongeveer. Want zeg maar de besmettingen die je nu nog ziet, die zijn ontstaan voordat de maatregelen ingingen. Dus er zit natuurlijk dat naijl-effect in. En pas als we dat zien, als we de trend zien, omhoog, omlaag of constant, dan kun je zeggen ‘we kunnen met minder toe, we moeten even door met deze maatregelen of we moeten nog meer doen’. Daar kan ik nu nog niet op vooruitlopen.
VAN DEN DOOL
Maar als het eind volgende week gaat dalen is het goed?
OLLONGREN
We moeten het iets specifieker doen dan dat, maar we hebben natuurlijk, we meten allerlei zaken en de besmettingen, de ziekenhuisopnamen, de ic’s, de R, heel belangrijk. Dus dat hele complex moeten we dan beoordelen en dan kunnen we kijken hoe we verder moeten.
VAN LEEUWEN (BNR)
Nog even over de laatste cijfers. We zitten nu bijna op vierduizend besmettingen per dag. Schrok u daarvan?
OLLONGREN
Nou ja, eerlijk gezegd, dit is wel een beetje wat de voorspelling was van het RIVM en de deskundigen. Wat ik al zei tegen uw collega. De besmettingen die je nu constateert, je nu test en meet, dat zijn besmettingen die vermoedelijk al zijn opgelopen voordat de maatregelen van afgelopen maandag zijn ingegaan. Dus op zichzelf hoef je er dus niet van te schrikken, dat dit gebeurt en zou een verdere stijging ook nog wel mogelijk zijn op basis van wat we tot nu toe hebben gezien. Maar ja, wat ik ook in mijn inleiding zei: het is dus al bijna twee keer zoveel als twee weken geleden. En dat toont dus aan hoe die groei in zijn werk gaat.
VAN LEEUWEN
U zei net we hopen volgende week al effecten te zien van de nieuwe maatregelen. Dus waar hoopt u op? Wat is het doel en wanneer bent u tevreden?
OLLONGREN
Nou ja kijk, we hopen de effecten te zien natuurlijk door een ombuiging van de opwaartse trend. Maar nogmaals, we weten dat natuurlijk niet helemaal zeker. En dus moeten we kijken, we hebben nu een ander pakket maatregelen genomen dan in het voorjaar, het is net ietsje lichter eigenlijk dan toen, iets gerichter ook dan toen. We weten nu meer, mensen weten ook meer. Dus we hopen heel erg dat dit voldoende zal zijn om de trend om te buigen.
VAN LEEUWEN
Tot nu toe bleek het toch niet fors genoeg. Mensen kunnen nog naar het café natuurlijk, kunnen elkaar nog besmetten op allerlei plekken. Je hoeft niet overal een mondkapje te dragen. Bent u niet bang dat het nou toch weer onvoldoende blijkt?
OLLONGREN
Nee, we hebben die basisregels met elkaar afgesproken. Daar is nog een extra basisregel bijgekomen. We willen tegelijkertijd het leven van mensen en ook van ondernemers en van onze economie willen we zoveel mogelijk op gang houden, maar wel veilig. Dus bijvoorbeeld de afspraken voor restaurants die gelden, daar geldt natuurlijk ook maximaal met vier aan een tafel, maximaal dertig in een ruimte. En de basisregels van de handen wassen, thuisblijven als je je niet lekker voelt, anderhalve meter houden. Dus heel veel kan wél, maar niet alles en we moeten het aantal contactmomenten zoveel mogelijk verminderen. Daarom zijn er nu ook maatregelen genomen die natuurlijk niet fijn zijn, die voor heel veel mensen en organisaties ook pijn doen. Laten we hopen dat we dat niet al te lang met elkaar moeten doen. Maar we moeten wel echt grip krijgen op die ontwikkeling van het coronavirus.
VAN LEEUWEN
Dan toch nog even over die scholen. Waarom creëert u toch zo veel verwarringen, ruis op die lijn, allerlei dingen zijn mogelijk, ja daar wel, hier niet. Kunt u niet gewoon een eenduidig advies geven?
OLLONGREN
Nee, maar kijk het is denk ik ook goed dat je een dialoog hebt met de samenleving hierover. Dat vind ik bij die scholen ook echt dat dat goed gebeurd is. Er waren natuurlijk al scholen die zelf hadden besloten dat ze mondkapjes in een school verplicht stelden. Er waren scholen die er vragen over hadden. Dat gesprek is gevoerd met de scholen en de uitkomst is: laten we nou gewoon met elkaar afspreken: het dringende advies voor de mondkapjes geldt ook in de scholen. Dat creëert duidelijkheid maar het is ook tot stand gekomen op basis van een dialoog met die scholen.
Taken minister De Jonge
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Nog even ter afsluiting mevrouw Ollongren. We mochten vandaag u verwelkomen hier waar we normaal gewend zijn om de heer De Jonge natuurlijk te verwelkomen. Nu weten we dat het kabinet vorige week heeft besloten om zijn taken te verlichten. Betekent dat ook dat we hem hier niet meer zien, zolang het kabinet er nog zit?
OLLONGREN
Nou meestal ziet u hier Mark Rutte, dat zal ook zo blijven. Als hij niet kan, en vandaag is hij in de Europese Raad in Brussel, wordt hij vervangen door in principe de eerste vicepremier. Als de eerste vicepremier om wat voor reden dan ook andere verplichtingen heeft, dan wordt hij vervangen door de tweede vicepremier. En dat komt misschien wel vaker voor. Kijk, nu was het zo dat Hugo de Jonge het ontzettend druk heeft met allerlei zaken die te maken hebben met datgene wat we hier hebben besproken. Namelijk het bestrijden van de coronapandemie. En hij mij gevraagd heeft om dit te doen. Dus misschien gebeurt het nog een paar keer.
DE WINTHER
Omdat in het persbericht van de ministerraad van vorige week stond dat het overdragen van de verantwoordelijkheden voor de rest van de kabinetsperiode duurde. Nu staat u hier vandaag omdat meneer De Jonge het begrijpelijkerwijs druk heeft met het bestrijden van de coronacrisis. Dan zou je toch kunnen veronderstellen dat de volgende keer dat de minister-president vervangen moet worden dat u eigenlijk dan nu de nieuwe eerste vicepremier bent?
OLLONGREN
Nee hoor. Dit was ook geen onderdeel van de verschuiving in het takenpakket tussen de collega’s van VWS. Maar kijk, we doen dit als een team. En ja, als ik daar een enkele keer bij kan helpen door de ministerraad voor te zitten en dan ook dit gesprek met de pers te doen, dan ben ik daar altijd toe bereid. Maar dit is zeker geen vaste afspraak.
DE WINTHER
Dank u wel.
OLLONGREN
Mooi. Dank.