Kabinet: goed verloop demonstraties versterken, extra maatregelen tegen demonstranten die zich niet aan de wet houden
Het demonstratierecht is een essentieel onderdeel van de democratische rechtsstaat. Zo kunnen mensen zich vreedzaam uitspreken en meedoen aan het publieke debat. Het overgrote deel van demonstraties verloopt probleemloos en in het recente WODC-onderzoek staat dat het wettelijk kader rondom het demonstratierecht in principe goed werkt. Tegelijkertijd is bij protestacties te vaak te zien dat mensen zich misdragen en de wet overtreden. Het kabinet komt met een pakket aanvullende maatregelen om misstanden aan te pakken en lokale overheden beter te ondersteunen bij het goed laten verlopen van demonstraties, om zo het demonstratierecht beter te beschermen. Ook kijkt het kabinet naar mogelijkheden voor ondersteuning bij het verhalen van schade die verband houden met uit de hand gelopen demonstraties.
De Nederlandse wetgeving rondom demonstraties is in de kern goed geregeld. Tegelijkertijd is het belangrijk dat dit belangrijke grondrecht om te kunnen demonstreren, ook in de praktijk goed tot uiting komt. Daarbij is het van belang dat zowel demonstranten, als organistoren en autoriteiten hier goed mee uit de voeten kunnen.
Minister Rijkaart van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: "We zien dat ons demonstratierecht in Nederland goed geregeld is. Maar wie de wet overtreedt, maakt hier misbruik van. Daarom is het goed op bepaalde punten aanscherpingen te maken, zodat we draagvlak houden en ons grondrecht om te kunnen demonstreren versterken en toegankelijk houden.”
Ondersteuning lokaal bestuur
Het kabinet wil het lokale bestuur beter toerusten bij de handhaving van de openbare orde. Daarom wordt onderzocht of de Gemeentewet kan worden aangepast, zodat de toepasbaarheid verbeterd kan worden van de bestaande regeling waarmee demonstranten tijdelijk verplaatst, ondergebracht of vastgehouden kunnen worden. Ook bekijkt het kabinet hoe gemeenten en betrokken partijen beter kunnen worden ondersteund bij het verhalen van schade die door demonstraties ontstaat. Daarnaast wordt gekeken hoe er beter geborgd kan worden dat demonstraties op de juiste manier aangemeld worden en hoe deze waardig en veilig kunnen verlopen. Dat geldt ook voor nationale herdenkingen.
Cultureel erfgoed en vitale infrastructuur
Ook onderzoekt het kabinet de invoering van een aparte strafbaarstelling voor het beschadigen van cultureel erfgoed en het blokkeren van vitale infrastructuur, zoals spoorlijnen en snelwegen.
Politie en OM
Uit het recente WODC-onderzoek blijkt dat er volgens de onderzoekers meer ruimte is voor politie en OM om, binnen de huidige wettelijke kaders, op te treden tegen demonstranten die de wet overtreden. Daarom zal dit onder de aandacht worden gebracht bij rechters en officieren van justitie. Ook wordt met politie gesproken over nieuwe afspraken over de rol van de politie bij demonstraties.
Minister Van Oosten van Justitie en Veiligheid: “Demonstraties zijn een belangrijk democratisch recht, maar demonstranten moeten zich wel aan de wet houden. De afgelopen tijd hebben we dit meerdere keren mis zien gaan. Daarom wil ik stevige maatregelen treffen, zodat overtredingen zwaarder kunnen worden bestraft en de politie beter wordt beschermd.”
Lopende maatregelen
Eerder aangekondigde maatregelen lopen door. Zo gaat het wetsvoorstel om gezichtsbedekkende kleding tijdens demonstraties te verbieden dit jaar nog in consultatie. Ook wordt het voorstel om de politie toegang te geven tot online groepen ten behoeve van de openbare-ordehandhaving binnenkort voorgelegd aan de afdeling advisering van de Raad van State. Ook start dit jaar nog de ME met pilots omtrent aanvullende ME-bewapening.