Gezamenlijke verklaring - Regeringsconsultaties tussen Nederland en Duitsland 27 maart 2023
Lees deze verklaring in het Engels.
Gelet op de hechte vriendschap tussen onze volkeren en landen en gezien de aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne en de weerslag daarvan op onze landen en ons continent, stonden de vierde regeringsconsultaties tussen Nederland en Duitsland sinds 2013 in het teken van onze samenwerking op het gebied van veiligheid en defensie, onze gezamenlijke inspanningen voor een sterker Europa en ons streven om onze krachtige economieën en samenlevingen vooruit te helpen.
Partners op het vlak van veiligheid en defensie
Nederland en Duitsland herbevestigen hun krachtige steun voor de onafhankelijkheid, de territoriale integriteit en de soevereiniteit van Oekraïne. Beide landen zijn solidair met het Oekraïense volk tegen de aanhoudende illegale en niet-uitgelokte agressie van Rusland. Wij blijven samenwerken om een rechtvaardige en duurzame vrede en een welvarende toekomst voor Oekraïne tot stand te brengen door het verlenen van duurzame financiële en humanitaire hulp, alsmede van militaire uitrusting en voldoende training om Oekraïne in staat te stellen zichzelf te verdedigen. Nederland en Duitsland willen de druk op Rusland om de oorlog te stoppen blijven uitoefenen en waar mogelijk opvoeren, onder meer door verdere beperkende maatregelen. Het tegengaan van het omzeilen van sancties is een belangrijke prioriteit die op Europees niveau moet worden aangepakt, door het effectief delen en analyseren van gegevens, betrokkenheid van de private sector, diplomatieke toenadering en aanvullende sancties.
Nederland en Duitsland herbevestigen hun vastberadenheid om ervoor te zorgen dat recht wordt gedaan in overeenstemming met het internationale recht voor misdaden en andere wreedheden die op het grondgebied van Oekraïne zijn begaan, door middel van passende, eerlijke en onafhankelijke onderzoeken en vervolging op nationaal of internationaal niveau. Straffeloosheid is geen optie.
Nederland en Duitsland herbevestigen hun krachtige steun voor onderzoek door het Internationaal Strafhof en verwelkomen de oprichting van het Internationaal Centrum voor de Vervolging van de Misdaad van Agressie (ICPA). Zij roepen op tot uitvoering van de resolutie van de Algemene Vergadering van de VN waarin wordt aanbevolen een register in te stellen om de door de agressie van de Russische Federatie tegen Oekraïne veroorzaakte schade vast te leggen.
Nederland en Duitsland onderstrepen hun gezamenlijke inzet om de ontvoering van Oekraïense kinderen naar de Russische Federatie en naar door Rusland bezette gebieden in Oekraïne tegen te gaan en herinneren eraan dat gerichte aanvallen op onschuldige burgers, met name kinderen, oorlogsmisdaden zijn. Samen streven wij naar internationale actie om het internationale bewustzijn te vergroten en de gegevensverzameling te verbeteren. Dit strookt met de wens van Oekraïne om een duidelijke rapportage over de situatie van de vermiste kinderen op te zetten, bij voorkeur met het mandaat van een internationale organisatie.
Nederland en Duitsland herhalen hun inzet voor de wederopbouw van Oekraïne. Naast de bijdrage aan de fysieke wederopbouw van Oekraïne staat Nederland en Duitsland een breed proces voor ogen in de geest van Building Back Better en met het oog op de weg van Oekraïne naar toetreding tot de EU.
Duitsland en Nederland zullen blijven zoeken naar mogelijke synergieën om hun gezamenlijke militaire steun aan Oekraïne te versterken. Maatregelen zoals de gezamenlijke levering van zelfrijdende houwitsers en de bijbehorende opleiding van de bemanning, alsmede de gecoördineerde gezamenlijke steun van de EU-trainingsmissie EUMAM Ukraine, getuigen van onze vastberadenheid om Oekraïne duurzame steun te verlenen. Duitsland en Nederland zullen ook de mogelijkheden verkennen voor de gezamenlijke aanschaf van munitie voor Oekraïne.
De Russische inval in Oekraïne onderstreept eens te meer het belang van de NAVO en van nauwe trans-Atlantische betrekkingen. Wij hebben grote waardering voor de noodzakelijke stappen die de NAVO heeft gezet op het gebied van collectieve afschrikking en verdediging als reactie op de Russische invasie in Oekraïne. Nederland en Duitsland onderstrepen hun sterke betrokkenheid bij de NAVO als ruggengraat van onze collectieve veiligheid. Wij zullen de politieke en militaire aanpassingen van de NAVO, die nodig zijn om de uitdagingen van een meer onvoorspelbare en competitieve wereld aan te gaan, blijven steunen. Wij blijven waarde hechten aan de unieke rol van de NAVO als essentieel en onmisbaar trans-Atlantisch forum voor overleg, coördinatie en actie in alle aangelegenheden die verband houden met de veiligheid van de bondgenoten. Wij beschouwen een sterke en verenigde NAVO, die schouder aan schouder staat met de EU, als essentieel voor onze veiligheid, nu en in de toekomst.
Nederland en Duitsland blijven zich inzetten voor een slagvaardiger Europa van de defensie, waarbij ook de Europese pijler in de NAVO wordt versterkt. In die geest willen wij onze gemeenschappelijke positie in het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU verder versterken om de uitvoering van het strategisch kompas, de verdere ontwikkeling van de commando- en controlestructuur van de EU (EU C2) te bevorderen, en zullen wij samenwerken in de eerste rotatie van de nieuwe snel inzetbare EU-capaciteit in 2025. Wij zullen ook onze standpunten coördineren als het gaat om nieuwe strategische processen van de EU, zoals de ruimtevaartstrategie van de EU voor veiligheid en defensie (EU SSSD), de EU-strategie voor maritieme veiligheid (EU MSS) en de gecoördineerde maritieme aanwezigheid (CMP). Wij zullen ook aandringen op de volledige uitvoering van de PESCO-verbintenissen en de beschikbaarheid van meer synergieën tussen onderling afhankelijke projecten, bijvoorbeeld op het gebied van militaire mobiliteit en het netwerk van logistieke hubs in Europa en ondersteuning van operaties (NetLogHubs).
Nederland en Duitsland blijven zich samen inspannen om de samenwerking tussen de EU en de NAVO te versterken. Het is van essentieel belang dat de NAVO en de EU gezamenlijk gemeenschappelijke dreigingen en uitdagingen aanpakken, synergieën bevorderen, streven naar complementariteit, onnodige doublures vermijden en optimaal gebruikmaken van elkaars individuele sterke punten. Dit zal de NAVO en de EU, alsmede de bondgenoten en de lidstaten in gelijke mate ten goede komen, ongeacht of deze lid zijn van één of van beide organisaties.
Op basis van de in oktober 2022 ondertekende intentieverklaring bevestigen Nederland en Duitsland hun voornemen om hun gemeenschappelijke veiligheid te versterken door de lucht- en raketverdedigingscapaciteit van de NAVO in Europa te versterken via het European Sky Shield Initiative (ESSI), met het oog op de versterking van de Europese pijler van de geïntegreerde lucht- en raketverdediging van de NAVO.
Nederland en Duitsland zijn vastbesloten hun langdurige nauwe en unieke samenwerking op defensiegebied verder te bevorderen. Daartoe zullen wij de ministeriële intentieverklaring van 2019 over de verdere versterking van de bilaterale betrekkingen op het gebied van veiligheid en defensie hernieuwen. De aanstaande integratie van de Nederlandse 13 Lichte Brigade in de Duitse 10e Pantserdivisie zal een nieuwe mijlpaal zijn in onze samenwerking.
Wij zullen ons blijven inzetten voor inspanningen ter bevordering van vrede en stabiliteit en onze succesvolle samenwerking bij missies in opdracht van de Verenigde Naties, de NAVO en de EU. Wij zijn ook voornemens de samenwerking met de defensie-industrie verder te intensiveren, zowel bilateraal als via het Europees Defensiefonds, waarbij wij ons houden aan de gezamenlijke verklaring van 2021. Wij zullen blijven streven naar gezamenlijke capaciteitsplanning, capaciteitsontwikkeling en aankopen voor onze strijdkrachten. Voorts zullen wij blijven aandringen op verdere harmonisatie van het exportcontrolebeleid in de EU.
Een sterker Europa
Nederland en Duitsland bevestigen opnieuw dat zij zich ertoe verbinden de fundamentele waarden en belangen van de Europese Unie te verdedigen en te bevorderen. Versterking en bescherming van de rechtsstaat en onze democratie zijn prioriteiten, evenals eerbiediging van de mensenrechten, waaronder seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, gelijke rechten voor LGBTQI+-personen en gendergelijkheid overal ter wereld. In dit verband blijven wij ook gezamenlijk ons feministisch buitenlands beleid bevorderen. Wij steunen en stimuleren de Europese Commissie in haar volledige en doeltreffende gebruik van alle instrumenten van de rechtsstaat. En wij erkennen de voordelen van dertig jaar Europese interne markt, die wij willen versterken, alsmede het vrije verkeer van personen in het Schengengebied, dat voor onze burgers tastbare resultaten heeft opgeleverd. Wij verwelkomen de volledige toepassing van de Schengenovereenkomst op de lidstaten die willen toetreden en die aan de vereiste criteria voldoen. Bovendien werken wij actief samen met derde landen, ook met mondiale partners in regio's zoals de Indo-Pacifische regio, om de internationale rechtsorde te bevorderen en te beschermen.
Wij zijn het erover eens dat versterking van de open strategische autonomie van de Europese Unie nodig is om niet alleen de huidige uitdagingen en prioriteiten, maar ook toekomstige vraagstukken aan te pakken, met name op gebieden waar gezamenlijke reacties onder veranderende geopolitieke omstandigheden nodig zijn, zoals het vergroten van het economische concurrentievermogen en de veerkracht van de EU en het waarborgen van haar economische veiligheid. Dergelijke reacties moeten onder meer bestaan uit het bepalen van gemeenschappelijke strategieën om gemeenschappelijke geo-economische uitdagingen aan te gaan, waarbij een duurzaam en voorzichtig begrotingsbeleid wordt gevoerd en optimaal gebruik wordt gemaakt van de bestaande middelen. Duitsland en Nederland treden gezamenlijk op om deze doelstellingen te bereiken en een moderne EU-begroting te bevorderen. Wat het Stabiliteits- en Groeipact betreft, zetten onze landen zich in voor de ontwikkeling van een doeltreffend kader voor economisch bestuur op basis van transparantie, voorspelbaarheid en gelijke behandeling, dat de houdbaarheid van de schuld waarborgt, de economische groei versterkt, investeringen in de groene en digitale transitie vergemakkelijkt en de naleving en handhaving verbetert.
Om de positie van de EU als geopolitieke speler verder te versterken, zetten zowel Nederland als Duitsland zich - samen met onze partners - in voor een betere besluitvorming op gebieden van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid, onder meer door uitbreiding van de stemming met gekwalificeerde meerderheid op gebieden als sancties, mensenrechtenverklaringen en het civiele gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid. Wij zullen blijven zoeken naar manieren om de besluitvorming in de Raad doeltreffender te maken, gezamenlijk de mogelijkheid van het gebruik van passerelle-clausules onderzoeken en het gebruik van constructieve onthouding aanmoedigen.
Nederland en Duitsland bevestigen opnieuw dat vrije, op regels gebaseerde en duurzame handel onontbeerlijk is voor onze welvaart en ons economisch concurrentievermogen versterkt. Een ambitieus handelsbeleid en bilaterale handelsovereenkomsten met partners overal ter wereld zijn daarom van essentieel belang, zowel om onze waardeketens te diversifiëren als om de markttoegang voor onze ondernemingen te vergemakkelijken. De WTO blijft de belangrijkste organisatie die ten grondslag ligt aan het op regels gebaseerde handelsstelsel.
Wij zullen samenwerken om de EU-ambities van de landen van de Westelijke Balkan te verwezenlijken. Vooruitgang op het gebied van hervormingen van de rechtsstaat moet centraal staan in het toetredingsproces. Nederland en Duitsland zullen alle inspanningen ter versterking van de betrekkingen van goed nabuurschap in de regio blijven steunen, met name om de betrekkingen tussen Servië en Kosovo op een nieuwe en duurzame leest te helpen schoeien.
Wij zullen gebruik blijven maken van de onlangs opgerichte Europese politieke gemeenschap als een belangrijk forum voor Europa-brede uitwisseling en samenwerking tussen de EU-lidstaten en andere Europese partners.
Zowel Duitsland als Nederland staan voor de uitdaging de grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit te bestrijden. Tot de huidige aandachtspunten behoort het grensoverschrijdend smokkelen van drugs via logistieke knooppunten en via post- en pakketdiensten. Beide landen hebben zich ertoe verbonden alle verschijnselen die verband houden met transnationale georganiseerde criminaliteit te voorkomen en te bestrijden en zullen zich daarvoor inzetten, bijvoorbeeld via het actieplan van de coalitie van Europese landen ter bestrijding van de georganiseerde criminaliteit. Een ander aandachtspunt is de aanpak van illegale geldstromen en het witwassen van geld door de opsporing en inbeslagname van opbrengsten uit criminele activiteiten te verbeteren. Teneinde de instrumenten waarover de EU beschikt ten volle te benutten, pleiten wij er tevens voor de Europese Commissie en haar agentschappen en organen hierbij te betrekken, met inachtneming van hun wettelijke mandaten.
Wat migratie betreft, willen Nederland en Duitsland samenwerken om illegale migratiestromen aan te pakken, overeenkomstig de conclusies van de Europese Raad van 9 februari 2023 en de Dublinverordening. Onze landen zullen nauwer samenwerken bij de ontwikkeling van uitgebreide partnerschappen met derde landen om illegale migratie te beperken en terugkeer te bevorderen. Daarnaast moeten er inspanningen worden geleverd om de controle aan de buitengrenzen te versterken, door de systemen voor vroegtijdige waarschuwing te verbeteren en door te streven naar aanpassing van het visumbeleid van de buurlanden van de EU. Voorts steunen Nederland en Duitsland de routekaart betreffende de goedkeuring van het nieuwe pact inzake migratie en asiel voor het einde van de huidige zittingsperiode van het Europees Parlement, waarbij wordt gestreefd naar een evenwicht tussen verantwoordelijkheid en solidariteit.
Wij zijn ook vastbesloten onze samenwerking ter bestrijding van de onzekere arbeids- en levensomstandigheden van arbeidsmigranten in onze grensregio's voort te zetten en te versterken. Misbruik en uitbuiting van arbeidsmigranten is onaanvaardbaar. Wij moeten ervoor zorgen dat arbeidsmigranten fatsoenlijk worden behandeld, als deel van onze samenlevingen en in overeenstemming met onze respectieve wetten. Voorts zullen wij ernaar streven migranten in staat te stellen de taal- en andere vaardigheden te verbeteren die zij nodig hebben om in de samenleving te integreren en hun arbeidsmarktpotentieel te verwezenlijken.
Een innovatieve en toekomstbestendige economie en infrastructuur
Nederland en Duitsland staan voor een veerkrachtige en toekomstbestendige Europese economie. Daarom zullen onze regeringen in dit verband een proactieve, constructieve en leidende EU-rol spelen door samen te werken met andere lidstaten en internationale partners.
Nederland en Duitsland hechten groot belang aan versterking van de technologische soevereiniteit en het leiderschap van de EU, en van het industriële concurrentievermogen van de EU. Daartoe zijn wij overeengekomen samen te werken aan de Net-Zero Industry Act (verordening voor een nettonulindustrie) om de opschaling van schone technologieën te bevorderen en de bureaucratie bij de ontwikkeling ervan te verminderen, de IPCEI’s (belangrijk projecten van gemeenschappelijk Europees belang) verder te stroomlijnen, te versnellen en te faciliteren, de interne markt verder te versterken en de vergunningverlening voor groene energieprojecten te faciliteren. Voorts zijn wij overeengekomen samen te werken aan de Critical Raw Materials Act (verordening kritieke grondstoffen) om het delen van kennis en het toezicht op grondstoffen te verbeteren, de ontwikkeling van strategische mijnbouw-, raffinage- en recyclingprojecten in de EU te versnellen en de strategische afhankelijkheid van de toeleveringsketen te diversifiëren.
Nederland en Duitsland herhaalden hun blijvende steun voor gezamenlijke samenwerking in het Duits-Nederlandse Innovatie- en Technologiepact op thema's van wederzijds belang, met name de energietransitie, slimme industrie en sleuteltechnologieën. Nieuwe gebieden voor samenwerking zullen worden onderzocht, onder meer op het gebied van duurzame luchtvaart, batterij- en zonnetechnologie. De samenwerking op het gebied van kwantumtechnologie moet worden versterkt.
Onze landen zullen ook blijven samenwerken op het gebied van de digitale economie. Met name zullen wij op het gebied van EU-connectiviteit samenwerken ten behoeve van een evidencebased discussie over de kwestie van de netwerkvergoedingen, die erop gericht is te komen tot een duidelijke, op feiten gebaseerde probleemstelling voordat er instrumenten worden overwogen. Wij roepen de Europese Commissie ook op veilige en open EU-cloudcertificeringsregelingen te ontwikkelen die geschikt zijn voor de internationale context, zonder handelsbelemmeringen op te werpen of aanzienlijke nadelige gevolgen voor het Europese mkb. Onze landen onderstreepten het belang van publieke waarden en digitalisering, en van het vinden van oplossingen om een veilige en inclusieve digitale samenleving te creëren.
Het bedrijfsleven in de EU moet ongekende investeringen doen om onze transitie naar een groene en digitale economie te doen slagen. Deze bedrijven in staat stellen de nodige financiering uit particuliere bronnen aan te trekken is van het grootste belang om het Europese concurrentievermogen, open autonomie en duurzame groei te bevorderen.
Nederland en Duitsland zetten zich in voor de opbouw van een diepgaande en volledig functionerende kapitaalmarktunie die ten dienste staat van onze burgers en bedrijven en particuliere investeringen bevordert die nodig zijn om de uitdagingen van de groene en digitale transitie aan te gaan. Wij zijn van mening dat de Europese kapitaalmarkten niet optimaal functioneren en dat een sterkere en meer geïntegreerde EU-kapitaalmarkt van vitaal belang is. Naast onze inspanningen om het Actieplan Kapitaalmarktunie 2020 uit te voeren en bij te dragen aan een snelle vooruitgang met betrekking tot de huidige voorstellen, zullen wij ons gezamenlijk inspannen om de toegang tot de kapitaalmarkt voor bedrijven, waaronder start- and scale-ups, te vergemakkelijken en nieuwe investeringen van institutionele en particuliere investeerders aan te trekken.
Daartoe zullen wij ook streven naar gezamenlijke oplossingen die de Europese exitmarkt voor scale-ups verbeteren.
Met de recente Duits-Nederlandse klimaatconsultaties (oktober 2022) in het achterhoofd hebben wij onze nauwe samenwerking op het gebied van het klimaat- en energiebeleid van de EU opnieuw bevestigd, onder meer binnen de EU-groep van vrienden voor een ambitieus buitenlands klimaatbeleid. Wij zullen ons blijven inspannen voor een snelle en ambitieuze uitvoering van het Fit for 55-pakket en het REPowerEU-plan, en om de EU op weg te helpen naar klimaatneutraliteit uiterlijk in 2050.
In de aanloop naar COP28 zijn wij overeengekomen samen te werken om de klimaatambities wereldwijd te verhogen, bijvoorbeeld via de Klimaatclub. Wij bevestigen opnieuw onze wil om internationale publieke steun te genereren voor de overgang naar schone energie en het uitfaseren van fossiele brandstoffen, overeenkomstig de opwarmingslimiet van 1,5°C. Wij zullen samenwerken om de uitvoering in onze beide landen te waarborgen.
Nederland en Duitsland zullen samenwerken aan een ontwerp voor de elektriciteitsmarkt in de EU dat meer afgestemd is op een koolstofvrij, veerkrachtig, flexibel en betaalbaar energiesysteem op basis van een hoog aandeel hernieuwbare energiebronnen.
Wij benadrukten het belang van de extra LNG-aanvoercapaciteit die het afgelopen jaar is gerealiseerd en de huidige hoge gasopslagniveaus in Nederland en Duitsland. Wij zullen onze nauwe samenwerking met betrekking tot de zekerheid van de gasvoorziening voortzetten, zowel bilateraal als op EU-niveau.
Wij hebben overeenstemming bereikt over de volgende stappen voor de deelname van Nederland aan het H2Global-initiatief, en zullen een gemeenschappelijke visie op het waterstofinvoerbeleid en een gezamenlijke routekaart langs de waardeketen ontwikkelen. Wij zijn overeengekomen nauwer samen te werken aan een gesynchroniseerde koppeling van onze waterstofnetten, en daarbij de transmissienetbeheerders en grote potentiële waterstofafnemers betrekken. De politieke besluitvormers van beide kanten zullen ernaar streven de lopende samenwerkingsinspanningen mogelijk te maken en te verdiepen. Tijdens een gezamenlijke zitting over waterstofinfrastructuur werden de belangrijkste gebieden voor dialoog vastgesteld. Tijdens een vervolgbijeenkomst eind 2023 kunnen we de balans opmaken van de geboekte vooruitgang en bespreken hoe het verder moet. Wij benadrukten het belang van goed onderling verbonden infrastructuur tussen beide landen voor het koolstofvrij maken van de industrie en de mobiliteitssector. Wij zullen gezamenlijk alle projecten voor de totstandbrenging van grensoverschrijdende waterstofcorridors, waaronder de Delta Rhine Corridor, faciliteren en de nodige stappen voor een ambitieuze uitvoering in kaart brengen. De eerste twee interconnecties zouden tegen 2027 kunnen worden gerealiseerd.
Met het oog op de in de Verklaring van Esbjerg aangegane verbintenis om de uitrol van offshore-windenergie te versnellen, zullen wij gezamenlijk een regionale visie ontwikkelen voor de noodzakelijke ontwikkeling van het offshore-netwerk, met inbegrip van hybride interconnectieprojecten. Ook zullen we gezamenlijk het multifunctionele gebruik van vaargeulen voor zowel scheepvaart als energie-infrastructuur in de Waddenzee verkennen. We zetten onze samenwerking voort bij het verleggen van scheepvaartroutes om potentiële locaties voor offshore windenergie veilig te stellen.
Nederland en Duitsland herbevestigen hun wens inzake integrale samenwerking op de Noordzee, ter ondersteuning van de ambities van de energietransitie, natuurbehoud en -herstel, en om andere duurzame toepassingen of maatregelen op de Noordzee mogelijk te maken.
Samen met TenneT zijn onze twee regeringen bezig met het verkennen van en onderhandelen over de mogelijke volledige verkoop/overname van TenneT Duitsland (onshore en offshore). Het doel van dit proces is sterke, wederzijds onafhankelijke nationale transmissienetbeheerders (TSO's) te creëren die goed zijn toegerust om de ambitieuze doelstellingen van de Nederlandse en Duitse energietransitie te verwezenlijken. Het gezamenlijke doel is om in de loop van deze zomer vast te stellen of wederzijds gunstige overeenkomst kan worden bereikt. Nederland en Duitsland erkennen dat het, om deze doelen te bereiken, van vitaal belang is dat een eventuele transactie de blijvende samenwerking tussen de TSO's waarborgt. De Nederlandse en Duitse regeringen verbinden zich ertoe de samenwerking tussen de TSO's te ondersteunen en hun vermogen om aan de eisen van de energietransitie te voldoen, verder te versterken.
Duitsland en Nederland delen een lange grens en willen de grensoverschrijdende infrastructuur verder verbeteren en waar nodig uitbreiden. In het kader van een "intermodale dialoog" worden samen met België workshops gehouden over methodologie voor vervoersplanning en over mogelijke projecten met een grensoverschrijdend effect op het spoor en de waterwegen. Dit zou ook verbeteringen van de infrastructuurcapaciteit kunnen omvatten die relevant zijn voor strategische mobiliteit. In de toekomst zal worden nagegaan of verdere studies over potentiële projecten moeten worden gestart. Wat het spoor betreft, kan een uitwisseling van informatie worden overwogen over verscheidene belangrijke spoorverbindingen zoals Groningen-Bremen (uitbreiding Lelylijn) en Amsterdam-Berlijn, Eindhoven-Venlo-Düsseldorf, de Rhein-Ruhr Rail Connection (3RX) en de Noordzee-Baltische Zeegoederencorridor.
Om de rol van de luchtvaart in een duurzame toekomst veilig te stellen en de succesvolle overgang ervan te bevorderen, kwamen beide landen overeen de samenwerking te intensiveren en deel te nemen aan een Europese leidersgroep met een aantal gelijkgestemde landen. Deze groep zal strategieën en beleid ontwikkelen met betrekking tot het opvoeren van de productie en het verder stimuleren van het gebruik van duurzame vliegtuigbrandstoffen en het ondersteunen van baanbrekende innovaties in de lucht- en ruimtevaartindustrie.
Duitsland en Nederland werken nauw samen op het gebied van luchtvaartbeveiligingstechnologie. In 2013 is een samenwerkingsovereenkomst voor onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten ondertekend, die in 2020 werd verlengd. De veiligheidscontroles in de luchtvaart staan voor enorme door technologie gedreven veranderingen. De invoering van automatische systemen voor het screenen van handbagage kan de veiligheid van deze controles aanzienlijk verhogen en tegelijkertijd de personeelskosten verlagen. Wij bevorderen de noodzakelijke wijzigingen in de EU-wetgeving en voeren gezamenlijke studies en onderzoeken uit.
Nederland en Duitsland gaan kennis uitwisselen en samenwerking faciliteren op het gebied van digitalisering en geautomatiseerde navigatie/autonoom rijden. Verder zullen de twee landen kennis uitwisselen over grensoverschrijdende use cases met betrekking tot de digitalisering van goederenvervoer, logistiek en mobiliteit. Daartoe zal vóór de zomer van 2023 een rondetafelconferentie met deskundigen uit beide landen plaatsvinden.
Duitsland en Nederland zullen de samenwerking op het gebied van nationale uitvoeringsplannen inzake laadinfrastructuur verder intensiveren. Nederland organiseert uitwisselingen over: 1) laadinfrastructuur voor zwaar vervoer (inclusief waterstof); en 2) laadinfrastructuur voor personenauto's. Beide landen verwelkomen verdere samenwerking om het opladen van emissievrij zwaar vervoer op grensoverschrijdende routes te vergemakkelijken, zoals een haalbaarheidsstudie naar de invoering van grensoverschrijdende dynamische laadinfrastructuur.
Nederland en Duitsland zijn het erover eens dat verdere samenwerking binnen de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) essentieel is om een efficiënte, duurzame en veerkrachtige Rijnvaart te waarborgen, zowel nu als in de toekomst. Voorts zullen onze landen hun samenwerking op het gebied van klimaatadaptatie en -mitigatie voortzetten en intensiveren. Daarnaast zullen wij onze samenwerking op het gebied van waterbeheer en onze kennisuitwisseling over de risico's van droogte, overstromingen en verontreiniging voortzetten en intensiveren. Daartoe onderstrepen Duitsland en Nederland het belang van de samenwerking tussen de CCR en de Internationale Commissie ter bescherming van de Rijn (ICBR), waar maatregelen worden besproken met actoren uit verschillende sectoren.
Bilaterale betrekkingen voor een leefbare samenleving
Nederland en Duitsland bevestigen hun dialoogstructuren en streven ernaar deze te versterken. Onze driejaarlijks regeringsconsultatie dient als voornaamste coördinatieplatform voor onze betrekkingen. Daarnaast onderhouden wij een reeks nauwe bilaterale ministeriële contacten en meer ad hoc thematische consultaties op politiek niveau, zoals gezamenlijke kabinetsvergaderingen over klimaatbeleid en energie.
Onze betrekkingen worden onderhouden en versterkt door de banden, niet alleen tussen onze regeringen maar ook tussen onze volkeren, waarbij een breed scala van economische, culturele en maatschappelijke actoren betrokken is.
Op veel gebieden blijven onze landen voor elkaar belangrijke referentiepunten. Nederland en Duitsland zullen de bestaande dialoogstructuren evalueren en gezamenlijk een informeel platform creëren om standpunten uit te wisselen en concrete Nederlands-Duitse initiatieven te ontwikkelen. Het is onze bedoeling het overleg tussen belanghebbenden uit het bedrijfsleven en de onderzoekswereld nieuw leven in te blazen in een periodiek bilateraal Nederlands-Duits forum om de meest dringende uitdagingen waarmee onze landen worden geconfronteerd te bespreken.
Daarnaast willen Nederland en Duitsland een consultatie-instrument voor jongeren initiëren. Voorafgaand aan onze volgende consultatie zal een eerste jeugddialoog plaatsvinden, die moet leiden tot een jongerenparticipatie-element bij de officiële consultaties. Onze ministeries van Buitenlandse Zaken zullen ook het initiatief nemen tot een gezamenlijk Nederlands-Duits programma voor diplomatieke opleiding om meer synergie en nauwere samenwerking tussen onze ministeries van Buitenlandse Zaken tot stand te brengen.
Nederland en Duitsland willen de samenwerking bij grensoverschrijdende werkzaamheden vergemakkelijken en versterken, zodat iedereen de vruchten van onze grensregio kan plukken. Wij zijn vastbesloten de uitdagingen aan te pakken waarmee inwoners van de grensregio en grensarbeiders worden geconfronteerd, bijvoorbeeld op het gebied van sociale zekerheid en belastingen.
Nederland en Duitsland zullen meer kennis en ervaring delen om een inclusieve, toegankelijke en duurzame culturele sector mogelijk te maken. Beide landen onderstrepen het belang van de 25e verjaardag van de Washington Principles, en verbinden zich ertoe hun inspanningen te intensiveren om kwesties in verband met door de nazi's geconfisqueerde kunst op te lossen. Onze landen zullen nauw samenwerken om de erfenis van het koloniale erfgoed aan te pakken, bijvoorbeeld op het gebied van herkomstonderzoek en in projecten zoals het MuseumsLab.